مترجم : حمید محوی

گاهنامۀ هنر و مبارزه

23 سپتامبر 2010

 

  مقالۀ  حاضر  پیش از این به تاریخ 21 ژانویه 2010 در آدرس زیر منتشر شده است. در این جا نسخۀ پی دی اف آن را برای فارسی زبانان علاقمند به نقد ادبی ارسال می دارم

 

 

http://interculturel.blogfa.com/

 

 

پیشگفتار مترجم :

متنی را که در این جا مشاهده می کنید، ترجمۀ فصل چهارم از پنج فصل کتاب «تخیل ادبی» (1) کریستیان شلبورگ به سرپرستی هانری میتران برای دانشجویان دورۀ لیسانس ادبیات نوشته شده است.  کریستیان شلبورگ در جزیرۀ رئونیون در سطح دانشگاهی به تدریس ادبیات فرانسه اشتغال دارد و هانری میتران نیز استاد ادبیات و متخصص امیل زولا ست.

انگیزۀ من برای ترجمۀ فصل چهارم کتاب « تخیل ادبی» به این جهت بود که نقد آثار ادبی را که در این وبلاگ مورد بررسی قرار گرفته اند، به ابزار کار تحلیلی و نظری با حفظ وجه آموزشی آن تکیه دهم  و به این امید که مورد استفادۀ دوستاران کار نقد ادبی قرار گیرد.

دراین جا باید دربارۀ این ترجمه به چند نکته اشاره کنم. پیش از همه باید بگویم که هنگام ترجمه به جملات و اصطلاحاتی مواجه شدم که وقتی معادل فارسی آنها را نمی دانستم و یا نمی یافتم سعی کردم به جای معادل گذاری تعریف آنها را جایگزین کنم و در برخی موارد نیز معادل گذاری هایی انجام داده ام که ممکن است تا حدودی در ذهن خوانشگران نامأنوس جلوه کند. نکتۀ بعدی مربوط است به بخشی که به تحلیل رمان ژول ورن اختصاص دارد، که نویسنده «جزیرۀ بالگرددار» را به عنوان نمونه مورد بررسی قرار داده است. در جستجوهای انترنتی ترجمۀ این رمان را نیافتم، ولی از دیدگاه من از نقطه نظر تحلیلی و درک مطالب و مسائلی که مورد بررسی قرار گرفته، عدم دسترسی به این رمان مشکلی ایجاد نمی کند.

در بخشی که به تحلیل عناصر زبانشناختی اثر می پردازد متأسفانه وجه واج شناختی و بازی صوتی بین کلمات که می بایستی توجه منتقد ادبی را جلب کند ترجمه ناپذیر بود،  ولی فعلا به نحو خاصی که مشاهده خواهید کرد مسئله را حل کردم(...)امیدوارم در آینده بتوانم در بررسی رمان هایی که به زبان فارسی نوشته شده اند این موضوع را به شکل روشنتری مورد بررسی قرار دهیم. در  ترجمۀ برخی مفاهیم اشکال متنوعی را به کار بردم، به عنوان مثال فن شاعرانه – فن نوشتار که به معنای مجموعه مهارت ها و ابتکارات نویسنده در هنر نویسندگی می باشد. یا کلمۀ سوژه که به شکل فاعل نوشتار و فاعل ناخودآگاه نوشتار ترجمه شده، توضیح این است که در عرصۀ روانکاوی «سوژه» همواره به معنای سوژۀ ناخودآگاه بوده ولی به زبان فارسی فاعل که معادل سوژه می باشد، هنوز به عنوان فاعل ناخودآگاه در ادبیات روانکاوی و نقد ادبی قابل باز شناسی نیست به همین علت من اصطلاع [فاعل ناخودآگاه] را پیشنهاد کردم.

در پایان لازم به یادآوری می دانم که خوانشگران به نسبیت نظریات مطرح شده در این جا به دلیل تکیه گاه های نظریه پردازانه اش در نظریات روانکاوی [و خصوصا محدودۀ آن که در این جا منحصر به رابطۀ انسان و زبان می باشد] توجه داشته باشند. یادآوری این نکته برای من بیشتر از این جهت حائز اهمیت است که خط مرز تنش آمیز خودم را با روانکاوی مشخص نمایم.

 

1) Christian CHELEBOURG. L'imaginaire littéraire. DES ARCHETYPES A LA POETIQUE DU SUJET. Sous la direction de Hentri Mitternad. Edition Nathan/Université 2000

 

حمید محوی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Du registre de l'Imaginaire

A la poétique du sujet

 

Traduit du français par Hamid Mahvi

 

 

 

 

از ساحت تخیلی

تا فن نوشتاری نزد فاعل ناخود آگاه

 

 

1. فاعل و تخیل نزد ژک لکان

1.1. ساخت و ساز ناخودآگاه همانند زبان است

 

تفکر ژک لکان به دلیل کدر بودنش معرف عموم بوده و علاوه بر این به هم آمیختگی های مواج و پیچیدگی هایش به سختی در قالب تعاریف می گنجد. دیدگاه ادبی و زبانشناختی، که به طور کاملا مشخص و محدود موضوع این نوشته است، بررسی چنین مسائلی را برای ما امکان پذیر می سازد. 

هدف ما در این جا بررسی روانکاوی لکانی از دیدگاه بالینی نیست، بلکه فراخوانی ست برای آن دسته ازمنتقدین ادبی که در پی تعمیق بخشیدن به درک خود از ساحت تخیلی بوده و بررسی این موضوع را در چشم انداز  روابط  انسان و زبان جایز می دانند.

 

1.1.1. فاعل و دال

 

سهم ژک لکان به طور کلی حاصل بازخوانی فروید و بهره گیری از داده های زباشناسی ساختارگراست. به طور مشخص  با استفاده از نظریات سسور و جکوبسون در زمینۀ زبانشناسی، لکان به طرح این فرمول نائل آمد که « ناخودآگاه واجد ساختاری نظیر زبان است». این جمله کلید تمام نظریات اوست. ولی باید توجه داشت که این جمله بدان مفهوم نیست که ناخودآگاه زبانی ست بین زبان های دیگر بلکه معنای این جمله به ساخت و ساز و عملکرد مشابهی اشاره دارد که در ساخت وساز زبان وجود دارد.

موضوع مورد بررسی روانکاوی لکانی، فاعل (سوژه) است، و البته در این جا باید مشخص کنیم که فاعل به معنای فرد آدمی نبوده، و حتی به معنای آن چه که در روانکاوی فرویدی «من» نامیده می شود نیز نمی باشد، بلکه فاعل در فرهنگ اصطلاحات روانکاوی لکانی حاصل از غوطه ور شدن کودک در زبان است : یعنی توده ای از تمنّا  که در تشکلات ناخودآگاه تجلی می کند (رؤیا، عوارض، اعمال سهوی، طنز و غیره).

 

پیدایش [فاعل ناخودآگاه] هم از این روست که درپی پاسخگویی به تمنّا و آرزومندی ای بر می آید که مادر در ساحت زبان تکلم نسبت به او ابراز داشته، به این معنا که [فاعل] حاصل تمنّا و آرزومندی  بوده که در ساحت ناخودآگاه خود را موظف به پاسخگویی به تمنّای مادر می داند. به عبارت دیگر [فاعل ناخودآگاه] از روی نیاز به عشق و محبتی به منصۀ ظهور می رسد که در زبان مادری تجربه می کند.

 

در اینجا باید به موضوع شکاف یا خط فاصله بین دال (1) و مدلول(2) در نظریات سوسور(3) بازگردیم، لکان برای دال اهمیت اساسی قائل می شود، و می گوید که برای [فاعل ناخودآگاه] دال با مدلول نسبتی ندارند، و واقعیتی مستقل است. در نتیجه، [فاعل ناخودآگاه] دال هایی را به کار می بندد که درک آگاهانه ای از آنها ندارد. لکان برای روشن ساختن این موضوع نمونۀ یک فرد هم جنس گرا را مطرح می کند که تمایل وافری به مردهایی داشت که آنها را «پوتی سولدا» (سربازهای کوچک) (4) می نامید. در تحلیل روانکاوی آشکار می گردد که انتخاب چنین نامی تحت تأثیر خاطره ای  بس قدیمی بوده، زیرا مادرش او را در فصل تابستان به گردش می برده و پس از راهپیمایی طولانی در کافه ای متوقف می شدند و برای او «پوتی سودا» (بطری کوچک نوشانۀ سودا) سفارش می داده است. بر این اساس بی آن که بداند تمایلات عاشقانۀ این فرد همواره پاسخی بوده به تمنّای مادرش، و به هیچ عنوان دال «پوتی سولدا» در ذهن او به معنای عینی آن یعنی افراد نظامی به کار برده نمی شده، بلکه گروهی از واجهایی را تشکیل می داده که در پیوست با تجربۀ لذتی درزمان گذشته معنی پیدا می کرده است. داستان بالینی «مرد موشی»(6) که فروید نقل می کند نمونۀ بارز دیگری از این رابطۀ [فاعل ناخودآگاه] با دال هاست. فردی که آلمانی تبار بود و اصرار می ورزید که لاغر شود، در تحلیل روانکاوی به علت این عارضه پی می برد. او در پی حذف رقیب عشقی خود که «دیک» (7) نام داشت، به زبان آلمانی« دیک» چاق معنی می دهد، لاغر شدن برای [فاعل ناخودآگاه] مستقل از تصورات خودآگاهش، به مفهوم حذف رقیب عشقی اش «دیک» بوده است. این دو داستان از تحلیل روانکاوی نشان می دهند که وقتی ناخودآگاه از طریق عوارض حرف می زند، [فاعل ناخودآگاه] با یک دال سروکار دارد، ولی از آن بی اطلاع است و نمی داند چه می گوید.

بازی با دال ها نزد فاعل ناخودآگاه، ضرورتا به ایجاد تغییر درکلمات منفرد منجر نمی گردد و با کلمات کامل نیز هم همیشه سروکار ندارد. در مورد فردی که «پوتی سولدا» را به کار می برد، گروهی از واج ها را به کار برده و از روی سهو و اشتباه تعبیر می کند، ولی بازی با کلمات می تواند به یک آوا، یا یک حرف از تمام دال کلمه منحصر گردد. به این ترتیب در «مرد گرگ نما»(8) که توسط فروید تحلیل شده است، حرف (و – در حروف الفبای لاتین)

V

در برخی موارد به عنوان حرف در نظر گرفته شده، و در برخی موارد به معنای رقم پنج در سیستم رمی و یا عقربۀ ساعت که به زمان صحنۀ جراحت ناک اولیه اشاره دارد ، و یا حتی به عنوان طرح نقاشی گوش های گرگ.

لازم به یادآوری ست که اگر فاعل ناخودآگاه علی رغم بیان دال ها نمی داند چه می گوید، باید نتیجه بگیریم که حتما آگاهی ناخودآگاهی وجود دارد، به این علت که تحلیل روانکاوی می تواند دال را به نشانه ای مبدل سازد، یعنی به آن مفهوم ببخشد، این آگاهی نزد فاعل ناخودآگاه بوده  ولی از آن غافل است.

 

 

زنجیرۀ دال ها و نام پدر  1.1.2

 

علاوه بر این، لکان تأکید می کند که دال منفرد و تنها نیست، بلکه در زنجیر دال واقع شده، و مشابه محوری ست که در تشکلات زبان وجود دارد. این زنجیره توسط ناخودآگاه سامان یافته و در تکرار و تنوع خواب و رؤیا یا عوارض مختلف قابل دسترسی بوده و معمولا عهده دار بیان منویات ناخودآگاه (9)هستند. در نتیجه به همان شکلی که زبان از قواعد زبان تبعیت می کند، ناخودآگاه نیز تابع قواعد به روز رسانی و ترکیب خاص دال ها ست.

قوانین این زنجیرۀ دال ها برای [فاعل ناخودآگاه] تعیین کننده بوده و برخی از رفتارهای او را هدایت می کند.

اگر مرحلۀ آغازین و منشأ دال ها به مادر بازمی گردد، مکان این قانون (یعنی قوانینی که مرتبط به زنجیرۀ دال هاست) به پدر، و به طور کاملا مشخص به [نام-پدر] (10) نسبت داده می شود. زیرا با نامیدن پدر و با آموختن نام خانوادگی پدر، مادر نخستین قانون را برای کودک تعیین می کند، و بر این اساس به او تفهیم می شود که شخص دیگری در تمنّای مادر اوست. به این ترتیب کودک  با مادرش فاصله گرفته و از امتزاج با او امتناع می ورزد، و با واپس زدن رانش خود، از این پس با آن مطلوب تمنّای مادر (یعنی همانی که با نام پدر مشخص شده) در روند انطباق هویتی قرار می گیرد.

نام-پدر دال آن قانون بنیادی ست که در زنجیرۀ دال ها تمام دال ها را هدایت می کند و تعیین کنندۀ مفهوم آن برای ناخود آگاه است. به این معنا که آن شخصی که نام خانوادگی اش به کودک منتقل می شود برای [فاعل ناخودآگاه] به عنوان مرجعی مطرح می گردد که زنجیرۀ دال ها را سامان می بخشد. در نتیجه برای [فاعل ناخودآگاه] دال ها مرتبط به مادرو زنجیرۀ دال ها به پدر بستگی خواهد داشت.

 

تحت تأثیر [نام-پدر] تشکلات مختلف  ناخودآگاه به دال هایی تکیه می کنند که مدلول آنها از فاعل ناخودآگاه پنهان است. این ساخت و ساز به کاری که در رؤیا و خواب به شکلی که فروید تعریف کرده است، به تغییر شکل محتوای پنهان(11) (مفهوم ناخودآگاه) به محتوای آشکار(12) می انجامد که مفهوم اصلی آن یعنی کشف محتوای پنهان تنها از طریق تعبیر روانکاوانۀ آن امکان پذیر می گردد.

علاوه بر این لکان بر این باور است که این رابطۀ مجهول بین دال و مدلول همواره در زبان حضور دارد(13). به عبارت دیگر، زیر دال های ردیف شده که از نظر زبانشناختی کاملا صحیح هستند، پشت پردۀ «زبان عادی» و زبان رایج در مکالمات و محاورات روزمره، ناخودآگاه همواره به زبان خاص خود حرف می زند.

  

 

 

 

1.1.3 استعاره و مجاز

 

تشابه بین تشکلات ناخودآگاه و زبان به همین جا متوقف نمی گردد. فروید در کتاب تعبیر خواب،  تغییر و تبدیل محتوای پنهان به محتوای آشکار را به دو سازو کار(14) بنیادی نسبت می دهد : تراکم (15) که از چندین بازنمایی ناخودآگاه میانگی ارائه می دهد که به کلمه ای شباهت دارد که از دو یا چند کلمۀ دیگر ساخته شده باشد، به طوری که کلمات اولیه قابل باز شناسی نباشند. سازو کار دوّم  جا به جایی (16) است که طی آن بازنمایی (17) ناخودآگاه به بازنمایی دیگری منتقل می گردد که تداعی کننده آن است و اهمیت کمتری دارد. به همین دلیل، در رؤیا تصویر یک شخص می تواند به معنای چند شخص واقعی دیگر باشد، و علاوه بر این آن چه که در خواب دیده شده(یعنی محتوای آشکار) بی اهمیت به نظر می رسد، بر عکس در محتوای پنهان می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد. لکان همین ساز و کار را بر اساس نظریات جکوبسون  در رابطه با استعاره و مجاز بازشناسی کرده است. به این ترتیب که استعاره را به عنوان «کاربست کلمه ای به جای کلمۀ دیگری» (18) تعریف نمود، و در این نحو بیانی «اولویت ساختار دال ها» (19) را نشان داد و نتیجه گرفت که چنین امری معرف [تراکم] است. در مورد عمل جا به جایی، برای لکان به مفهوم یک جا به جایی معنایی ست که مثل مجاز عمل می کند یعنی وقتی که ما از کلمۀ بادبان به جای کشتی استفاده می کنیم، و یا کلمۀ لیوان را به جای نوشیدنی به کار می بریم.

 

استعاره و مجاز مبین گزینش ترکیب دال ها، و نام-پدر وجه ترکیبی آنها را تعیین می کند، و بر اساس چنین نکاتی ست که لکان می گوید ساختار ناخودآگاه مشابه زبان است، و رابطۀ فاعل ناخودآگاه با زبان کاملا تحت تأثیر والدین است.

به این ترتیب نتیجه می گیریم که روانکاوی لکانی حاوی بینش بی بدیلی از زبان بوده که موجب جلب توجه محققین ادبی گشته، و مضافا بر این که چنین بینش بی بدیلی در عین حال تعریف تازه ای از تخیل را ممکن ساخته است.

 

 

1.2. نارسیسیم و تخیل

 

تعریف لکان از تخیل به بینش او از نحوه ای  که فاعل ناخودآگاه تصویر خود را متجسم می سازد تکیه دارد، و کمال مطلوبی که او از خود متصور شده و تمام تلاش و کوشش را به کار می بندد تا به آن شباهت پیدا کند.

 

 بر این اساس، در این جا تخیل به آن شکلی که ژان پل سارتر مطرح می کند محصول نیّت خودآگاه فرد نبوده، و حتی با جدول نمادهای بشلار(20)، دوران (21) یا بورگو(22) نسبتی ندارد، بلکه مجموعه ای از خصوصیات ویژه و مشخصاتی را در بر می گیرد که تعیین کنندۀ تصویر فاعل ناخودآگاه برای فرد است.

 

 

1.2.1. نارسیسیم اولیه و نارسیسیم ثانوی

 

لکان تخیل را در بطن مجموعه مفاهیمی تعریف می کند که عبارتند از « واقعی(23)، نمادینه(24)، خیالی(25)» و هر سه مقوله [در نظریۀ او] در رابطه با تشکل فاعل ناخودآگاه مطرح می گردند.

تمام این مجموعه مفاهیم در روانکاوی لکانی از نظریۀ او دربارۀ «مرحلۀ آینه» (26) آغاز می گردد که باید آن را از بنیادی ترین کشفیات او بدانیم.

 در مرحلۀ نخست جسم و روان نوزاد از هم گسیخته بوده و قادر به تشخیص مرزبین اعضای بدن خود و مادرش و به همین گونه محیط زیست اطرافش نیست. کودک بین سن شش تا هجده ماهگی به تشخیص چهرۀ خود در آینه نائل می آید. او را در آغوش مادرش می بینیم که به شادی دست و پا می زند و سعی می کند هماهنگی حرکات بدن خود را در تصویری که آینه منعکس  می سازد ببیند. در این لحظه کودک به وجود خودش آگاهی پیدا کرده و نگاهش را به طرف مادرش برمی گرداند تا تأیید او را دراین ارتقائی که از طریق تصویر آینه نسیب او شده جویا شود. به عبارت دیگر از این جهت که کودک بتواند پذیرای تصویر خویش در آینه باشد به باز شناسی مادر نیازمند است. دیدن تصویر چهره در آینه به کودک اجازه می دهد که او خود را به عنوان فرد آدمی متجسم سازد، ولی از این جهت که چنین تصویر را از آن خود ساخته و به درون وجودش منتقل سازد، به نگاه فرد دیگری نیازمند است، یعنی فردی بالغ و بزرگ، به همین علت لکان این فرد دیگر یا غیر را با حرف «آ» ی بزرگ (27) مشخص می کند : [غیر بزرگ]. آن چه کودک (فاعل ناخودآگاه) با برگرداندن نگاهش به طرف نگاه مادر از نگاه غیر بزرگ انتظاردارد، علامت و نشانی ست برای تأیید تصویری که او را به عنوان فردی یگانه نشان می دهد، و با مرحله ای که به گذشتۀ او تعلق داشته، یعنی در حالت گسستگی به سر می برده کاملا متفاوت است. به این ترتیب مرحلۀ آینه وجه مشخصه ای را رقم می زند که اساس فردیت فاعل ناخودآگاه بوده و در عین حال نارسیسیم اولیه (28) را موجب می گردد : به این معنا که فاعل ناخودآگاه به نوعی شیفتۀ تصویر خود در آینه می شود.

علاوه بر این، فاعل ناخودآگاه (یعنی کودک در مرحلۀ آینه) هویت خود را در رابطه با هم سن و سالی ها و کودکان دیگر و هم نوعان خود نیز بازشناسی می کند. این هم بازی ها، که مثل خود او هنوز خردسال هستند، لکان به عنوان غیر کوچک تعریف می کند و با «آ» ی کوچک (29) مشخص می سازد. بازشناسی و انطباق هویتی با غیر کوچک موجب تداخل تصویر من با تصویر غیر گردیده و در عین حال به رقابت و ضرورت گریز از تسلط دیگری انجامیده،  وبه این ترتیب تحمیل خود به دیگری وجهی خشونت بار به خود می گیرد. چنین انطباق هویتی با غیر کوچک موجب تشکل نارسیسیم ثانوی گردیده و حاکی از من به عنوان عاملی در خارج از فرد یا فاعل ناخودآگاه می باشد. من یک فرد دیگر است، این جمله را لکان به عنوان خوانندۀ آثار آرتور رامبو مطرح می کند و به این معناست که[من] همواره یک ترفند است، یعنی تصویری که فاعل ناخودآگاه خود را به جای آن تصور می کند. در نتیجه، سرنوشت نارسی سیسمی نزد فاعل ناخودآگاه محکوم به شکست است، زیرا دوست داشتن فرد دیگری که وجود خود اوست، و یا دوست داشتن غیری که در واقع بی آن که بداند خود اوست، چنین است انتخاب نافرجامی که نارسی سیسم ثانوی شکست آن را به فاعل ناخودآگاه تحمیل می کند.

 

 

1.2.2. ازخود بیگانگی فاعل ناخودآگاه در عالم تخیلی

 

مجموعۀ چنین تصاویر نارسی سیسمی ست که لکان به عنوان ساحت تخیلی تعریف می کند : یعنی تصویر معکوسی که غیر بزرگ آن را در آینه بازی شناسی می کند و تصاویر اغیار کوچکی که کودک (فاعل ناخودآگاه) سعی می کند با آنها انطباق هویتی پیدا کند. ولی تمام این تصاویر فریبنده مولد ازخودبیگانگی بوده زیرا جملگی مانع از این امر می شوند که فرد خود را به گونه ای که واقعا هست و به شکل واقعی باز شناسی کند. چنین تصاویری نزد فرد  به تشکل  من کمال مطلوب می انجامد که فرد یا به عبارت صحیح تر فاعل ناخودآگاه می کوشد تا به آن شباهت پیدا کند.

 

ساحت تخیلی حاکی از روندی ست که به ازخودبیگانگی مضاعفی  دامن می زند : نخستین از خود بیگانگی حاصل غیر بزرگ است که تصویر آینه را بازشناسی می کند، و دیگری غیر کوچک است که او را به عرصۀ انطباق هویتی مواجه می سازد. تعریف این نوع از خودبیگانگی ها از این جهت که ماهیت آنها کاملا در ذهن ما روشن گردد نیاز به توضیحات بیشتری دارد.

غیر کوچک، تنها غیر به عنوان کودک دیگری نیست، و به عبارت کلی تر آن فردی ست که کودک با او در انطباق هویتی و یا در رابطه ای رقامت آمیز به سر می برد، به عبارت دیگر در رابطۀ اودیپی این فرد نهایتا می تواند پدر او باشد. به موازات این رابطه با غیر کوچک، غیر بزرگ به مادر و یا فرد بالغ خلاصه نمی شود، بلکه شامل دال هایی ست که با نام پدر آغاز می گردد و تشکل آن کاملا با فاعل ناخودآگاه متفاوت است. به عبارت ساده تر، غیر کوچک عبارت است از افرادی که کودک با آنها انطباق هویتی دارد، در حالی که غیر بزرگ دال هایی ست که از من  کاملا متفاوت است. غیر بزرگ به زبان تعلق دارد و در تشکل ساحت نمادینه نقش اساسی ایفا می کند. برای درک این نقش اساسی ضروری ست که ما مفاهیم آرزومندی، فالوس، فنای از عورت و واپس زدگی را در نظر داشته باشیم.

 

1.3. اودیپ، ساحت نمادینه و ساحت واقع

 

ساحت تخیلی نزد لکان مکانی ست که تصویر من و ازخودبیگانگی فاعل ناخودآگاه در آن تشکل می یابد. چنان که خواهیم دید علاوه بر ازخودبیگانگی حاصل از تصویر(مرحلۀ آینه) و واپس زدگی ناشی از اودیپ، از خودبیگانگی دیگری اضافه می گردد که در رابطه با زبان بروز می کند، و براین اساس تخیلات  به عنوان مقوله ای مطرح خواهند بود که آشکار کنندۀ حقایق ناخودآگاه بوده و تعییین کنندۀ رابطۀ ذهنی فرد با زبان است.

از همین رو در عرصۀ نقد ادبی که در پی درک چگونگی روابط نویسنده با زبان است، ساحت تخیلی به شکلی که لکان مطرح نموده حائز اهمیت خاصی است.

 

1.3.1. اودیپ و عقدۀ فنای از عورت

 

فاعل ناخودآگاه از دیدگاه ژک لکان به طور مشخص فاعل ناخودآگاه آرزومندی و تمنّا ست. چنین فاعلی بر این اساس به دنیا می آید که کودک کمبودهایش را به عنوان نیاز ابراز نمی کند، بلکه از داد و فریادی که حاکی از تنشی ملالت بار  به منصۀ ظهور می رسد و قائم به طرح  تقاضایی ست.

به این ترتیب فاعل ناخود آگاه حاصل آرزومندی خویش است و از این پس فردی نیست که تنها تابعی از آرزومندی غیر باشد. فاعل ناخودآگاه در عین حال تنها از طریق زبان است که می تواند آرزومندی خود را بیان کند، در نتیجه او از زبان بر می آید و در زبان خود را عیان می سازد، یعنی مکانی که یگانه وجه مشخصه او که همانا نام پدری او ست تعیین گردیده و همین دال (یعنی نام پدری) او را از دیگر دال ها تفکیک می سازد.

پرسش این است که آرزومندی فاعل ناخودآگاه چیست؟ اساسا آرزومندی فاعل ناخودآگاه در جلب عشق مادر است، و آرزوی او پر کردن جای خالی آن چیزی ست که مادر فاقد آن است، و به همین علت می تواند آرزومندی مادر را متوجه خود سازد. در نتیجه فانتسمی نزد او بروز می کند که چیزی نیست به جز فرضیۀ فقدان نزد مادر : یعنی آن چه نزد مادر فقدانی  تصور می شود، فالوس (30) است. فالوس از دیدگاه ژک لکان آلت مردانه نیست، عضو خاصی از بدن نیست، بلکه  در فرضیۀ لکان به عنوان دال (31) تعریف شده، و به طور مشخص به معنای همان دال فقدانی و فانتسماتیک و فرضی در غیر بزرگ است.

برای اطمینان حاصل کردن از آرزومندی غیر بزرگ، فاعل ناخودآگاه فالوس را به وجه مشخصۀ اش، یعنی دالی که غیر بزرگ از طریق آن او را در تصویر آینه بازشناسی کرده است نسبت می دهد. این نخستین مرحلۀ اودیپ است که با هم خوابگی با مادر درهم آمیخته، به این معنا که فاعل ناخودآگاه که به واسطۀ  دال فالوس بازنمایی می شود، به تمنّای مادر پاسخ می گوید، و با این حساب، مادر به مادر فالیک تبدیل می شود (یعنی مادری که دارای فالوس است، چون که از این پس فاعل ناخودآگاه از طریق دال فالوس، جای خالی آن را پر کرده است) – در این جا فالوس را باید به معنای شیء تخیلی و نارسی سیسمی درک کرد که موجب لذت می گردد. در مرحلۀ دوّم، این لذت هم خوابگی با مادر با ممنوعیت قانون پدر و نام-پدر مواجه می گردد، در این صورت عقدۀ فنای از عورت به هر دو یعنی فرزند و مادر می انجامد، به این علت که کودک دیگر فالیک نیست و نمی تواند فقدان فالوس در مادر را جبران کند، این موضوع برای دختر و پسر به طور یکسان بروز می کند، یادآوری می کنیم که فالوس وجه فیزیولوژیک ندارد و چیزی نیست به جز یک دال. و تنها در مرحلۀ سوّم است که تفاوت جنسی بین کودکان مطرح می گردد، به این معنا که در مرحله ای که پدر به عنوان دارندۀ فالوس مطرح می شود، پسر سعی می کند با او انطباق هویتی داشته باشد، و دختر نیز درپی فردی ست که مثل پدرش دارای فالوس باشد.

 

1.3.2. ساحت نمادینه و زبان

 

قانون پدر به عنوان فنا کنندۀ عورت فاعل ناخودآگاه را به واپس زدن وامی دارد : به عبارت دیگر ممنوعیت، رانشی را که موجب آرزومندی او نسبت به مادرش بوده به ناخودآگاه واپس می زند. در نتیجه تقاضای عشق در دال از خودبیگانه می شود (در وجه آوایی زبان – نام-پدر)، زیرا تقاضا از طریق دال هایی ابراز می شود که توسط استعاره یا مجاز به آن بازگشت می کند – به این معنا که  فالوس به ساحت نمادینه منتقل می گردد.

ساحت نمادینه، عرصۀ آرزومندی های واپس زده است. ساحت نمادینه در مجموعه فعالیت های زبانی دال خودآگاه را (یعنی وجه صوتی زبان را که آگاهانه شنیده می شود) از مدلول ناخودآگاه آن جدا ساخته و شکافی بین آنها ایجاد می کند، در نتیجه فاعل ناخودآگاه نیزبه دو پاره تقسیم شده و از بازشناسی آرزومندی های واپس زده و ناخودآگاه ممانعت می کند. به این ترتیب فاعل ناخودآگاه از موضع  و رابطه ای که با زبان دارد (یعنی موضعی که موجب دو پاره گی او گردیده) از باز شناسی خود محروم مانده زیرا از آرزومندی واقعی اش غافل است.

علاوه بر ساحت تخیلی و نمادینه، ژک لکان ساحت واقعی را مطرح می کند تا نشان دهد که برای فاعل ناخودگاه نمادینه سازی ناممکن بوده، زیرا اندیشیدن بدون زبان ناممکن است. ساحت واقعی آن چیزی ست که ساحت نمادینه از واقعیت فاعل ناخودآگاه بیرون می راند. ساحت واقعی مسبوق به تشکل فاعل ناخودآگاه است : به این معنا که پیش از هر نمادینه سازی وجود داشته ولی به حالت نمادینه در نیامده است. بر این اساس برای فاعل ناخودآگاه ساحت واقعی وجود ندارد، ولی چنین امری مانع از این نیست که بی تأثیر باشد. در نتیجه ساحت نمادینه پیوسته در حال ثبت کردن خود می باشد ولی ساحت واقعی هیچ گاه به ثبت نمی رسد و مرز ساحت نمادینه را ترسیم می کند.

 

فعالیت زبانی،  از دیدگاه لکان، حاصل تمنّای پر کردن نمادینۀ آن جای تهی و خالی ست، و این بازه های تهی مرتبط است به تمام منافذ طبیعی بدن انسان ، یعنی دهان، مجرای ادرار، و مقعد، چشم، گوش و بینی، و بر این اساس چهار تمنّای اصلی را باز شناسی می کند که جملگی به شیء گمشده باز می گردند : یعنی پستان مادر که در ماه های  اولیه کودک در توهم تصاحب آن به سر می برد، ولی بعد پی می برد پستانی که به او شیر می داده به مادرش تعلق دارد، مدفوعاتی که بر جای می گذارد، نگاه و صدای او که به شکل تغییر شکل یافته احساس می کند جملگی در همین توهم شرکت دارند. تقاضای کودک همواره متوجه  اشیائی است که بطور مشخص به فالوس به عنوان دال باز می گردد یعنی همان دالی که مرتبط به فقدان فالوس نزد مادر بوده و لذتی که از پر کردن این فقدان احساس می کرده و اکنون آن را گم شده می پندارد.

لکان این اشیاء را به طور کلی به عنوان مطلوب تمنّا تعریف می کند. یادآوری این نکته در بررسی ادبی بسیار مفید واقع خواهد شد، زیرا حاکی از معنای ناخودآگاهی ست که ساحت نمادینه بیان می کند.

 

 

1.3.3. ساحت تخیل، نمادینه، واقعی : نمونۀ بالینی

 

در سمینار «از غیر بزرگ تا غیر کوچک» (درس نوزدهم 7 می 1969) لکان در تعریف نقطۀ مفصلی دو ساحت تخیلی و نمادینه موردی  را مطرح می کند که داستان بالینی آن توسط هلن دوچ(32) در سال 1930 مورد بررسی قرار گرفته و  حاکی از  ترس بیمارناک از مرغ است. در مزرعۀ خانوادگی، کودک خردسالی در موقعیتی قرار می گیرد که برادرش با ده سال اختلاف سنی به او تحمیل می کند. برادر بزرگتر بازی ای را به برادر کوچکتر تحمیل می کند که از روی رفتار جنسی خروس ها با مرغ ها شبیه سازی شده است. برادر بزرگتر پشت برادر کوچکتر سوار می شود و می گوید : «من خروسم و تو مرغی»

برادر کوچک فورا عکس العمل نشان می دهد و می گوید : «نمی خواهم مرغ باشم!»

کودک خردسال از این پس به  ترس بیمارناک از حیوانات دچار می شود. لکان توضیح می دهد که کودک در اوایل همراه با مادرش به مرغها رسیدگی می کرده و در جمع آوری تخم مرغها شرکت داشته است. این کودک در رابطه با مادرش خود را به مثابه مرغ باز شناسی می کرده، به این ترتیب وقتی مادرش او را در حمام می شسته، وسط پایش را نیز نشان می داده که آن جا را نیز بشوید، یعنی همان کاری که با مرغها انجام می دهند تا ببینند تخم می گذارند یا نه. از آن جایی که تخم مرغها برای مادرش خیلی اهمیت داشتند، او نیز اصرار داشت که مثل مرغها تخم گذاری کند، و این کا را به عهدۀ کپل هایش واگذار کرده بود و به همین علت کپل هایش برای او «مطلوب جزئی»(33) بودند. ولی کودک در غفلت از چنین امری به کاری که می کرده آگاه نبوده، در اینجا ما با ساحت نمادینه ای سروکار پیدا می کنیم که مکان واپس زده است، به این معنا که فاعل ناخودآگاه کاملا تحت تأثیر غیر بزرگ است و آن چه را که می خواهد جبران کند، همان مرغی ست که برای مادرش حائز اهمیت می باشد. در مورد این کودک مشاهده می کنیم که « شی ء جزئی» یا «مطلوب جزئی» یعنی کپل هایش، این عملکرد را به عهده دارند. حرکت برادر بزرگتر این هویت نمادینۀ واپس زدۀ او را آشکار ساخته و موجب انتقال آن به ساحت تخیلی می گردد، یعنی به ساحتی که تصویر نارسی سیستی فاعل ناخودآگاه را تشکیل می دهد. و برادر کوچک با این تصویر مخالفت می کند، زیرا هویت نمادینۀ او را در موقعیت نازلی قرار می دهد. امّا در مورد ساحت واقعی چه می توانیم بگوییم؟ واقعیت جسمی بدن در این نکته است که مسبوق به ساحت تخیلی ست و فاعل ناخودآگاه قادر به نمادینه سازی آن نیست.

این مثال بالینی به شکلی که لکان ساحت تخیلی را تعریف می کند مکانی ست برای تجلی ساحت نمادینه، یعنی مکانی که حقیقت ناخودآگاه در آن خود را عیان می سازد. به همین نسبت، ساحت تخیلی می تواند در گوشه و کنار غیر قابل پیشبینی زبان بروز کرده و خود را نشان دهد و چنین امری  از عرصۀ تصویر- نماد در مردم شناسی فراتر می رود. مطمئنا نمی توانیم نظریات ژک لکان و ژیلبر دوران را با هم اشتباه بگیریم. با این وجود بررسی انگیزه های عمیق در خلاقیت ادبی می تواند مناسبات این دو نظریه را روشن سازد.

 

 

 

2. فن نوشتاری و فاعل ناخودآگاه

 

2.1. فاعل ناخودآگاه و تخیل

 

فن نوشتاری (یا مهارت فنی در نگارش متن ادبی و غیره) نزد [فاعل ناخودآگاه] در بطن بررسی موضوع تخیل به عنوان عاملی جهت درک عمیق خصوصیت فردی در حرکت آفرینشگرانه مطرح بوده و در پی تعریف انگیزه های شخصی آفرینشگر ادبی، و تعیین کننده های فردی آن می باشد که مسبوق به ساخت و پرداخت اثر ادبی ست.

در نتیجه فن نوشتاری به طریق اولی متأثر از ترکیبات شخصی ست و پژوهشگرانی نظیر ژیلبر دوران در بستر مردم شناختی با تکیه به آن تخیل را تعریف می کنند، ولی  رابطۀ فرد و زبان را نیز در آموزه های ژک لکان در نظر می گیرد.

به عبارت دیگر، کهن الگو شناسی، اسطوره شناسی یا نقد اسطوره، فن نوشتاری و تخیل و فن نوشتاری و فاعل ناخودآگاه به جریانی تکیه دارند که به تدریج رویکردهای تخیل جمعی را به رویکردهای فردی هدایت می کند.

 

2.1.1. فاعل ناخودآگاه و فن نوشتاری

 

در چنین چشم اندازی، آفرینشگر ادبی می تواند در مرکز کار آفرینشگری اش مورد بررسی قرار گیرد و  پرسش اساسی در این بازه، روی ویژگی حرکت نوشتاری  در مفصل انگیزه کار آفرینشگری  نویسنده تمرکز می یابد. چنین رویکردی بر پایۀ بینشی از نوشتار تکیه دارد که آن را به مثابه تجلیات و  ساخت و پرداخت تصویر[ من] نزد نویسنده در نظر می گیرد : به این معنا که نویسنده همواره در روند نارسی سیستی غوطه ور بوده و تحلیل آن درک ویژگی کار آفرینشگری او را امکان پذیر می سازد.

فن نوشتاری نزد نویسنده به عنوان [فاعل ناخودآگاه] توسط پژوهشگران دانشگاه لیل 3 (34) نظیر ژان دکوتینی(35)، فیلیپ بونفیس(36) و آلن بویزین(37) در سالهای 1980 آغاز شد. به این ترتیب در سال 1981 ژان دکوتینی در کتابی تحت عنوان فاعلین ناخودآگاه نوشتار(38) می گوید : «موضع فردی که به نقل داستان می پردازد[...] در همان لحظه ای که دست به کار می شود در مقابل مشکلی قرار می گیرد که عبارت است از مشکل قرار گرفتن در جایگاه فردی که حرف می زند» (ص 12). چنین مسئله ای و پاسخ هایی که نوشته های نویسنده در بر دارد، موضوعاتی هستند که در بررسی فن نوشتاری نزد فاعل ناخودآگاه مطرح می باشند. بررسی چنین موضوعی  آفرینشگر ادبی را به عنوان فاعل ناخودآگاه مفروض داشته، و فاعل ناخودآگاه هر نوشته ای، یعنی خود نویسنده نخستین موضوع نوشتۀ خویش بوده، زیرا نویسنده برای خود و غالبا دربارۀ خود و از خود می نویسد.

با تکیه به آموزه های روانکاوی لکانی، می توانیم بگوییم که فاعل ناخودآگاه در وجهۀ زبانی اش، و در گسترش خود از طریق فعالیت نوشتاری، به برخورد با دال هایی می انجامد که در تمایلات نارسی سیسمی ریشه دارند. به این ترتیب نویسنده نه تنها  فرد سازندۀ اثر بوده بلکه در عین حال برای حل مشکل هستی شناختی اش  به تحقق بخشیدن به خویش مبادرت ورزیده است.

در متن نوشته شده، نویسنده (فاعل ناخودآگاه) خودش را با اول شخص (از نظر دستوری) یکی نمی داند، و مشخصا با راوی و شخصیت های دیگر در داستان تفاوت دارد، ولی او (یعنی فاعل ناخود آگاه نزد نویسنده) محصول کار روی دال هایی ست که از طریق آن متن نوشته شده تصویر ترمیم کنندۀ من را متحقق می سازد. این کاری ست که  فن نویسندگی یا فن شاعرانه در حرکت آفرینشگرانۀ او را تشکیل می دهد.

برای درک روشنتر مفهوم «فاعل ناخودآگاه» مثال «بانوی کاملیا»(39) اثر الکساندر دومای پسر (40) بسیار بارز به نظر می رسد. الکساندر دومای پسر با نوشتن چنین رمانی در پی حل مشکل هستی شناختی اش بر می آید. زیرا سیطرۀ پدر (اکساندر دوما) تا نام کوچک او تداوم یافته است و به او اجازه نمی دهد که صاحب اختیار فردیت خود باشد. به این ترتیب است که با نگارش این رمان در رقابت با الکساندر دومای پدر در پی ترمیم چنین ضایعه ای برمی آید.

ساخت و پرداخت عمومی روایت به شکلی ست که نقش فاعل ناخودآگاه را در متن نوشته شده قابل تشخیص می سازد. داستان با اوّل شخص نوشته شده که ظاهرا با فردی که آن را امضاء کرده و به نام خود ثبت رسانده قابل تطبیق است (یعنی خود نویسنده، الکساندر دومای پسر). او روایت می کند که چگونه در حراجی اموال یکی از زیبا رویان درباری موفق به خرید یک جلد «منون لسکو» (41) میشود و همین واقعه موجب می گردد که یکی از عشاق همین زیبا روی درباری را به نام ارمان دووال(42) ملاقات کند. سپس داستان های عاشقانه و تراژیک این مرد جوان را، غالبا با استفاده از اوّل شخص روایت می کند. می دانیم که الکساندر دومای پسر با مارگریت دوپلسیس روابط عاشقانه ای داشته که از آن به عنوان الگوی داستانی استفاده می کند، به این معنا که نویسنده کمی از زندگی شخصی خود را با داستان تخیلی پیوند می زند. در مورد موضوع فاعل ناخودآگاه، نه می تواند با راوی قابل تطبیق باشد و نه با شخص ارمان دووال، اگر چه حروف اوّل نام کوچک و نام فامیلی او با نام نویسنده تطبیق می کند یعنی حرف [ا] و [د].

او فردی ست که در بطن داستان راوی داستانهای عاشقانۀ ارمان دووال را از نویسنده رمان تفکیک می کند. به این ترتیب با حفظ مزیت های واقعیت گرایانه نقل قول هایش، نویسنده آن بخش از محتوای داستان را که به زندگینامۀ شخصی خود او مرتبط بوده انکار می کند تا ابعاد تخیلی رمانش را پر رنگ تر ساخته و نه به عنوان وارث الکساندر دومای پدر بلکه در اقتدا به کشیش پرووست تا استقلال خود را تأیید کند.

 

2.1.2. اتوپورترۀ نمادینه و والاگرایی در تمام سنین

 

ایتالو کلوینو دربارۀ مفهوم فاعل نوشتار، پیش از آن که به تفاوتهایی که گوستاو فلوبر(43) را از «من» نویسنده ( یعنی خود فلوبر) در مادام بوواری و «من» نویسنده در هوسهای آنتوان مقدس یا سالامبو قابل تفکیک می سازد بپردازد،  می گوید : «شرط اولیۀ هر اثر ادبی در این نکته نهفته است که فردی که می نویسد باید در همان گام اوّل به خلق نخستین شخصیت داستان یعنی نویسندۀ اثر ادبی بپردازد»(44)

فن نوشتاری یا ساخت و ساز شاعرانه در کار نویسنده که ما در این جا او را غالبا با اصطلاح روانکاوانۀ [فاعل ناخودآگاه] مشخص نمودیم، با وجود تمام شکافهایی که بین تولیدات ادبی یک  نویسنده مشاهده می شود، در جستجوی وجه مشخصۀ کلی و همگن بودن آنها ست، و عناصر ثابت اثر ادبی را به عنوان موضوع مرکزیش در نظر می گیرد. به این ترتیب در بررسی وجه فن نوشتاری نتیجه گیری از ترکیب تناقضات ظاهری در اثر را تنها در مرحلۀ نهایی ست که می توانیم به شکاف در آثار نسبت دهیم. وجوه مختلف کار هنری و ادبی خصوصیات متنوع شخصیت هنرمند یا نویسنده را تشکیل می دهند. اصرار در تفکیک و جداسازی آثار یک نویسنده، مشکل فقدان تشخیص چهرۀ نویسنده و هویت ساخت و ساز نوشتاری او را در بر خواهد داشت. منتقدی که به چنین موضوعی می پردازد اگر تحلیل خود را روی قطعۀ خاصی از اثر نویسنده متمرکز می سازد، باید به مجموعه آثار نویسنده نیز توجه داشته باشد.

زیرا باید دانست که فاعل ناخودآگاه در عرصۀ نوشتاری به ترمیم جراحت نارسی سیستی اش از طریق زبان برمی آید، و چنین امری به این معنا ست که به ترسیم چهره ای نمادینه از خود مبادرت می ورزد که اگر چه در زبان آن را واپس می زند، ولی در ساحت تخیل من مطلوب و ایده آل او را عرضه می کند. فاعل ناخودآگاه من مطلوب (من ایده آل) را در نوشته به روز آورده و گسترش مفهومی را ممکن می سازد که با تکیه به بازی دال ها، هویت نمادینه اش را در مجموع دال ها منعکس می سازد. به عبارت دیگر قواعد زبان را برای ایجاد علامات و نشانه هایی به کار می بندد که پیروزی خود شیفتگی اش را تضمین کند.

به این ترتیب در کتاب تحقیقاتی که تحت عنوان «ژول ورن، چشم و شکم» منتشر کرده ام، فاعل ناخودآگاهی که دست اندر کار نگارش «سفرهای شگفت انگیز» است در قالب شخصیتی که به عنوان سرپرست آشپزخانه معرفی می کند، به ایجاد چهره پردازی از خود نائل می آید که نه تنها در هنر آشپزی دست طولایی دارد بلکه در عین حال تسلط قابل ملاحظه ای به زبان تکلم نیز از خود نشان می دهد، چهره پردازی این سر آشپز در واقع عهده دار ترمیم مشکل هستی شناختی نویسنده بوده که در زندگی واقعی مبتلا به رانش گرسنگی یا مرض جوع و دل درد بوده است.

روانکاوی فرویدی در عرصۀ روانکاوی کاربردی در ادبیات از مدتها پیش نشان داده است که فعالیت ادبی و نوشتاری ترمیم کننده بوده و این تمایل به ترمیم نزد هنرمند اجباری و تکراری ست. برای هنرمند عامل ترمیم کننده از طریق پیرایش رانش جنسی یعنی والاگرایی(46) تحقق می پذیرد، به این معنا که رانش جنسی را به سوی اشیاء و موضوعات غیر جنسی هدایت می کند که از دیدگاه اجتماعی واجد ارزش فرهنگی هستند(47). تحلیل روانکاوی همواره در منشأ چنین ساخت و سازی  جراحت روانی مشخصی را در دوران کودکی باز شناسی می کند.

ولی بررسی فن نوشتاری نزد فاعل ناخود آگاه جراحات دوران بسیار دور کودکی را در بر نمی گیرد، با این وجود به طور مشخص بر این اندیشه تکیه دارد که ساحت تخیلی حاوی جراحات نارسی سیستی نزد فرد بوده و ساخت و پرداخت نمادینۀ تصویر مطلوب من همواره در اطراف چنین جراحاتی تحقق می پذیرد. به این ترتیب تحلیل و بررسی فن شاعرانه نزد فاعل ناخودآگاه برای تحلیل گر آن عموما مستلزم بررسی حوادثی ست که در دوران کودکی و یا نوجوانی نویسنده روی داده. در خصوص این نکته، تحلیل گران در بررسی فن نوشتاری فاعل ناخودآگاه به شکل گسترده از مفهوم «والاگرایی در تمام سنین» به شکلی که  ژان لپلانش (48) تعریف کرده است استفاده می کنند، به طوری که بدون تداوم چنین تمایل والاگرانه ای حتی در دوران سالمندی هنرمند آفرینش اثر ممکن نخواهد بود.

ترمیم تصویر جراحت بار[ من ] از طریق خلق تصویری مطلوب، تحلیل گر را در بررسی فن نوشتار نزد فاعل ناخودآگاه ملزم به تحلیل وجه والاگرایانۀ اثر نمی سازد، با این وجود در پیوند با یک دیگر بوده، خصوصا اگر به تحلیل های پل ریکور(49) بیاندیشیم که منشأ والاگرایی را در نارسی سیسم جستجو کرده است.

در نتیجه والاگرایی تعیین کنندۀ استراتژی ترمیم در تمام سنین و  تصویر مطلوب من است که  به نیازهای نمادینه در مقابله با حوادث جراحت بار پاسخ می گوید. از وقتی که چنین تصویری مهیا می گردد پیوسته در طول اثر تکرار می شود، و این روند ادامه می یابد تا این که حادثۀ جدیدی بروز کند و  منجر به تغییر و تحول در آن گردد.

خاصیت چنین تصویری در این نکته نهفته است که پس از احیاء آن دائما در طول اثر تکرار گشته و این روند تا بروز حادثه ای جدید ادامه یافته و احتمالا از این پس تغییر و تحولاتی را درترمیم تصویر را برای نویسنده (یا فاعل ناخودآگاه) ضروری می سازد.

چنان که پیش از این نیز اشاره کردیم، این پدیده شکاف موجود و چرخش هایی را توضیح می دهد که در آثار برخی نویسندگان مشاهده می کنیم.  ژول ورن «سفرهای شگفت انگیز» را  پس از دوران جوانی و تمایلاتی که به تآتر نشان می دهد می نویسد(50)، یا نزد ویکتور هوگو در رابطه با نوشتار آپوکالیپتیک (51).

 

2.1.3. فن نوشتاری نزد فاعل ناخودآگاه و کهن الگو شناسی

 

ساخت و پرداخت نوشتاری نزد فاعل ناخودآگاه به عنوان فعالیتی نارسی سیستی  به شکلی که لکان در مبحث ساحت تخیلی مطرح کرده ، فعالیتی آفرینشگرانه بوده که هدف آن ترسیم تصویر من است. تحلیل چنین پدیده ای تفکیک نظریات ژک لکان و ژیلبر دوران را غیر ضروری می سازد زیرا نویسنده برای ساخت و ساز تصویر مطلوبش از تمام امکانات مردم شناختی و داد و ستد با آن کوتاهی نمی کند. در نتیجه فن نوشتاری نزد فاعل ناخودآگاه (نویسنده) در ترکیباتش در رابطه با ساحت تخیلی، به عنوان روشی خاص مطرح می باشد که از طریق آن نویسنده واقعیات را برای ساخت و پرداخت تصویر پردازی نارسی سیتی خود به خدمت می گیرد.

 

بازگشت به لکان به هیچ عنوان نباید به این معنا تلقی شود که فن نوشتاری در آثار ادبی نویسندگان در پیوند با روانکاوی کار بردی در عرصۀ ادبیات قابل بررسی است. در این جا هدف ما نه روانکاوی نویسنده است و نه روانکاوی متن ادبی، بلکه بر آن هستیم تا با تکیه بر آموزه های بدست آمده از روابط ناخودآگاه و زبان، بیش از پیش به انگیزه های آفرینش ادبی پی ببریم.

در نتیجه روانکاوی به عنوان ابزار نقد ادبی به کار برده می شود و نه به عنوان موضوع اصلی، و در چنین عمل کردی نمی تواند به نظریات فروید محدود گردد، بر این اساس هر بار که ایجاب کند آموزه های یونگ نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد، زیرا الزاما تضادی بین  ناخودآگاه فردی و جمعی وجود ندارد و چنان که پیش از این نشان دادیم کامل کنندۀ یک دیگر هستند.

به پیروی از منتقدی که موضوع خود را بررسی ساحت تخیلی انتخاب کرده است، منتقد فن نوشتار نزد نویسنده (فاعل ناخودآگاه) علاوه بر این باید از تفکیک سهم ناخودآگاه و خود آگاه اجتناب کند، به این معنا که به دلیل تعیین کننده بودن تصاویر نمادینه چنین تفکیک و شکافی بی مورد خواهد بود. در نتیجه حیطۀ منتقد فن نوشتار نزد نویسنده مشخصا نمادها هستند.

ژیلبر دوران خصوصیت نمادینۀ تصاویر مورد بررسی اش را مشخص کرده، ولی عامل تعیین کنندۀ ناخودآگاهی که اساس انتخاب دال ها را تشکیل می دهد با اشکال نمادینه نیز مطابقت داشته، و اگر چه ناخودآگاه بوده و از دسترس فرد نویسنده یعنی فاعل ناخودآگاه نوشتار خارج است، ولی محدودیت ها ی قابل تشخیصی را نیز در بر می گیرد، به این معنا که ساحت نمادینه به شکلی که لکان تعریف کرده است – به عبارت دیگر به نحوی که فاعل ناخودآگاه از زبان استفاده می کند – همان طور که در تمام تصاویر نمادینه وجود دارد، بین دال و مدلول رابطه ای هم گون مشاهده می شود، تنها با این تفاوت که وجهی شخصی داشته و جهان شمول نمی باشد.

فرد منقسم به دو (خودآگاه و ناخودآگاه) هرگز به آن چه از طریق زبان به بیان می آورد آگاه نیست، و در نتیجه دو نظم نمادینه را در حالت مفصلی به کار می برد، نظم نمادینۀ جمعی و فردی و یا به عبارت دیگر و از این جهت که منشأ آن را مشخص کنیم، نظم نمادینه ای که به ذهنیت فردی او باز می گردد. در نتیجه، بین تحلیل تصویر به عنوان نماد در نظریات ژیلبر دوران و برشی که لکان در  ساحت تخیلی و نمادینه ایجاد کرده تضادی وجود ندارد، به این معنا که هر آن گاه که ساحت تخیلی  نزد فرد فعال می گردد، و خود را بیان می کند عمل کرد قراردادی زبان مخدوش گشته و به عنوان نماد عمل می کند.

در بازی تعیین کننده های وجه قراردادی و یا نمادینۀ زبان، منتقد ادبی می بایستی عناصری را که مرتبط به ذهنیت فردی می گردد با همان دقتی مورد بررسی قرار دهد که لازمۀ بررسی مردم شناختی در تشخیص عناصر جمعی ست.

 

2.2. نویسنده و اثر

 

موضوع چنین پژوهشی باید به طریق اولی روی خود اثر و موارد تکراری که روشنگر وجه مشخصۀ آن می باشد متمرکز گردد. با این وجود، ضروری ست تا مفهوم اثر ادبی از مرز نوشته هایی که به نام نویسنده منتشر شده فراتر رفته  و تمام نوشته ها و حتی شیوه هایی که او برای گسترش نظریاتش به کار می بندد و برخی از حوادث زندگینامه اش در مجموعه ای به هم پیوسته در نظر گرفته شود.

 

2.2.1. رانش و تکرار

 

خاصیت رانشی ای که روانکاوی به وجه ترمیم کنندۀ اثر نسبت می دهد، در زمینۀ نقد و بررسی فن نوشتاری نزد فاعل ناخودآگاه برای موضوع تکرار نقش کلیدی قائل است. آن چه در طول اثر تکرار می شود می تواند به عنوان عنصری تعریف گردد که نمی تواند تکرار نشود. و به طور مشخص اجباری بودن چنین تکراری ست که آن را معنی دار ساخته و متن نوشته شده را به پرده دار عارضه تبدیل می کند. ولی عنصر تکراری به شکل کاملا مشابه تکرار نمی شود بلکه در اشکال متنوع  ظاهر گشته و ارتقاء می یابد. و باید دانست که تنوعات از نظم زیبایی شناختی تبعیت می کند، و تکرار حاصل رانش بوده و بیمارناک است. متن ادبی از داد و ستد این دو نظم زبانی تشکل یافته، به همان ترتیب که ساخت و ساز ساحت تخیلی از بافت روابط خودآگاه و ناخو آگاه منشأ می گیرد.

عنصر تکراری حاکی از  ساختار ژرف ساحت  تخیلی بوده و برای خوانشگری که دقت نظر کافی داشته باشد عامل ضروری در فعالیت ترمیم کنند نزد نویسنده (یعنی فاعل ناخودآگاه) را آشکار می سازد.

باز شناسی چنین عناصری مستلزم نتیجه گیری از کل تولیدات نوشتاری نویسنده است، و می بایستی طنین انعکاس آنها را  در آثار متنوع و حتی آنهایی که از نظر زمانی با یک دیگر فاصله دارند جستجو کرد. البته منتقد ادبی می بایستی  نظم تاریخی نوشته ها را در نظر داشته و نوشته های معاصر را به عنوان عنصری هم گون در چهار چوب استراتژی ترمیم کننده مورد بررسی قرار دهد.

 

عناصر تکراری باید در شکل و ساختار و در تمام مواردی که مبین وجه تمایز اثر بوده و حاکی از شیوۀ نگارش و استیل نویسنده است مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس منتقد ادبی مشخصا می بایستی به بازگشت و تکرار برخی صحنه آرایی ها، شخصیت ها و مضامین توجه داشته باشد، زیرا چنین مواردی انباشته از انگیزه های شخصی نویسنده است. چنین مضامینی خصوصیات، صحنه ها و حتی روایات کوتاهی که نقل آنها برای نویسنده ضرورت پیدا می کند جوهر داستان اثر را تشکیل داده که با شیوۀ نگارش او در حالت مفصلی قرار می گیرد.

عناصر تکراری را الزاما نباید در ظواهر ملموس و مشخص که فورا قابل رؤیت هستند جستجو کرد، آن چه را که نویسنده بیان می کند همیشه برای  روشن ساختن الزامات او کافی نیستند. حضور ساحت واقعی در کنار ساحت نمادینه در نظریات لکان ما را ناچار می سازد تا بپذیریم که برخی امور غیر قابل تشخیص بوده و در قالب فرمول نمی گنجد.

 

2.2.2. مخاطبین اثر ادبی

 

در اثر ادبی غالبا برخی از نزدیکان و دوستان نویسنده به عنوان مخاطب اثر قابل باز شناسی هستند، و خصوصیت چنین افرادی نیز در این نکته نهفته است که  به نحوی از انحاء با منشأ جراحت نارسیسیستی مرتبط بوده و از سوی فاعل نوشتار در استراتژی ترمیم شرکت داده می شوند، به عنوان مثال والدین، دوستان و افراد متنوع دیگر. متن ادبی می تواند به شکل کاملا صریح یا ضمنی برای آنها نوشته شده باشد، و یا اینکه مخاطبین اثر می توانند در صحنه آرایی های خاص و تحت عناوین و دال های مختلف معرفی  شده باشند که در تمام این موارد بیانگر نیّت نویسنده در رابطه با آنها ست. چنین اموری جزء اهدافی ست که روابط عینی استراتژی نارسی سیستی را تشکیل می دهد، مثال بارزی که در رابطه با این موضوع می توانیم مطرح کنیم  مورد دوما- پدر در «بانوی کاملیا» است. وضعیت مشخص چنین مواردی در جملات هر چه باشد، بیانگر این امر است که مجازا به افراد خاصی خطاب شده، و آنها یکی از چشم اندازهای آن بوده اند. به همین علت چنین افرادی می توانند مخاطب و به عنوان شاهدین و یا تماشاگران صحنه ای باشند که  فاعل اثر یعنی نویسنده به عنوان بازیگر نقش ایفا می کند، در این صورت اثر هنری حاوی  چهره پردازی نمادینۀ او بوده و حرکت شاعرانه و خلاق او را منعکس می سازد.

طرز تلقی نارسی سیسم فاعل نوشتار باید در رابطه با دو مخاطب دیگر نیز در نظر گرفته شود که عبارتند از خوانشگران و ناشر کتاب. در واقع، انتشار متن اثر در کار کرد ترمیمی  آن شرکت دارد، و باید منتشر شود. خوانشگران نیز گروهی از اشخاص ناشناس را تشکیل می دهند که دریافت متن توسط آنها  به عنوان ساخت وساز اثر که معرف چهرۀ نمادینۀ نویسنده است عمل کرد موفقیت آمیز ترمیم را تضمین می کند. خوانشگران نیز به شکل احتمالی می توانند در متن حضور داشته باشند و مورد خطاب قرار گیرند، در نثرهای شاعرانۀ شارل بودلر با اصطلاحاتی نظیر «خوانشگر ریاکار»، «هم نوع من» یا «برادر من» مواجه می شویم(53).

در خصوص نقش ناشر می توانیم بگوییم که او به عنوان میانجی گر در استراتژی ترمیم کما بیش حضور دارد، و یا این که به شکل مابعدی در استراتژی نویسنده شرکت داده می شود. ناشر کتاب یک خوانشگر است، اولین خوانشگر، و هم اوست که ارزش اثر را بازشناسی کرده و متن را به اثر هنری تعبیر می کند.

منتقد ادبی باید این سه نوع مخاطب را از یک دیگر تفکیک کند – یعنی اشخاصی که اثر به نحو خاصی برای آنها نوشته شده، خوانشگران و ناشر – تا اهداف ترمیم کننده در رابطه با هر یک از آنها در شیوۀ نگارش نویسنده مشخص گردد.

 

2.2.3. فن نوشتاری و زندگینامه

 

بی تردید انتشار اثر در مرکز استراتژی عقدۀ خود شیفتگی فاعل نوشتار واقع گشته است، ولی با این وجود برای ارائۀ تعریف تمام آثار او کافی نیست. در واقع منتقد ادبی باید به تمام نوشته ها، مصاحبات ، مکاتبات، یادداشت ها، چرک نویس ها، روزنامه، نظریات و هر آن چه که دربارۀ نویسنده می داند توجه نشان داده  و تمام محصولات او را به عنوان کلیتی منسجم تلقی نماید. و در عین حال  نحوۀ تجلی ساحت نمادینه در اعمال و رفتار نویسنده و حتی نحوه ای که عوارض جسمی و روانی که از آنها رنج می برد  و علاوه بر همه اینها عناصر اتفاقی که احتمالا منعکس کنندۀ تمایلات  ناخودآگاه او هستند، جملگی باید مورد باز شناسی و بررسی قرار گیرند. اثر هنری حد و مرز مشخصی ندارد : تمام آن چه که نویسنده با دال نام خاصی می نویسد (مترجم : راحت تر بگوییم تمام آثاری که نویسنده با نام خاص خودش می نویسد) که معرف اوست می تواند در تشخیص انگیزه های او در خلق اثر شرکت داشته باشد. در نتیجه می بایستی نه تنها تمام نوشته های نویسنده را در نظر گرفت بلکه زندگینامۀ او را نیز باید به حساب آورد زیرا همان گونه که آلن بوییزی نوشته است : «زندگی هنرمند در پیوند با آثار اوست.»(54)

 

بر این اساس بررسی و نقد فن نوشتاری در پیوند با نقد زندگینامه مطرح می گردد که از اواسط سالهای 1980 گسترش یافت، و شاهد بارز چنین جریانی را در مجلۀ «پوئتیک» (55) می بینیم که در سپتامبر 1985 شمارۀ ویژه ای تحت عنوان «زندگینامه» منتشر کرد. دراین جا باید یادآوری کنیم که مطرح ساختن موضوع زندگینامه به هیچ عنوان به این معنا نیست که بخواهیم به شکل انحصاری اثر هنری را از طریق زندگینامۀ هنرمند توضیح دهیم، بلکه نیّت این است که نقاط تقاطع زندگینامه با اثر ادبی را  آشکار ساخته و ضرورت های تخیلی و نارسی سیستی نویسنده که اثر او را تحت تأثیر قرار داده  باز شناسی کنیم. آن چه در زندگینامه برای درک فن شاعرانه نزد فاعل نوشتار حائز اهمیت می باشد روابطی ست که بین چهرۀ عمومی و خصوصی نویسنده و آن چه که فاعل نوشتار از طریق نگارش اثر می آفریند وجود دارد، به همین علت نیز هست که در بررسی ژول ورن مشاهده می کنیم که او چگونه از طریق ازدواج  با یک زن بیوه چگونه ممنوعیتی را که در رابطه با بکارت وجود داشته بخود تحمیل می کند که متعاقبا سرنوشت زندگی عاشقانۀ شخصیت های خیالی او را نیز متأثر می سازد. در نتیجه بازشناسی چنین قرابت هایی تأثیرات ساحت تخیلی را تأیید می کنند. به این ترتیب جای آن دارد که به طور مشخص نویسنده را به عنوان عنصری به حساب آوریم  که به ترکیبات شبکۀ بیرونی اثر تعلق دارد، با عمومیت بخشیدن به چنین تحلیلی ست که ژرار ژونت(56) می گوید : «بیل به درستی همان شخصیت استاندال است»(57). دوگانگی برای آشکار ساختن خود نیازی به اسم مستعار ندارد.

روی نقطۀ مفصلی نوشتار و زندگینامۀ فاعل نوشتار، بررسی فن شاعرانه ما را به مبحثی هدایت می کند که می توانیم آن را روان اسطوره پردازی (58) در اثر هنری بنامیم، به این معنا که می بایستی مشاهده کنیم که کدام تخیلات شخصی که از ساحت تخیلی منشأ گرفته اند مبین شیوۀ بیانی نارسی سیستی نویسنده بوده اند.

 

در نتیجه در شبکۀ در هم تنیدۀ شدۀ درون روان-اسطوره پردازی ساخت و پرداخت مضامین متنوع تخیلی به تشکل عقده های تمام عیاری می انجامد که در رابطۀ مفصلی با یک دیگر و در قالب داستانی موجب تسکین مشکلات هستی شناختی فاعل نوشتار می گردد و دارای کارکرد ترمیم بخش در رابطه با جراحات زندگینامه اوست.

چنین عقده هایی طبیعتا ریشه در زندگی خصوصی نویسنده داشته و به این ترتیب با مضامینی در پیوند تنگاتنگ قرار می گیرند که عموما به زندگینامۀ نویسنده باز می گردد و سرمنشأ انگیزۀ او برای خلق اثر ادبی بوده است.

 

2.3. فاعل ناخودآگاه و زبان

 

 با تحول بخشیدن به زبان رایج برای ایجاد بیان شخصی، ساحت تخیلی نزد فاعل ناخودآگاه (یادآوری می کنم که در این جا فاعل ناخودآگاه معادل «سوژه» به کار برده شده که همواره ناخودآگاه است و به عبارت دیگر منظور نویسنده است که می نویسد ولی به انگیزه های ناخودآگاه خود دسترسی نداشته به همین علت فاعل ناخودآگاه نوشتار است) زبان بی بدیلی می آفریند که زبان شناسان آن را «زبان شخصی»(59) می نامند، و بر اساس تعریف رولان بارت(60) عبارت است از عناصر فردی  که به شکل دائمی در بیان و سخن او تکرار می شوند. نقش منتقد ادبی در قرائت اثر بازشناسی وجه مشخصات اصلی این زبان و درک مفهوم آن است. چنین رویکردی در خوانش اثر برای تشخیص ویژگی نوشتار ضروری ست.

 زبان شخصی در ادبیات     2.3.1

دربارۀ زبان ادبی مارسل پروست دریکی از نوشته هایش لیست مندرجات مأیوس کننده ای برای منتقدین علوم ارتباطات مطرح می کند که در عین حال می تواند برای منتقدین ادبی بسیار مفید واقع گردد :

«کتابهای زیبا به  نوعی خاص در زبان بیگانه نوشته شده اند. زیر هر کلمه ای هر یک از ما مفهوم و یا تصویر خاص خودش را درک می کند که غالبا خلاف جهت نیّت اصلی آن بوده و حاصل سوء تعبیر است. ولی در کتابهای زیبا هر یک از این سوء تعبیرات زیبا هستند.»(61)

 

این موضوع در وحلۀ نخست به فعالیت خوانشگر مرتبط می گردد که حاصل آن خوانشی ست انباشته از سوء تعبیر. علت چنین سوء تعبیری در این نکته نهفته است که هر یک از دال های متن، نزد خوانشگر، بر اساس دال هایی دریافت می شود که منطبق بر ساحت تخیلی خود اوست. ولی چنین مدحی در باب سوء تعبیر در کار نویسنده منعکس شده و آن را تحت تأثیر قرار می دهد. خصوصیت کاملا «بیگانۀ» زبانی که نویسنده به کار می برد وجه تمایز تخیلات نویسنده و خوانشگرانش را آشکار می سازد. در مجموع، موضوع خوانشگر یک بعدی بودن مفهوم ادبی را منتفی ساخته و در نتیجه سوء تعبیر به قانون زیبایی شناختی می انجامد که حاکی از داد و ستد ادبی ست. قانون  داد و ستد ادبی نشان می دهد که وجه معنا شناختی کاملا تحت تأثیر تخیلات است. سوء تعبیر خوانشگر حاکی از این امر است که زبان نویسنده قابل تقلیل به درک واژه نگارانۀ عینی نیست. زیرا سوء تعبیر در بنیاد نوشتار ادبی وجود دارد. پروست به شیوۀ خاص خودش از ژان بورگو(62) فراتر رفته و فاصله شاعرانۀ نویسنده را با زبان رایج، که پیش از این منتقدین ادبی آن را تنها برای شعر مدرن موجه می دانستند، به تمام زبان ادبی گسترش می دهد.

چنین رابطه ای بین زبان ادبی و زبان رایج به این معناست که در ادبیات زبان شخصی نسبت به زبان رایج اولویت دارد. زبان فاعل نوشتار (به بیان ساده تر زبان نویسنده) همواره زبان شخصی ست، یعنی زبانی ست  که خاص او می باشد. زبان شناسی عمومی مدت های مدید در خصوص این مفهوم تردید می کرد، به عنوان مثال، رومن جکوبسون زبان شخصی را تا حدودی به مثابه تخیلات انحرافی تعریف می کرد(63). بر خلاف نظریاتی که پیش از این دربارۀ مفهوم «پیغام» (از فرستنده به گیرنده) (64) درعرصۀ علوم ارتباطات مطرح بود، اخیرا بر اساس وجود نه یک «کد» بلکه دو زبان شخصی مطرح می گردد(65). همین موضوع بود که کاترین کربرات- ارشیونی را به مطرح ساختن عامل تعیین کنندۀ روانشناختی هدایت کرد(66). روانکاوی طیف ژک لکان با همین نظریه هم خوانی داشته و در عین حال نظریات مارسل پروست را تأیید می کند. به این معنا که وجه تمایز شخصی زبان در دو بعد گزارشی یعنی  ارسال و دریافت پیغام ادبی حضور دارد، به همین علت است که پروست در بارۀ ادبیات می گوید که «در زبانی بیگانه» نوشته شده است. فاعل نوشتار خوانشگر را مخاطب قرار می دهد، با این وجود سهم زبان شخصی در این دوقطب بعد واحدی ندارد.

 

 

 2.3.2. زبان شخصی خوانشگر و زبان شخصی نویسنده

 

آن چه مربوط به عمل خوانش نزد خوانشگر می شود، زبان شخصی همانی ست که مارسل پروست «سوء تعبیر» می نامد و یا به عبارت دیگر حاصل تعبیر ذهنیت شخصی خوانشگر است. زبان شخصی خوانشگر طبیعتا در باز شناسی ترکیبات متن دخالت داشته و مفهوم اصلی آنها را دچار اختلال می کند. اگر به نظریات مارسل پروست باور داشته باشیم، می توانیم چنین نتیجه بگیریم که  «سوء تعبیر» توسط خود متن هدایت می شود و اساسا در بعد زیبایی شناختی آن شرکت دارد. پروست می گوید : «در آثار زیبا تمام سوء تعبیرات زیبا هستند.»

به این ترتیب زبان شخصی در تداوم و گسترش عمل کردی ست که برای محرکات تخیلی می توان باز شناسی کرد. اثر زیبا، اثری ست که زبان شخصی آن نزد خوانشگر موجب سوء تعبیرات زیبا می گردد.

در وجه نوشتار، بر عکس، زبان شخصی به عنوان وجه تمایز نویسنده در ارتقاء فاعل نوشتار شرکت دارد. ولی خصوصیت هدفمند چنین نگرشی به این مفهوم نیست که فاعل نوشتار کاملا به نیّت خود در انتخاب کلمات و جمله پردازی ها آگاه بوده، زیرا فاعل نوشتار همواره تحت تأثیر قوانین خاص ساحت نمادینه باقی می ماند.

از طرف دیگر به شکل احتمالی متمرکز ساختن عمل کرد فن نوشتاری ( یا فن شاعرانه) روی «پیغام»(67)، به نحوی که جکوبسون تعریف کرده است، زبان شخصی نویسنده را به شکل برجسته ای نشان می دهد. در واقع این خصوصیت گفتمانی، که از حدود زبان شعر فراتر می رود و بر اساس نظریات جکوبسون، «دوگانگی بنیادی نشانه (68) و اشیاء»  را تعمیق می بخشد(در همان کتاب). به عبارت دیگر به دلیل معطوف بودن آن به شیوۀ بیانی، رابطۀ ادبیات با واقعیتی که مطرح می کند  مخدوش گشته و به این ترتیب است که دال اهمیت بالاتری پیدا می کند. بر این اساس آفرینش ادبی  ارجحیت واژگان را به نفع گشایش بازی عناصر روانشناختی ملغا ساخته و به این معنا که الزامات نمادینه را به اصول نشانه شناختی و جمله پردازی می افزاید.

فن شاعرانه یا فن نوشتاری نزد نویسنده به طریق اولی بازشناسی زبان شخصی را در روند تولید نوشته و بر اساس نظام علامات مورد توجه قرار می دهد. امّا در مورد زبان شخصی خوانشگر باید دانست که چنین موردی قابل تعریف نیست.

 

2.3.3.ساحت تخیلی و روند پیدایش زبان نارسی سیسم(69)

 

ایجاد زبان شخصی بر اساس روند شکل گیری زبان نارسی سیسم است : به این معنا که ساحت تخیلی با ایجاد دگرگونی ها و پیچ و تاب هایی در زبان جاری  به پیدایش زبانی شخصی نزد فاعل نوشتار دامن می زند که در مجموع  شیوۀ نگارش (70) خاص  نویسنده را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر نظریات ژک لکان حاکی از این امر است که ساحت تخیلی نه تنها تصاویر و زمان و مکان را تغییر شکل داده بلکه همین شیوه را در رابطه با زبان به کار می بندد. بازشناسی چنین تغییراتی می تواند در دو مفهوم تمثیلی و خاص انجام گیرد.

از وقتی که غنای استعاری به عنوان شاخص زیبایی شناسی مطرح گردید، ما نیز عادت کردیم که خصوصیت فردی نویسنده را بر حسب چنین تصاویری ارزیابی می کنیم. روشن است که مفهوم تمثیلی نخستین نشانه های زبان شخصی را باید در گفتمان ادبی جستجو کنیم، با این وجود می بایستی به ترکیبات استعاره آیند (71) نیز  توجه داشته باشیم که نویسنده روی آنها تکیه داشته است، یعنی به عبارت خیلی کلی، ترکیب یک عبارت خاص یا مصوّر و یک عبارت تمثیلی یا تصویری در بطن یک تشبیه یا استعاره. می توانیم برای این ترکیبات  چند گروه بزرگ معنی شناختی(72) در نظر بگیریم :

 

- چهار عنصر : باد، آب، خاک، آتش، که واجد خصوصیات مقدماتی ماده هستند : سیال، جامد، غبار شونده، حالت گاز و غیره.

- پنج حس : بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لمسانی.

- سه نوع : معدنی، گیاهی، حیوانی و به همین گونه عرصۀ ستارگان و مجموع مخلوقات اسطوره ای و تخیلی.

- گروه های بن واژه گان، زوجهای بن واژه اصلی که در عرصۀ معنی شناسی امکان ایجاد رابطۀ مفصلی را در معنای رایج آن ها به وجود می آورد : تضاد جاندار و بی جان، انسان و حیوان که تقسیم بندی سه نوع یاد شده را تکمیل می کند. ولی علاوه بر این ها باید از تضاد بین ذهنی و عینی ، مرد و زن، متحرک و ایستا نیز یاد کنیم.

بر این اساس، صورتی از جمله نظیر «امشب، ماه به کاهلی در رؤیا فرو می رود» (73) استعاره ای ست که تصویر ماه را با تصویر انسان (رؤیا + کاهلی) ترکیب می کند. در نتیجه عبارت کنایه آمیز و شخصیت پردازانه است. این مقولات می توانند با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرند. موضوع مرکزی مشخص ساختن ترکیبات معنا شناختی در صورت جمله است. برای منتقد ادبی  صورت جمله به دلیل تصویری که ایجاد می کند حائز اهمیت است و باید دانست که تصویر جهانی را بازنمایی می کند که از صافی تخیل عبور کرده است. بررسی ترکیبات استعاره آیند به ما اجازه می دهد تا نخستین تغییر و تحولاتی را مشاهده کنیم که نویسنده (فاعل نوشتار) در واقعیت عینی و زبانی که بیانگر آن است ایجاد می کند.

به عبارت کاملا مشخص روند پیدایش زبان نارسیس که از ساحت تخیلی منشأ می گیرد در رابطه با بازی و روابط دال ها با یک دیگر قابل برسی ست. برای بازشناسی زبان نارسیس باید نسبت به شکلی که غالبا مورد بی اعتنایی قرار می گیرد توجه خاصی نشان دهیم : این شکل خاص (74) مربوط است به کلمات چند معنایی که در آن کلمه هم به مفهوم عام خود به کار گرفته شده و هم به مفهوم استعاری (75). این شکل از هنر سخن سرایی غالبا اگر در حد خرده متن (76) مطرح می گردد با این وجود می تواند در حد کلان متن(77) و فرا متن (78) کارکرد داشته باشد، نوشته های آرتور رامبو می تواند روشنگر این موضوع باشد. به طور کلی، و علاوه بر کلمات چند معنایی، می بایستی نسبت به تکرار برخی دال ها با مفاهیم کاملا متفاوت توجه داشته باشیم، به این معنا که تکرار سطحی آنها می تواند توسط فاعل نوشتار روابط مفصلی موضوعات نامتجانس را پنهان کند.

بازی با دال ها به اختراع کلمۀ جدید و یا طنز و اسامی ترکیبی می انجامد و در برخی موارد حتی می توانیم رسم الخط(79)  و «لوگونگاری»(80) خاصی را مشاهده کنیم و علاوه براینها بعضا نوشته ها می تواند حاوی کلمات خارجی و گویش های مختلف محلی باشد. علاوه بر تمام عناصر قابل رؤیت، ضروری ست تا مفهوم نمادینه ای را که نویسنده به کلمات عادی نسبت می دهد مورد بررسی قرار دهیم، و در عین حال رابطۀ ترادف معنایی را که در ذهنیت فردی نویسنده و در زبان شخصی او شکل گرفته است با زمینه های عینی در واقعیت تشخیص دهیم. به روابط و تأثیرات برخی کلمات بر یک دیگر نیز باید توجه کنیم که درنهایت مجموعه ای از واژگان را تشکیل می دهد. برای تشخیص روابط ساحت تخیلی و زبان  باز هم می توانیم  خاصیت تصویر پردازی زبان و تأکیدات نویسنده در بازی با کلمات و به کار بستن خاص صورت های نحوی و دستوری را مد نظر گرفت، و علاوه بر این در برخی آثار نویسندگان بازنمایی خاصی از نوشتار را عرضه می کنند که این موضوع نیز  به جای  خود حائز اهمیت خواهد بود، و در این صورت متن ادبی ارزش فرامتنی داشته و به عبارت دیگر خود متن ادبی در رابطه با ساخت و پرداخت نوشتاری خودش عمل کرد تفسیری پیدا می کند.

لازم به یادآوری ست که در سطح کلان متنی روند تشکل زبان نارسیس کاملا در مضمون منعکس بوده و این موضوعی ست که مبین تمایلات اصلی در زبان شخصی ست. در مجموع هدف چنین پژوهشی بر این اساس است که به چه نحوی، نزد فاعل نوشتار، ساحت تخیلی تعیین کنندۀ انتخاب زباشناختی است.

پس از مشخص ساختن زبان شخصی، در تحلیل آن می بایستی بدانیم که ساحت تخیلی چه عمل کردی را به عهدۀ آن واگذار کرده است. آفرینش ادبی از سرگرمی های عادی نیست، ترمیمی که نویسنده از نوشتار انتظار دارد در برنامه ای به ثبت می رسد که بازشناسی آن مبین انگیزه های عمیق ساحت تخیلی ست. تشخیص چنین انگیزه هایی ما را به کشف نیّتی که در آفرینش ادبی و در شیوۀ شاعرانۀ فاعل نوشتار و پویایی خاص و فردی نویسنده نهفته است هدایت می کند. به این معنا که در بررسی فن نوشتار یا فن شاعرانه نزد فاعل نوشتار و در بررسی آثار دو نویسندۀ مختلف هرگز نباید به نتیجۀ واحدی برسیم. در غیر این صورت منتقد ادبی تازه کار باید احتمالا  در فرافکنی ها و مسائل و مشکلات ذهنی و شخصی خودش تردید کند. در عین حال بررسی دو اثر از یک نویسنده نیز نباید به نتایج کاملا متفاوتی بیانجامد. این دو شرط به منتقد و خوانشگر اجازه می دهد که پیوسته ارزش و اعتبار نتایج تحلیلی خود را مورد ارزیابی قرار دهد.

 

                                                  3. تحلیل نوشتار

 

در این جا به بررسی «جزیرۀ بالگرددار» رمان ناشناختۀ ژول ورن می پردازیم تا نشان دهیم چگونه با استفاده از روشی که تا کنون مبانی آن را توضیح دادیم، می توان به درک پایه و اساس ساختار ساحت تخیلی نائل آییم و به چگونگی خلق اثر ادبی و تشخیص زبان شخصی نویسنده که وجه تمایز اوست پی ببریم.

 

3.1. آفرینش ادبی، مرحلۀ دهانی و سیاست در جزیرۀ بالگرددار اثر ژول ورن

 

بررسی اثر ادبی از دیدگاه فن نوشتار شناسی نزد فاعل نوشتار، عبارت است از جستجوی انگیزه هایی که مسبوق به نوشتار او بوده و به این پرسش پاسخ می گوید که کدام وجه از [من] در نوشتار فرافکنی شده است. روشی که در این جا به کار بسته می شود با مشخص ساختن مکان «جزیرۀ بالگرددار»(81) در آفرینشگری های ادبی ژول ورن آغاز می گردد که عبارت است از تعیین انسجام عمیق داستان، که به مدد خصوصیت خود تفسیری رمان (به عبارت دیگر عناصری که در رمان دربارۀ خود رمان توضیح می دهد و تفسیر می کند) و وجه تمایزات اصلی در نوشتار شخصی او امکان پذیر می گردد، سپس می بایستی نتایج را که با عناصر فرامتنی در زندگی نامۀ ژول ورن  هم زمان با نگارش این اثر به وقوع پیوسته است مطابقت دهیم.

 

3.1.1. آرمان شهر ذهنی

 

جزیرۀ بالگرددار از نوع ادبی آرمان شهری ست. میلیاردرهای آمریکایی جزیره ای مصنوعی به نام استاندارد ایسلاند می سازند که در آسمان اقیانوس آرام به پرواز در می آید تا به شکل دائمی آب و هوای مطلوبی را به ساکنین آن عرضه کند. جزیره با دو ماشین الکتریکی به حرکت در می آید، که یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ کار گذاشته شده است.

در مرکز جزیره، پایتخت آن،  میلیارد سیتی بنا شده و اهالی آن در لوکس افراط گرایانه ای به سر می برند که اساسا از خانواده های ثروتمند تشکیل شده است. برای اجتناب از بحث و جدل بین المللی،  تنها شهروندان ایالات متحده روی استاندارد سیتی پذیرفته شده اند. ولی ژول ورن اضافه می کند که «خیلی مشکل بود که جزیره تنها به یانکی های شمال اختصاص داده شود که سمت چپ جزیره به سر می بردند و یا یانکی های جنوبی که ساکن سمت راست جزیره بودند». در نتیجه جزیره و پایتخت توسط  یکمین خیابان میلیارد سیتی به  دو بخش تقسیم شده بود. ساکنین جزیره علی رغم رقابتی که بین رؤسای خانواده های هر یک از دو بخش جریان داشت  در صلح و آرامش به ریاست والی شهر سیروس بیکرستاف زندگی می کنند : جیم تانکردون رئیس سمت چپ و نات کورلی رئیس سمت راست است. وقتی ورشکستگی شرکت سرمایه دار که مالک جزیره است، موجب فروش جزیره به این دو نفر می شود و به این ترتیب به خاطر منافع مشترک با یک دیگر متحد می شوند و حتی جشن عروسی بین دو خانواده نیز این اتحاد را مهر و موم می کند. از بد حادثه، سیروس بیکرستاف در جریان حملۀ یک باند از آدم های وحشی به جزیره کشته می شود. در نتیجه می بایستی شهردار جدیدی برای میلیارد سیتی انتخاب کرد. جیم تاکردون و نات کورلی با زنده ساختن خصومت های سابق داوطلبی خودشان را در انتخابات اعلام می کنند. خبری از ازدواج نیست. انتخابات با شکست مواجه می شود و برابری تعداد آراء موجب می گردد که جزیره به دو بخش تقسیم شود. تاکردون در سمت چپ و کورلی در سمت راست حکومت را به دست می گیرند. صدور فرامین متناقض به ماشین موجب برهم خوردن تعادل جزیره می شود و سپس با انفجار در یکی از ماشین ها توان پرواز  تمام مجموعه دچار اختلال می شود، و علاوه براین گردباد سهمگینی باقیماندۀ استاندارد سیتی را در هم می نوردد. این ماجرا را به همراهی یک گروه از نوازندگان موسیقی پاریسی دنبال می کنیم که به روی جزیره دعوت شده بودند، ، تا میلیاردرهای میلیارد سیتی را سرگرم کنند البته این کار بی مشکل امکان پذیر نگردید.

 به تقلید از ویکتور هوگو که با خصوصیات شخصیت های اولیمپیو (نوازندۀ چنگ)، هرمن (عشق)، مگلیا (خنده) و هیرو (مبارزه) انطباق هویتی دارد، ژول ورن خصوصیات روانی خودش را در فراسکولین ویولونیست دوّم، پینشینا آلتو که فردی مقتصد و فروتن است و شخصیت سباستین زورن ویولن سلیست بد اخلاق و خشن، ترسیم می کند. این نخستین کلیدی ست که خوانش ما را دربارۀ شیوۀ نگارش درونی رمان هدایت می کند، و معمولا این موضوع را به عنوان انتقادات ژول ورن علیه آداب و رسوم سیاسی تعبیر می کنند که او از جایگاه حرفه ای خودش به عنوان مشاور شهرداری مشاهده می کرده است. بر این اساس این طور به نظر می رسد که اگر مضمون سیاسی رمان به شکل سطحی تب انتخاباتی را مورد انتقاد قرار می دهد، در این صورت می توانیم آن را به عنوان پاسخی برآورد کنیم که به ضرورت های رانشی نویسنده پاسخ می گوید، زیرا از دیدگاه نارسیس به این معناست که چنین اثری به ضرورت هماهنگ سازی بین زندگی عمومی و آفرینش ادبی ژول ورن تکیه دارد.

 

3.1.2. جزیرۀ شناور (82)

 

در موقعیت 20 درجه عرض جغرافیایی به سوی جنوب و 160 درجه طول جغرافیایی به سوی غرب، نزدیک سواحل مانگیا، مهمترین جزیره از هشت جزیره ای که مجمع الجزایر کوک را تشکیل می دهد، پینشینا بر حسب عادت همیشگی اش در رؤیای ملاقات با بومیانی که هنوز در طبیعت به سر می برند غرق شده است...و او دلایلی دارد که گویی این بار آرزویش بی پاسخ نخواهد ماند :

 

«- در آن روز به دوستش گفت، زورن دوست دیرینۀ من، اگر این جا آدمخوار پیدا نشود در هیچ کجای دیگرپیدا نخواهد شد!

-  رباعی سرای سرسخت گروه موسیقی به او پاسخ داد : «چه فرقی به حال من دارد؟ چرا...هیچ کجا؟...»

- چون که جزیره ای که اسمش «مانگیا» ست نمی تواند خالی از آدمخوار باشد.

و پینشینا تنها فرصت پیدا می کند که از ضربۀ مشتی که یاوه گویی نفرت انگیزش  سزاوار است بگریزد .»

 

سباستین زورن مثل بقیۀ طرفداران حرف حساب چندان هم  بدشان نمی آید، ولی فانتزی پینشینا جدی تر از آنی بود که به نظر می رسد.

در واقع فانتزی او ارزش فرامتنی دارد، به این معنا که با عبور دادن  جغرافیا و فضا از غربال مرحلۀ دهانی این «یاوه گویی» قانون نمادینی را بیان می کند که ما را به پیدایش زبان نارسیستی هدایت می کند که در داستان جزیرۀ بالگرددار  در شرف تکوین است.

 

برای درک بهتر این رمان، همانطور که خود ژول ورن در متن سفرهای شگفت انگیز مطرح می کند : «استاندارد ایسلاند، فراتر از گریت-استرن مدرنیزه شده بوده و هزاران برابر بزرگتر است؟».

 

جزیرۀ بالگرددار در سال 1895 انتشار یافت، و در دنبالۀ رمان کوتاه دیگری به نام جزیرۀ شناور قرار می گیرد که ژول ورن آن را  بیست و پنج سال پیش از این نوشته بوده و داستان روی کشتی گریت استرن (83) به وقوع می پیوندد. عناوین هر دو کتاب که بر اساس ساختار جمله پرداختی یگانه  و مضمون هم سانی  ساخته شده به روشنی مشابهت آنها را نشان می دهد، در هر دو مورد صفت فاعلی در پیوند با عنصری زمینی و ثابت قرار می گیرد که حاصل آن خصوصیتی شناور را معنی می دهد. هم معنایی صفات فاعلی  خصوصیات کیفی همان نمونه اثر را نشان می دهد، به شکلی که گریت-استرن به مثابه جزیرۀ بالگرددار و استاندار سیتی نیزبه مثابه کشتی شناور به نظر می رسد. ژول ورن در متن رمان «جزیرۀ بالگرددار» همین دو خصوصیت را یادآور می شود : «با توجه به اهداف و پاسخگویی به نیازهای تعیین شده، می بایستی که این جزیره قابلیت جا به جایی داشته و در نتیجه شناور باشد.»

دراین جا ژول ورن برای توضیح خصوصیات استاندارد سیتی از واژۀ «شناور» استفاده می کند، یعنی جزیره ای که مثل کشتی شناور است ولی در آسمان. امّا نوع رابطۀ این دو خصوصیت یعنی قابلیت جا به جا شدن و شناور بودن، الگوی روش خاصی برای غذا پزی را نیز در خود نهفته دارد : تخم مرغ هم زده به شکلی که به صورت کف سفید روی خامۀ انگلیسی شناور شود، یعنی غذای بین دسر و غذای اصلی، خوشمزه که از شیر و تخم مرغ تشکیل شده است. شیر و تخم مرغ حداقل محصولاتی هستند که ساکنین استاندارد ایسلاند بی آن نمی توانند زندگی کنند. در واقع روی این جزیره که خودکفایی آن در حد نازلی ست، ولی در مورد تأمین پروتئین حیوانی استثنایی وجود دارد :

«به خاطر زمین مصنوعی جزیره امکان کشت ارزاق برای تغذیۀ حیوانات امر چندان ممکن نبود و غالبا از خارج وارد می کردند. ولی ساختار ضروری برای تولید بومی ایجاد کرده بودند تا این نوع محصولات غذایی به واردات بستگی نداشته باشد.»

 

مابقی مثل «گاو، گوسفند، خوک از بهترین بازارهای آمریکا برای خوش غذا ترین ها دائما از طریق کشتی به جزیره وارد می شد»

ولی پرسش این جاست که چه ضرورتی وجود داشت که میلیاردرها در مورد شیر و تخم مرغ  خودکفایی خودشان را روی جزیره تضمین کنند؟ ژول ورن توضیحی در این باره نمی دهد. ولی  این ضرورت استثنائی از اختلالات شدید معده و روده باز می گردد که ژول ورن از سال 1890 بدان مبتلا شد و رژیم غذایی سختی را به او تحمیل کرد : شیر و تخم مرغ. او از سال 1892  دچار انبساط معده خیلی شدیدی شد و تمام تابستان از ژوئن تا اکتبر تنها با غذاهای شیری خودش را معالجه می کرد. «جزیرۀ بالگرددار بین 17 مارس تا 17 اکتبر نوشته شد و قویا از رژیم غذایی عجیب او الهام می گیرد به عبارت دیگر استاندارد سیتی به شکلی توصیف شده که در تمام شرایط با رژیم غذایی نویسنده مطابقت دارد. اگر اصطلاح جزیرۀ شناور در رمان دیده نمی شود، با این وجود تمام ساختار  رمان را تعیین می کند.

 

 

 

 

3.1.3. سرزمین کوکاین (84)

 

در عین حال این آرمان شهر در وضعیتی ست که ژول ورن می تواند پر خوری بیماری زایی را که طی سالیان دراز موجب برهم خوردن نظم دستگاه گوارشی اش شده بود از طریق آن برطرف سازد. در واقع کشاورزی  فشرده ای که روی جزیرۀ بالگرددار به اجرا می گذارد، در کنار ضرورت پرورش مرغ و گاو شیرده، به تخیلات مرتبط به سرزمین کوکاین باز می گردد که مضمون تکراری آن را در رمان دیگری از او تحت عنوان سفرهای شگفت انگیز می یابیم :

 

« از طرف دیگر تولید کشاورزی با استفاده از روش هدایت الکتریسیته(85)، یعنی تأثیرات جریان الکتریسیتۀ دائمی که به تسریع خارق العادۀ تولید و افزایش باورنکردنی ابعاد سبزیجات می انجامد، به عنوان مثال تربچه به قطر چهل و پنج سانتیمتر و هویج به وزن سه کیلوگرم، باغ سبزی و میوه که با بهترین های ویرجینی و لوئیزیانا رقابت می کند. به این ترتیب جای تعجبی ندارد زیرا روی این جزیره صرفه جویی کلمۀ ناشناخته ای به نظر می رسد و به همین علت نیز این جزیره را جواهر اقیانوس آرام نامیده بودند.»

 

الکتریسیته در این جا همان عمل کردی را دارد که اکسیژن در دهمین فصل رمان «فانتزی دکتر اوکس»(86). به همین گونه روزنامۀ استاندارد ایسلاند برخی هوس های تخیلی را تحقق می بخشد که ژول ورن در خاطرات دوران کودکی و نوجوانی اش تعریف می کند. در این جا شاهد برخی از هوس های تخیلی هستیم که ژول ورن در روزنامه ای مطرح می کند که در جزیرۀ بالگرددار برای میلیاردرها منتشر می شود :

 

«در روزنامه های جزیره به جز سرگرم کردن روح و در عین حال شکم هدف دیگری وجود ندارد. آری! برخی از آنها را روی خمیر با مرکبی که از شکلات  چاپ می کنند که پس از خواندن می توان به عنوان صبحانه صرف کرد. پینشینا این نوع روزنامه ها را دوست دارد.

- ایورنز با دقت تمام می گوید : خوانشی که به راحتی هضم می شود!

و پنشینا پاسخ می گوید : خوانشی مغذی! مخلوطی از ادبیات و شیرینی، و این موضوع کاملا با موسیقی طبی هم خوانی دارد.»

ژول ورن در خاطرات دوران کودکی و نوجوانی اش از روزنامه های آمریکایی یاد می کند که  صفحات آن از خمیر شیرینی و مرکب آن از شکلات است، و می توان آنها را خواند و سپس خورد.

پایان سخن پینشینا به نقطه نظریات هجو آمیز کالیستوس مونبار مدیر امور لذّت بخش جزیره اشاره دارد که پیش از این گفته بوده است که : «موسیقی نه تنها هنر است بلکه خاصیت درمانی نیز دارد.»

 

ایورنه، پرسوناز رمان جزیرۀ بالگرددار، هنرمندی که نام پدری او شباهت زیادی به نام نویسنده  (ژول ورن) دارد، علاقۀ زیادی نسبت به این نظریات پیدا می کند. طرح موضوع رابطۀ هنر و قابلیت درمانی آن، به وجه فرامتنی شیوۀ نگارش و ساخت و ساز و شاعرانۀ نوشتاری که در رمان مشاهده می کنیم مربوط می باشد.

در میلیارد سیتی شیرینی پزی و ادبیات در هم آمیخته می شوند و موسیقی نیز به همین سرنوشت می پیوندد، جملگی لذت و سلامتی را در پیوند با یک دیگر به مصرف کنندگان عرضه می دارند، و چنین است برنامه ای که روی نهمین عجایب جهان به اجرا گذاشته شده و در عین حال موجب می گردد که ژول ورن خرده جهانی کمال مطلوب و نامحتملی را بیافریند که در آن عارضۀ پر خوری اش با درمان مشکل معده درد او هماهنگ باشد. به این معنا که در استاندارد سیتی تلاش بر این است که بهداشت غذایی با حرص پرخوری آشتی داده شود.

با چنین تحلیلی که نیّت نویسنده را آشکار می سازد، تحلیل گر روانکاوی به راحتی می تواند تمنّای مطلوب جزئی (87) را بازشناسی کند که همانا پستان مادر است که روند پیدایش زبان نارسیسیتی را متأثر می سازد. این نیّت است که بیان فاعل نوشتار را به فضایی در آمیخته با مواد غذایی هدایت می کند.

بر این اساس به همان شکلی که در میلیارد سیتی موسیقی برای درمان بیماری های نوروتیک در نظر گرفته شده، و  می بایستی تسکین بخش عوارض بیماریهای روانی باشد، نوشتن چنین رمانی برای فاعل نوشتار یعنی ژول ورن خاصیت تسکین بخش دارد. جزیرۀ بالگرد دار پیش از آن که آرمان شهر سیاسی باشد، رمان آرمانگرایانۀ نوشتار بهداشتی ست.

 

3.1.4. سیاست و عارضه شناسی

 

عرصۀ سیاسی این نظم و ترتیب را، با حفظ همان تکیه گاه ساحت تخیلی، مختل می سازد. در منشأ داستان، از یک سو «تقسیم درونی»، و از سوی دیگر «اختلاف درونی» وجود دارد، و با تحریک رقابت بین نات کوورلی و جیم تانکردون، زبان شخصی ژول ورن  موضوع سیاسی را به موضوع بیماری معده تبدیل می کند، و هیچ جای تعجبی ندارد که وقتی منازعات گروهی به اوج خود می رسد، در این مرحله سایۀ تهدید آمیز گرسنگی را بر فراز سر اهالی میلیارد سیتی به پرواز در می آورد، و مقامات شهر را مجبور می سازد که مصرف آذوقۀ شهر را به حداقل ضروری محدود سازند، و علاوه براین واردات مواد غذایی را نیز پیوسته کاهش می دهند. هیچ جای تعجبی ندارد که استاندارد سیتی دچاراختلال و سرگیجه شود، زیرا سرگیجه یکی از عوارضی بود که نویسنده را در تابستان 1892 به رژیم غذایی وامی دارد. در 31 ماه اوت همین سال طی نامه ای برای یکی از دوستانش می نویسد : «رژیم خیلی سختی را ادامه می دهم، متأسفانه اگر دیگر به مشکل عدم هضم غذا دچار نیستم، ولی سرگیجه دارم.»

به روشنی می توانیم نتیجه بگیریم که تمام عوارضی که ژول ورن یک سال پیش از این بدان مبتلا بوده، به ساکنین شهر تخیلی اش منتقل ساخته است، و به عبارت دیگر سرنوشت استاندارد سیتی منطبق است بر عوارض بیماری خود نویسنده .

برای این که رابطۀ بین زندگینامۀ نویسنده و اثرش بیش از پیش آشکار گردد، می بایستی گفتگوی پینشینا و فراسکولین را که در کارخانۀ برق دربارۀ خسارات وارده به موتور بالگرد سمت چپ حرف می زنند، بازخوانی کنیم :

 

«- به شرط این که بتوانیم با یک چشم ببینیم

- فرسسکولین پاسخ می گوید : ولی ما یک ساق پا را هم از دست داده ایم، و آن یکی هم کار ما را راه نخواهد انداخت! یک چشمی و لنگان، واقعا خیلی زیادی ست.»

 

«یک چشمی و لنگان»، با برجسته ساختن  طنز تلخ پرسوناژهایش، ژول ورن در واقع عوارض خودش را مطرح می کند. یک چشمی و لنگان، با چنین مشخصاتی ست که  روبرت شرار(88)  در ملاقاتش با ژول ورن در سال 1893 او را توصیف می کند. در واقع، ژول ورن از وقتی که یکی از خواهر زاده ها یا برادرزاده هایش به پای او تیر زده بوده، می لنگید و یکی از پلک هایش نیز بسته شده بود.

براین اساس می توانیم نتیجه بگیریم که ژول ورن دائما عوارض خود را روی استاندارد سیتی فرافکنی می کند، و به عبارت دیگر جزیرۀ تخیلی به مثابه همذات بدن دردمند اوست. رمان روی پرسشی دربارۀ بلند پروازی مهندسین به پایان می رسد : «آیا انسان به خاطر فقدان توانایی و قابلیت منع نشده است که این چنین گستاخانه پا جای پای آفریننده نگذارد؟...»

در تحلیل چنین نقطۀ عطفی، مفهوم جزیره به شیوۀ بسیار ظریفی به این معنا نیز دلالت دارد که  با وجود اختلال درونی و برهم خوردن تعادل سرگیجه آورش و موقعیت یک چشمی و لنگان بودنش، حاکمیت خدای گونۀ سازندگانش به چالش کشیده می شود. به این ترتیب نویسنده از طریق نوشتار بر آن است تا روی عوارضی که بدن او را تصاحب کرده تسلط بیابد و با ترمیم آنها این توهم را ایجاد کند که قادر به سازمان دهی آنها بوده است.

 

3.1.5. سفر و مرحلۀ دهانی

 

تحلیل داستان که فرافکنی های نویسنده را آشکار می سازد به شکل بارزی مبین ساختار کلی داستان است. رمان از نظر حجم صفحات به دو بخش مساوی تقسیم می شود، و این وجهه از اثر را در چاپ آن نزد انتشارات هتزل (89) در دو جلد مشاهده می کنیم. ولی علاوه بر این تقسیم بندی که تا حدودی نیز اختیاری ست، تقسیم بندی دیگری افزوده می شود که بر ساحت دهانی دلالت داشته و به طور مشخص با طرح موضوع از هم دریدن و آدمخواری ما را از طریق مسافرت دریایی به قلب حوادث شگفت انگیز و دراماتیک هدایت می کند.

در وهلۀ نخست، نوازندگان موسیقی بی وقفه از فقدان تمدن بین اهالی جزایر اقیانوس اظهار تأسف می کنند و به ویژه به خاطر از بین رفتن سنت آدمخواری (یعنی نکته ای که تناقض آمیز به نظر می رسد). این گفتگو با رؤیت جزایر ساندویچ آغاز می شود :

 

- فراسکولین می پرسد، چه می بینی؟ «

-  ایورنز پاسخ می گوید : آنجا...ناقوس...  آری...و برج ...و نمای کاخ!

- ممکن نیست که کاپیتان کوک را در اینجا خورده باشند!...

- سباستین زورن می گوید : هنوز به ساندویچ نرسیده ایم، و شانه اش را بالا می اندازد. ناخدا در انتخاب راه اشتباه کرده بوده است.»

 

از این پس ناامیدی های آنها در چندین مورد تکرار می شود. در وهلۀ دوّم نوازندگان و تمام اهالی میلیارد سیتی در خطر تکه پاره شدن و از هم دریده شدن قرار می گیرند. بین مجموعه جزایر تونگا و فیجی، یک کشتی تعدادی حیوان درنده را روی جزیرۀ مصنوعی رها می کند که پیش از این که کاملا از بین بروند، قویا اهالی جزیرۀ  را تهدید می کند. در جزیرۀ ویتی- لوو، پینشینا به اسارت یک قبیلۀ آدمخوار در می آید ولی دوستانش فورا او را آزاد می کنند. سرانجام در اطراف ارومانگو، ترفند مالیایی ها که آنها را به جزیره راه داده بودند، به بهای مواجهه با خطر آدمخوارانی تمام می شود که کارشان خوردن مبلغین مذهبی و زندانیان بود، و این بار پینشینا که آن همه آرزوی ملاقات با آدمخواران را داشت، می بایستی از کتلت های خودش علیه آدمخواران دفاع کند.

 

وخامت تراژیک داستان، وقتی که جزیره دچار اختلال گشته و از مسیر اصلی اش خارج شده، پیغام داستان به این معناست که سمت چپ و سمت راست جزیره از حیوانات وحشی و آدمخواران هم خطرناکتر هستند، سباستین زورن وقتی دربارۀ آخرین حوادث سفر حرف می زند طرز تلقی خاصی را به شکل ضمنی مطرح می کند :

 

«- آیا یک چنین ماشین متلاطمی هرگز می تواند آیندۀ مطمئنی داشته باشد؟...بعد از پهلو گرفتن کشتی انگلیسی، تهاجم حیوانات وحشی، تسخیر جزیره توسط آدمخواران...»

 

...رقابت سیاسی. وخامت تدریجی خطرات به شکل عمیقتری نشان می دهد که نویسنده زیر نقاب اختلال درونی، فعالیت رانش دهانی را پنهان ساخته است.

چندین مورد زبانشناختی نیز رابطۀ بین سیاست و ساحت دهانی را در نوشتار ژول ورن تأیید می کند.

وقتی که جزیره خودش را برای جشن عروسی والتر تانکردون و میس دی کورلی آماده می کند، روزنامۀ میلیاردر سیتی از کاهش تنش بین سمت چپی ها و سمت راستی ها «تأسف می خورد»، و ژول ورن می پرسد : «آیا تنها مسائل سیاسی بودند که در دل این نشریه قند آب می کردند؟» (90)...به این ترتیب بروز مسائلی که بر تهدیدات متعددی دلالت دارد که حیات جزیره را به خطر انداخته بودند، سیاست روی دست هجوم حیوانات وحشی و آدمخواران می زند که پیش از این به استاندارد سیتی حمله کرده بودند. کمی بعد در مقابل افزایش تنش کالیستوس مونبار چنین توصیف می شود : «از نگرانی به شکل مرگ آسایی در حال از هم دریده شدن به نظر می رسید». با تکیه به ترکیبات چنین جمله ای می توانیم نتیجه بگرییم که در زبان شخصی ژول ورن بین دریدن و سیاست در ساحت ذهنیت شخصی اش رابطه و معنای مترادفی وجود دارد. از همین رو انتخابات را در قالب حیوانی به تصویر می کشد : « هیچ اکثریتی ممکن نیست، مگر این که چند رأی از این طرف به آن طرف کنده شود. درنتیجه آراء همچون دندان ببردر فک حیوان جای دارد.»

این ببر بزودی استاندارد سیتی را از هم می درد. علاوه بر این در جمله ای جزیره در حالت استعاری به خوراک تشبیه می شود، پینشینا برای اجتناب از بحران پیشنهاد می کند که جزیره « به دو قطعه کتلت» تقسیم شود. خطرات مختلفی که استاندارد سیتی را مورد تهدید قرار می دهد، از تهاجم حیوانات وحشی تا انتخاب شهردار، یک مخرج مشترک دارد که عبارت است از مضمون دریدن.

در نتیجه مشاهده می کنیم که زبان نارسیسم برای مفهوم عام به مثابه مفهوم استعاری قانون نمادین، [دریدن] را به کار می بندد.

 

 

آمیز

 

1) Signifiant

2) signifié

3) Ferdinand de Saussure (1857-1913)

4) "p'tit soldats"

5) "P'tit soda"

6) L'homme aux rats

7) Dick

8) L'homme aux loups

9) Savoir inconscient.

که در این جا به شکل [منویات ناخودآگاه] ترجمه کرده ام، به شکل تحت الفظی به معنی [دانش یا دانستنی های ناخودآگاه] است و در هر صورت به معنی آن دانستنی هایی ست که در مخزن ناخوآگاه به حالت واپس زده موجود می باشد ولی در دسترس خودآگاه فرد نیست و از آن بی اطلاع است.

10) Nom-du-Père

11) Contenu latent

12) Contenu manifeste

13) Lacan. Ecrits 1, p.269

14) Mécanisme

15) Condensation

16) Déplacement

17) représentation

بازنمایی، و به معنای آن چیزی ست که در خواب دیده می شود. نمایش رؤیایی

18) Lacan. Ecrits 1, p.265

19) Lacan. Ecrits 1, p.269. "la structure de surimposition des signifiants"

20) Bachelard

21) Durand

22) Burgos

23)Réel

24)Symbolique

25)Imaginaire

26) Stade de miroir

27) "A" . Autre

 

در زبان فرانسه به معنای غیر یا دیگری ست و زمانی که در اول جمله و یا در اشکال خاص به کار برده می شود، حرف اول را با حرف بزرگ می نویسند.

 

28) Narcissisme primaire  

29) "a". autre

30) Phallus

31) Signifiant

32) Hélène Deutsch, La Psychanalyse des névroses et autres essais.Etudes de clinique psychanalytique. Paris, Payot, 1970 [trad.G.Rintzler]

33) Objet a

34) Lille-III

35) Jean Decottignie

36) Philippe Bonnefis

37) Alain Buisine

38) Jean Decottignie. "Les sujets de l'écriture"

39) La Dame aux camélias

40) Alexandre Dumas fils

41) Manon Lescaut

اثر مشهوری که نوشتۀ کشیشی ست به نام پرووست

Prévost

42) Arman Duval

43) Gustave Flaubert

مادام بوواری، هوسهای آنتوان مقدس، سالامبو از آثار گوستاو فلوبر هستند

44) Italo Calvino, "Les Niveaux de la réalité en littérature" (p.85-100), in La Machine littérature; Essais, Paris, Le Seuil, 1984. Page 92

45) Christian Chelebourg. "Jules Verne, l'œil et le ventre" une poétique du sujet. Bibliothèque des lettres modernes,  2000. Page 217

46) Sublimation

47) مفهوم والاگرایی را فروید در «خاطرۀ کودکی لئونارد داوینچی» مطرح می کند و به همین منوال در پنجمین درس از پنج درس دربارۀ روانکاوی.

48)J.Laplanche, Problématiques III. La Sublimation, Paris, PUF, 1980, p.111

49)P.Ricoeur, De l'interprétation. Essai sur Freud, Paris, Le seuil,"L'ordre philo-sophique", 1965, p.473-474

50)C.Chelebourg, Jules Vernen l'œil et le ventre. Une poétique du sujet, p.217-222

51) C.Chelebourg, "Victor Hugo: poétique de l'exil" p.209-242, il F.Djardem et al;, Quelle identité dan l'exil? Paris, L'harmattan, 1997

52) hymen

این کلمه به زبان فرانسه به معنای پردۀ بکارت و در عین حال به معنای ازدواج است

53) Ch.Baudelaire. Les fleurs du mal

54) A.Buisine, Les mauvaise Pensées du Gra,d Meaulnes, Paris,PUF; "Le texte rêve", 1992, p.66.

55) Poétique n°63 Le Biographique, septembre 1985, Paris, le Seuil.

56) Gérard Genette

57) G.Genette, "Stendhal" (p.155-193), in Figures II, Paris, Le Seuil, "Points", 1970

 

58) Psychomythie

 کلمۀ فرانسوی «پسیکومیتی» را من به شکل روان-اسطوره پردازی ترجمه کرده ام که جزء اصطلاحات تقریبا جدید نقد ادبی ست که از سالهای 1960 در تحقیقات افرادی نظیر شارل مورون مشاهده می کنیم. این اصطلاح به معنای داستانی ست که نویسنده برای ترمیم جراحات نارسیستی اش تعریف می کند، و اسطوره ای ست که نویسنده خود را از طریق کار نوشتاری معرفی می کند. این اسطوره که خاص شخصیت روانی فرد بوده و در نهایت به  انگیزه های کار آفراینش هنری او باز می گردد. روان اسطوره پردازی، اصلی ست که علی رغم تنوع عناصر تشکیل دهنده اش مبین خصوصیت فردی نویسنده است.

59) Idiolecte

در این جا این اصطلاح را موقتا زبان شخصی ترجمه کردم.منظور استفادۀ شخصی و یا منحصر به فرد زبان نزد فرد یا نویسنده است.

60) R.Barthes, "La division des langues" (p.119-193), in Le Bruissement de la langue. Essais critiques IV, Paris, Le seuil, "Points", 1993 [1^er éd., 1984], p.120.

61) M.Proust, "[notes sur la littérature et la critique]"(p.303-312), in Contre Saint-Beuve

62) Jean Burgos

63)R.Jakobson, "Le la,gage commun des linguistes et des anthropologue; Résultat d'une conférence interdisciplinaire"(p.25-42), in Essais de linguistique générale, Paris, Le seuil, "Points", 1970

 

64) Enonciation

65) C.Kerbrat-Orecchioni, L'énonciation. De la subjectivité dans le langage, Paris, Armand Colin. 3linguistique", 1980, p.16.

زبان شخصی در این جا به عنوان مهارت و گسترۀ زبانشناختی فاعل پیغام مطرح است و به عبارت کاملا مشخص تر به عنوان مجموعه وجه تمایزات زبان شخصی تعریف می گردد. (مراجعه شود به یادداشت شمارۀ 2 در همین کتاب. ص 6 و ص 227.)

66) C.Kerbrat-Orecchioni, L'Enonciation. De la subjectivité dans le langage.p.19

 

67) R.Jakobson, "Linguistique et poétique" (p.209-248), in Essais de linguistique générale

68) Signe (fr), sign(Eng)

69) Logogenèse

در این جا به دلیل فقدان معادل فارسی این اصطلاح به شکل «پیدایش زبان نارسیست» ترجمه شده است. زبان نارسیست شکل مشخص تر زبان شخصی ست. زبان نارسیست روندی ست که از طریق آن ساحت تخیلی، در تمایلات ترمیم کننده اش، به ایجاد زبانی مبادرت می کند که جهت ارتقاء خود نارسیسم فاعل نوشتار کارآیی داشته باشد. زبان نارسیست حاکی از این امر است که تخیلات فردی نه تنها تصاویر را تغییر شکل می دهند بلکه زبان را نیز تغییر شکل می دهد و از این منظر با نظریات لکان هم خوانی پیدا می کند.

 

Logogenèse : La logogenèse est le processus par lequel l’imaginaire, dans son intentionnalité réparatrice, produit un idiolecte capable d’enregistrer et de servir le narcissisme du sujet. Ainsi comprise, la logogenèse est à la source des contresens auctoriaux. Elle témoigne de ce que l’imaginaire subjectif ne déforme pas seulement les images, l’espace et le temps comme nous l’apprennent respectivement G. Bachelard et G. Durand, mais qu’il déforme aussi la langue, conformément à son approche par J. Lacan.

 

Métalecture : Dans son développement, l’écriture prend volontiers une dimension auto-commentative. En d’autres termes, elle porte témoignage des processus à l’œuvre dans son engendrement et plus particulièrement dans sa logogenèse. La métalecture interprète ces passages comme autant de métalepses et reconstitue, à partir de leur logique interne, la dynamique de l’imaginaire en œuvre dans le travail de singularisation inhérent à la réparation narcissique. La métalecture s’applique également aux écrits critiques d’un auteur, tant à ses propres commentaires de son œuvre (qu’il ne s’agit pas, pour autant, de prendre au pied de la lettre) qu’à son regard sur l’ensemble des arts et des œuvres de l’esprit.

70) Style

 

71) Combinaison imageante

استعاره آیند. این اصطلاح را بر اساس  «کارآیند» که معادل کلمۀ «پراتیک» ترجمه شده، پیشنهاد می کنم. ترکیب استعاره آیند به معنای قبالیت جمله در تصویر پردازی ست.

Combinaison imageante : Une combinaison imageante est le lien thématique qui relie, au sein d’une image, le sens propre référentiel au sens figuré. Les combinaisons imageantes, et particulièrement leur récurrence, sont révélatrices des grandes dynamiques de l’imaginaire subjectif dans la mesure où elles découlent directement des choix opérés par le sujet écrivant dans le développement de sa rêverie créatrice.

 

ترکیب تصویر استعاره  آیند در بطن تصویر حاکی از  مضمونی ست که   مفهوم خاص مرجع  را به مفهوم استعاری پیوند می زند. ترکیبات تصویر آیند، و خاصه تکرار آنها مبین تحرک تخیلات فردی ست.

72) Sémantique

73) Ch.Baudelaire, Les Fleurs du Mal

 

74) Syllepse

75) Geroge Molinié, Dictionnaire de rhétorique, Paris, Librairie Générale Française, "Les Usuel de poche", 1992.p.312

ژرژ مولینیه دربارۀ این شکل بلاغت در استعمال کلمات می گوید که در ایجاد تصاویر قوی ترین اشکال است. این شکل به زبان  فرانسه

Syllepse

نامیده می شود

76) Mircotextuel

77) Macrotextuel

78) Métatextuel

79) Typographie

80) Logogramme

81) L'île à hélice

82) Une île flottante

83) Great-Easterne

نام کشتی اقیلانوس پیما و عظیم ترین در عصر خود است که در سال 1858توسط ایزامبار کینگدام برونل به آب انداخته شد. ژول ورن روی همین کشتی از طریق آتلانتیک مسافرت می کند و برای نوشتن «جزیرۀ بالگرددار» از آن الهام می گیرد.

گریت استرن پیش از انداختن به دریا

طول 211 متر. عریض ترین بخش کشتی 25 متر.

 

84) Pays de Cocagne(fr), Cockaigne or Cokayne, The word Cockaigne (eng)

این اسم به شکلی لاتین نوشته  و از اختراع معادل امتناع کردم. کوکاین (در تلفظ این واژه  ی و ن را باید با هم تلفظ کرد و در هر صورت از واژۀ کوکائین قابل تفکیک است). در تخیلات اروپایی ها بهشتی زمینی و سرزمین معجزه آسایی وجود دارد که سخاوتمندی طبیعت برای ساکنین و مسافرین آن تمام عیار است. کوکای ن به دور از جنگ و گرسنگی در جشن و سرور دائمی به سر می برد. در کوکای ن کار کردن ممنوع بوده و بر عکس جهان واقعی، تنبلی و باز یگوشی از ارزشهای رایج و قابل تمجید است.

نقاشی زیر تحت عنوان «سرزمین کوکاین» 1567 اثر پیتر  بروئگل (قدیمی) نمونهای از بازنمایی تجسمی چنین تخیلات در متن فرهنگ اروپائیان.

Pieter Bruegel l'Ancien.Le Pays de Cocagne, 1567

85) Electroculture.

تحریک رشد گیاهان توسط الکتریسیته. 250 سال پیش از این دانشمندانی نظیر ژان آنتوان نوله (1700-1770)، دکتر منبرای و ژان ژالابره (1712-1768) تأثیرات الکتریسیته ب گیاهان را کشف کردند.

Jean Antoine Nollet 1700-1770), le dr. Mainbray et Jean Jallabert(1712-1768(

این موضوع توسط پی یر برتولن مورد باز بینی قرار گرفت . کتاب «الکتریسیته گیاهان» را منتشر کرد و در آن تأثیرات الکتریسیتۀ آتمسفر روی گیاهان و به همین گونه خاصیت طبی و غذایی آنها را مورد بررسی قرارداد.

Pierre Bertholon

86)Jules Verne."Une fantaisie de docteur Ox".1874

87) Objet a

88) D. Compère et J.-Margot, Entretiens avec Jules Verne, 1873-1905, Genève, Slatkine, 1998, p.84

مصاحبه با ژول ورن

89) Hetzel

90) "est-ce donc la politique qui la démange?"

 فعلی ست که در فقدان معادل فارسی  به شکل دیگری ترجمه کرده ام که به مفهوم نزدیک باشدDémanger

September 26th, 2010

• جعفر مرزوقی (برزین آذرمهر)بیم و امید
• يحيي دبيركابينه ى ما
• مترجم نگين كارگرداستان«تغییر تدریجی»
• الحاج الھام الدین قیامافغانان یو
• جوهرفروشفروغ از لندن
• جعفر مرزوقی (برزین آذرمهر)جادوگران...
• فروغ ازلندنبیگنه
• يحيي دبيردموكراسي
• (طنز) از . ز. رزمیخصوصیات یک زن گوسفندی و خوب کاری و باری و ...
• مسعود حدادبس کنید
• ترتیب کوونکی : انجنیر عبدالقادرمسعودزما ګرانه وطنه
• عبدالله « وفا »شب یلدا
• نوشته نذیر ظفرسوخت میهن کس نگفت کار منست
• فروغ از لندن آلوده دامانی
• ف. بریخطاب به کرزی
• پوهاند دوکتور م.ا. زيارله نويو سپېدو سره راټوکېدلی ((سحر))
• مسعود حدادیاد پدر
• مولانا کبیر فرخاریشب یلدا
• محمد اسحاق ثنااشک
• داکتر عزیز فاریابیشادروان استاد سید محمد (دروگر )
• انجنیـر خلیـل الله روؤفـیمخاطبــم شمائیــد
• فروغ از لندنآتش افروخت
• نوشته: نذیر ظفرصیاد
• فروغ از لندنقصرِستم
• دکتر بیژن بارانحافظه در شعر فروغ
• نوشته نذیر ظفر بیادت
• زلیخا پوپلدوست دارم این وطن را
• نوشته :جنیدمعمارزادهسرګذشت
• شاعر : عبدالغفور لیوالبارانونه او ډيوې
• دکتر حمیدالله مفیدبه بهانه ای ۸۰۹ مرگ روز استاد سخن
• نوشته نذیر ظفرتاریک
• زلمی رزمی درام زن افغان درسه پرده :
• زلمی رزمیسنگسار
• مسعود حداد به مهدی شما قسم
• امین آريبلريشه
• نوشته نذیر ظفرمرا ببخش
• انجنېر ظهورالدين انديشلغمان__ استراخان
• شاعر : عبدالحمید ماشوخیلغزل
• عبدالله وفا «عمر ما چون نوح در اندیشه توفان گذشت »
• جعفرمرزوقی (برزین آذرمهر)بی تو...
• مسعود حدادبیاد جان باختگان المار
• محمد اسحاق ثناجام غرور
• نوشته نذیر ظفرکنار یار
• نوشته نذیر ظفردروغ بود
• مولانا کبیر فرخاریزبان گهر بار دری و خرم
• نوشته نذیر ظفربیگانه
• مسعود حدادلاله زار من چه شد؟
• الحاج الھام الدین قیامدکابل خوب
• عبدالله وفا گریه آبشار
• نوشته داکتر حمیدالله مفیدکاکا گریزی
• ناهيدبشردوستسمفونى خنده
• عزیزه عنایت خورشید صلح
• مسعود حدادرویا
• محمد اسحاق ثناکج
• الحاج الھام الدین قیامګاوندیه!
• یکونکی پوهندوی اصف بهاندڅه کړمه خدایه چې دغم دپاسه غم دی
• الحاج الھام الدین قیام!کاشکی
• نایابهغه ماښام راته بیا بیا یادیږي
• مسعود حدادغیابت
• انجنیر عبدالقادرمسعود ارواښاد ډاکتر حنیف بکتاش د پښتو ادب نوښتګر، انځورګر او پر ښکلا مین شاعر
• علی کریمیچند پرنده
• مولانا کبیر فرخاریخـــــــــــــــــــــزان
• از: پوهندوی شیما غفوریافق گـُنگ
• نوشته : نذیر ظفرماه محرم ماه حسین علیه السلام
• دکتر بیژن بارانشخصیت اجتماعی شاملو
• اکرامایه های زمینی
• مسعود حداد یاد شهید
• ف.بریمدعیان رهبری
• ع. بصیر دهزادچند قطعه شعر انتخابی
• عبدالله وفا خاک گردِ پا
• صحبت با جناب واحدی صاحب
• نوشته نذیر ظفر شکایت زندانی کابل
• لیلا فرجامیآخرین خورشید
• محمد اسحاق ثناآشفته مو
• نوشته نذیر ظفردست شاعر
• انجنیرعبدالقادرمسعودښاغلی عبدالوهاب سرتیر
• دکتر بیژن باراناختلال شخصیت شاعر
• شادی شریفیانداستان پناهنده
• نوشته از: پوهندوی شیما غفوریپیام مسافر نو
• الحاج الھام الدین قیامڅلوریځه
• نوشته نذیر ظفر ملول
• صالحه وهاب واصلدو عید
• عبدالو کیل کوچی جایگاه طنز در ادبیات دری
• احمد شکیب جانبازیاد وطن
• ترتیب کوونکی : انجنیرعبدالقادرمسعودد ژوند کاروان
• محمد اسحاق ثنا عید
• زمستان
• نوشته نذیر ظفر آرزوی عید
• مختار تاجزیدر کمینگاه نگاهش
• رسول پویانعید قربان
• داوود اکمل احمدیعید بر همگان مبارکباد...
• الحاج الھام الدین قیامدسولی اختر
• عبدالو کیل کوچی عید قربان
• ف.بریرنج مردمان
• نورالدین همسنگرعید قر بانم نگر
• نوشته نذیر ظفررای میدهیم
• علی کریمیرویایی یک پروانه
• نوشته از پوهندوی شیما غفوریزخم اجل
• دکتر بیژن باران مشعر در شعر
• محمد اسحاق ثناغرور
• شاعر : صدیق کاوون توفانيگاونډیه
• از قلم فضل الرحیم رحیمنامه ء پسر به پدر اش !!!!!
• نوشته نذیر ظفرسنگلاخ عشق
• الحاج الھام الدین قیامغالمغال
• شاعر : غني خانمینه او حسن
• دكتر بيژن بارانتبلور اختلالات روحي در 5 شاعر معاصر
• عبدالله وفابازار این زمانه دِگر رنگ و بو گرفت
• نوشته نذیر ظفر بد نبود
• بهروز مطلب‌زادهاشک شاعر …
• فروغ از لندندرتک و تاز است
• دکتر بیژن بارانشعر و فکر
• نوشته نذیر ظفرخواب
• علی کریمیغفلت های روزمره
• ترتیب کوونکی : انجنیر عبدالقادرمسعودد دوکتور نجیب الله د اوولسم تلین په ویاړ انځوریز شعرونه
• مولانا کبیر فرخاریبیدار دل
• مسعود حدادافسر تخم فروش
• فروغ از لندنانباز
• پوهندوی شیما غفوریچشم به راه
• عبدالله وفابه قهرمانان جنوب آسیا
• مختار تاجزیاز عمق زمین و یا فضا آمده‌ام ؟
• نوشته نذیر ظفرعاشقانه بگو
• ترتیب کوونکی : انجنیرعبدالقادرمسعودله زمانې سره یو ځای
• کریمیقصه ای که راست بود
• نوشته نذیر ظفر نادم
• الحاج الھام الدین قیامڅلوریځه
• شاعر : ارواښاد استاد ګل پاچا الفتد ښکلیو خیال
• فروغ از لندن درجستجویِ دفترِعُشاق
• دکتر بیژن باران بلاغت در شعر
• نوشته نذیر ظفرمرجع الهام
• فروغ از لندناُمید وارگریه کنیم
• عبدالله وفااشک بی اثر
• نوشته نذیر ظفرمطرب
• مسعود حدادببخشیدم خدارا
• دکتر بیژن بارانشعر- کارکرد مغز
• فروغ از لندنرِندانه پُرس
• مسعود حدادنماد گُل
• مولانا کبیر فرخاریازمون
• فروغ از لندن بَردل نشانه بود
• نوشته نذیر ظفر فدای شکار
• طنز کوتاه: نوشته داکتر حمیدالله مفیدخبر
• عبدالله وفاآواره گان
• فروغ از لندنعلی اصغر
• لیکونکی: ن.س. محجوب دلیکوال یاد
• شاعر : عبدالباري جهانيغزل
• مسعود حدادشنیدم
• فروغ از لندنغلامم نوکرانِ نوکرم را
• نوشته نذیر ظفریادت
• نورالدین همسنگرملک بی قانون
• مسعود حدادنمی دانم چه خواهد شد
• فروغ ازلندندودازسُخن برآید
• شاعر : ارواښادملنګ جانمقام
• زيارراڼه توري
• شیما غفوریاوزان حق*
• نوشته نذیر ظفرتصادفی
• فروغ ازلندننه زرازِغُنچه دانم
• نوشته نذیر ظفرحب وطن
• شاعر :ارواښاد غني خانپلوشه
• نوشته : دکتر حمیدالله مفیدحلال است یا حرام؟
• عبدالکبیر کاکړمیړانه
• فروغ از لندنمُشتِ خاک و ریگ
• مولانا کبیر (فر خاری)حکایت ها
• اناهیتا محبوبحیله
• نوشته نذیر ظفروطن
• فروغ از لندنمحتاج عصا شد
• مسعود حدادنالۀ زن
• فروغ از لندن ازدهانِ قندِ ماست
• سید احمد ضیا نوریعشق در بیشه اندیشه حضرت مولانا
• رسول پويانفرهنگ ستيزان تمدن گريز
• اسحاق ثناآزادی
• نوشته نذیر ظفربگریم
• انجنېر ظهورالدين اندېشآزادی
• فروغ از لندن بوریایِ فقر
• پوهندوی شیما غفوریآزادی
• مسعود حدادخدا اینجاست
• فروغ گردوغُبارِحادثه
• فروغ از لندن آهنگِ سفر
• اناهیتا محبوبجفا
• سلیمان راوشدرنگی بر نقد و نظر ِ یک شعردوشیزه کریمه شبرنگ
• Sumaia Frotanسرزمين خسته ام
• مختار تاجزیفلک
• نوشته نذیر ظفرپیام عید
• مسعود حداد ما وکیلیم ما وکیل
• الحاج الهام الدين قياماختره
• نورالدین همسنگرمژدهء عید
• عبدالو کیل کوچی جشن آزادی وعید رمضان
• فروغ ازلندنخدایاچه کنم
• نوشته نذیر ظفریادم رفت
• مولانا کبیر فرخاریهیولای ستمگستر
• دکتر بیژن باران تنانگی شعر زن خاور میانه
• مهران زنگنهشاهزاده و سیاه
• مهران زنگنهتنهایی (1)
• مهستی شاهرخینگاهی به رمان«هیچکس«از مهران زنگنه
• فروغ از لندن درلوحهٔ تقدیر
• مسعود حدادشِکوَه
• مختار تاجزیسکوت
• حمیدالله مفیدپاسداری از زبان
• شاپوراحمديگزيده‌اي از شعرهاي الكساندر پوشكين
• نوشته نذیر ظفرامیدوار
• نورالدین همسنگردام حریص
• فروغ از لندن هریک تبر بدستیم
• داکتر مراد( تأسف )
• سلیمان راوشبانو کریمه شبرنگ یا هودج نشین کاروان ابریشمین راه شعر و اندیشه
• دکتر بیژن باران نقد ساختاری پرستوهای شهلا
• مختار تاجزیملای علم ستیز
• مسعود حدادچه باید کرد
• اناهیتا محبوبروژی
• الحاج الهام الدين قيامګيله من
• شاعر : عبدالحمیدماشوخیلغزل
• فروغ از لندن گلابت میتوان نامید
• ضیاالدین همت ملته ښایسته رنګین غزل یې
• مسعود حدادحیف می
• نوشته نذیر ظفردر پر تو نور
• فروغ از لندنهمچوگلعذارانی
• نویسنده: سید تمیم بهارمرده سرگردان
• نوشته : نذیر ظفرخواست دل
• مسعود حدادسنت شکن
• محمد اسحاق ثنادرد وطن
• فروغ ازلندنزُلفِ چلیپا
• نوشتۀ داکترمراد( پیرپسرِخودپسند )
• نوشته نذیر ظفرمداوا
• فروغ از لندنمُبتلای عشق
• عبدالو کیل کوچیشاه وشبگرد
• بیژن بارانشکوفه
• اناهیتا محبوبانصاف
• مختار تاجزیذوق هستی
• مولانا کبیر فرخاریکوره ی کباب
• انجنیر حفیظ ا له حازمفقط اگربدانم
• محمد اسحاق ثناجلوه حسن
• نبشتۀ داکتر مراد«دکتور»و«پیردختر» اش(1)
• الحاج الهام الدين قيامدمينې پور
• اناهیتا محبوببال شکسته
• از دکتر حمیدالله مفیدگذر شتابنده بر گزیده ای شعری«باغ در پاییز» اثر بانوی گهر نگرکریمه ملزم پرکار
• نوشته نذیر ظفررنگ پیری
• فروغ ازلندنکبابِ ازجگر
• ( زلمی رزمی ) ابر و باران بهار
• عزیزه عنایت امیردانشمند، نظام الدین علی شیرنوایی !
• فروغ ازلندنتوسنِ جهل
• دکتر بیژن باراننقد رمان دکتر محمود صفریان
• نوشته نذیر ظفرنیافتم
• اناهیتا محبوبثنا
• اناهیتا محبوبجانان
• محمد اسحاق ثنازخم زندگی
• دکتر بیژن بارانعشق
• فروغ از لندندرجاده های جبرِزمان
• یونس عثمانیتضرع
• مختار تاجزیمقام عرش
• ف. بریزخود بیگانگی
• شاپوراحمدياسفار
• الحاج الهام الدين قياموايي سوله
• مختار تاجزی چور
• فروغ ازلندنآینه دار
• نوشته نذیر ظفر حیران مانده ام
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش نهم
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش هشتم
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش هفتم
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش ششم
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش پنجم
• مختار تاجزیمباد
• حسنیه عثمان داودملال
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »بخش چهارم
• اناهیتا محبوبملگرتیا
• فروغ ازلندن کرانه هایِ اُمید
• نوشته : نذیر ظفرچشم امید
• از محمد ضیا، ضیاقلم
• شاعر : افضل ټکورغزل
• شاعر اسدالله زمرید وطن د مور اولاد
• نورالدین همسنگراحساس تند
• مختار تاجزیو اینبار خنده می‌کنم ......
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی » بخش سوم
• الحاج الهام الدين قيامافغانه
• مولانا کبیر (فرخاری)روز پدر را گرامی میداریم
• مختار تاجزی« گریه می‌کنم »
• اناهیتا محبوبوطن پریژدم
• فروغ ازلندنخراب شوی
• مسعود حداددروغ است
• هادی عروس سنگمرد بیباک
• محمد اسحاق ثناپدر
• نویسنده : داکتر مراداز « لیلی » تا « نازی »
• نــــگارنده : مــــــــــاریـــــــا داروبه پاسخ محبتهای بی پایان استاد کهزاد گرامی ! ...و مجموعه جدید شان
• یعقوب منګلخماري سترګي
• یونس عثما نیگاوسنگها
• بوسه جوانی نوشته نذیر ظفر ورجینیا
• دکتر بیژن باراننقد ادبی ساختاری
• فروغ از لندنسوخت
• الحاج الهام الدين قيامپوښتنې اوغوښتنې
• از قلم فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادگل لالا ترک وطن می کند !!!
• رحمت الله روند پوشکین شاعر بزرگ وبنیانگذار ادبیات زبان روسی
• مسعود حدادبت دلخواه
• فروغ از لندنپای انصاف
• از قلم : فضل الرحیم رحیمساعات تیری ریئس ، در طول یک روزکاری !!!
• ف. بریاسرار خلقت........
• دکتر بیژن باران زیبایی شناسی شعر-1
• یونس عثمانی گمشده
• عزیزه عنایتبزم عاشقــان
• انجنیرعبدالقادرمسعودد ښاغلی صدیق کاوون توفاني انځوریز شعرونه
• شیما غفوریبر خیز ای زن
• مسعود حدادخسته ام
• یعقوب منګلدآسیادزړه ګلشن
• نوشتهء نذیر ظفر امید واری
• فروغ از لندن پرچمِ قوم وقبیل
• منیر سپاسدر حضور مولانا
• مسعود حداد مرغ هما
• محمد اسحاق ثناطلب عشق
• فضل الرحیم رحیم تکرار
• نوشته نذیر ظفرلا فوک
• فروغ از لندن بعزمِ کویِ یار
• نورالدین همسنگردیو را از پا فگن
• اناهیتا محبوبیا خدا یا
• لیلا فرجامیپیش از خداحافظی
• الحاج الهام الدين قيامپنجابه
• مسعود حدادمن زنسل دیگرم
• نوشته نذیر ظفر عادت کرده ام
• فروغ از لندن مَیِ ناب
• نو شته نذیر ظفر یاد میهن
• اناهیتا محبوبدیوانَگی
• فروغ از لندن ارجمندی
• عبدالله وفا نورستانی گُردان سر زمین من
• یونس عثمانی باران
• مترجم ليلي مسلميداستان«نقطه روشن
• انجنیر عبدالقادرمسعودارواښاد ملنګ جان زموږ دهیواد خوږ ژبې، حماسي او اولسي شاعر
• محمد اسحاق ثناحادثه
• اناهیتا محبوبترانه وطن
• اناهیتا محبوبجور روزگار
• نویسنده: عبدالجمیل شیرزادمولوی پنجره ی به سوی بی نهایت
• نوشته نذیر ظفر دو بیتی های خونچکان
• فروغ از لندنشهیدِ شاشهید
• امان الله سېلاب ((ساپی))آزاد ژوند
• حسنیه عثمان داوددیورند
• فروغ ازلندن خاکِ نیاکان
• نوشته نذیر ظفر بهانه
• اناهیتا محبوبقسمت نشد
• حسن پیمانمقام زن،مقام مادر است
• یونس عثمانی سنگستان
• لطیف کریمی استالفی« شرمنده ام »
• پروین اعتصامیاشک یتیم
• از مرحوم محمد ابراهیم کوهی لشکریسه قطعه شعر در وصف مادر
• مادرمولانا کبیر (فرخاری)
• الحاج الهام الدين قيام مور
• فروغ از لندنمادرازدستِ من وجبرِزمان میسوزی
• م-اسحاق ثنامادر
• نوشته نذیر ظفرپشت ما نگرد
• اناهیتا محبوبدیشب
• ف.بریاز همه بهترین
• نو شته نذیر ظفر غنچه
• محمد اسحاق ثنا نوید وصل
• اناهیتا محبوبیار دل جو
• فروغشام هجران
• دکتر بیژن بارانشهر زمان
• انجنیرعبدالقادرمسعودشهیدامان الله سیلاب( ساپي ) دلوړتفکراوسپیڅلي احساس شاعراولیکوال
• یونس عثمانی عزم
• اناهیتا محبوبمینه
• فروغ ازلندن مردِ سفاک
• محمد اسحاق ثناتخم نفرین
• نوشته نذیر ظفر دل فروش
• فروغ از لندنعالمی یک رنگی
• انجنیر ظهو رالدین اندیشد انقلا ب خصلت
• مولانا کبیر فرخاریپاسخ به یک هرزه گویی
• فروغ ازلندن مُستزاد
• عبدالوکیل کوچیکار گر
• نوشته نذیر ظفرمنت کش
• جعفر مرزوقی ( برزین آذرمهر )سپاه ماه مه
• شعر ـ از یونس عثمانی خواب
• هادی عروسسنگننگ تاریخ
• سید احمد ضیا نوریاستاد خلیل الله خلیلی
• اناهیتا محبوبغوغا
• فروغ ازلندن پرستویِ مهاجر
• نوشته نذیر ظفریعنی من
• محمد ضیا ضیا نگاهی؛ مبنی برممنوعیت کاربُرد: زبانها ولهجه های بیگانه واستفاده از کلمات نامانوس) در افغانستان
• مولانا کبیر (فرخاری)عنصر گیتی
• محمدنعیم جوهرجوهرِهرمصرع اش بیجوره وطاق آمده
• محمد اسحاق ثنااظهار تمنا
• فروغ از لندن خدایِ عشق
• ف.بری زادهء تفتین
• نوشته نذیر ظفر قسمت
• فروغ از لندن حِرص دنیا
• اناهیتا محبوبهیچ چیز بی تو دگر مقبول نیست
• یونس عثمانی شبستان
• کاخ بلندپوهندوی شیما غفوری
• فروغ از لندن نفهمیده برفتم
• مسعود حداد!چه خوابی
• اناهیتا محبوبسرشت ناله
• نورالدین همسنگرچور کردند
• محمدنعیم جوهریادِوطن
• یعقوب منګلسپینه سپوږمۍځلیږي
• نوشته : نذیر ظفرعالمتاب
• یونس عثمانیجال بد گمانی
• فروغ از لندندرسِ عبرت
• مسعود حدادبگو
• فروغ از لندنسلام ای هموطن
• نوشته : نذیر ظفر جلوهء حسن
• نبشتۀ س. راوشبهار سعید بهارینه کاج شعر و خِرد باغستان ادبیات سرزمین ما
• محمدنعیم جوهرګنجِ پُرازغم
• مولانا کبیر (فرخاری)توان
• محمد اسحاق ثنافهم سخن
• نوشته نذیر ظفر بدم می آید
• از مرحوم محمد ابراهیم کوهی لشکریچند قطعه شعر انتخابی
• محمد نادر ظهیراثرات پربار آثار عرفانی اخلاقی بیدل رحمة الله علیه
• اناهیتا محبوبخسته
• شعرـ از یونس عثمانیکدورت
• عبدالله وفا مَیآ ای نوبهار !
• یعقوب منګلچه دډوهل غږشي
• ترجمه رحمت الله روند شعر ازخندیوکوف ادوارد والیتینویچ
• محمدنعیم جوهرجانرابه کف ګرفته وسوداکنم کم است
• نوشته : نذیر ظفرآتش غم
• محمدنعیم جوهرخسته ام
• رحمت الله روند احوال وآثار حکیم عمر خیام
• اناهیتا محبوبزړګی
• ارسالی صمیمیبهارانه‌های شاعران افغان در وصف نوروز
• نوشته نذیر ظفربوی نگار
• یعقوب منګلدکیڼي سترګي اشاره کړه
• محمد اسحاق ثنایاد جوانی
• آصفه صبابیا بیا
• فروغ شوخی وترفند
• نوشته نذیر ظفراز یاد رفته
• مسعود حداداز من وطن دزدیده اند
• هادی عروس سنگخدای کی ؟
• سرودۀ عبدالله وفا نورستانی گلاره
• سميه فروتن بى خبر از اندوهِ بى پايانِ انسانها
• دکتر بیژن باراناعدام ماه
• مولانا کبیر (فرخاری)بهار من
• چاووش بهار
• محمد اسحاق ثنافصل طرب
• عبدالله وفاارمغان بهار
• اناهیتا محبوببهار دل
• شعر از مرحوم محمد ابراهیم کوهی لشکریبهار آرزو
• انجنیر خلیـل الله روًوفیگل صحرای شقایق
• داسپرلۍ دئ؟الحاج الهام الدين قيام
• محمدالله نصرت میلۀ نوروز
• رحمت الله روند شاهنامه فردوسی،دوجهت متضاد واقعیت زندگی انسان
• ننګیا ربسرلی
• كانون فرهنگي چوك سي‌ و دومين شماره ماهنامه ادبيات داستاني چوك(PDF) منتشر شد
• محمد اسحاق ثنانوروزانه
• ف.برینو بهاران
• عزیزه عنایتتا کهکشان گل
• نورالد ین همسنگر رشک بهاران
• یعقوب منګلپسرلي مومبارک شه
• الحاج الهام الدين قيامميراتې مېلې
• جعفر مرزوقی (برزین آذرمهر )ای گل من‌ !
• عبدالو کیل کوچی یک بهار ودو بهاریه
• سميه فروتن روز خوش
• زلیخا پوپل بهار میرسد
• نوشته: نذیر (ظفر)صدای بهار
• محمد اسحاق ثناانتظار بهار
• انجنیر ظهو رالدین اندیشزړور مبارزهوګوچاوزته ډالۍ دی- د انسا ن مغز
• فروغ از لندن هرچه بادا باد
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) نوبهار
• محمد اسحاق ثناشاعر
• جلیلیاشک غم
• آصفه صباشیون زنجیر
• رحمت الله روند مثنوی سرایی ومثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی
• مسعود حدادگرگ مکار
• نوشته نذیر ظفر گریه میکند
• زلیخا پوپل بشکن
• د نزار قباني پښتو سکښت : لطیف بهاند
• عبدالو کیل کوچیخورشید آزادی
• الحاج الهام الدين قيامښځه
• نورالدین همسنگرشاهین فلک تاز
• بهروز مطلب زادهروز همبستگی جهانی زنان بر همه مبارک باد!‏
• نوشته نذیر ظفر زن ستایش خداست
• مسعود حدادصرف بشما
• محمد اسحاق ثنالیلی جان
• مسعود حداد آذین
• رحمت الله روند ابو عبدالله رودکی وآثار او‏
• صدیق کاوون توفانيزما د هېواد افغاننستان رنځېدلو او ستم زپلو ښځوته :
• پوهندوی شیما غفوری در گیر دو عشق
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) کشور
• رحمت الله روند شاهنامه فردوسی پیکار ابدی انسان بادیو
• دگروال انجینر نصرالله نصرتما در! مره رها نکو
• مهران زنگنهشاهزاده و سیاه[1]
• فروغ از لندن ننگ و نام
• از انجنیر خلیل شجاعسر شک غم
• نوشته نذیر ظفر پیشبرو !!!
• دکتر بیژن بارانساختار در ژرفای هنر
• از قلم فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادشوخی با عناوین مطالب در رسانه ها
• (یعقوب( منګلسري اورڼي اوښکي
• سميه فروتن سخت نیست باور کن‌ سخت نیست
• محمد اسحاق ثنانوازش
• نوشته نذیر ظفربهار نزدیک است
• عبدالله « وفا »نوید وصل
• نوشته نذ یر ظفر فلک فتنه
• اناهیتا محبوببشنو
• مسعود حداد حضور
• پوهاند دوکتور مجاوراحمد زيار مورنۍ( لومړنۍ) ژبه
• فروغ از لندن پیکِ خوشبختی
• الحاج الهام الدين قيامماوې کاشکې
• یعقوب منګلبي آوازه ژړا
• بیژن بارانخانه دو در
• محمد اسحاق ثناقهر
• سميه فروتن داستانى كوتاه در وصف انتحارى‏
• محبوبگریان
• طنز گونه های از قلم : فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد شوخی با عناوین مطالب رسانه ها !!!!!!!
• نوشته نذیر ظفر فاصله ها
• الحاج الهام الدين قياملکه زرکه
• سميه فروتن غريب و ساكت و تنها
• نوشته نذیر ظفرخاطر
• مولانا کبیر (فرخاری)پرتو نادری
• نور محمد غفوری پل په پل
• انجنیرعبدالقادرمسعودلنډۍ
• مسعود حدادمن تن به توفان داده ام
• یعقوب منګلدوطن سره مینه
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادشوخی با عناوین مطالب رسانه ها !!!!
• اناهیتا محبوبدرد گیتی
• محبوبجواب
• محمد اسحاق ثناآواره گی
• هادی - عروس سنگبستر فرهنگ
• یعقوب منګلخوندکوي
• اناهیتا محبوببه پاس شعر محترم نذیر ظفر
• مسعود حدادسوی جانانه خواهم رفت
• مولانا عبدالکبیر( فرخاری)سبب خلقت
• نویسنده : ا.محبوب امتحانی که ژورنالیست از مردم میگرفت
• محمد اسحاق (ثنا) استاد فضل
• نوشته نذیر ظفر معراج
• نورالدین همسنگرهرچه بادا باد
• محمد نعیم جوهردرگۀ فضل
• دکتور محمد شعیب مجددیمخفی بدخشی و محجوبه هروی شاعران آزاد در قفس
• پوهندوی شیما غفوریچیم و کیم ؟
• مسعود حدادوطن از دیدگاه آغای کرزی
• یعقوب منګلدغیرت چیغه
• محمد اسحاق ثناآه و حسرت
• فروغ از لندن یک مُشتِ قلیل
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادشوخی با عناوین رسانه ها
• نورمحمد غفوریڅــــړیــکه
• دکتر بیژن باراننقد یا نق
• مسعود حدادیاد آن شب
• محمد اسحاق ثناننگ دفتر
• نوشته نذیر ظفرگفتم ؛ ولی نشد
• یعقوب منګلملالۍ په میوندکي
• محمدنعیم جوهر صلح وصفا
• نوشته نذیر احمد ظفربلبلان مهاجر
• عبدالو کیل کوچیملت آزاده
• (یعقوب(منګلګلالۍراشه
• محمدنعیم جوهرخداحافظ
• نو شته : نذیر ظفرتعریف شعر
• محمد اسحاق ثنانیرنگ
• فروغ ازلندن اغیارِوطن
• مسعود حداداعتراف مجاهد
• محمد اسحاق ثناآمد بیاد
• فروغ از لندنجوهرِشعروادب
• نوشته نذیر ظفرپدر
• مسعود حدادباور مدار
• فروغ از لندن مُرواری هایِ اشک
• ازپوهندوی شیماغفوری عقیق سوخته
• نوشته : نذیر احمد (ظفر)محجوب
• جوهرازمُلکِ افغانم مپُرس
• محمد اسحاق ثنامیهن
• از قلم فضل الرحیم رحیموزارت مالیه افغانستان چهار نوع بیمه را اجباری می سازد !!!!!!!!
• اناهیتا محبوبکاش
• فروغ از لندنازمیانِ خون وآتش
• امان معاشر ابوالمعانی میرزاعبدالقادر بیدل
• محمد نعیم (جوهر) معماي سروری
• نوشته نذ یر احمد ظفر دعا
• مسعود حدادعشق پنهان
• دکتور لطیف بهاند رنگ او د پير محمد کاروان شعر
• یعقوب منګلآشنادي
• فضل الرحیم رحیم طنز گونهء ( شوخی با عناوین مطالب رسانه ها )
• نوشتهء دکتور فرید طهماسطنز کوتاه در مجلس نماینده گان
• رجنی کمار پران نخواھم کرد
• مصطفی انصاربناهای مسلمانی تنظیم ها
• محمدنعیم جوهر از آلمانفلکِ نامهربان
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)وزارت کار چلتاراست؟
• برگردان شاپور احمدي شعر زرافه سروده ي گوميلف
• فروغ از لندن نظم و قانون
• نیما فرمین فرهنگ ستیزی دانسته یا ندانسته !
• از قلم فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد طنز گونه ء (شوخی با عناوین رسانه ها !!!!)
• محمد اسحاق ثنا(فروغ دیده )
• نوشته نذیر (ظفر)عذر
• فروغ از لندن سردوخاموش
• مصلح سلجوقیمولانا جلال الدین بلخی به روایتی دیگر ؟
• محمدنعیم جوهر ازآلمانگنجینه ها
• شوخی با عناوین مطالب رسانه ها !!!! فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد
• محمد اسحاق ثناخیمه نشین
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) لطف و احسان
• نوشته نذیر ظفردیار دگر
• فروغ از لندن جامِ بشکسته
• بیژن بارانرفتی و نرفتی ز یاد
• محمد نعیم جوهر گمشده
• اناهیتا محبوبدر نیمه شب
• هادی - عروس سنگنهاد باطل
• مولانا کبیر فرخاری ستاک
• مسعود حدادطویله پاک است
• نوشته نذیر ظفر بود؟ نبود
• عبدالودود فضلیشـــاهِ خـــوبــــا ن
• وزیر اویستاوطنم
• نورالدین همسنگرایمان به عشق
• دکتورخلیل وداد حافظ شاعر محبوب و ماندگار سده ها و سرزمینها
• منوچهرجهشبرف
• مسعود حدادقاضی
• عزیزه عنایت حضرت ابوالمعانی بیدل واوضاع نابسامان روزگارش !
• په درنښت او ادبي مینه : انجنیرعبدالقادرمسعودمتلونه زموږ د ولسونو ارزښتناک،ویاړلې ادبي او فرهنګي میراث
• محمدنعیم جوهربه یاد صوفی عشقری
• وزیر اویستا جشن کار خانه!؟؟؟
• فروغ از لندن مَگو که کیستی
• عبدالودود فضلیگــوهـــــرِهـسـتـی
• مولانا کبیر فرخاریدر مورد شهادت انیسه
• محمد اسحاق ثنادیوانه دیوانه
• محمد نعیم جوهرکردند خموش مشعل رُخشان دیارم
• مولانا کبیر فرخاردرد بی دوا
• فروغ از لندن فرعون زاده گان را
• شعر ازبکی از جناب سمیع رسولیافسانه اگر خواهی
• مسعود حداددوپهلو
• عبدالودود فضلیکـلمــات حـیـرت انگـیـز چـهــار حــرفــی
• محمد اسحاق ثنادشمن جان
• نگارنده : زلمی رزمیسخنی کوتاه درباره استادسخن سعدی شیرازی
• (محمدنعیم(جوهربکام ِ نهنگ
• نو شته نذیر ظفرآوای یتیم
• محمد اسحاق ثنا آه و ناله
• پوهانددوکتورم.ا. زيارد نوې پښتوژبپوهنې په مورچل کې
• فروغ از لندنبربند دُکانِ جهل را
• جاویدفرهادگپی با یک ترانه سُرایِ تروریست
• محمد اسحاق ثنادل آرا
• نو شته نذ یر ظفرمصاحب خورشید
• فروغ از لندن دوبیتی ها
• عبدالودود فضلیهـمــرنگِ جـمـاعـــت بـاش
• (محمدنعیم (جوهرلوحِ مزار
• مولانا کبیر (فرخاری)شرم و حیا
• امان معاشرمدام از خون منصورم میی درساغرعشقم
• محمد اسحاق ثناسوال ؟
• (محمدنعیم( جوهرکج
• فروغ از لندن باعَزمِ فدا
• شعرـ از یونس عثمانینازنین
• نورالدین همسنگرلحظه پرواز
• عبدالله « وفا »عصر وحشت
• جوهر بشنو
• شاپور احمديسوار بر سرسره‌هاي پر از كاه
• برهانافسوس
• ثناشد ، شده باشد
• نورمُحـمَدغـفوريد زړه مینه
• فروغ از لندنداغِ وطن
• نوشته نذ یر ظفراشک محرم
• دمحمد عمر ننګیار لیکنهچاغ ښکار
• فضلیشــــور بـخـتــی
• فروغ از لندن اشکِ مادر
• عمر ننگیارپه ده څه شوي دي؟!
• نوشته نذ یز ظفر معرفت
• (محمدنعم(جوهرجوهرِ شمشیر
• محمد اسحاق ثناانتحاری
• غلامعلی بیگدلی، دکتر در حقوق از دانشگاه تولوز- فرانسهنقدی بر یک برگردان تازه از گاتا های زرتشت
• امان معاشربابا رحیم مشرب
• فروغ از لندن مُحبت پیشه
• محمدنعیم(جوهر)ازآلمانهیچ نگفت
• مسعود حدادپدر وطن
• غلام مصطفی بیدارزمونږ ملائی نه منی
• فروغ از لندنسَرها بپایِ دار کج
• نوشته نذ یر ظفر شام محرم
• محمدنعیم جوهرمهرووفاوبوسه
• انجنیر ظهو رالدین اندیشد انسان مغز
• تانیا زبیر عاکفیکودک ام
• دولت محمدجوشننگین لعل
• از قلم فضل الرحیم رحیموجدان پیوندی !!!
• نو شته نذیر ظفراوج طو فان
• (محمدنعیم(جوهرداستانِ غم
• فروغ از لندن دُکان حُسن
• عمر ننگیار رنگین ژوند
• محمد اسحاق ثناپاس دوستی
• مسعود حداد زن افغان
• عبدالله وفا نورستانیعصر وحشت
• استاد فضل الحق فضلالتماس دعا
• نوشته نذ یر ظفر گله از یار
• فروغ از لندن آتشِ عشق
• فروغ از لندن تیغِ قاتل آتشست
• عبدالودود فضلیپــای خُــشـــک
• مسعود حداد اعتراف
• تانیا زبیر عاکفیعید ما در راه است
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) دست خون چکان طالب
• شیرین نظیری: فعال حقوق زن یادبودی اززنده یاد بانو ناديه انجمن
• عنایت اله پویان ظلم واکي
• فروغ از لندنمرا و ترا
• اناهیتا محبوبهرکه را دست دادم
• نوشته نذ یر ظفربیچاره
• نوشتهء دکتور فرید طهماسمصاحبه – راپورتاژ از فیسبوک
• (محمدنعیم (جوهردنیاي حیله گر
• نوشته نذ یر ظفر اعجاز جانان
• رجنی کمار پران دعا کنید
• شاعر: عنایت الله پویاند غلا په پیسو حج کونکي وکیل ته
• فروغ از لندن فروغِ زندگی
• انجنیر ظهو رالدین اندیشد قدرت ترانه
• (محمدنعیم(جوهرمخمس برغزل سمین بهبهانی
• شاعر: عنایت الله پویاند حق آواز
• نو شته نذیر ظفر غربت پیری
• عبدالله - وفا کشتی شکسته
• نوشته نذ یر ظفرعید مسافر
• اناهیتا محبوببه جواب قطعه شعر جوهر صاحب‎
• محمدنعیم جوهرعیدمبارک
• محمد اسحاق ثناعیدت مبارک
• عبدالودود فضلیعـیــــدی
• اناهیتا محبوبیاد از خاطره ها
• فروغ از لندنمه کُش درعیدِ قُربانم
• نورالدین همسنگر هموطن عزیز عیدت مبارک
• نورالله وثوقعید می‌آید ولی
• الحاج الهام الدين قيام دويرونواختر
• عبدالو کیل کوچی عیدانه
• نورالله وثوقدستِ نامرادی
• ناله خلیل نجاتدر سوگ عاشقان خفته به خون سیمرغ البرز
• نورالدین همسنگرتوفان فاجعه
• فروغ از لندنعفریت جنگ
• مسعود حدادنالۀ گوسفند
• (محمدنعیم(جوهرکمکِ بانمک
• نورالله وثوقبحرانِ خیال
• طنزاز قلم فضل الرحیم رحیمسال 2014 چی رقم یک سال خواهد بود !!!!؟؟؟؟
• عزیزه عنایت داغ نهـــا ن
• محمد اسحاق ثنانرگس مست
• نورالله وثوقهنرعاشقانه
• شاعر: اناهیتا محبوبمرد افغان ام نگهبان وطن
• عنایت الله پویاند ملالۍ پیغام خپل پلار ته
• فروغ از لندنخون بهایِ جنگ
• (محمد نعیم (جوهردیدارِروي مردِسخندانم آرزوست
• نورالله وثوقعمق سراب
• مولانا کبیر فرخاریدختر امروزه
• پوهندوی شیما غفوریگفتگوی مادر و دختر
• نوید (ثنا) ناصری مادر
• عبدالودود فضلی عـــروس جــهــان
• نوشته نذ یر ظفر غم بسیار
• (محمدنعیم (جوهرگوش کن
• محمد اسحاق (ثنا)یادی وطن
• فروغ از لندن شهیدِ لاله رویِ من
• نورالله وثوقخاطرِآیینه
• فروغ از لندنآتشِ نِهانی
• د محمد عمر ننګیار لیکنهنوی لیکوال
• محمدنعیم جوهردُختِ آریا
• یونس عثمانی عمر بی آسایش
• نذ یر ظفر دیگ بی سر پوش
• مولانا کبیر فرخاریمعلم
• ارسالی مسعود حدادبهار سعید
• مسعود حدادازما نپرس ماکیستیم؟
• رجنی کمار پران اسیرم
• امان معاشربانوی سنت شکن وبا عظمت کشور ما بهار سعید
• پوهندوی شیما غفوریپیدای ناپیدا
• فروغ از لندنکشورِ ویرانکِ ما
• مسعود حداد یامر آزاد کن
• محمد اسحاق ثناخزان
• فروغ از لندن بهرِچه حج میروی
• فروغ از لندن شِعر میشود
• دکتر بیژن باراندیگران در شعر فروغ
• مترجم «شعله آذرداستان «سلطان باتري»نويسنده «آراویند آدیگا»»
• نورالله وثوقتلاطم
• ارسالی : داکتر عزیز فاریابینقش تبسم
• رسول پویانسکوت شب
• فروغ از لندن خورشید گونه
• (محمدنعیم( جوهربرسرِ مزدورِ پاکستان وایران خط بکش
• پوهندوی شیما غفوریقطرۀ نوازش بر زخم های دخت جاغوری ام
• دمحمدعمر ننګیار لیکنهپردی ږيره
• نو شته نذ یر ظفر سخن سوخته
• لیکوال : انجنیرعبدالقادرمسعود ارواښاد میرزاعلم حمیدي د پښتو د معاصر ادب هوډمن، تکړه لیکوال، ادیب، ژباړونکې او شاعر
• هاکان مسعود نوابییک شعله ی شکسته
• فروغ از لندناِنتحاری
• عبدالودود فضلیبـال شـهـبـاز
• پوهندوی شیما غفوری بتخانه
• نوشته نذیر ظفربتخانه
• نورالدین«همسنگر» غم جانسوز
• (محمدنعیم( جوهرگُلهاي پیراهن
• هاکان مسعود نوابیشب وهم انگیز
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)انتحاری
• مسعود حدادکاشکی
• پوهندوی شیما غفوریبی آبروی تاریخ
• برزین آذرمهرجهان درخواب سنگین است . . .
• (محمدنعیم (جوهرغمشریکِ دلِ بشکستۀ< دهزاد>شوم
• محمد اسحاق ثنافکر کاکل
• فروغ از لندنخــط بکــش
• شعرـ از یونس عثمانیطواف
• مسعود حداداگر انسان همین باشد
• سجیه الهه (احرار)شکر یزدان
• مسعود حدادمیهـن
• نوشته نذیر ظفر ســــــــــــوز
• فروغ از لندنبسکه زیکزاک میرویم درجاده هایِ راستی
• جعفرمرزوقی (برزین آذرمهر) فرو ناهشته شب
• محمد اسحاق ثنا شاعر نیکو سیرت
• رجنی کمار پران پارچہ ادبی
• فروغ از لندنفروغِ ابرِ عشق پیشه ام من
• نگارش : قدیر جهانبین چهار راه ها
• فروغ از لندندور از میهن همی داند عذابِ خویش را
• نورمحمد غفورید زړه احساس
• محمدنعیم جوهرماشه
• م حداد ترا هرگز نمی بخشیم
• رجنی کمار( پران )ببینم چہ میشود
• داکتر حنیف بکتا ش ودیرته چې زما دهیلو پېلوزی دی
• نوشته نذ یر ظفر بی حضور
• ستاره وقتی که عشق را زندانی میکنند
• از پوهندوی شیما غفوریداستان کوتاه درهای بسته
• شعرـ ازیونس عثمانی خارستان آرزو
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانینقــل مکــان معجــزات الهــی !
• دکتور فرید طهماسطنزکوتاه تفاوتها
• محمدنعیم جوهرهواي بوسۀدزدانه
• عبدالودود فضلیآیــا در شـهـرِ شـمـا بـاران مـیشـود؟
• فروغ از لندنکسیکه پاسِ گهر میکند گهر نشود
• مسعود حدادسیاه پوش
• ارسالی : داکتر عزیز فاریابینمونه از شعرهای استاد سید محمد دروگر
• نورمحمد غفوریویـــــر
• فروغ از لندن چهره ای صلح
• شاپور احمديچقدر خوب به خود روشنایی داده‌ام
• (محمدنعیم( جوهرعیداست بیـا
• انجنیر ظهو رالد ين اندیش بر ېالي ملتو نه
• لیکونکی: ولی محمد« نورزیاختر به څنګه ښه اخترشي!
• نوشته نذیر ظفرعید سعید فطر برای همه تان مبارکباد !
• فروغ از لندننیمروزِ من!لاله ای خونین جگر بوَد
• نورالدین(همسنگر) عید بهروزی
• الحاج الهام الدين قيامداختردعا
• رسول پویانهلال عید
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیانتقال بیت المال از کابل به زاخیل
• نورمحمد غفوری فلک ته
• مسعود حدادهمانم من
• مولانا کبیر فرخاریعید غریب
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیدور بعـدی المپیـک در اسـلام آباد
• ناهید بشردوسترقص سما
• (محمدنعیم( جوهرنورِدیده
• شیما غفوری ای آزادی
• فروغ از لندنآواره ای دَهرم من
• نگارنده : زلمی رزمینگاهی اجمالی به زندگینامه خانم بهارسعید شاعر آزاده و شیرین کلام
• فروغ از لندندرقیامت میشود پُرسانِ مایان غم مخور
• (محمدنعیم( جوهربه خانۀمن وتودشمنِ وطن باقیست
• مصلح سلجوقیماه مبارک
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیشایعات راکت پرانی پاکستان وعواقب آن
• نگارنده : زلمی رزمییادی از روانشاد فانی شاعری با پرتوی ازفضیلت
• سرودۀ شکیب جانبازنوای عشق
• فروغ ما مورد تمسخرِ شاه و گدا شدیم
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیزمــزمه هــای شــب هنــگام کــرزی
• مسعود «حداد»سوز وآه
• ناهید بشردوستسرگذشت یک بی واسطه
• نورالدین (همسنگر ) از جمع این خفتگان
• عبدالودود فضلیفــــــــردا چـــه مـیـشـــود
• پوهندوی شیما غفوریسخنی با نجیبه های وطنم!
• مسعود حداداطفاء
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیبقــه کـه تقلــید از مــار کــرد
• سلیمان راوشحکایتِ یک قلعه
• فروغ فِرعونهای قرنِ جدید
• نوشته نذ یر ظفراینجا وطنم نیست
• سميع الدين افغانیبيا ای هموطن
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیقــندی گل در المپیــک لنــدن
• شاپور احمديويرايشي تازه از برگردان شعرهاي آنا آخماتوا
• یونس عثمانیزاغ
• عبدالله « وفا » نورستانی چهار غزل در یک قافیه
• مسعود حدادگم کرده
• سميع الدين افغانيغم لړلي ماښامونه
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیکــرزی و اعـــمارفــابریکــه یخســازی در کــابل
• برزین آذرمهرلحظه ی پرواز را آماده باید شد!
• محمدنعیم جوهرصلح وآشتی
• شعر: از یونس عثمانیآئینهٔ دریا
• فضلیدربِ سـعـیــــــر
• نوشته : نذیر ظفردرد ها بسیارشد
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیماه رمضان ماه تزکیه نفس یا ماه خود فریبی ؟
• مسعود حدادبیادت هست؟
• فروغ ماهِ مُبارک
• فروغصبحِ اُمید کُجاست
• خلیـل الله رووًفیچرا اینگونه خاموشی ؟
• عنایت الله پویانرحمان بابا ته لیک
• محمدنعیم جوهربه گُمانم که کلاه وچپن ازموداُفتاد
• رسول پویانزندگی
• دکتور فرید طهماسدعوتـــــــنـامه
• حقــــــــ(شـــمس الحـــق)ـــــــانیســنت پــیامــبر مــانع اظهــار نظــر مــولــوی کشــاف شــد !
• مسعود «حداد»رویا
• فروغ از لندن ازلاله دُکان کرده اند
• فروغخاکِ اجدادو نیاکان
• نوشته نذ یر ظفرشبگرد
• مسعود حدادتوبیخ شیخ
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانینشست توکـیو و آخـرین غسـل دالـر کـرزی
• پوهندوی شیما غفوریآدمیت
• صادق افروزچالش ها (190)
• برگردان تراب حق شناسامید می پروریم!
• (محمدنعیم(جوهرگریه میکنم
• هانیه بَرکوهیچه کسی از دیوانه‌ها نمی‌ترسد
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیاحمـدی نژاد هیتـلر را خجـالت داد
• عبدالله اورکزیدرد
• نوشته نذ یر ظفر – ورجینیا - امریکاغایب
• رجنی پران کمارمیہن
• فروغ ازلندن ناله ای شبگیر
• عبدالودود فضلیدنـیــــای رنـگ
• (محمدنعیم (جوهرهزاران مسموم
• شکوفه ی گیلاس
• برزین آذرمهرالهام
• تقدیم کننده فروغ از لندن تـاکــی ؟ تـاچـنـد ؟
• مرکه وال : انجنیرعبدالقادرمسعودښاغلې زیب منتظر مسید
• (محمدنعیم(جوهربه یاد صوفی عشقری
• مسموم کودک
• دکتر بیژن باراندهه 60
• عزیز فاریابیازبکی و ازبک
• مسعود حدادصورت گر
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیعلت سـؤتفـاهـم در سـخـنان کـرزی بی سـوادی ملت اسـت
• شاعر عنایت الله پویانتصویر او مصور
• مولانا کبیر فرخاری مرغ دل
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیکرزی بالای شکم ملت سنگ بسته میکند
• شاه فیضی فیضینسیم صبح
• عنایت الله پویاند دین ټیکه داران
• دکتر بیژن باران زبان مادری
• حسنا صدیقیان (احرار)بزرگداشت از مقام والای پدر
• هاکان مسعود نوابیمهر پدر
• دکتر بیژن باران نیازبان طالقانی
• نوشته نذ یر ظفر چور معادن
• انجنیر ظهورالدين اندیشدغا زي امير اما ن له خا ن سو ګند په انقلا بي مبا رزه په غز ني کې
• برزین آذرمهرجهان درخواب سنگین است . . .
• مولانا کبیر فرخاری مرد ارجمند
• عزیزه عنایتلاله ء دا مانک ما !
• نویسنده: مهرالدین مشیدادبیات قافله دار حوزه های فکری و فرهنگی و درفشدار توسعهٔ سیاسی ٬ تاریخی و اجتماعی
• ګل پاچا الفتغم
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیکــرزی و ذبح شــرعی مخــالفــین ســیاسی
• عبدالودود فضلی بــروکـه رسـوانشـیـم
• مسعود حدادپناگاه
• رجنی پران کمار یک پارچہ شعر تقدیم دوست ھا
• نوشته نذ یر ظفر چپه کا کل
• حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانیجواز شرعی سمپاسی در مکاتب دخترانه
• مرکه وال : انجنیرعبدالقادرمسعودښاغلی عبدالهادي هادي د پښتوژبې او ادب تکړه، مخکښ اوخوږ ژبې شاعر
• عبدالله وفا نورستانی دلیران آرین
• نوشتهء دکتور فرید طهماسطنز در بارهء خودم
• دکتر بیژن باران پیدایش سرود سراومد زمستون
• ترتیب : از مسعود حدادخطاب به سم پاشان گرامی
• دکتر بیژن بارانشعر سلطانپور در زندان 1353- 1356
• عبدالو کیل کوچیایام جنگ نخواهد ماند
• انجنېر ظهو رالدين اندېشهفته فهمه شېطا ن
• عبدالودود فضلیزنـــده کُـشِ مــرده پـرسـت
• مسعود حداد وحشت سرا
• نگارنده: زلمی رزمی بزرگداشت از باقی قایل زاده شاعر نابینای روشن ضمیر
• هادی - عروس سنگ سرداری ملت
• مسعود حدادتنها
• دکتر بیژن بارانتعیین مولف شعر انقلابی
• اشرف فروغروسپی
• مولانا کبیر فرخاریکلاه دانش
• نوشته نذ یر ظفرتجلی
• صدیق کاوون توفانيتنده
• عبدالودود فضلیرقــص بـســازِ دیگــران
• مصطفی انصارخود شناسی
• عبدالو کیل کوچیهمسفر
• رجنی پران کمارداستان کوتاه : ایکاش شکست دل صدا میداشت
• هادی – عروسسنگ کدام حکم ؟
• رسول پویانفصل نو در ميهن
• عبدالله وفا نورستانیقلب پاره
• ترتیبکوونکی : عبدالقادرمسعودښاغلی صدیق کاوون توفاني
• الحاج الهام لدين قيامدمورغېږه ټوله مينه
• مسعود حداداعتراف زاهـد
• دکتر بیژن بارانوزن هجایی و لحن
• محمدالله نصرتدل خـــســـتـــــه
• سیاوش کسراییاین بار
• میراکبر صابرواسوخت در هرات
• الحاج الهام الدين قيامليونتوب
• رجنی کمارپرانچہ کردہ ای
• عبدالقادر مسعوداکادیمیسن سلیمان لایق اوپښتوڅلوریزې
• امام عبادیهما طرزی شاعره، طراح و نگارگر
• کمباور کابلیکرزی و عشق « پيمان راهبردی »!
• عبدالله ( وفا ) نورستانیباران سنگ
• پوهندوی شیما غفوریآرزو های بارانی
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) نظام کهنه
• کمباور کابلیهشتم ثور و جغدان جهاد فروش !
• مسعود حدادراز نشگفته
• لالاگل پغمانیطنزی به پیشواز بیستمین سالروزپیروزی مجاهدین سربکف
• ناهید بشردوستترک جانان
• سلیمان راوشیادداشتی در بارۀ اظهار نظر یک دوست
• نوشته نذیر ظفرآیینه
• عبدالودود فضلیشکــایــت مـیـهــن
• رجنی کمار (پران) دختـــر ھمسایہ
• سلیمان راوشمرا با مُرید کاری نیست، آن‌چه دارم با شیخ دارم
• نورالدین همسنگرهوای کوی دوست
• مسعود حداد شروفساد
• شاپور احمديهمبازيان گمشده
• نوشتاری : از دکتر حمیدالله مفیدگذری بر بخشی از دستور زبان فارسی- دری بخش سوم
• سلیمان راوشزوال خرد در زادگاه خرد
• نوشته نذیر ظفرتنهایی
• رجنی کمار (پران) غــم وطن
• بقلم فرهاد فاريابیچرا آقای رويين ، پارسی را پاس نمی دارد!
• عبدالو کیل کوچیگوهر پربار
• ډاکټرحنیف بکتاش منلی علمي اوفرهنګي شخصیت ملګری اولارښودډاکټرمجاوراحمدزیار
• نوشته نذیر ظفرمیلهء بهاری
• سیمین دانشورجدایی و تنهایی
• الحاج الهام الدين قيامدنارنج ګله
• مسعود« حداد»ویرانه آشیانم
• رجنی کمار (پران)ای باد نو روزی
• نوشته نذیر ظفرهیزم
• پوهندوي آصف بهاند زيار، زغم او بری
• اکبر سیدآبادیلبخند شیطان
• داکترحنیف بکتاشکابله مه ژاړه ته
• مريم اسمعلي پورتقسيم بندي اشعار مجموعه‌ي ساعت بدون تيك‌تاك سروده‌ي مهدي مرادي
• نوشته نذ یر ظفرمطیع
• پوهندوی شیما غفوریسرودلاله
• عزیزه عنایتخورشید سحر
• مولانا عبدالکبیر فرخاریدرخت باغ پنجوایی
• محبوب الهی حسن زاده ومکتب را آتش خورد
• نوشته دکتر حمیدالله مفیدگذری بر بخشی از ویژه گی های دستور زبان فارسی – دری بخش دوم
• امان معاشرمشاعره
• محمدالله نصرتجشن دهقان
• برگردان یدالله سلطان پورنقل قول هائی از لئو تولستوی
• نگارش: جهانبیندیروز و امروز
• شاعر:صدیق کاوون طوفانيراشه پسرليه
• حلیمه مهرپور بها ر آ مد . . .
• رجنی کمار (پران)ای بهار زیبا
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)نوروز
• الحاج الهام الدين قيامدسولې سپرلۍ
• سلیمان کبیر نورییک جوان انتحاری را کمک کرده ام
• «نسیم شمال»از زبان و قلم زنده یاد سعید نفیسی
• ارسالی ب. الف. بزرگمهرعید آمد و ما قبا نداریم
• نورالدین«همسنگر»اگر آید بهار ما
• ارسالی ب. الف. بزرگمهرتازیان و مزدوران بیگانه، همبستگی تاریخی و فرهنگی خلق های مان را نشانه گرفته اند!
• از پوهندوی شیما غفوریبهارآرزو
• قیوم بشیرناخلف ها
• فرستنده- دوکتور بشيرافضلیبخت و طا لع
• حقــــــــ(شـــمس الحـــق)ـــــــانیکشــاف وجـــداســـازی قــبرســتان مـــردانه و زنانه !
• محمدالله نصرتمقام زن
• الحاج الهام الدين قيام!ای پرديو !
• رجنی کمار (پران)ظاھر ھویدا
• آصفه صبا پدرود
• فرستنده: امان معاشرمشـاعـره
• خالد رسول پوروطن ادبیات کجاست؟
• مسعود حداد توقف کن ای زمان !
• بهاره ارشدریاحیپنجره‌ی اتاق خواب خانه‌ی جدیدمان
• نورالله وثوقبه : زنان دربندِ سرزمینم
• عبدالودود فضلیمـقـــــامِ زن
• نصرت شاد بورژوازی و ایدئولوژیک نامیدن ادبیات اجتماعی انتقادی
• اسماعیل هوشیاراصلاح طلب دینی و زن روز ....!
• شاپور احمديمارينا تسوه‌تايواي من
• نورالدین«همسنگر»نغمه آزادی
• مسعود حداد به مادرم، به خواهرم
• پوهاند دوکتورم.ا. زيارپښتو ټپيزه دجاپاني هايکو تر څنگ يو منلی نوی شعري ځېل دی
• نوشته نذ یر ظفر مقام زن
• پوهندوی شیما غفوریگـِلۀ زنان از مردان
• انجنیرعبدالقادرمسعودټولپېژندلی او ټولمنلی شاعر، لیکوال او رسنوال ښاغلی لایق زاده لایق له خپل اندو ژوند سره
• نوشته: دکتور فرید طهماسفرامین جدید به افتخار 8 مارچ
• میلاد مسیح رشیدیدل
• پژوهشی از داکتر خلیل ودادابوالقاسم لاهوتی شخصیت سیاسی و فرهنگی فراتر از یک کشور و منطقه
• مهدي مرادي‏بررسي روايت و عناصر داستاني در مجموعه شعر كلاغ سه شنبه سروده ي مهدي مرادي‏
• صابردرد نا پیدا
• رسول پویانبیاد طنزسرای ناقد
• امام عبادیهما طرزی شاعر، طراح و نگارگر
• دکتر بیژن بارانمقایسه 2 سرود ای ایران و سراومد زمستون
• پوهندوی شیما غفوریقالب تازه
• نصرت شاد آغاز رمان اجتماعی زنان در آمریکا
• ولی محمد نورزیمونږ څه لرو
• ترتیب و ارسال کننده: امان معاشرمشاعره
• شعری از: «پابلو نرودا» امروز زندگی را آغاز کن!
• مسعود حدادبرگشت
• نوشته: دکتر حمیدالله مفیدگذری بر دستور زبان
• صابرآفتاب طالع
• نورالدین«همسنگر»بشارت
• از پوهندوی شیما غفورینسخۀ علاج
• عبدالله « وفا » نورستانی وطن در تنور داغ
• خسرو صادقی بروجنیگلسرخی‌؛ گل سرخ همیشه جاوید
• شاعر : عنایت الله پویانآسمان ته !
• مسعود حدادهوشدار
• زبیر واعظیآید همی
• رجنی کمار (پران)چــہ بــد میبـــود
• فتانه «شمع»نگو کاین ریش؛ چه معنی دارد؟
• آزادیپوهندوی شیماغفوری
• صابرتمکین
• نصرت شادادبیات ، اتوپی آشتی طبقاتی
• مولانا عبدالکبیر فرخاریولادت با میمنت محمد ص
• زبیر واعظیگنهکار
• مصلح سلجوقیمستان قدرت
• رجنی کمار (پران) ترا دیگر نپرستــم
• قیوم بشیروصا ل
• نصیر سهام ببرک ارغند و رُمان ِ «لبخندِ شیطان»
• برتولت برشت تصمیم
• نوشته نذ یر ظفریادوطن
• پوهندوی شیما غفوریجوانه های امید
• هادی - عرو سسنگگرد توفان
• عبدالکریم(خشنود هروی کهدستانی) نیست ! یک رهبر،که دستش پاک بُود
• عبدالودود فضلیچـشــم نـهــان
• رجنی کمار (پران)ز چیســــت
• اسماعیل هوشیارگفتگوی اختصاصی در تیف نیوز!
• جلال - پیروز مواد فضله دربار
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)را ز ســـرو ش نیمــــــه شـــــب
• رجنی کمار پراندحتـــــر افغـــان
• نوشته نذیر ظفردعا به یار
• فرخاریارباب دگر
• نوشته ف. فرشيد به زبان مادری ات ريشخند ميزنی؛ پس حرامزاده ای!
• برتولت برشتآن که گفت آری و آن که گفت نه
• برتولت برشت استثناء و قاعده
• میرزا میر اکبر (صابر)صیاد
• حمید محوی نظریات برتولت برشت
• انجنیـر خلیـل الله رؤوفـیکی میداند چه جانفـرسا
• الحاج الها م الدين قيامدکابل واورې
• mashooddr.Argand
• ارشیاخطابه ای برای جنگ و صلح کودکان فردا
• مصلح سلجوقیچند کلامی با (چارگِردِ قلا گشتم)
• رجنی کمار پرانبرایــــش
• الحاج الهام الدين قيامګرانه وطنه
• عبدالودود فضلیانـسـان و محـبـت
• مسعود حدادجناب رئیس ما
• عزیزه عنایتشیادان دوران !
• نوشته نذ یر ظفردلگیر
• حسیب شریفیمرا با خویش بگذار و بگذر
• عبدالکریـم (خشنود هروی کهد ستا نی)بشنو ا ین حرفــــم ، که تو جا نِ منی !
• جوزجانیخواب کودک
• صــابــرماتم ســر ا
• آرام بختیاری ایستگاههای سیاسی یک نویسنده
• بیژن باراننام تو
• مسعود حدادمشکل است
• انجنېر ظهورالدين اندېشدمينې لټول
• ارسالی ب. الف. بزرگمهرخنده ای که جهان می تواند بشنود ...
• ج-پ-سباتو شناسم
• سلیمان کبیر نوریآهای هموطن !
• فرخاریآستین ذره
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)عجب گنجینه ایست
• مسعود حدادمعنی هردوجهان
• ميرزا مير اکبر (صابر)فر یاد های د م بد م
• عبدالغفور امینیبه استقبال غزل صایب تبریزی
• نوشته نذ یر ظفر سوال از شیطان ؟
• رجنی پران کمارمادر میهن صدایت میکند
• ارسالی ج پلوشهشاهکاری از سیمین بهبهانی
• الحاج الهام الدين قيام دزړه دربار
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) عصر نوین
• آرام بختیاریادبیات اعتراضی سرخپوستان آمریکای لاتین
• شاعر : صدیق کاوون توفانيدرڼا جام
• «نورالدین « همسنگرگلسنگ محبت
• رهیابشب یلدا
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)سالهای سال گُــذ شت ، تو تَوَجُّه نکرده ای !
• از عبقری سکوت گلبدین
• انجنیر عبدالقادر مسعوداستادپوهاند زیار سره مرکه
• عبدالو کیل کوچیعمر بگذشت به جنگ
• مولانا عدالکبر (فرخاری)ریحان جنت
• نذ یر ظفرداوری
• عبدالکریم (خشنود هروی) کهدستانی)مــــــیهـنــــم !
• دکتر بیژن بارانتاثیر فکر بر قالب در شعر فروغ فرخزاد
• انجنیرعبدالقادرمسعودزموږ دهیواد ولسي شاعر
• شاپور احمديشوخيهاي ناگوار
• دوکتور لطیف بهاندنا اشنا ليک
• عنایت الله پویانکابل
• استاد عبدالله وفا جرس
• کمباور کابلیستايش از مردی که قلم را نفروخت !
• مرکه وال: انجنیر عبدالقادرمسعودښاغلي شهسوار سنګروال سره مرکه
• ناهید بشردوستسلطان عشق
• عنایت الله پویانکنځلې او که شعرونه؟
• نوشتاری از دکتر حمیدالله مفیدواژ (واج) همزه(ء) Hamza و جایگاه آن در زبان نوشتاری فارسی- دری
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) سراب
• «نورالدین «همسنگر ملکی که زان ماست
• الحاج الهام الدين قيام!ګاونډيه!
• (خشنود هروی کهدستانی)شعر چیست؟
• ارسالی عثمان صابریمیر
• گاف سنگزادآموزش متد علمی تحلیل در مکتب سیاوش کسرائی (5)
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی (27)
• مجید نفیسیهمسایگان من می خندند!
• گاف سنگزادقصه های خانم گا ف (20)
• ع: پویاند شپونکو بیم
• بیژن بارانبیاد تو ام
• نـجـیـب بـهـروشمــراد دل
• نو شته نذ یر ظفرافغان گله دارد
• مرتضی کیوان هاشمی خطبه ای از مرتضی کیوان
• میرعنایت الله ساداتقافله سالاران فرهنگ افغانستان
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)«عشق چیست؟»
• سجیه الهه (احرار)کودکان امروز آینده سازان فردا
• مجید نفیسیدیدار از دیوار
• مسعود دلیجانیتنها عشق
• نذ یر ظفرفتنه
• نـجـیـب بـهـروش خـطـاهـای نـبـخـشـودنـی
• فراخوان فرهنگی :روزگاری جنگی درگرفت
• گاف سنگزادقصه های خانم گاف (17)
• مجید نفیسیبه بست نشینا ن وال استریت
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)استمگر
• ارسالی انجنیر سید عارف گهریکدمی با اشعار خروشندۀ عبدالقیوم خروش
• الحاج الهام الدين قيامغيرتي ولس
• شاعر: عنایت الله پویانورووستۍ لوبه او وروستی سبق
• لقمان تدین نژاد احمد محمود و رمان درخت انجیر معابد:
• کمباور کابلیلويه جرگه ء امروز روسياهی فرداست!
• مرکه وال : انجنیر عبدالقادر مسعوداستادپوهاند زیار سره مرکه
• شاعر: عنایت الله پویاند قیام صیب د هغه شعر په ځواب کې چې وايي
• نو شته نذ یر ظفرعید عاشق
• عبدالودود فضلیعـمـرنــافـــرمـــان
• نجیب بهروش هـمـدلـی و هـمـرنـگـی
• اسحق ثنا سکۀ تزویر
• مولانا عبدالکبیر فرخاری لکۀ ننگ
• یونس عثمانییورش خزان
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی (26)
• ماندانا زندیاناشعاری از دکتر ماندانا زندیان (1)
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)مـُژده اید وست ! که همان عید سعید آمدنیست
• شاعر : صدیق کاوون توفانيهېر
• الحاج الهام الدين قيام! دلته که راځې اختره
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (6)
• نورالدین همسنگرای عید
• خواجه عبداله (احرار)ایام رحمتبار عید سعید اضحی (قربان)
• زبیر واعظیخط بطلان
• صمدرؤیاها را پرچم کردیم!
• شاعر عنایت الله پویاند بیزو ګانو نڅا
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (5)
• عبدالو کیل کوچیبار دیگر رسید فصل خزان
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)ای همسفر! کُجاست ،همان منزل و مقا م؟
• برزین آذرمهربیم و امید
• محمدنبی عظیمی این همه ویرگل (، ) وسمیکولن (؛ ) برای چی ؟
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (4)
• دولت محمدجوشن مختصر سوانح و چند سروده
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (3)
• قیوم بشیرروز وصال
• مولانا عبدالکبیر ( فرخاری ) آزادی
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و ماهی
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (2)
• ادامه تحلیل از شین میم شینتئوری ارتجاعی ـ شبه فاشیستی بنیاد نیک و بد (5)
• ن- اسپندمرگ خدايان پيکار
• نوشته نذیر ظفرمهدی ظفر
• محمدعلی شاکری‌ یکتازمزمه‌ های ناپیوسته
• سور اکتبر
• محمد اسحاق ثنا فروغ جمال
• مولانا عبدالکبیر فرخاریخانه انسانی
• دکتور فرید طهماسنابغه های شهرما
• سید زبیر واعظیغم مخور
• حنیف بکتاشد نښت پرټکي
• برگردان میم حجریوحشت و نکبت رایش سوم (5)
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رهیاب (1)
• گاف سنگزادقصه های خانم گاف (11 )
• شعر از یونس عثمانیبستر تب آلود
• دعنایت الله پویان لیکنه سپينې خبرې
• مولانا عبدالکبیر فرخاریچرخ گردون
• تحلیل واره ای از شین میم شینتئوری ارتجاعی ـ شبه فاشیستی بنیاد نیک و بد (4)
• گاف سنگزادقصه های خانم گاف (10 )
• عنایت الله پویاند ژوندیوموجوداتوقاتل
• تحلیل واره ای از شین میم شینخود آموز خود اندیشی (25)
• جلال پیروزخون و آتش
• اسحق (ثنا)شهر دل
• کیوان باژنتکیه گاه ها فرو ریخته است(بخش اول)
• تحلیل واره ای از میم حجریسیری در شعری از رضا اکوانیان
• استاد فضل الحق فضلاهداء به حضور استاد فاضل و دانشمند جناب محترم مولاناعبدالکبیر فرخاری
• زبیر واعظیطبع هوسباز
• برزین آذرمهرفردای دریایی
• برگردان میم حجریمعماری
• الحاج الهام الدين قيامبی انصافي
• داکتر عزیز فاریابیالا ای باد
• نو شته نذ یر ظفر پیام همد لی
• علی‌ آلنگمقدمه‌ای بر ناییویسم ( Naivism) در ادبیات و هنر
• سید زبیر واعظیخــــواهـــــش مــــــادر وطن
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و سیرک
• قصه های خانم گاف (7 )
• افضل ټکورغزل
• نو شته نذیر ظفر تکبیر عشق
• شاعر: عنایت الله پویانهغه شپې او هغه شیبې
• برگردان میم حجریطنز برای طنزدانان (5)
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)دُوربا د ازمیهنم ! د ست خسا نِ د د منش
• نورالله وثوقحرف ته دل شما
• عبدالودود فضلیدوری از انسـانـیـت
• برگردان میم حجریطنز برای طنزدانان (4)
• حیدر مهرگان (رحمان هاتفی) انسان طراز نو
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (34)
• برگردان میم حجریقصه های خانم گاف (6 )
• نو شته نذیر ظفر کور و بینا
• سید احمد ضیا نوری نقش زبان دری فارسی
• بیژن بارانمیهن2
• علی‌ آلنگ از شماتتهای پدر!
• کامبیز گیلانیدو دنیا
• شاعر عنایت الله پویانورک کاڼی
• گاف سنگزادقصه های خانم گاف (4)
• الهام هومین فرنفس کم آورده ام!
• تحلیل واره ای از شین میم شینتئوری ارتجاعی ـ شبه فاشیستی بنیاد نیک و بد (3)
• برگردان میم حجریقصه های خانم گاف (3)
• افرایم کیشونطنز برای طنازان (3)
• انجنېر ظهورالدين ا ندېشد قدرت ترانه
• نوشته نذیر ظفرباور
• علی‌ آلنگمشیری، شاعری که عشق را از کوچه به دریا رسانید!
• برگردان میم حجریقصه های خانم گاف (2)
• دکتور فرید طهماسعشق فیس بوکی(طنز)
• نو شته نذ یر ظفر سزای ما
• شاعر: عنایت الله پویانقسم
• تحلیل واره ای از شین میم شینتئوری ارتجاعی ـ شبه فاشیستی بنیاد نیک و بد (2)
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (33)
• برتولت برشتقصه های خانم گاف (1)
• نورالله وثوقلُنگی انتحاری
• طنز از قلم فضل الرحیم رحیمبه پیش بسوی حمام های شهر !
• ولی محمد نورزیمونږ سوله غواړو
• برگردان میم حجریباغ بهشت برای اجاره از نو (1)
• برگردان میم حجریهمزیستی مدام با ستیز
• عبدالغفور امینیقانون شکن
• الحاج الهام الدين قيامبيابه رڼاراشي
• رضالطفا مرا پشت همین رؤیا نگه دار
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (32)
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)عَـــــقل را، کُــن پیشوای هر عــمل
• برگردان میم حجریبخشش آسان و بخشش دشوار
• خسرو صدریچاله ها و چالش ها (69)
• رهیابعشق و آزادی
• شاعر: عنایت الله پویاند باڼو غشي
• تحلیلواره ای از گ. سنگزادشعر نیما در آئینه ضمیر سیاوش کسرائی (1)
• برگردان میم حجریجهان بینی ها و جهان تصویرها
• تحلیل واره ای از شین میم شینتئوری ارتجاعی ـ شبه فاشیستی بنیاد نیک و بد (1)
• مرکه کوونکی : انجنیر عبدالقادر مسعودد هیواد د پښتو ژبې او ادب پیاوړي او وتلي خدمتګار ښاغلي ګل افضل ټکور سره ادبي مرکه
• مولانا عبدالکبیرفرخارینظم آبدار
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و عصای جادو
• الحاج الهام الدين قيامدربار
• سروده دکتر احمد سیفرؤیائی به رنگ کابوس
• قیوم بشیرکشور آبایی
• عبدالودود فضلیدنـیـای ابـلــه پــرور
• مسعود دلیجانیچاله ها و چالش ها (65)
• برگردان میم حجریآقای کوینر وروزنامه ها
• دکتور فرید طهماسمعلم اخلاق(طنز)
• شعر از : یونس عثمانیستاره شناس
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)ای مــاه صــیا م !برای ما صُــلح بیــا ر
• شاعر : صدیق کاوون طوفانيشاړې کوڅې
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و فیل
• مهران رفيعیکه هر شامی سحر دارد
• مسعود دلیجانیپیوند
• تنظیم ش اسحاق زیفر یاد
• رهیابخاک و تاک
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (31)
• برگردان میم حجریآقای کوینر و پزشک
• نو شته نذ یر ظفر ریشه در آب
• برگردان میم حجریعشق به کی؟
• مسعود دلیجانیاز من تا انسان
• لیکوال عنایت الله پویانشعر او د شاعر د تخیل خوږه دنیاګۍ
• شاعر عنایت الله پویانرا ځئ چې ؤژاړو ګریوان څیرې ګړو
• محمد عوضسوز دل
• ولی محمد نورزیداڅه غم دی
• استاد عبدالله « وفا »صیا د فتنه جوی
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)وظیفه ی ممتاز
• شهیار قنبری امان از
• نوشته: دکتر حمیدالله مفیدبد بختی روز اول عید
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک در شهر
• نو شته نذیر ظفرخواب پر یشان
• انجنېر ظهورالدين اندېشدمينې زور
• عبدالو کیل کوچی عید مایان و عید آنان
• ناهید بشردوستهواى عيد
• سید احسان واعظیپند زمانه
• تحلیل واره ای از شین میم شین جهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (30)
• برگردان میم حجری آقای کوینر و مد دریا
• تر تیب کوونکی انجینر محمود صافیاختر راغی
• نو شته نذ یر ظفر عید
• )استاد علی‌ اصغر اصفهانی (سلیمتو کز محنت دیگران بی غمی
• سیاوش کسرائی یلدا
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد طرح روزنامه انگریزی بند بلا بند برای بن دوم !
• نورالدین همسنگر ای عیدبیا
• برگردان میم حجری غریزه طبیعی مالکیت
• خواجه عبداله (احرار)فیض رحمت بار قرآن
• برگردان میم حجری حس عدالت طلبی
• رهیاببابونه در برهوت
• برتولت برشت سخنرانی در نخستین کنگرهٔ جهانی نویسندگان
• برگردان میم حجری سوء تفاهم
• الحاج الهام الدين قيامداخترخوب
• برگردان میم حجری اسطرلاب
• دکتر بیژن بارانسرقت ادبی
• عنایت الله پویانمه وژنه
• عبدالودود فضلیخــود فـــروشــی
• آذرخش آذرخش
• رسول پویانقندیل نور
• برگردان میم حجریسیری در اندیشه های لا ئو تسه (1)
• هادی خرسندیهيلا صديقی، هالو و شاعر افغان
• الحاج الهام الدين قياممه راځه اختره
• رسول پویانآهنگ رویش
• مسعود دلیجانی دوباره تولدی باید!
• تحلیل واره ای از شین میم شین جهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (29)
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)لطف پسر
• برگردان میم حجری انتظار
• برگردان میم حجری پدریت (ابوت) افکار
• اميد سرخابیچاله ها و چالش ها (44)
• برگردان میم حجری سقراط
• ع. اروند چاله ها و چالش ها (45)
• ولی محمد نورزید امان الله خان غازی په ویاړ
• برگردان میم حجریقضاوت
• ولی محمد نورزیافغانی رسالت
• برگردان میم حجریوحشت و نکبت رایش سوم (3)
• دست غولان منفعت در کار
• برگردان میم حجری درخت آلو
• گلاب الدین سخنورخاطر‌ه ی از شب ‌خاطره ‌ها
• برگردان میم حجریوحشت و نکبت رایش سوم (2)
• نوشته نذیر ظفر جلوه
• برگردان میم حجری وحشت و نکبت رایش سوم (1)
• برزین آذرمهرهنگامه ی درو
• عبدالودود فضلیعـکـسِ تــــوقـــع
• حشمت امیدمیدان ِ تحریر ِ دگر ...
• رجنی پران کماراشک
• فاطمه «بهانه» جمالنیاز عشق
• مولانا عبدالکبیر( فرخاری)دختر گل
• ژاله اصفهانیاجازه بدهید آشنا شویم
• برگردان میم حجری تعریف و تمجید
• خواجه عبداله (احرار)فیض معنوی ماه صیام
• برگردان میم حجریایام بربریت
• مسعود دلیجانی سنگ های دوزخی
• الحاج الهام الدین قیامسترسوال
• عبدالله وفا‏ای کاش با بهار....
• برگردان میم حجریطنز برای طنزشناسان! (2)
• برگردان میم حجریوفور بیش از حد درندگان
• حسیب شریفیباغچه‏ی خالی
• حشمت امیدیادگار زندگی ...
• نو شته نذیر ظفر هیچکس
• برگردان میم حجریطنز برای طنزشناسان! (1)
• مولانا عبدالکبیر فرخاری درویش هنر پرور
• برگردان میم حجریآقای کوینر و طبیعت
• مسعود دلیجانیسپیدیْ جاودان
• برگردان میم حجریگرسنگی کشیدن
• شعله رهاچاله ها و چالش ها (28)
• ناتاشا محرم زادهچاله ها و چالش ها (26)
• برگردان میم حجریحق عجز
• هاکان مسعود نوابیمبارک رمضان آمد
• سید زبیر واعظیاشک و خون
• عبدالودود فضلیعـُجــبِ یـک خـاکــی
• مسعود دلیجانینسیم، باد، طوفان، گردباد
• برگردان میم حجریدو شهر
• برگردان میم حجریعمله شکم
• گزيده‌ شعرهاي لي بوباده‌پيمايي با لي بو1 در تموز
• نو شته نذ یر ظفر پدر غریب
• اسدالله زمرید ښاغلي کاوون توفاني د «مینې په نامه » شعر په تړاو کې
• شاعر: صدیق کاوون توفانيدمينى په نامه
• تحلیل رباعیات خیام از شین میم شینسیری در جهان بینی عمر خیام (3)
• برگردان میم حجریپاسخی بجا
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)نخل مراد
• برگردان میم حجریمحبوب ترین حیوان آقای کاف
• رهیابما همانیم، شصت و هفتی ها
• برگردان میم حجریدر قبال قلدری چه باید کرد؟
• مسعود دلیجانیطلوع بینائی
• محمدالله نصرتنمی ارزد
• سید زبیر واعظینامهء سر گشاده عنوانی رئیس جمهور کرزی
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)ای وطنــدارِ نیکوسیرتی من !،قـار بس ا ست
• الحاج الهام الدين قياميتيمه!
• عبدالودود فضلیبــاده فـــــروش
• شاعر : غنی خانتصور
• قیوم بشیرانتظارِ دیدن
• دو دوره در شعر فروغ فرخزاددکتر بیژن باران
• رهیابامید
• رهیابگرگ ها و سگ ها
• بیژن باراناعدام ممنوع
• برگردان میم حجریاگر کوسه ها آدم می بودند!
• مسعود دلیجانی من انسانم!
• مسعود دلیجانیبر زمینه سربی رنج
• نو شته نذ یر ظفر طبع شا عر
• طوفان كورِ سود طوفان كورِ سود
• هاکان مسعود نوابیبه فرد فرد وطن
• انگبین وحدتانگبین وحدت
• ا. م. شیرییادداشتهای پراکنده (٢)
• الحاج الهام الدين قيام بی خوندي
• ترجمه: شهاب آتشکارچاله ها و چالش ها (2)
• نویسنده : مهرالدین مشیدزبان واندیشه در شعر و دستگاهٔ فکری شاعر
• دکتر بیژن بارانپدر در شعر فروغ فرخزاد
• عبدالودود فضلینـیکـی وپــاداش
• جلال-پیروزطعمهء اشرار
• شاعر عنایت الله پویاند یتیم وصیت
• بیژن بارانبیاد تو ام
• قیوم بشیرطلوعِ فجر
• برزین آذرمهردریا و درنا (2)
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و دوستش
• فرخارینبض گیتی
• مینا اسدیآفتاب این ویرانه
• برزین آذرمهردر سوگ آن عقاب
• جاویدفرهادنوش جانت چندپیاله شعر!
• قیوم بشیرحق انسان
• عبدالودود فضلیاشــکِ مـیـهــن
• الحاج الهام الدین قیامافغان
• نوشته نذیر ظفر زرع خر بوزه
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)گــُذرکـُن !به آن کــوچه ای فهـــمِ خــویش
• ابوالقاسم لاهوتیگفت و گوی قطره ها (2) (بخش آخر)
• نجیب بهروش دوبـیـتـی هـا
• رهیابنجوای فرصت طلبان
• ابوالقاسم لاهوتیگفت و گوی قطره ها (1)
• نوشته نذیر ظفر فواید فیسبوک
• قیوم بشیربلای جفا
• عبدالودود فضلیقـمــاربـیـــــدلان
• رهيابديرگاهی هست ...
• استاد عبدالله « وفا »شیر دروازه و آسمایی
• عبدالغفار سوزنشاخه ی گـــل
• نوشته نذیر ظفر خال هندو
• مینا حق شناسایستگاه
• انجنیر عبدالقادر مسعود ښاغلی نصرالله حافظ زموږ دهیواد د معاصر ادب اوفرهنګ پیاوړی شاعر او نامتو لیکوال
• دکتور فرید طهماسپتلونِ شیرلالا (طنز)
• جلال پیروز میخواهد دلم
• نو شته نذیر ظفر تصویر بی بدیل
• قیوم بشیر خطاب به کرزی
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و شیر
• جعفر مرزوقیبرگ هائی از یک دفتر (4)
• از زمین تا آ سمـا ن چند سا لـه راه است ؟عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)
• الحاج الهام الدين قيام!بيننګانوته
• بیژن بارانآسیب شناسی عشق
• قیوم بشیررأی خودسرانه
• اسحاق ثناجزبه عشق
• بیژن بارانفروغ در عصر دیجیتال
• علی ‌آلنگ بنی آندرسن و اخوان ثالث در نگاهی‌کوتاه
• عبدالغفار(سوزن) خاطــــره
• از پی چند پشیزمحمدرضا راثی پور
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)مسلمـــــان
• سجیه الهه (احرار)نور تابان
• قیوم بشیرمعیارِ انتخاب
• برزین آذرمهردریا و درنا
• الحاج الهام الدين قيامغزل
• مسعود حنیف زرابمادر بيچاره ام
• شاعر عنایت الله پویانخرابات واړه خراب شو
• عبید زاکانیتو گاو از خر باز نمی شناسی؟
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (22)
• بیژن بارانعشق اول من
• مسعود حنیف زرابپدر
• سجیه الهه (احرار)ادب زینت انسانیت
• ج – پیروزبنام مادر وطن
• شین میم شینسیری در جهان بینی خواجه شیراز (11)
• جعفر مرزوقی (برزين آذرمهر)برگ هايی از يک دفتر (3)
• جاویدفرهادچند ویژه گی مدرنیسم در ادبیات
• جاویدفرهادچیزهایی درباره ی شعر
• جاویدفرهادنیچه از زبان نیچه
• خدامراد فولادیزنده باد آزادی!
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و درخت گیلاس
• قیوم بشیرحسرتِ دل
• سید زبیر واعظیاسامه سلسله دار
• لیکوال ع پویانزما هردم شهیده غوا
• سروده یی از انجنیر حفیظ اله حازم دریا
• شین میم شینجهان و جهان بینی فریدون مشیری (2)
• شاعر عنایت الله پویاند کافر او مسلمان جګړه
• عبداکریم (خشنود هروی کهد ستانی)دست ِکــوته بیــن وآستــــــین ِ د راز
• نوشته نذیر ظفرشعر من
• ناهید بشردوستمادر
• برزین آذرمهرسر بر نیارد گر چو نوری از حقیقت
• قیوم بشیرفرمانروای شهر سخن
• عبدالودود فضلیگــوشِ خِــــــرَد
• ترجمه از روسی : دکتور فرید طهماسجوانِ عجیب (از طنزهای مردم دنمارک)
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (21)
• جعفر مرزوقی (برزين آذرمهر)برگ هايی از يک دفتر (2)
• نو شته نذ یر ظفرهشدار به طالبان وهابی
• جعفر مرزوقی (برزين آذرمهر)برگ هايی از يک دفتر (1)
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و آدم ها
• دکتر بیژن بارانروند آفرینش شعر
• شین میم شینجهان و جهان بینی فریدون مشیری (1)
• دوکتور شهیر نثاریدیوار
• سید زبیر واعظیطنز قصیده ای در بارهء صلح
• شین میم شینسیری در جهان بینی خواجه شیراز (10)
• عبدالو کیل کوچیجایگاه عمر درادبیات ودید گاه ادیبان
• انجنیر عبدالقادرمسعوداستاد ګل پاچا الفت زموږ دهیواد ملي، ولسي، لوی شاعر، پیاوړلې لیکوال او څیړونکې
• خواجه عبداله (احرار)طواف دل
• فریدون مشیریبوسه و آتش
• نوشته نذیر ظفرکلید جنت
• نجیب بهروشآب بـقـا
• نوشته نذیر ظفر دلتنگ
• الحاج الهام الدين قيامدقلم وصيت
• سید زبیر واعظیوصف یار
• نیمایوشیجمنت دونان
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (20)
• محمد اسحق ثنا دلتنگی
• ولی محمد نورزی د جهاد ملګرې
• نو شته نذ یرظفرمنا ظره دزدان
• قیوم بشیرسرودِ همدِ لی
• دکتور فرید طهماسنمرهء تلیفون (طنزـ دیالوگ)
• فریدون مشیریتو نیستی که ببینی!
• عزیزه عنایتهمنوا
• نجیب بهروشمـیـزان خـرد
• برگردان میم حجریشبگرد کوچک و آدمبرفی ها
• ترجمه از دوکتور لطیف بهاند و سکندر ختلانیدلتگنی
• محمدالله نصرتکوکب اقبال
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)آبستن صبح
• الحاج الهام الدين قيامد استاد روهي د پنځلسم تلين په مناسبت
• قیوم بشیرسنگ فلاخن
• ج – پیروزدرتبعیداز وطن
• شین میم شینجهان و جهان بینی فروغ فرخزاد (5)
• سید زبیر واعظیوصـــــله و پینــــه بــر غـــــزل حافـــــــظ شــــــــــــیراز
• عبدالکریم خشنود هروی کهدستانیهرچه تو گُفتی خواهـــــــــــرم، هست بخدا که باورم !
• عبدالودود فضلینــقــش انـســانــیـت
• شب تا پگاهپل ز جان خویش تا مرز پگاه
• سعید سلطان پوربا کشورم چه رفته؟
• تحلیل واره ای از شین میم شینخود آموز خود اندیشی (21)
• سیمرغطنز: اگه زن شما رئیس تان بشود، چه بلایی سرتان می آید؟!
• نجیب بهروشصـدای وطـن
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)انســــان
• عبدالو کیل کوچیآزاد افغا نستان
• برگردان خسرو باقریپیرمردی کنار پل
• داکتر اسدالله شعورمرواريد گمشده
• خواجه عبداله احرارمقام معنوی انسان
• محمدرضا راثی پورهومانیسمی سرشته به دوراندیشی
• سروده یی از انجنیر حفیظ ا له حازم مرگ باغ
• الحاج الهام الدين قيام مور
• نو شته نذیر ظفردلکش
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (19)
• برگردان میم حجریجادوگر کوچک و مترسک ها
• شعر از :محمد اسحاق ثنامادرم
• ع. یزدانیدریا دور نیست
• سجیه الهه احرار مقام والای مادر
• حسنا صدیقیان (احرار)بهشت جاویدان
• عبدالو کیل کوچیدوست دارم مادرم را
• نجیب بهروشتـاج فـلـک
• قیوم بشیرشایگان
• انجنیر عبدالقادر مسعود ارواښاد ډاکترکبیرستوری زموږ دهیواد دادب او فرهنګ نومیالی اواکاډمیک شخصیت
• حسيب شريفيطوفانی که ستاره را ربود
• عبداکریم خشنود هروی کهدستانیفرامـــوش کرده ایم هریک،ظـــــفر های نیاکـــانم
• نورالله وثوقسام اسامه
• طنزکوتاهی از: ز. رزمیمرگ بن لادن و بدبوشدن وزیردفاع
• شین میم شینسیری در جهان بینی احمد کسروی (6)
• خواجه عبداله (احرار)مـباش دور از غم انسان!
• شعری از فلزبانسفره
• رهيابوقت آنست عزم کار کنيم
• بایز افروزیستیزه گر
• از قلم فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادمژده ، مژده و بازهم مژده !!!
• الحاج الهام الدين قيام دژوندلار
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری) مــــادر
• شاعر: عنایت الله پویاند پسرلي باد
• د عنایت الله پویان لیکنه کوچنی غل او غټ غل
• عنایت الله پویان پردی کمیس
• جاویدفرهادخودشناسی عرَض جوهریکتایی نیست...
• ناهید بشردوستانگيزه عشق
• نجیب بهروش دلـربـا
• سروده یی از انجنیر حفیظ اله حازمرفتند
• برگردان میم حجریماهی، ماهی است
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (18)
• کورت توخولوسکیآنچه آزاد نیست، خود آزادی است!
• عبدالودود فضلیوحشــتِ جـنگــل
• رِنگِ موسیقی نهان در پرده شدخدامراد فولادی
• برزین آذرمهرسپاه ماه مه
• سید زبیر واعظی….... عشق یعنی
• ژاله اصفهانیدریادلان
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)به پیروی از دو شخصیت گرامی
• خدامراد فولادیدر نبردِ «یا مرگ یا زندگی»
• ترجمه از فرانسه به فارسی توسط حمید محویمنشأ اصلی بربریت
• نجیب بهروش بـهـار
• ترجمه از فرانسه به فارسی توسط حمید محویداوری دربارۀ یک کتاب
• الحاج الهام الدين قيام دګناهونوکفاره
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی احمد کسروی (5)
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (17)
• نورالله وثوق گیرِ لیورس
• عبدالو کیل کوچیتیر غم
• ارسال شده توسط شین میم شینشعری از فریدون مشیری
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)هرچـه آیــد برسـرم یا د ر برا ست ،ا ز لُـطــفِ ا و ست
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (16)
• شین میم شینسیری در جهان بینی احمد کسروی (2)
• از قلم فضل الرحیم رحیمکاین چنین رفته است درعهد ازل تقدیر ما !
• الحاج الهام الدين قيام ګران افغانستان
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) وصف فرخار
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (15)
• بمب «شیرین» ـ موشک با «شعور»بمب «شیرین» ـ موشک با «شعور»
• برزین آذرمهردرنای سرخپوش
• شین میم شینسیری در جهان بینی احمد کسروی (1)
• محمد همایون سرخابی لندنیادی از شاد روان پروفیسور دکتر احمد جاویدتارک نشین علم و ادب میهن
• شین میم شینسیری در شعری از پیرایه یغمائی (1)
• محمدالله نصرت بدخشان
• عبدالو کیل کوچی زبان
• پیرایه یغمائیدر باور قفل، رمز کلیدیم
• عبدالکریم خشنود هروی کهدستانیرباعـــیـــــــــــــــــــات
• نویسنده : مهرالدین مشیدفاش می گویم و از گفتۀ خود دلشادم بندۀ عشقم و از هر دو جهان آزادم
• تحلیل از شین میم شینسیری در جهان بینی محمدرضا راثی پور (3)
• طنزکوتاهی از: زلمی رزمی خروسی که ماکیان شد
• الحاج الهام الدين قيامدجګړوپلرونه
• ج – پیروز – سعدبنام مادر وطن
• شهر یاران شعله رها
• حسنا صدیقیان (احرار)دفع رنج مردمان
• خدامراد فولادیاینهمه سنگ و سار و سنگ سار!
• جاویدفرهادسخنی از دهان بی نشانی
• عبدالحسيب شريفيطوفانی که ستاره را ربود
• حسنا صدیقیان (احرار)وحدت قشر زنان
• سروده از نجیبه آرشبه استقبال از فرا خوان ملی، مدنی وتاریخی
• الحاج الهام الدين قيامدمينې شعار
• دکتور فرید طهماسقندآغای پوسته رسان
• نورالله وثوقفلتر شکن
• عبدالودود فضلیشـیخ عـطارودرویـش
• عبدالو کیل کوچیاجمل ختک شاعر توا نا ، مبارز پرشور وشخصیت آزادی خواه
• خدامراد فولادیحرف های زمختِ پینه بسته
• الحاج الهام الدين قيام راشئ ډالر پرېږدو
• دکتورمحمد شعیب مجددیبهار وطن
• دوکتور لطيف بهاندد شلمۍ پېړۍ پياوړی او نه هېرېدونکی ټوکمار،چارلي چاپلین
• تحلیلی از میم حجریمطلبی عادی و پیش پا افتاده (2)
• توسط حمید محویبرتولت برشت پنج مشکل برای نوشتن حقیقت
• هاکان مسعود نوابیدنیای دو روزه
• مریم عاکفیبهار با تو
• خدامراد فولادییادمانده ها
• نوشته نذیز ظفرپشیمان نمیشوند
• رزم آفرین فرخاریگل و مُل
• محمدرضا راثی پورامید
• مولانا عبدالکبیر فرخاریبهار
• الحاج الهام الدين قياموصيت
• برگردان میم حجریشبگرد کوچک و باد کنک ها
• شعری از هادی خرسندیکه اوباما آمد!
• برزین آذرمهرهمه جا را گرفته روح بهار
• جلال - پیروزبهار آرزوها ها
• برزین آذرمهرکابوس
• خواجه عبداله (احرار)بهار آیینه دار
• دوکتور لطیف بهاندنیکولای واسیلوویچ ګوګول روسي ليکوال او ډرامه ليکونکی
• الحاج الهام الدين قيام افغان وژني
• نورالله وثوقخجسته نوروز 1390 برهمۀ دوستان مبارک باد
• عبدالودود فضلیســال نــــو، خـیـال نـــو
• هاکان مسعود نوابیبیا
• شعر از:محمد یونس عثمانییاد بهار
• شین میم شینسیری در بینش هستی آقا مجیدی
• بیژن بارانگل برف
• بیاندختر بهار
• جلال (پیروز)ترانهء میهن پرستان
• الحاج الهام الدين قيامسپرلۍ نه ده
• عبدالو کیل کوچی طنین فصل بهار
• وزیر اوستا فریاد زمان
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی محمدرضا راثی پور (1)
• برگردان میم حجریقصه کودکان بویژه برای بزرگسالان (5)
• نجیب بهروش رمـز نـگـاه
• نو شته نذیر ظفربهار
• شین میم شینسیری در جهان بینی صمد بهرنگی (1)
• دوکتور لطيف بهاندماکسیم گورکي روسي ليکوال ،شاعر او ټولنيز شخصيت
• هادی عروس سنگدر سوگ مادر
• نورالله وثوقسونامی فریاد
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری) بهـــــار
• جواد میرپورنوروز رسیده و ما خام و نارسیم
• برزین آذرمهرمحبوب من وطن
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی عمر خیام (1)
• طنزی از فریدون تنکابنیآموزش خواندن و نوشتن به خر
• نجیب بهروش به پیشواز بهار
• لیزا سروشپیام به ام البلاد
• جاویدفرهادنوروز در شعر سخنوران پارسی
• جاویدفرهادگپی در باره ی «تُنک خیالی» بیدل
• طنزی زیبا از هادی خرسندیبسیار زیبا
• دوکتور شهیر نثاریشهر یاس
• سلیمان راوشحکیم خیام
• انجنیرعبدالقادر مسعوددستراونومیالي رحمان بابا د روحاني، تصوفي،عرفاني، ادبي او فرهنګي شخصیت په هکله یو څوخبری
• برگردان میم حجریقصه کودکان بویژه برای بزرگسالان (3)
• جليلىاشك غم
• نوشته نذ یر ظفرهشتم مارچ ( تجلیل از نهضت نسوان) است
• خدامراد فولادیبه امیدِ روز
• شین میم شینجهان و جهان بینی فروغ فرخزاد (1)
• غفور امینیزنده گی
• حلیمه مهر پورآ زا د ی
• خدامراد فولادیپیش کش به همه ی زنان برابری خواه و مبارز
• نورالله وثوقاهدابه ز نان ودختران مظلوم سرزمینم
• عبدالوکیل کوچیبه استقبال هشتم مارچ
• څیړنمل محمد دین ژواکبی بی زینبو
• جلال ( پیروز )به ملت واحد وسازنده
• دوکتور لطیف بهاندزما او د نزار قباني پېژندګلوي
• بشیر بشارت حسینینخل پُر ثمر
• عبدالودود فضلیزن مخـزن اســرار
• ازعزیزه عنایتبه گرامی داشت از هشتم مارچ
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)میهن
• سروده یی از : انجنیر حفیظ ا له حازمسپیدار
• محمدالله نصرت نام زن
• وزیر ا وستا سر انجا م تصمیم
• گزنه، روایت می کند:حکایت خر و گوسفند
• جاویدفرهاد سه توجیه از سه بیت بیدل
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی)د ر و طــن،مــرگ ِ جـــابرانــــه چراست؟
• نجیب بهروشای وطن
• به قلم شین میم شین جهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (1)
• نو شته عبقری ( گردیزی)پیام ما به حکمتیار
• عبدالو کیل کوچی امید واپسین
• برگردان میم حجری قصه کودکان بویژه برای بزرگسالان (2)
• عنایت اله پویانګنجی پادوان
• مرکه کوونکی : انجنیر عبدالقادر مسعود ښاغلي صدیق کاوون توفاني سره مرکه
• نورالله وثوقکولاک
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی )تیـــــشه و تــــــــــــبرم نیست
• نصرت شادادبیات رئالیستی در روسیه تزاری
• دوکتور لطیف بهاندبه خاطر گرامی داشت،از دهمین سالروز جدایی اسکندر ختلانی
• وزیراوستا پیا م همد لا نه
• محمدالله نصرتآواره
• نجیب بهروششـرف و وقـار
• عبدالکریم (خشنود هروی کهدستانی) ( ا ی رود نــــــــیل ! )
• تحلیل واره ای از شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (10)
• امیر هوشنگ ابتهاج (سایه)به ناظم حکمت
• نورالله وثوقراز شگفت
• دکتر بیژن باران خصیصه های تولید شعر شاملو
• برگردان میم حجری قصه کودکان بویژه برای بزرگسالان (1)
• عبدالوکیل کوچی غزل
• عبدالودود فضلینامهءچارلی چاپلین به دخترش
• هادی - عروس سنگآواز خدا
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) گهــــر وقــــــار
• مجید نفیسیگرسنگان صبحگاهی در ونیس
• سیاوش کسرائیشهر هرجائی
• میر محمود بکتاشقرن خشک سالی
• خدامراد فولادیبرهنه
• امیرخا ن جوینده دردِفراق
• دکتور فرید طهماسفراموشکار
• جاویدفرهاد دوبیتی ها
• فریدون تنکابنیشوخی و طنز
• زلیخا پوپلمنم فرزند افغانم
• نورالله وثوقرقص دوره ای
• خدامراد فولادیسرو بلند مرامت
• برزین آذرمهر تا طلسمی این چنین بر جای هست...
• برگردان: ا. م. شیریاحسان به سگ
• ابوالقاسم الشابیخطابه ای برای جبّاران جهان
• شین میم شینجهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (9)
• امیرخا ن جوینده عا لم رنج
• تحلیلواره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی مجید نفیسی
• نورالله وثوقلات قاهره
• امیرخا ن (جوینده ) ایکا ش
• نو شته نذیر ظفر – ورجینیا – امریکاچراغ
• شاعر:عنایت الله پویاند ښاپیرۍ مینه
• شاعر: صدیق کاوون توفانيلولۍ دنیا
• نبی عظیمی دمی با فرزانه مامون
• دکتر بیژن بارانسرود 8 مارس
• دکتر بیژن بارانصمیمیت عواطف در شعر فروغ فرخزاد
• نوشته نذیر ظفرحدیث ظلمت
• امیرخا ن جوینده دوبیتی های نا ب
• عبدالودود فضلیسکــون مـیـکــده
• سرودۀ: الحاج غلام حبیب "نوابی"باعث ایجاد ما
• نورالله وثوققاضیِ کو ر
• دوکتور لطیف بهاندباریس لئونیدوویچ، پاسترناک
• انجنیر حفیظ اله حازمشیشه و سنگ
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)هرزه تازیها
• شین میم شینسیری در جهان بینی روشنفکران بورژوائی واپسین (بخش دوم)
• امیرخا ن جویندهبی با ور
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری) دانش
• حقمل پ.پجرت!
• شعر از : محمد یونسجنازۀ ابر
• عطا احمدیسوگند نامه
• الحاج غلام حبیب نوابیتیر آه
• نو شته نذیر ظفرگفتگوی گندم و خشخاش
• شاعر : امان الله سیلاب ساپيناز او نیاز
• شاعر :ارواښاد عبدالقدوس (پرهیز)پښتونه ویښ شه!!
• نجیب بهروش قـدر و بـهـا
• نبی عظیمی ازمداهنه گری تا فحاشی
• امیرخا ن جوینده بی همتا
• الحاج غلام حبیب نوابیحمد خدا
• محمد اسحاق ثنا می بود
• برزین آذرمهر بی رنج این سفر
• بیژن بارانستاره
• بیژن باراننقد آثار ویگن
• شاعر :عنایت الله پویاند مینې سبق
• طنزی از: تیراندازاندرفوائد جرت
• عنایت الله پویان تیښته
• شین میم شینسیری در جهان بینی روشنفکران بورژوائی واپسین
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) ای خدا
• نصرت شاد از شعر حوا- تا رمان اروین
• سید احسان واعظی اسپ شاه
• برگردان میم حجریمال من، مال تو
• محمدنبی عظیمیازمُداهَنـــَه گری تا فحاشی
• ازقلم فضل الرحیم رحیمفکر ات باشه که فدا جان خبر نشه !!!!!
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری) ظالم
• نوشته نذیر ظفردرد دل
• نگارنده : تیر اندازما و کوچه داکتراکرم عثمان
• جاویدفرهادبازخوانی چندبیت ازشکوه های ناصر خسرو
• مینا اسدی دوباره می شود، آری!
• مطلب دریافتی از ربابهشیر و روباهان
• دکتور محمد شعیب مجددیسعادتملوک تابش سفری از شعر «مادر پیر» تا شعر«هوای قفس»
• نو شته عبقریپیام حکمتیار
• امیرخا ن جویندهَمَجّمَرِعِشّق
• شاعر : صدیق کاوون توفاني دوينو جام
• شین میم شینفردوسی را باید از نو باید شناخت
• نو شته عبقریآهنگ نو
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) ای وطن
• اوستا رومان کوچه ی ما - ترفند نوین برای ابراز معصومیت
• از قلم فضل الرحیم رحیمواژه های نودر عصر نو !!!
• شاعر : صدیق کاوون توفانيددوزخ په څنډو
• کوروش آقا مجیدیباغ ابریشم
• سيد زبير واعظی درد زمان
• زلمی رزمینامه ای از آن دنیا
• انجنیر حفیظ اله حازمآزادی
• الف - محشور خاکستر جان ! سوژه ها بهترین اند , اما ...
• شکیب جانبازاستاد مهربان رفت
• عبدالودود فضلی روبـــا، شــغــال ، بــــاز
• خدامراد فولادیشعر من
• امیرخا ن جویندهآه سرد
• یاسیندو نامه به همسرم
• م . ن . آدم خيل جرت! گفتن ها ، سيماي واقعي محقق را آشکار ساخت
• نو شته نذ یر ظفرزمستان ! فصل تو فصل زیان نیست
• شعر از :محمدیونس عثمانیبهار
• رقص آرامرقص آرام
• میم حا نجارپای منبر هرمان هسه
• محمد اسحاق ثنا انتظار
• جلال پیروز فرزند افغان
• بیژن بارانمانيفست
• ناهید بشردوستسنگتراش
• خدامراد فولادی دست ها و اراده ها
• امیرخا ن جویندهرنجورم امروز
• ازقلم فضل الرحیم رحیم یک نظر سنجی خورشیدی و میلادی !!!
• محمدنادربرلاسفراراست سهم ما!
• ع.فاریابیوارسته مردی از دیار ظهیر فاریابی
• امیرخا ن جوینده دریایی غم
• عبدالو کیل کوچی ترا دو باره میسازم
• هاکان مسعود نوابیچقدر؟
• انجنیر حفیظ اله حازمبیکرانه
• کبیر فرخاری خانه های بی در
• دکتر بیژن بارانعرفان در خاور میانه
• انجنیر عبدالقادرمسعوددمخکښ شاعر اونومیالي لیکوال او داستان لیکونکي ښاغلي عنایت الله پویان دادبي آثارو یوه بیلګه
• جاویدفرهادسیاسی گری در شعر
• اندیشه شاهیدخترم! به افغانستان که جهنم نامیده برگرد!
• حسین فخری جلوه هایی از رمان کوچه ء ما
• امیر خا ن جویندهنا آشنا
• آنتوان چخوفمتشکرم
• امیرخا ن جویندهای د ل
• عبدالودود فضلی رقــــص بــــومــان
• ناهید بشردوستاشتياق وصل
• خجسته الهامبرف
• یاسینتحلیلواره ای بر «سفر دریائی»
• مجید نفیسیقلب خانه
• محمد اسحاق ثنا مرد دانشور
• ارسالی انجنیر سید عارف گهریک در ادامه معرفی یک استعداد پنهان از دیار عرفان فاریاب باستان :
• مولانا کبیر فرخاریهـمـای آرزو
• ل کریمی استالفی حقیقت در سکوت ما میمیرد !
• مولانا کبیر فرخاریمولانا جلال الدین بلخی
• محمد اسحاق ثنا دنیای دون
• شعر از : محمد یونسسکوت دره
• نجیب بهروش آبـرو
• محمدنبی عظیمیکاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش فرجامین
• انجنیر خفیظ اله حازمدیده به چشم
• امیرخان جوینده بی وفایی
• جاوید فرهاد روش های درست نویسی ودرست گویی درزبان
• عبدالخالق تنها بینواشام اندوه
• ناهید بشردوستبوى خينه
• محمد زرگرپور درٌدانه
• خدامراد فولادیبه دانشجویان سوسیالیست
• امیرخا ن جویندهجنون
• عزیزه عنایتزمستان و غریبا ن
• عبدالو کیل کوچیسلام بروطنم
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)متـــاع دکــــان مـــرگ
• نو شته : نذیرظفرتصویر کر بلا درآیینه شعرا
• نو شته نذیر ظفرنا امید
• بیژن بارانشمع روشن ابدی
• برگردان و تغییر : دکتر حمیدالله مفیدبهترین طنز سال
• عبدالودود فضلیآتــش حـســرت
• ل . کریمی استالفی گرامیداشت ازشخصیتی که ناله می نوشت ... !
• شین میم شینرأی دیگر
• محمد اسحاق ثناسلطان آواز
• شعر از : محمد یونس عثمانیدو رنگی باد
• محمدظاهرحکمید طالو په ویش
• محمدنبی عظیمیکاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش ششم
• امیرخا ن جوینده عشق مکاری
• نو شته نذیر ظفرزندانی شیرخواره
• حمید محویمدرنیسم
• سروده یی از انجنیر حفیظ اله حازموکفر سجده جو شده
• نجیب بهروش عـلـو هـمـت
• عبدالو کیل کوچیخسته دلان
• مجید نفیسیبه کودکان زندان و تبعید
• بیژن باران یادها- دکتر غلامحسین ساعدی
• دوکتور بشير افضلیبرخيز
• محمدنبی عظیمی کاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش پنجم
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) فرهـــــاد (دریـــــــا)
• مژگان ساغر شفا بدهکار
• حمید محویتنها آنان که بر خاک افتادند خاتمۀ جنگ را دیدند
• نورالله وثوقرأی حیران
• امیرخا ن جویندهزچشم ا ند ا ختی
• بیژن بارانپیری
• تحلیل از شین میم شینجهان و جهان بینی
• سید زبیر واعظیرازدل با وطندار
• مژگان ساغروطن
• حمید محوینقدی بر رمان«همنوایی شبانۀ ارکستر چوبها»
• شعر از :محمد یونس عثمانیتندورای حسرت
• عبدالغفور امینیمبا رک عید قربا ن
• عبدالوکیل کوچیای دیده باز شو
• ایوان تورکینفگنجشک
• حمید محویکارگاه نقد ادبی
• نادیه فضلسه سروده زیبا
• محمدنبی عظیمی کاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش چهارم
• ترجمۀ سهراب شباهنگ در ستایش دیالک تیک
• امیرخا ن جوینده خُجَسّته عید
• محمد اسحاق ثناعید قربان
• محمدالله نصرتجامۀ عیدانه
• حلیمه مهر پورآ نروز دور نیست . . .
• سلیمان راوشمکان خدا
• نجـیـب بهــروش شـاهـد مقـصـود
• نورالله وثوقشیطانیِ آیینه ها
• تحلیلواره ای از میم حجری تراژدی قورباغه ها
• محمد اسحاق ثنا دلبر کافر
• شین میم شیناختران عطشان آزادی در شعر «تصویر»
• ا. م. شیری بیاد اکتبر سرخمان
• عبدالو کیل کوچیرنج بی پا یان
• امیرخا ن جوینده رنجـورتا کی
• برزین آذرمهراز زبان برگ...
• عبدالودود فضلیدنـیـای عـجـیـــب
• انجنیر عبدالقادرمسعودمتلونه زموږ د ولسونو ارزښتناک،ویاړلې ادبي او فرهنګي میراث
• حلیمه مهر پور جا مۀ تز ویر
• محمدنبی عظیمیکاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش سوم
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی
• امیرخا ن جوینده دردِ نهان
• کیوان باژنهواي آزاد
• دکتر بیژن باراناروتیزم در شعر فروغ فرخ زاد
• شعری از انجنیر حفیظ ا له حازمنیامدی
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)کشورم
• برگردان حجریدرخت الفبا
• دوکتور بشير افضلیعشق اولين و آخرين
• نورالله وثوقراویان بردگی
• پیرایه یغمائیپیرایه یغمائی
• مولانا کبیر فرخاریلیلا صراحت روشنی
• ترجمه توسط حمید محویدر باب ضرورت هنر در دوران ما
• شین میم شینجهان و جهان بینی فروغ فرخزاد
• سرلوڅ مرادزی ملنګ جان او پښتوستان
• محمداکبر کرگردجهاني په شعر كې خيال تصوير اوعاطفه
• امیرخا ن جوینده نا چا ر
• صالحه وهاب واصلدر سوگ پدر
• محمد اسحاق ثنامرغ بی بال
• جینا روک پاکوکشور چهار رنگ
• محمدنبی عظیمی کاش کوچهء ما را نمی خواندم بخش دوم
• میم حجریکابوسی به رنگ رؤیا
• بیژن باراناستبداد
• انجنیر عبدالقادرمسعوددپاک زړي، وطنپال او ویاړلي شاعر ارواښادعبدالقدوس پرهیز دشعرونو ارزونه
• سلیمان راوش ادبیات و مسخ اندیشه در سیما ها
• عبدالودود فضلیازمـاسـت کـه بـرمـاسـت
• فرستنده:هاکان مسعود نوابیفکور من
• امیرخان جوینده تا بکی
• عبدالو کیل کوچیبار دیگر رسید فصل خزان
• ارسالی:هاکان مسعود نوابینشاط و ناره
• سعید سلطانی طارمیچشمه
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)پیـــــــر مـــــا
• انجنیرسید عارف گهریکمعرفی یک استعداد پنهان دردیار عرفان فاریاب باستان
• جاویدفرهاد دودیدگاه در باره ی زبان
• محمدنبی عظیمیکاش کوچهء ما را نمی خواندم
• عبدالوکیل کوچیای دیده باز شو
• شعر از :محمد یونس عثمانیهیکل غم
• نوشته نذیر ظفرمسجد گلگون
• نجیب بهروش هـوش کـن هـمـدم هـر سـفـلـه و نادان نشـوی
• شعر از انجیلا هاشم هدایتوطن
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) با ادب باش
• مرکه کوونکې : انجنیر عبدالقادر مسعودزموږ دهیواد دخوږ ژبي، مبتکر شاعر او ژورنالیست ښاغلي خیال محمد کټوازی سره مرکه
• شعر از :محمد یونس "عثمانیلاله های سیاه
• عبدالودود فضلیچـــــــــــرا ؟
• امیرخا ن جویندهحلا ل
• سيد احسان واعظینميکردم چی ميکردم
• طنزکوتاهی از: زلمی رزمیگریه کردن هنراست - گریه دادن هنری والاتر
• امیر خان جوینده اســــــــــــــیر
• بیژن بارانتحریم
• نورالله وثوقره آوردِ سفر
• دکتر بیژن بارانزبان
• محمد اسحاق ثنا طاهر پر شکسته
• محمدالله نصرتمحمدالله نصرت
• زلیخا پوپلگیریه مکن کرزی
• دمحمد اکبر کرګر لیکنه دشعر اونثر په اړوند راولاړې پوښتني اوپه هغو يو څو خبرې
• صالحه وهاب واصلسلطان خزان
• انجنیر عبدالقادرمسعوددنامتو لیکوال او داستان لیکونکي ارواښاد محمددین ژواک د ادبي آثارو یوه بیلګه
• معظم " روستا "برسریر عرش معلا
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) دربزرگ داشت ازمقام هنری مرحوم استاد قاسم افغان
• دکتر بیژن بارانفارسی
• نجیب بهروش طنز
• برگردان : ز.رزمی چرا نی ها میان تهی اند ؟
• ناهيد بشردوستجدايى
• امیرخان جوینده نشد معلوم
• عبدالوکیل کوچیشورش عشق
• انجنیر حفیظ ا له حازمخانه دوست
• صور اسرافیلهزاران وصله
• امیرخان جوینده درد بیچون
• زبیر شیرزادزمونږ د کلی سپی اوس هم غاپی
• مترجم : حمید محویتخیل ادبی
• جاویدفرهادروایتی برای عاصی
• جما عتنوشته : نذیر ظفر
• شعر از :محمد یونس " عثمانی "باد
• امیرخان جوینده خسته دل
• عبدالودود فضلیخـــرطـوم فـیـــل
• امیرخان جوینده دوبیتی ها
• نجیب بهروشگودال ظلمت
• داكبر كرگر ليكنهيادونه اونكلونه
• م . اسحاق " ثنا "تیر بلا
• داکتراسدالله حبیبیاد داشتی درچندوچونی سبکهای شعرفارسی وسبک هندی
• عبدالغفورامینیغلط
• دکتر بیژن بارانادبیات در جامعه
• امیرخان جویندهچه لحظا تی هیجانی
• شعر از :محمدیونس عثمانیگل
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) شهادت نــــــــوری
• امیرخان جوینده چند رباعی عیدی
• سيد زبير واعظی عید دیگر
• عبدالودود فضلیعـیـد پیغـام محـبـت
• شعر از :محمد یونس عثمانیبرگشت روح
• عبدالو کیل کوچیوحدت
• امیرخان جوینده چند رباعی
• نجیب بهروش تیــــغ دودم
• انجينيرهمت الله امين زیغزل
• جاویدفرهادروش های درست نویسی ودرست گویی در زبان )بخش پانزدهم(
• حنیف بکتاشبی تقدیره شېبې
• محمدنبی عظیمی ازمیان نامه های زریاب ...
• جاوید فرهادرابطه ی زبان وفردیت
• ز.رطنزاندرفوائدمصالحه ملی
• امیرخان جوینده دوبیتی ها
• امیرخان جویندهرنج وفراق
• عبدالله وفاجگرگوشه
• بیژن بارانوطن
• هما میرافشاركــوچـــه
• ایمل خان فیضی سیاه سنگ هنوز جهان جهانی را نگشته است!
• شعر از : محمد یونس " عثمانی "رویا
• امیرخان جویندهچند رباعی
• عبدالو کیل کوچیاز افغانستان چه خبر
• امــــــــــــــــیرخان (جوینده)مادر
• نجیب بهروشاستقلال
• انجنیر حفیظ اله حازمآشیانه
• محمد اسحاق ثنا آزادی
• محمد یونس عثمانیآرزو
• عبدالودود فضلیچـه دهـل و چـه دنگ اسـت
• نجیب بهروش درد هجران دیده را ، در دیده خواب آورده ای
• اسدالله زمریآزادي
• جاوید فرهاددیده گاه پسامدرنیسم در باره ی زبان
• انجنیر عبدالقادر مسعوددخدای بخښلي ارواښاد امان الله سیلاب ساپی د ادبي اوفرهنګي شخصیت ارزونه
• محمدنبی عظیمی بخش هایی از نامه های استاد رهنورد زریاب (بخش دوم)
• ولی محمد نورزی د عبد البا ری جها نی په ویا ړ
• ا. م. شیریبه حج رفتن روباه
• نجیب بهروش آفتاب صبح
• امیرخان جوینده نمیدانی
• نصرت شاد یک رمان میان سه ایدئولوژی
• نورالله وثوقرأ ی باطل
• همت الله امین زیغزل ... سلګۍ ځلا
• مولانا عبدالکبیر "فرخاری" چشم خورشید
• عبدالودود فضلیمـوش و بـقـال
• محمدنبی عظیمیگــــُزیده هایی از نامه های استاد رهنورد زریاب
• عبدالوکیل کوچیاستقلال وآزادی
• نورالله وثوقموسیقیِ آتش
• نجیب بهروش معراج کرامت
• ډاکټر حنیف بکتاشدریڅه
• دكتر بيژن بارانتبلور اختلالات روحي در شعر نو فارسي
• جاویدفرهادچند گپ درباره ی پسامدرنیسم
• انجنیر عبدالقادر مسعودد ښاعلي مفتاح الدین ساپي ادبي اوفرهنګي اثارو ته یوه کتنه
• جاویدفرهادروش های درست نویسی ودرست گویی در زبان
• فرستنده: ب. دهزادخواب شگفت
• عزیزه عنایتبشکسته پـــــر
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) شکایت وطن
• نجیب بهروش عزم دلیرانه
• نورالله وثوقکُشتیِ فرنگی
• دکتر بیژن باراننقاشی و شعر
• عبدالودود فضلیمـعـشـوق ازل
• نصرت شاد آلکساندر بلوک ، شاعر سمبولیسم
• دکتور فرید طهماسمرغ شکم پر( طــنـز)
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)سرچشمه ی حیات
• شعر از :محمد یونس عثمانیتک درخت
• نورالدین(همسنگر)بیتو این زنده گی
• محمدنادر«برلاس»دختی غزل
• نجیب "بهروش" وصا ل د وست
• نورالله وثوقنفرت نهاد
• مولانا عبدالکبیر "فرخاری" مشک تر
• محمدنادربرلاستک تک
• محمد یونس " عثمانی "عقیق گریه
• كاوه رعديپایان كارناوال مرگ
• شعر از لبیبیوکـــــــیل قــــــوم
• عبدالودود فضلیوطـــــن
• همت الله امین زیله ښاغلي محمداسماعيل څپه سره ادبي مرکه
• سيد زبير واعظی قند پارسی
• ډاکټر حنیف بکتا ش د سوما له خمه اخلي نوش په نوش وروستي جامونه
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) گرمی آه
• جاوید فرهاددوبیتی هایی برای یک شَبَح
• جاویدفرهادروش های درست نویسی ودرست گویی در زبان
• نورالله وثوقپنالتی
• عبدالودود فضلیدنـیـــای مــدهــوشــان
• انجنیرعبدالقادر مسعود ښاغلي عبدالباري جهاني نوښتګر اومخکښ شاعر اولیکوال
• عزیزه عنایت قسمت سوم د ر کوچه با غ عروض !
• انجنیـر خلیـل الله رووًفـی به تماشـا گـران تاریخ
• نورالله وثوق الفبا
• پیام تسلیت و همدردی اوزبیک ها و ترکمن های افغانستان مقیم انگلستان به مناسبت وفات نا به هنگام شاد روان رضوانقل تمنا شاعر و نویسنده نستوه میهن
• دکتر بیژن بارانزبان
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) به مناسبت روز پـــد ر
• شعر از : بهزاد قرایینقش بی غبار
• تهیه و کمپیوتراز توسط محمدالله نصرت حرفِ دل
• عزیزه عنایت بخش دوم در کوچه با غ عروض !
• نجیب (بهروش) جوش می
• انجنیرعبدالقادر مسعودشهید سیلاب( ساپي ) د لوړتفکراوسپیڅلي احساس شاعر او لیکوال
• نصرتمهــمــان
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) موی مشکین
• دکتور فرید طهماسمعذرت می خواهیم!!
• عبدالوکیل کوچیمادر
• دکتر بیژن بارانبگذار هزار گل بشکفد
• نورالله وثوقدرسِ هندسه
• معظم شاه روستاعشق بی پروا
• عبدالودود فضلیستاره هـا میگیـریـنـد
• قیوم بشیرطالع سعید!!!
• طنزاز قلم فضل الرحیم رحیمیک خبر جانانه !
• محمدالله نصرتدل پردرد
• نیلاب موج سلامآیا فراگیر شدن « بیدل » هراس پراگن میشود؟
• داکتراسدالله حبیب یاد داشتی به نویسندۀ « بیدل شناسی یا بیدل جدایی »
• حنیف بکتاش مسکا دې مه درېغوه
• قیوم بشیرخشم خلایق
• عبدالوکیل کوچیمن انسانم من انسانم
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) بازهم درمورد درست نویسی
• مخممسنجیب الله بهروش
• جاویدفرهادگفتمانی باچندشعرویک شاعر
• قیوم بشیرگردش زمان
• محمدنادر«برلاس»جرگه
• یک نقدوچند نگاهجاوید فرهاد
• جاویدفرهاد دونمود، دریک بازنمود
• قیوم بشیرخبر عاجل
• سید احسان واعظیجایگاۀ سوگند نامه در ادبیات منظوم فارسی - دری
• عبدالودود فضلیتـمـاشــا کـــن
• وزیر اوستا ملا رجا بخواند
• انجنیرعبدالقادر مسعود دځواکمن قلم او ادب خاوند ارواښاد استاد محمد دین ژواک
• جاوید فرهادگشتی در عاشقانه ها
• سید زبیر واعظیتهدید طالب
• عبدالوکیل کوچیمعلم
• نورالله وثو قنفرتِ سَیّار
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) آموزگار
• محمدنبی عظیمیدرهمسویی با جناب مولانا عبدالکبیر فرخاری
• طنز از قلم فضل الرحیم رحیمگرنمی دانی بدان او بیخبر!
• عنایت اله پویان لیونی بابا
• محمدالله نصرتخورشید عشق
• انجینر محمود صافیپه هندی اروپایی ژبو کښی دپښتو،اوپارسی دری ژبو دریځ
• داکتر و.ع.خاکسترکابل و ماکوندا
• عبدالوکیل کوچیصبربی شمار
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) درمورد درست نویسی
• زلمی رزمیاعلامیه افغانی حقوق بشر
• از قلم فضل الرحیم رحیم یک مجلس ابتکاری و خیرخواهانه !
• عبدالفغور امینییا ر سفر کرده
• محمدنبی عظیمی دمی با آقای زمان هوتک
• نورالله وثوقفلمِ لحظه ها
• قیوم بشیرچند سروده در وصف مادر
• زمان « هوتک »تبصرۀ پیرامون نوشتۀ محترم جنرال نبی « عظیمی »
• طنزاز قلم فضل الرحیم رحیم سر و آخر ندارد !
• طنز از : زلمی رزمیفوایدآوازخوانی
• صالحه وهاب واصلمادر
• سید زبیر » واعظی « روزت مبارک باد
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) باطـــل پرســـــت
• سید زبیر واعظینفرین
• نورالله وثو قساقیِ سیاست
• ( مير محمد يونس واعظی )مستحکم باد همبستگی بین المللی کارگران جهان!
• نورالله وثوقدنیای محالات
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)مـــــــادر
• محمدالله نصرتباغ وصل
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی نګاهی به ترویج زبان فارسی در نیم قارهء هند
• عبدالو کیل کوچیفرخنده باد روز همبسته گی کارگران جهان
• ناهید بشردوستهمسايه
• ډاکټرحنيف بکتاشله غصې ترسپېدې
• سید احسان « واعظی » برخی از تصاویر جوانی و پیری در ادبیات منظوم فارسی- دری
• نورالله وثوقصندلی دورانی
• عبدالودود فضلیدزدِ بـاچـراغ
• نصرت شاد نیچه ، شاعر و فیلسوف
• عزیزه عنایت گــــذری در کوچه باغ عروض !
• محمدنبی عظیمی زبان وبیانِ نقد وهجودر ادبیات زبان فارسی دری
• انجنیر عبدالقادر مسعود دستر نومیالي ، ویاړلي، فرهنګي، ادبي، سیاسي او مبارزشخصیت خوشحال خان بابا په هکله یو څو خبرې
• نورالله وثوققطبِ نامردی
• محمدالله نصرتلیلی
• حسیب شریفیطوفانی که ستاره را ربود
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) وطـــــن
• عبدالودود فضلیبـــــد کــــردار
• محمدالله نصرتانتهای زندگی
• نورالله وثوقلگد بر گورِ حاتم
• عبدالغفور امینیگـــــــــذ شـــــــت
• از هادی (( عروس سنگ )) در سوگ عدالت
• طنزکوتاهی از : زلمی رزمی ... نعره تزویر، نعره تزویر ...نعره
• عبدالله غمخور افغانستان
• نصرت شادتاریخ ساده فلسفه لیبرالی
• بهاریه از نذ یر ظفرشورش بهار
• داکتر خاکسترقهار عاصی با ماشیندار پی کا
• نورالله وثوق عروسک
• سجیه الهه (احرار) آرزوی صلح در جهان
• عبدالودود فضلیهـجران صـلح
• شیما غفوریبهارآرزو
• طنزکوتاهی از : زلمی رزمیفوائد راکت پرانی وتروروآدمکشی
• ب، د، گذرگاهیاعلان کاريابی!به مستری لايقی کار پيدا شده؟
• نورالله وثوقخوشۀِ نا خوشی
• از: عزیزه عــنا یـــتســروده هـــای بهاری
• محمدالله نصرتفصل بهار
• ډاکټر حنيف بکتا ش د نرګس مسکا
• شفیقه اصغر نعمتبهار وطن
• وزیراوستا مرزها را بشکنیم
• نصرت شاد هواداران آنارشیسم در ادبیات غرب
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) بهــــــار
• صالحه وهاب واصلبهار
• عبدالودود فضلیگــردش ســـال
• نوشته نذ یر ظفر گله با نوروز
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) ریـــــــا کــــــــاری
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد گفت و شنود با هارون یوسفی سابق استاد پوهنتون یا دانشگاه ء کابل ، ژورنالیست ، نویسنده ، گوینده مستعد و طنزنویس چیره دست افغانستان
• شعر از محمد محسن مختاروطن مینه
• محمد شفیع بیاناشک
• نورالله وثوقصادرات همسایه
• جاویدفرهادروش های درست گویی ودرست نویسی در زبان بخش دوم
• نورالله وثوقتابوشکن
• جاویدفرهادروش های درست نویسی و درست گویی در زبان بخش یکم
• نصرت شادشعر مدرن ، - زیباگرا یا اجتماعی ؟
• دکتور خلیل وداد زنان نامدار تاریخ کشور ما و جایگاه منحصر به فرد رابعهء بلخی
• در وصف زن
• ودود فضلی زن مخـزن اســرار
• نورالله وثوقگلوگاهِ فضا
• شلاق طالبسيد زبير" واعظی"
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) به مناسبت 25 سالگی سردرنقاب خاک بردن علامۀ بزرگ سید افغانی رحمت الله علیه
• نصرت شادادبیات اسپانیا ، - پنج نوبل
• محمدالله " نصرت "روز زن
• مرکچي :انجنيرعبدالقادرمسعوددهیواد د خوږ ژبي شاعراولیکوال عنایت الله پویان سره مرکه
• حلیمه مهرپورمُهر بد بختی
• حشمت امید معـجزه ...
• نورالله وثوقهمصدابامردم درخون خفتۀِ کابل
• محمد شفیع بیانزن
• نصرت شادوداع با شعر و شاعره های غرب
• رستم پیمانیک تاریخ اشتباه
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) تیـــــــر آه
• عبدالودود فضلیخــواب غـفــلـــت
• نصرت شاد شاهکارهای ادبی غرب
• آصفه صباجادهء خون
• سلیمان کبیر نوریطا لب هوشیار
• وزیراوستاراه بسوی رستا خیز
• ظاهرحکمینوای عاشقانۀ مرغ دل
• جاویدفرهادچند سویه گی درشعرشاملو
• نصرت شاد شاعره ، میان جنگ و فاشیسم
• مولانا عبدالکبیرکبیر فرخاری " منظری از میهن"
• میهن فدا --- محشور اجمل خټک اسطوره ی مبارزه ، هنر وادبیات ووطن پرستی
• نورالله وثوقپا پوش
• محمدالله نصرتغم انگیز سالنگ
• وزیراوستا راه بسوی رستا خیز
• عبدالو کیل کوچیزن ای الاهه خورشید آسمان برخیز
• نصرت شاد دو شاعر عرب
• اسدالله زمریدوزخي تنده
• سجیه الهه احرارافتخار آدمیت در چیست؟
• جاویدفرهادچند دقیقه در"عقربه ی چهارم"
• قدیره واسوخت بدخشیآبگینه های شعرقدیره واسوخت بدخشی
• ضیا قاریزادهوحدت
• محمدالله نصرتثروت حیات
• ارسالی حسین سالاریسروده یی از سیمین بهبهانی
• ه. ا. سایهگر سوختنم بايد افروختنم بايد
• عبدالودود فضلیشـاخ شـتـروکلـهءفـیـل
• محمدنبی عظیمی ( تــــــهوع ) La Nausee
• محمد ا صغر( عبا د ی )ملک د وست !!!
• نصرت شاد فروغ و پروین ، - از راه دور
• پوهندوی دوکتور سیدحسام (مل) مبارک شه
• برگردان: بابک صحرانوردعاشق تر از بادام کال
• فضل الرحیم رحیم گفت وشنود با خانم صالحه وهاب واصل، شاعر ظریف اندیش با قریحه و با ذوق
• مژگان ساغر حادثه
• مولانا کبیر فرخاری سخنی با خدا
• عزیزه عنایت جلـــوه گــاه
• محمدالله نصرتاز بدخشان میروی
• محمد شفیع بیان مشت کوبنده
• وزیراوستاروزگا رشوم
• نورالله وثوقکنفرانس
• از نورالدین همسنگرشرم ما باد!
• ظاهرحکمیبه ارمان مهرش
• اصغرعبادیکا بل جـا ن
• محمدالله نصرتگرداب غم
• صالحه وهاب واصلبیا
• امان معاشر ، خبر نگار آزاد بیدل
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد گفت و شنود با شاعر ، بید ل شناس ، پژوهشگر و داستان نویس فرهیخته افغانستان ،کاند یدای اکادمیسین ، دکتر اسدالله حبیب
• نورالله وثوق به مردمِ بی دفاعِ کابل
• محمد شفیع ( بیان )صدای مادر
• صالحه وهاب واصل خون شب
• نصرت شادرودکی و حافظ در منابع غرب
• دکتر بیژن باراننظریه های ادبی
• نورالله وثوقمنارۀاحساس
• محمدالله نصرتمعشل عرفان
• نورالله وثوقدهانِ زندگی
• عبدالودود فضلیپـنـــد حـکـیـمـان
• محمد شفیع بیانمرغ مهاجر
• فرستنده : زلمی رزمی صالحه وهاب واصل نقاش وشاعرزبان عشق
• عتيق الله ساحلدو شعر تازه
• قیوم بشیرمراد دل
• نصرت شادمحمد اقبال ، - رنسانس اسلام مدرن
• نورالله وثوقپوفِ دیگران
• از قلم: ماریا دارو خریداری بپول کلدار
• محمد شفیع بیاندرد هجرت
• مصاحبه کننده : انجنیر عبدالقادر مسعو د با شا عر و نویسنده گرانقـدر کشور ما عزیزه عنایت معرفی شوید
• نورالله وثوقاشکی برگوربیگناهی کودکانِ "نرنگ "ولایت کنر
• محمد شفیع (بیان ) اشک غم
• نصرت شاد پیتر وایس ، - ادبیات سیاسی
• اسحاق ثنـابیــداد خـزان
• نورالله وثوقهمفکرِنامردیِ
• نورالله وثوقاجاقِ همسایه
• جاویدفرهادزبان و هویت
• ودود فضلیسـخــنِ بـی حــا صــل
• نصرت شاد ادبیات و دو نوع " انتظار "
• محقق وگردآورنده ( صباح )هويت ادبي وفرهنگي ماچگونه شکل گرفت ؟؟؟
• وزیر- اوستاما ند گار مقد س
• انجنیـــر خلیـل الله رووًفیرگبـــارحـادثه
• نورالله وثوقسی سال سیه
• ر.پیکارجوکورخودبینای مردم
• وزیر- اوستابنا م انکه میسوزدومیسازد
• سروده ازسیما سمآزن
• مینا اسدیدوباره می شود آری........
• نورالله وثوققسم به شمس
• سروده ای ازسيد زبيرواعظیعيد قربان
• سروده ای ازسيد زبيرواعظی کشتار نامه
• ودود فضلی یــادت نــــره
• ملنگ جانراغله دلربا په گلشن
• جاویدفرهادزبان وهویت فلسفی انسان
• انجنیر حفیظ اله حازمبازگشت
• وزیر- اوستانبرد
• نو شته نذ یر ظفر طالب غدار
• نورالله وثوق دوشِ ناله
• صدیق رهپو طرزی در شط شعر
• میرمحمدشاه رفیعینهضتی
• نصرت شادرمان اتوپیستی و ادبیات سیاسی
• دکتور فرید طهماسطنز دربارهء طنز
• نورالله وثوقشیپورِشیطان
• وزیرصلاحطرد مردم
• حميد برنا وحدت
• مرادزی ملنګ جان : پښتو ، پښتونواله او پښتونستان
• بیژن بارانديوار
• لطیف کریمی استالفیمرگ باور
• نورالله وثوقصدای پرپر
• نو شته نذ یر ظفرقبور شهدا
• فضل الرحیم رحیمپرسش حیران خان و پاسخ تلیفون جان
• دکتور فرید طهماسپدرم به جولا تبدیل شد !
• سروده ای ازسيد زبيرواعظیرشک
• جاویدفرهادفلسفه باوری درادبیات
• صالحه ( رشیدی ) ترس
• عبدالوکیل کوچیتاکی
• نصرت شاد زنان و جایزه نوبل ادبیات تبعید
• محمدظاهر حکمیمخور فریبش
• انجنیــر خلیـل الله رووً فــییخـبسـته گیهـا
• محمدنبی عظیمی یادی ازآفرینندهء رمان بی بدیل " همسایه ها" احمد محمود
• جاويد فرهاد دوبيتي ها
• نصرت شاد یک زن در آغاز ادبیات رئالیستی
• دکتر بیژن بارانمونولوگ درونی
• صالحه رشیدیزن موجود بهشتی است ؟
• عبدالودود فضلیدست خــوش طوفان
• نصرت شاددو زن ، و دو جایزه ادبی نوبل
• صالحه رشیدباور
• محمدالله نصرتتیر نگاه
• نورالله وثوقریشۀ تشویش
• نادر ظهیر اقــــتدار آتش
• نورالله وثوقمیزبانی مهمان
• سیدزبیر«واعظی» عیــــــــــد غربـــت
• نصرت شاد یک زن ادیب ساهپوست
• ع.امانیزاهد ومدهوش
• بیژن بارانبهار سبز
• نورالله وثوقتلخکها
• زبیر«واعظی» " خوبی اندرکس نمی بينيم خوبان را چه شد"
• نویسنده و مرتب عبدالله « وفا»یاد و خاطره استاد وفا گرامی باد
• فرستنده: ف. کبیریسروده ای از غاده السمان زن شاعر سوری
• برگردان به فارسي: بابك صحرانوردشاعر
• محمدالله نصرتگرداب محبت
• نصرت شاد ادبیات آمریکای لاتین ، - زنان مبارز بعدازکودتای نظامی
• حضرت ظریفیاهدأ به کامبخش
• صالحه رشيديپرستو
• نورالله وثوقسرنوشت رأی
• فضل الرحیم رحیم فریاد
• نورالله وثوق !!!!!کورخواندی
• محمد نعمان دوست قبرستان من
• محمد اسحاق " ثنا "حاکم شهر
• نورالله وثوقجبر انتخابی
• محمدالله نصرتندامت
• دکتر بیژن بارانبنمایه شعر 3 هزار ساله فارسی
• ناهيد بشردوستانتظار
• محمدنبی عظيمی حالی اگر چیزی بگویم بازسرم قهرمی شوی
• ظاهرحکمیبه ارمان مهرش
• محمد ا صغر( عبا د ي )خد مت ا نسـا ن !!!
• انجنیر حفیظ اله حازملمس مهر
• محمد الله " نصرتماه لقا
• صالحه رشیدیدر کویر دلم
• عبدالودود فضلییـارب چـه عـذاب اسـت
• جاوید فرهاددوغزل برای "لیلی"
• نورالله وثوق به پاسِ رنگها یی که ازا نگشتان رفتند
• جعفر جبرئیلیفصل انتخاب
• محمد اسحاق " ثنا "استقلال
• محمد ا صغر عبا د ي د ا وطلبی !
• شعر از: حسین مهرانزادگاهَ
• صالحه رشیدیبالاخره
• انجنیر حفیظ ا له حازماز راه
• حضرت ظریفیخدا! یا خداوند!؟
• برگردان:جاویدفرهادسیگاری
• عبدالوکیل کوچیانتخابات
• نورالله وثوقجنگِ تریاک
• محمدالله " نصرت "بدخشـــــــــان
• محمد الله " نصرت "زنده گی بی تو
• نورالله وثوقصندوق رأی
• م . ا صغرعبا د ینه کل با نه ، نه ...
• محمد اسحاق '' ثنا ''آرزوست
• غلام جیلانی "پژوه"ترانه درد
• نظر –برهان عشق!
• دولت محمد "جوشن"شـهپـر سیمـرغ
• نورالله وثوقشهر بی دروازه
• بهادر-الهام سرنوشت
• بیژن بارانماه عامیانه
• صالحه وهاب واصل دیار وطن
• محمدالله نصرتتنهـــائی
• جاویدفرهادباز خوانی چند بیت از یک غزل " بیدل "
• بابك صحرانورددرس های شعر شناسی معاصر
• نو شته نذ یر ظفرخدا خیر کند
• نورالله وثوقپوستین چپه
• نظر - برهانوفا !
• وزیر-اوستامشعل یقین
• محمد اسحاق '' ثنا ''کار مُثمر
• نورالله وثوقمارِکر
• نذ یر ظفرانگور
• سروده ای از منظر حسینیتهران
• محب اله (فکرت)سمنگان باستان
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) ریا کار
• عزیزه عنایت سروده های تازه
• نویسنده : بابک صحرانوردشیوه های روایت در داستان کوتاه
• انجنیر حفیظ ا له حازممزرعه کشته
• صالحه وهاب واصلبرقصم
• صالحه( رشیدی)تنگی دنیا
• بیژن باراناقدس
• نورالله وثوقبرج زهرمار
• محمد ا صغر( عبا د ي )ا ي وطن !
• جاوید فرهادارزش،ابطال پذیری وآسیب نگره های ادبی
• صالحه وهاب واصلزن افغان
• منوچهر خاکی قبله آزادی
• نويسنده: بابک صحرانوردفوتوریسم ؛ مایاکوفسکی
• عبدالوکیل کوچیبمناسبت چهارمین سالروز تاسیس نهضت فراگیر د ت ا
• نورالله وثوقمداری
• صالحه ( رشیدی )طرح ادبی
• عبدالودود فضلیدنـیـای عـجـیـــب
• شعراز: مهران حسینیزادگاه
• طنز: از عزیز نسینپادشاهی که زاغها انتخاب کردند
• صدیق رهپو طرزیما اسطوره و واقعیت
• نظر -برهان پدر قهرمان
• نورالله وثوقسحر فکران
• جاویدفرهاددوکنش دردوواکنش
• وکیل کوچیپدرم را بمن باز دهید
• صالحه رشیدی!برای آخربار
• نورالله وثوقترازوی هوس
• امان معاشریادی از مرحوم مرزا عبدالحمید (حمید )شاعر توانا کشور ما
• ر. پیکارجونوای زنده گی
• صالحه ( رشیدی )تا به کی ؟
• طنزکوتاهی از: زلمی رزمی انتخابات
• صالحه وهاب واصل«ما»
• نورالله وثوقآیینه‌ی فریاد
• زيوری ويژه مدیر مسوول بستر ادبی فرهنگی دریاچه مقیم تخار نامه سرگشاده
• محمد ا صغر( عبا د ي )عجب وقت !!!
• محب اله «فکرت» همسفر
• نظر – برهانبه یاد آشنا
• نورالله وثوقاشکی برگور بیگناهان بالابلوک
• رستم پیمانباز رفتی و رفتی زخویش
• محمد نادر ظهیرفــــدایــت ای معــــلم ، جان من
• جاوید فرهادشرحی از یک بیت
• محب اله «فکرت» مادر
• آذر سلطانیاعترافات ادبی درسلول انفرادی
• نورالله وثوقبلندای شکست
• برگردان: جاوید فرهادهیچ کس، مثل کسی دیگر نیست!
• بابك صحرانورد14 شعر کوتاه
• محمد اسحاق'' ثنا ''آتش تبعيض
• فیلمنامه ای از بابک صحرانوردنیران جان
• نورالله وثوقدره های زمزمه
• حلیمه مهر پوردر آ تش رسو م ....
• آذر سلطانی داستان دو کودک مهربان درخانه های تیمی
• Ehab Lotayefغزوة غزة
• دکتربيژن باران May Day
• محمد اسحاق'' ثنا ''فتنه جو
• اسدالله جعفریمیلاد گل سرخ
• بابك صحرانوردنيما يوشيج و ارزش هاي شعر معاصر ايران
• نورالله وثوقصحن هوس
• انجنیـر خلیـل الله روًوفـی ودرفـــرجام !
• جاویدفرهاد گپی درمورد غزل های فانی
• حلیمه مهر پور مادر
• سيد عبد اللهترياق هجران
• ایرج میرزامادر
• محمد ا صغر عبا د ينورچشــــــم
• عبدالوکیل کوچیپیام شاد باش به مناسبت روزمادر
• محمد اسحاق'' ثنا ''مادر
• حسن علی پورتقدیم به دوست عزیزماستاد اسدالله جعفری
• نورالله وثوقگروه مافیایی
• نورالدين همسنگرفاجعه!
• نورالله وثوقبمب خوشه ای
• محمد اسحاق ثناآيينهٴ حضور
• محمد ا صغر( عبا د ي )هــوای تـو
• ب.د.گذرگاهیشيران درقفس وروباه ها در شکار اند!!
• مژگان ساغرسفر نامه
• نورالله وثوقدارالمساکین
• طنزکوتاهی از: زلمی رزمی اندرفوائد وکمال های نجاری
• شعر از : محمد خالد "فائز"ازار افيون
• شیر هژیرعدالت
• محمد اسحاق '' ثنا ''و رقِ گُل
• نورالله وثوق مهری وگوهر شاد
• محمدنبی عظیمیبه کي سلام کنم؟
• نورالله وثوقبلوار دلها
• انجنیر خلیـل الله روًوفیشقایق بهار
• سيدذبيح الله سهيلگلزار من
• اثر: دوکتور بشير افضليعشق اولين
• طنز از: زلمی رزمی فوایدشفافیت وحساب دهی مقامات دولتی
• نورالله وثوقضمير خسته
• بیژن بارانماگنولیا
• امــیـــــــــــد کـــــــــامجـوحسن و شکنجه
• مولانا عبدالکبیر(فرخاری)لاله
• زبیر شیرزادکچکول
• زبیر شیرزادد ابوغریب مرکه
• نوشته: سید جمال ناصر نوری در ستایش فرهنگ و اندیشه
• نوشتۀ استاد عبدالله وفامرسل
• نظر- برهانآرزو
• آرام بختیاری تداخل داستان کوتاه با یک بیوگرافی ؟
• محمداسحاق ثناديگ ظلم
• محمد ا صغر( عبا د ي )بهــــا ر
• عزیزه عنایت مشـــعل وحدت
• محمدنبي عظيميآرزوهای برباد رفته
• ناهيد بشردوستنوبهار
• رستم پیمانخانه من
• آرام بختیاری ادبیات ؛ عشق مادری و شوق ولایت
• نو شته نذ یر ظفرپیام نو روزی
• محمد اسحاق '' ثنا ''بهار
• د زبیر شیرزاد لیکنهعبرت لنډ داستان
• آرام بختیاریادبیات چپ ؛ تبلیغی ولی انسانی
• نظر- برهانانتظار بهار
• عبدالوکيل کوچيبهار
• محمدحسین محمدیداوری مرحله‌ی اول‌ ‌ کتاب‌های داستانی‌‌ در جایزه ادبی نوروز
• محمدحسین محمدیداوری مرحله‌ی اول‌ ‌ کتاب‌های داستانی‌‌ در جایزه ادبی نوروز
• زبیر شیرزادد آغاشیرین بوټان (پښتو ادبی ټوټه)
• آرام بختیاری تئاتر و دوگانگی انسان بورژوایی
• پژوهشي ازصباحتقدس مادروعطوفت زن دوکلمه دريک مفهوم « قسمت دوم »
• انجنیر حفیظ ا له حازم تا یک بهار دیگر
• اسدالله زمریزما له خوا به ګور ه لیرې ګر ځې
• محمدنادرظهیرلـطــف خـــــدا
• ناهيد بشردوست زن
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)گل بشگفته
• محمدنبی عظیمینامه یی از کابل
• محمداسحاق ثناچوتار
• سليمان راوشخطابهء به مردها
• جمشید پیمان بانویِ من ، امروز روز توست
• حلیمه مهر پورسنگ غیرت
• راحله یارلـیـلـی
• بیژن بارانگلنار من
• آرام بختیاریما و گمنامان ادبی غرب
• م . ا صغر( عبا د ي )ګـذ شــت
• نظر -برهان نسل جوان
• عزیزه عنایت مقـــــــام زن
• رستم پیمانشام نامه
• آرام بختیاری نویسنده پسامدرن طبقه متوسط
• حلیمه مهرپورنژاد برتر
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) دیدم آغشته به خون
• انجنیر حفیظ اله حازمخورشید مرده بود
• دکتر بیژن بارانتحلیلی از 7 خوان رستم
• رستم پیمانآدرس: امتم
• محمدنبي عظيميپنبه ء گــــــــوش
• ناهيدبشردوستگريستم
• آرام بختیارییک رمان ، دو قرن اعتراض اجتماعی
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری)شکر شکن
• زبيرشيرزادصنوبرخان
• دوکتوربشير افضلي عقده ها خاطره ها و اميد ها
• بیژن بارانلاله
• نیلاب موج سلام« قمار دیگر »
• ا. م. شیزلی در سوگ غزّویان
• امان معاشرمولا نا عبدالکبیر( فرخاری) شاعر غمدیده در یک حادثه خانم، پنج پسر ویک دخترش را از دست داده است
• انجيلاپگاهيکور که نیستی....
• ا صغر( عبا د ي )زمســـــتا ن
• حضرت ظریفی وحدت ضامن پیروزی مبارزات پیگیر زمان ما وغلبه بر دشواریها
• حلیمه مهر پورجنگ است خصم ما
• سارا ارمنیسه اسم مستعاردریک ترورسیاسی
• عزیزه عنایت اندوه شـــرر بار
• سروده عليرضا قزوهآقای پپسی کولا
• انجيلاپگاهيبه رزمنده گان فلسطینی
• تهیه و نگارش استاد عبدالله وفامردی از تبار عاشقان
• نگارش و برگردان: نیلاب موج سلاماز « برهنه در باد » تا « انسان »
• ناهيد بشردوستفصل غربت
• محمد ا صغر( عبا د ي )چـــه حــا لــست ؟
• انجيلا پگاهيغزه در آتش و خون
• مولانا عبدالکبیر فرخاری درجوش نوبهاران
• صالحه رشيدیزن
• انجينر عبدالکبير کاکړ فلسطين
• محمد ا صغر(عبا د ی)مـــد ا ل
• نذيرظفرسر ما به سر ما
• عبدالحسیب شریفیهوای سرد
• آتوسا سلطان زادهسروانتس ورمان دن کیشوت درادبیات جهانی غرب
• حضرت ظریفی نوای نسل جوان
• میهن فدا محشورسروده های رنگین بیرنگ
• محـمد نادر ظــهـیر یادی مختصر از نخبه گان تاریخ و ادب فارسی درهزارهء اول قمری
• اشرف هاشمیریــيـــــس جمـــــهور انتــــــخاب میشـــــــــــــــــد!
• محمدعارف يوسفيعید شما مبارک
• آتوسا سلطان زادههومرکیست ؟- درسهای ادبی غرب
• بیژن بارانثنویت
• عزیزه عنا یت اندوه غریبـــــان
• داکتر خاکستریگانه آمدو تنها نشست و فردگذشت
• ظاهر حکميپه زمام دی مینان
• روشنزنده با بمب ، زنده باد دینامیت ،- شعارمبارزان بود آنزمان
• نوشته: داکتر حمیدالله مفید گذری بر اندیشه مولانا جلال الدین محمد بلخی در باره عید
• محمد ا صغـر( عبا د ي ) محفل بزرګد ا شت عـــید قربا ن
• صالحه ( رشیدی ) عید غربت
• زبيرشيرزادچه پوه شومه سیفو شومه
• محمد ا صغـر(عـبا د ي) ا مـروز
• روشندرآغازخشم بود- وسپس شورش !
• عبدالو کیل کوچیبیادبودحشمت خان هنرمندافغانستان
• مولانا عبدالکبیر فرخاری رسم و راه زندگی
• م ی هادی ارمغان
• داکتر خاکستراز درفش جوانان تا آکادمی کنگور
• حضرت ظریفیهـــــــــــو ای عـــــــــــــید
• داکتر خاکستر حاصل دور زنده گی صحبت آشنا بود
• داکتر خاکسترنم اشکی و با خود گفتگویی
• بيژن باراندوستی
• از قلم فضل الرحیم رحیم جانم بگو
• روشنشورشگران غرب؛ازآنارشیسم فرهنگی تا سوسیالیسم تخیلی
• محمد عارف یوسفی پــــــــد ر
• خامه ای از داکتر حمیدالله مفیدگذری در اندیشه وافکارعلامه داکتر اقبال لاهوری سخن سرای از شرق
• محــمد ا صـغـر( عـبا د ي )ا هــــل مـعا ر ف
• عبدالله «وفا» وصیت
• روشنغالب آنارشیست ها درتبعید ودور از وطن درگذشتند
• بقلم : محمد نادر ظهیرشـبی تاریک و ظلـمـانـی
• محمد ا صغرعـبا د يمـــــرګ زود رس
• عزیزه عنایتآرزوی بدل بــرده
• محمد عارف یوسفیغــم دل
• روشنرنگ پریده ها در حال مبارزه، وحشتی نداشته باشید !
• حضرت ظریفی حق داده نمیشود بلکه گرفته میشود
• محمد ا صـغـر( عـبا د ي ) خوا ست یتــیــــــــــــم
• بيژن بارانکانون
• محمد نادر ظهیر نگرشی بر افکار و تأملی بر اشــعار حكيم ناصر خسرو
• طنزاز: ز. رمصاحبه با خودم
• محمد عارف یوسفیرهء دشوار
• م ی هادی به استقبال از پیام رفیق محمد داود (عزیزی)
• روشنسه قرن مبارزه اجتماعی آنارشیست ها در آمریکا
• ا صـغـر ( عبا د ي ) ا لـهي
• نوشـتهً انجنیـر خلیـل الله روًوفی صدای شاعری ازتبار هنـدوکش به ابدیت پیـوست
• دوکتور بشير افضلينور درظلمت
• محــمد ا صـغـر( عبا د ي )چــه کـنـــــــم
• علیشاد لربچهروشنفکر و رمانتیک انقلاب در تبعید
• م ی هادی انعطاف
• نذ یر ظفر ائتلاف نا مقدس
• بهار نیکفرموسی میمندی،فلسفه وتاریخ یک قوم سامی
• محمد نبی عظیمی دست خونریز
• محمد عارف یوسفیکوچه
• اسدالله جعفريآيا انسان خيّر وجوان مردي خواهد پيدا شد كه....
• آرام بختیاریزردشت،ازماقبل باستان تا زمان ساسان،ار افسانه تا فلسفه
• بیژن باران منو ترک نکن
• محمد عارف یوسفیاقرارمیكنم
• انجنیـر خلیـل الله روًوفـی انسانی بر افــلاک وانسانی بر حضیض خاک
• عاطفه سلطانيسه قرن فعالیت روشنگری درغرب
• امين الدين ( سعيدي )پښتو متلونه
• محمد عارف یوسفیحسن یا ر
• محـــــمد ا صـغـر( عـبا د ي )یا ر ب
• انجيلا پگاهيآزادی
• ا صـغـرعـبا د ي یـوجـــهـا ن یـوا نســــــا ن
• بهار نیکفرچرا می نویسید ، چگونه می نویسید ؟
• محمد عارف یوسفیروزگـــا ر
• نوشتۀ حسیب شریفی بی زن
• بهار نیکفرفلسفه رواقی ، دین بود یا جهانبینی ؟
• بهار نیکفرشاعر ، واسطه ای میان فرهنگ شرق و ادبیات غرب
• نویسنده عبدالله«وفا» بالاخره لیسانسه قبر کن شد!
• دکتر بیژن باران سخنوری
• محمد عارف یوسفیالتمــــاس
• فـــــواد پامــیری کسی که باید زیر نامش خط درشت کشیده شود...
• نیلاب مـــوج ســــلام« به جایی میروم کانجا نباشد نابرابر، کج، ترازو ها»!
• حلیمه مهر پورخار غر بت
• علیشاه ادبیات فلسفی غرب
• مشعلگراميداشت از سياه سنگ
• محمد عارف یوسفیشیوهء برابری
• محمد عارف یوسفیشیوهء برابری
• عثمان " امانی" آرزو
• م ی هادیوجود تان زنده باد
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• بهار نیکفرادبیات فرانسه ؛ 12 بار جایزه نوبل
• محمد عارف یوسفیمقــــــــد م نیـــکــــــــو
• برگردان از آلمانی: نیلاب موج سلامبدرود شاعر ِ « به گلوله بستن پرنده گان بهشت »
• اسدالله جعفرياو مي آيد كه جهاني از نو سازد!
• بهار نیکفرتاریخ فلسفه غرب ، از پرواز تا فرودی اضطراری
• محمد عارف یوسفیآرزو
• م ی هادیما بفردا میرویم
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• عاطفه سلطانیخاطرات دوران اسارت
• علی شاه نویسنده میان ادبیات اکسپرسیونیستی و رئالیسم سوسیالیستی
• محمد ا صغرعبا د يمــــپرس
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• محمد عارف یوسفیشكست صبر
• نویسنده: سید موسی عثمان"هستی"به بهانه تجلیل از مقام شامخ بیدل
• سلطانهمشاهیرادبی فراموش شده وجایزه نوبل
• محمد یعقوب هادی آدم های چند چهره
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• ناهيدبشردوستهمسايه
• محمد عارف یوسفیگرمی تمنا
• علیشاهشاعر معترض و 80000 صفحه گزارش امنیتی
• حسیب شریفیحادثه (داستان کوتاه )
• بیژن باران زمان
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• محمد عارف یوسفیتمثیل آدمیت
• محمد علی سروریو طن
• م ی هادیتقدیم به نوزادان افغان دور ازافغانستان
• علیشاهما و شاعره های رنگ پریده رمانتیک اشرافزاده
• مولانا عبدالکبیر فرخاری میهن
• سیدموسی عثمان من نمی دانستم که خودم خدا هستم
• محمد ا صغـرعـبا د يمیهـن عـزیز
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• جلوه - فربود شکوهیشوخ شیرین کار
• داوود تنهاخيال دوست
• محمد عارف یوسفیهوس دیدار
• بهار نیکفرازادبیات انقلابی- تا آثاری احتیاط آمیز
• محمدنبي عظيميکـــــــــــــوری - Blindness
• بهار نیکفربه مناسبت مرگ آخرین شاعرواقعی شهرمان
• لطیف کریمی استالفی الف ، نون !
• محمد عارف یوسفیارمغان دل
• زلمی رزمیفوائد نطاقی
• محمد عارف یوسفیوطندار
• وحيد احمد جلال زادهغوغا
• از قلم فضل الرحیم رحیماعلان ، اعلان ، اعلان حکومتی
• هادی طنز به اسقبال نشست پاریس
• محمد ا صغـر( عـبا د ي )پـد ر
• عاطفه سلطانى چوپان زاده هاى ادبى در كلخوز و سلخوز!
• برگرفته از سايت فردا نیلاب موج سلام
• سید موسی عثمان"ملا نصوح "ها ی نکته دان درسایت های "موهن لال" جاسوس انگلیس
• بهار نیکفریادی از دو نویسنده سیاسی زمان فاشیسم
• محمد عارف یوسفییار بدخوی
• محمد ا صغـر( عـبا د ي )کـــرزي
• عزیزه عنایت بهار وحــــدت
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• بلقیس « مل »فاجعه
• از قلم فضل الرحیم رحیمنامهء یک افسر امریکائی برای خانمش!
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• محمد ا صغـر( عـبا د ي )هـوا ی کا بل
• بهار نیکفرمرگ نویسنده تبعیدی غربی در تنهایی
• بهار نیکفرادبیات تبعید غرب – یکی خودکشی کرد،دیگری وزیر فرهنگ شد
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• اسدالله جعفريجهان داري از منظر فردوسي
• سروده ی از :لطیف کریمی استالفی زخم زبان !
• از قلم فضل الرحیم رحیم سه هفتهء کروئ و صد افرین به قدوس کور ذهن !!!
• شفیقه اصغر نعمتکنار مادر
• بهار نیکفررمانتک فقر،ادبیات و رنجهای روشنفکری
• پوهندوی دوکتور سید حسام (مل)دوطن دګوند د شهیدانو پیغام
• انجنیر زریر دیدار آشنا
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• سیدموسی عثمان کاسنی تلخ
• جلوه ( فربود شکوهی)زبان بی زبانی
• حلیمه مهر پورزن سوم
• داستان کوتاه از: عبدالحسیب شریفیتنهاتر
• دکتر بیژن باراناروتیسم خیام
• بیژن بارانروزی خواهد آمد-
• ناهيدبشردوستآيينه خلوت
• محمد عارف يوسفیمرو جایی که من نیستم
• محمد ا صـغـر( عـبا د ي ) زما نه شد بد ل
• ناهيدبشردوست پيام بهار
• روشنآشتی بافلسفه معترض مسیحی قرون وسطایی
• رحیمه توخی ای کار گر...
• نذيرظفرهشت ثور مبارک
• هوشنگ معین زاده بمناسبت بزرگداشت هشتصدمین سالگردمولوی
• خجسته - زيميرو- اسکاريمروري برداستان رابعه و بكتاش
• محمدنبي عظيمي ازسخن شنوتا سخنگو
• لاله امبلیفلسفه مسیحی،عرفان و تکرارحرف ها
• حلیمه مهر پور کا بل
• محمد عارف يوسفیگر نشد امروز عدالت روز محشر ميشود
• حبیبه جهتگریستم
• حضرت ظریفیبــه استـقبــال اول مــه روز هـمـبستـگــی کـارگـران جــهــان
• سيدحسن رشاد
• انجنیر حفیظ الله زریربیاد بـرادر شهیـدم سیـد حبیـب الله
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• آذر سلطانیآرامگاه عاشقان ، زیارتگاه روشنفکران
• گردآورنده وتهيه کننده ) رستاخيز)دوآزاده مهربان: رحيم نامورو مرتضی كيوان
• محمد عارف يوسفیآتش تمنا
• نيلاب سلامشعر فانی گیرا تر از ترنم باران
• آتا مستشارفلسفه مسیحی درمقابل فلسفه اسلامی درسده های میانه
• محـمـد ا صـغـر(عـبـا د ي)مـرگِ ا نـسـا نیـت
• انجنیر حفیظ الله زریــر نالـۀ شهیــــــــد
• بیژن بارانحافظ زیر هشتی
• اسدالله زمریساقې ته!
• انجنیـــرحفیظ الله« زریر»گله دارد
• مولانا عبدالکبیر (فرخاری) سال - روز مشعل
• محمدنبي عظيمي واله هم رفت
• محمد عارف یوسفیفصل نوین
• لاله امبلیمطالعات سکولار و مزاحمت های فلسفه مسیحی
• محـمــــد ا صـغـر( عـبا د ي )مُـحَــبَت
• حلیمه مهر پور کتاب سرنوشت
• محمـد ا صـغـر( عـبا د ي)هـموطن
• محمد عارف یوسفیندانستی
• حضرت ظریفیسرود بهاری
• روشنیادی هم از مردان و فیلسوفان مخالف ازدواج
• عثمان امانی حوای اسیر
• لطیف کریمی استالفی کتاب گربهء عابد
• حلیمه مهرپور درس وحد ت
• حفیظ الله «زریر» بهــــــــــار
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• محـــــــمـد ا صـغـر(عـبـا د ي)بمـنا سـبت مولـود خجـسته ی سرورکا ئینا ت
• محمد عارف يوسفیبه پيشواز بهار
• سارا ارمنی روضه خوانی اخلاقی با گیتار ادبی
• مفتاح الدین ساپیڅـــانګـــــه یو لند داستان
• انجینر برهان عقابحکیم ناصر خسرو فیلسوفی عینی گرا در آیینۀ تاریخ
• محمد عارف يوسفيچهاربيتي هاي بهاري
• خامه ی از داکتر حمیدالله مفیدسزای قروت آ ب گرم
• عفیفه آرزو نو بهاران
• حکمید نوروز په ویاړ
• محـمد ا صـغـر(عـبا د ي) بهـــــــــا ر
• عزیزه عنا یت مقام زن
• محمد عارف یوسفیگلستان غم
• داکتر حمیدالله مفید گوش به دیوار یک خبر
• لاله امبلیادبیات میان آرمانخواهی و حزب گرایی
• تهیه و ترتیب قادر یامانشاروال نمونه
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• بهار سعيدماتم
• وحيد احمد جلال زادهپدر!
• انجنیر زریـــــــــر شکوه از زمانه
• عبادي ز ن
• دوکتور افضلي رباعيات
• انجنیر حفیظ الله «زریر» کور خود بینای مردم
• آتوسا سلطان زادهادبیات و انقلابی سکولار، همکاری ، انتقاد ، سرکشی
• ناهيد بشردوستسرود زنده گى
• زمری نثاری پاییز دار میزدند مرا
• ع . د . پاڅون میرزادهدهیواد وظالمانواوسفاکانوته !
• زلمي رزمي و خدا شيطان را آفريد
• پوهاندحکمي زن به هر جا
• م ي هاديزن بقای هست وبود کاینات
• سمیع رفیع جایگاه زن نزد مولانا جلال الدین بلخی
• عزیزه عنایت بگــــریـــم
• محمد عارف یوسفیزن
• نو شته نذ یر ظفرسلام به زن ؛ سلام به مادر
• انجيلا پگاهيخط ِ نــاله ِ
• ناهيدبشردوست نويد هستى
• ا صـغـر( عـبـا د ي ) سوخـتن
• انجنیر حفیظ الله زریر وطن
• عبدالکبیر(فرخاری) مولانا زن
• محمد عارف یوسفیهم میهن
• محمـد ا صـغـر( عـبا دي ) ا ي ز ن
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• اسدالله جعفريمي خواهم با تو گريه كنم
• لاله امبلیده سال هرج و مرج ادبی پست استالینیستی
• م ی هادیعاقبت
• محمدنبي عظيميظرفیت های ناکرانمند زبان فارسی دری
• انجنیر حفیظ الله زریــــــرمسلمـــــان نمـــــا هـــا
• حضرت ظریفیدر انتظار بهارم
• مولانا عبدالکبیر فرخاری ای خدا
• فقيرشاه فقيريارندا به نويسنده گان و قلم بدستان محترم
• نيلاب سلامیادداشتهای یک شب طوفانی زمستانی
• محمد عارف یوسفیعشق ویران
• آذر سلطانیفلسفه ای میان خدا و انسان
• ا صـغـر( عـبـا د ي)ا ی مـیهـن
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• بيژن بارانانقلاب
• روشنفیلسوف وعمرکوتاه شناخت وتئوری ها
• محمد عارف یوسفیما همه افغانیم و چون دادریم
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• دوکتور افضلي رباعيات
• محـمد ا صـغـر(عـبا د ی) چهــــــا ربیتی هـــا
• ارسالي منتقد گمناممجازات برای به کارگیری زبان فارسی
• آتوسا سلطانیوقتی مهندس ریاضیدان ، فیلسوف شود
• راحله راسخبيرنگ با گيتي پر از رنگ بدرود گفت
• محمدنبي عظيمي پدرپدرم وبایسکل اصیلش
• حضرت ظریفیبــاغ ا نــار
• محمد عارف یوسفیوصل
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• ترجمه و تهیه از : ذاکر عمری عطار پیر
• محـمد ا صـغـر(عـبـا د ي) حــق
• حبیبه جهت جنگ سرد
• ناهيد بشردوست حيران نشسته
• محمد عازف يوسفیهركه خواند قصهء ما ميكند افسانه ها
• لاله انبلیمحاکمه سقراط،اعدام روشنفکر و روشنگری بود
• شعر از نذ یر ظفرحضور چشم گر یان
• حضرت ظریفی تقدیم به پرویز کامبخش
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• محـمــــد ا صـغـر(عـبا د ي)مُـحَــــــــــــــرَ م
• محمدعارف يوسفيهر كه جان دارد دلش پر آرزوست
• مرزا گلاباتون سچهآیا کدام جوانی پیدا میشود که طالب نباشد؟
• روشناز کاخ فلسفی تا کلبه فیلسوف
• حشمت( امید) در جواب شعر ذلیخای کیستم
• برگردان از آلمانی: نیلاب سلام « قضاوت تند حقوقی »
• نوشته: زلمی رزمیپرده نشينان سخنگوی
• محمدنبي عظيميدیگر چه کسی ناله های گره شده بر دل مردم مان را خواهد نوشت ؟
• نا صر طهوری خوش بیان
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• حضرت ظریفی شکوه و جلال
• لاله انبليفیلسوف در جستجوی هدف هستی
• محمد عارف یوسفیقیامت
• فرستنده: مجلهء افغانستان امروز – کندز«مُلزِم» مردی از سلالهء شعر، عشق و ستيز
• از عزیزه عنایتمـــو ج شــرار
• حضرت ظریفی روزهای خونین کابل یاد بود عاشوراست
• حميد برناسريال طنز وروشنگری
• ناهيدبشردوستپگاه نيم خفته
• محمد عارف یوسفیدلا ديوانگي تا كي
• روشننیچه ؛ شاعرآوانگارد، فیلسوف جنجالی
• ناهيدبشردوست خلوص خلوت
• فضل الرحیم رحیم بزرگداشت هشتصد مین سال تولد عارف بزرگ مولانا جلال الدین محمد بلخی
• مولانا کبیر(فرخاری) گشن فکر
• آذر سلطانینویسنده رمانتیک ، میان اداره و طبیعت
• نيلاب سلامدرد دل خاک
• لاله امبلیسارتر ؛ فلسفه از طریق ادبیات
• ناهيد بشردوستروزي که بيرنگ قافله سالار راه عدم شد
• لطیف کریمی استالفی تخت، تابوت،خاکستر
• مژگان ساغر شفاباغ بهشت
• ترجمه و تهیه: از محمد ذاکر عمری ازدفترخاطرات یک نوزاد نیمه مانده
• مژگان مشتاققصه کوتاه
• دوکتور بشير افضلي عشق و طن
• اسدالله کشتمندبه یاد یار عزیزی که اهل دل بود
• حميد برنا طنز و روشنگری
• روشننویسنده میان پوچگرایی و انساندوستی
• حضرت ظریفی هــلا ل عـــیـد
• محمد عارف يوسفيتقدير
• آذر سلطانیداروین اسکاتلندی، جویس ایرلندی
• انجیلا پگاهیاهدا به او که ناله نوشت
• حضرت ظریفیدر گــذشت بیــرنگ کــوهــدامــــنــی
• حميد برنا طنز و روشنگری
• آرام بختیاریدوران کودکی ام بدون ادبیات کودکان! .
• انجنیر حفیظ اله ( حازم) با خزان
• محمد عارف يوسفيكاش من اين سان بودم
• انجينير عزيزبه مناسبت سالگرد وفات محمود بريالي
• خلیل الرحمن سلحشور حیتیديدگاه هاى مولانا و تأثير آن برغرب
• حضرت ظریفی در سوگ جوان نامراد
• بيژن بارانیادها-3
• حميد برنا طنز و روشنگری
• داوی روشان فلسفه غرب، و یا، مولانا بزرگ
• م ـ بلوچریشه
• روشنویکتور هوگو ،و جدا ناپذیری ادبیات از سیاست
• محمد عارف يوسفیوکيل
• دمورچیغهزرغونه عطا ژواک
• عفیفه آرزونه درنژاد و قومیّت،باشد نشانِ سروری
• علیشاد لربچهیادی از نویسنده ی رمان پاشنه آهنین
• حميد برنا طنز و روشنگری
• دوکتور بشير افضلي دو پارچه شعر از دوکتور بشير افضلي
• حميد برنا اظهار سپاس
• لالی امبلیدرگذشت نویسنده ضدجنگ؛ ولی جنجالی آمریکا
• حميد برنا طنز و روشنگری
• امین الله مفکرامینی تحفۀ بغلان
• اسدالله جعفریعلامه طباطبایی پیغمبر زمان خود بود
• حميد برنا طنز و روشنگری
• مژگان ساغربه مناسبت حادثه خونین بغلان
• آتوسا سلطان زادهاز برف های کلیمانجارو تا بریگادهای سرخ
• نويسنده وپژوهشگر »اسکاري«اسطوره درادبيات پارسي دري
• عفیفه آرزو برای نادیا انجمن
• انجيلاپگاهي اهدا: به قربانیان حادثه تروریستی بغلان
• ناهيد بشردوست گريز از انجماد غصه
• ساحلسودابه ، کاوس و سیاوش
• محمدنبي عظيميزن پنجــــــم
• الف . محشور فانی: نام ماندگار و تا ابد باقی
• ع . سلطانی تورگنیف و رئالیسم ادیبانه در رمان
• نويسنده وپژوهشگر »اسکاري«اسطوره درادبيات پارسي دري
• سمیع رفیععرفان مولانا و آموزه های از مثنوی
• بیژن بارانصلح
• ناهيد بشردوست شيشه و سنگ
• دوکتور افضلياهــدا به جوانان وطن پرست
• نوشته : داکتر حمیدالله مفیدراهی از گورستان
• علیشاد لربچهگوگول ، غریبه ای شهرستانی درپایتخت تزاری
• نويسنده وپژوهشگر »اسکاري«اسطوره درادبيات پارسي دري
• صديق وفا طنز وروشنگری
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• اسدالله جعفری نقد ها را اگر عیاری باشد
• آرام بختیاریتولستوی ، خالق سومین زن "نانجیب" ادبیات جهان !
• ناهيدبشردوستکانکور نقاشى
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• نويسنده وپژوهشگر »اسکاري«اسطوره درادبيات پارسي دري
• ناهيد بشردوستفصل زنگارى
• از قلم فضل الر حیم رحیم یک نظر سنجی شفاف
• آرام بختياري با برنده جايزه نوبل در بخش ادبيات معرفي شويد
• عفيفه آرزوچند سروده از عفيفه آرزو
• حضرت ظریفی گــو یــنـد عــیـــد نــیـســـت
• استاد صباحپيام عيد
• پوهاند ظاهرحکميدروصف مولا ناجلا ل الدین بلخی
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• ع . سلطانی داستایوسکی ، و زوال شخصیت انسان دراسارت
• عزيزه عنايتپیـــــک امیـــــد
• ا ز: ا ما م عبا د یر هی معیر ی شا عر، تر ا نه سا زو آ هنگسا ز
• حـضــرت ظــر یــفــی تـــــــــــــنــگـنـــای هـــوس
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• علیشادسال های میلادی ادبیات کارگری؛ گورکی و دیگران
• سهراب آوارهاشکی هم برای آنتوان چخوف !
• حميد برناسريال طنز وسياست
• بیژن بارانزمستان
• دكتر بيژن بارانتبلور اختلالات روحي در شعر نو فارسي
• ترجمه: ذاکر عمریمن کرد هستم
• ناهيدبشردوستدريا
• لاله انبلیدرس های نقد و ادبیات غرب !.
• حميد برناسريال طنز وسياست
• ناهيد بشردوستدو سروده از ناهيد بشردوست
• روشنادبیات تهوع ، محصول ابتذال مدرنیته ؟
• حميد برناسريال طنز وسياست
• حضرت ظریفیشــو ره زار غــربت
• ماریا دارو خسر دوزخی ام وفات کرد
• سارا ارمنیشوپنهاور و سالهای وحشی فلسفه
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• ناهيدبشردوستکودک افغان
• عزیزه عنایت دسته گلی از چمنستان ادب
• دوکتوربشير افضلي پيام مادري از جنت
• آرام بختياري به مناسبت سالگرد اینگهبورگ باخمن
• حضرت ظریفیاستقبالی از88 مین استقلال مان
• شعر از مرحوم م . ابراهیم ((کوهی لشکری))جشن استـــقلال
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• پوهاند داکتر ظاهر حکمياستقلال
• حضرت ظریفی دایه های مهر بان تر ازمادر
• لالي امبليفيلسوف ميان فرهنگ و جامعه شناسي
• (جلوه ) فربود شکوهی آیین جاودانه
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• حميد برنا به مناسبت؛استرداد استقلال افغانستان
• نذ یر (ظفر)اشعار چند از نذ یر (ظفر)
• هارولد کورلندافسانه های باور نکردنی
• تهيه کننده وگردآورنده صباحدوشاعروارسته ودوسخن ور برجسته
• عليشاد لربچههرمنوتيك غربي،هرمزگرايي شرقي!
• عزیزه عنایت تنــــــد باد حوادث
• راحله یارمثنوی
• عزیز نسینوصیت مرحومی
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• مژگان مشتاقزنگو له ها به چه کسی داده اند
• آذر سلطانييادي از جامعه شناس بي خطرساختارگرايي
• استاد قیوم بیسد بوسه بــــــده
• دوکتور بشير افضلي قصه ّ دو برادر
• روشندونام از آغاز و پايان فلسفه غرب
• لالي امبلي فيلسوف انقلابي مخالف عمل
• ستارهنظرات مدرن يك پسامدرن
• ناهيد بشردوستآدمها ى گداخته شده
• ناهيد بشردوستدو سروده از ناهيد بشردوست
• مژگان مشتاقمسافر
• دوکتور بشير افضلي خون انسان
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• آتوسا سلطان زاده فيلسوف شرق درفرهنگ غرب
• انجيلا پگاهيدو سروده از انجيلا پگاهي
• ارسالي بصيردهزادچندپارچه شعر اززنده ياد ابراهيم كوهي لشكري
• شعراز شاعره آذری: مدینه گلگونتو آمدنی نیستی
• نادره مستشارآدام اسميت و دانشجويان اخراجي!
• محمدنبي عظيميدیدگاه هایی از خالد نویسا در بارهء رمان ورمان نویسی
• مژگان "ساغر شفا"نامه به سياه سنگ
• ستارهآغازگر خوش نيت ليبراليسم ؟
• نیلاب سلامرئالیسم جادویی در داستان کوتاه «بوتهایم»
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• لالي امبليانقلابيوني كه 60 ساله شدند
• شعراز؛ عبدالفتاح "فنا" سمنگانيروز معلم
• محمدنبي عظيمي بوت هايم
• ترجمه: م. ذاکر "عمری"چگونه حمدی فیل دستگیر می شود؟
• داکتر حمیدالله مفیددر فروغ زمان
• روشنمن كجا – و جان ديويي كجا !
• محـمد ا صـغـرعـبا د ي عـشــق
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• مژگان مشتاقاستخری با کاشیهای آبی
• مژگان ساغرمادر
• تهيه ،تدوين وپژوهش )دوشي چي ( درخلوت مولا ناي بلخ
• نیلاب سلامبه بهانه ای سیزده هم می، روز جهانی مادر
• رستاخيزجلال‌الدین محمد بلخی يا مولاناي روم
• شعر از :ابراهيم ( کوهي لشکری) مــــادر
• سهراب م. آوار ژاك دريدا ، فيلسوف و معلم پركار
• محمد ا صـغـرعـبا د ي مــــــــــــــــا د ر
• ا ما م عبا د یفا نی ققنو س شا عر ان به آ تش خو د سو خت
• ع . سلطاني پيام روشنگري ديدرو به دانشنامه ايرانيكا! .
• پوهاند ظاهرحکمي حسود نا سپاس
• نوشته:لطیف کریمی استالفی آیاولایت فقیه اجازه میفرمایند...؟!
• مژگان مشتاقنامه
• سارا ارمني رستاخيز ماكس وبر- و مرگ ماركس .
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• نیلاب سلام شعر فانی، عطر گل نسترن، یک پیراهن یاسمن
• عزیزه عنایت آرزو
• سيما سمابه ياد بود استاد فاني
• منيرسپاسدر رثای مرگ رازق فاني
• آرام بختياري شورش در فلسفه آمريكا
• احمد سلجوق ." ایل کان"زن زنده گانیم هستی
• اسدالله جعفریفرهنگ فارسي و منظومه های عرفاني
• دوکتور افضلي اهدأ برای ماهنامه دوست داشتني مشعل
• ستاره زندگي تراژديك يك شاعر ديگر .
• محمد اصغر( عبـا دي)بــيــــــا
• مژگان ساغر شفااهدا به روان پاک اجمل نقشبندی
• پروانهخاطره
• خسرو بهرامي عقده مندي ناشي از حقارت و دوگاني شخصيت
• آذر سلطاني وداع با شاعر كودتاچي !
• دوکتور بشيرافضليسرود آزادي
• نویسنده :ماریا داروگل کوکو چطور بار دار شد ؟
• انجيلا پگاهيامروز با سپیده
• روشن رمان نويسي با كمك ژورناليسم ؟.
• نگارش: حميد برناسريال طنز وسياست
• محمد اصـغـر(عـبا دی) رهـــــــــــــــــــنمـــــــــا
• نویسنده :ماریا دارو گل کوکو چطور سفید بخت شد؟
• نویسنده :ماریا دارو چطور گل کو کو انباق دار شد ؟
• امین الله مفکر امینیسال نو
• سارا ارمني بي خانمان – ولي جايي در قلبش !
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• محمـد ا صــغـر( عــبا د ي)بـهـــــــا را نــه
• مژگان ساغر شفاييبهار
• پوهاندحکميپسرلی
• نویسنده: ماریا دارو گل کوکو چطور عینکی شد؟
• نگارش : حميد برناسريال طنز وسياست
• نادره مستشار نرودا-،از سوررئاليسم تا سوسياليسم .
• سلیمان راوش کاروان نور و خرد، در خط بهار
• حضرت ظريفيدو سروده بهاری
• منيرسپاس عید باغ
• سلیمان کبیر نوری میبینم من
• دوکتور بشيرافضلي کبوترصلح
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• محمد ا صغــر( عـبا د ی) يــــا ر ب
• راحله یاردو غزل ناب
• روشن دفاع قلمي از نوجواني برباد رفته ام !.
• ترجمه از: محمد ذاکر "عمری"در زیباترین گوشه یی قلبم تو هستی
• امين الله مفکر امينيگرامیداشت از روز زن
• مژگان ساغر شفازن بهترین هدیه خدا
• فروغ جمالیای قهرمان
• سلیمان راوشآئینهء خدا
• پروانهروز زن
• غفار عریفتـنــگ نــظــــر
• دوکتور بشير افضلي درس توحيدو عدالت
• الحاج محمد عثمان (نحيب)فرهنگ وتهاجم فرهنگي يعني چي؟
• انجيلا پگاهيهشتم مارچ روز همبستگیی زنان جهان
• نادره مستشار لوتر ، اديب - يا اصلاح گراي دين ؟
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• عزیزه عنایتروزبین المللی زنان
• لالي امبلي از ادبيات و فرهنگ عاميانه – تا فلسفه زبان
• الحاج محمد عثمان (نجيب)فرهنگ وتهاجم فرهنگي يعني چي؟
• دکتور بشيرافضليدو سروده از دکتور بشيرافضلي
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• از : لالي امبلي از شعر عبادتگاه تا شاعر ورزشگاه !
• انجنیر حفیظ اله حازمفصل گل
• محمد ا صـغـر( عـبا د ي) تـرا د و ســت دا ر م
• کاوان " تولدي دیگر "
• از :استاد یوسف کهزاد کشور بد ستاره
• نگارش: حميد برنا سريال طنز وسياست
• محمد اسحاق فياضازديودد ملولم و انسانم آرزوست
• ستارهنويسنده ي ورق پاره هاي شيطان
• عاطفه سلطانيبوتيقاي شعر- يا هنرمردمي ؟
• عزیزه عنایتفروغ سحــــر
• نگارش: حميد برنا مناظرهء کاکه تيغون وکربلايی
• روشنتلگراف شادباش به رئاليست هاي ادبي !
• لاله امبلي وقت شاعري است !
• امام عبادیخواهر !
• محسن زردادیدو سروده از محسن زردادی
• آتوسا سلطان زاده آغاز ادبيات انقلابي غرب !.
• ستارهزنان مبارز فراموش شده
• محمد اصغر(عبادی)آرزو
• داکتر سلامت شيفتهدو سروده از داکتر سلامت شيفته
• عاطفه سلطانيشاعر ، دلايل ابدي شدن
• نادره مستشار زني ميان دو در !
• نگارش: حميد برنامناظرهء کاکه تيغون وکربلائی
• ولي منگلرنګين ماښام
• اسدالله زمریعادت
• راحله ياردوغزل ناب
• روشنازجايزه گلشيري تا تراژدي يوناني !
• عاطفه سلطاني سوفوكلس ، نمايشنامه نويس و سياستمدار
• عزيزه عنا يت کودکان غر بـــــــا
• نگارش: حميد برنا مناظرهءکاکه تيغون وکربلائی
• نگارش:ح،برنا طنز وسياست
• از : ناصر مستشارآتا ادبيات ،- از زوال تا ابتذال
• آتوسا سلطان زاده از آرمانشهر تا ناكجاآباد
• اسدالله زمری دوطن د شهيد خواست
• تهيه توسط : لالي امبلي بيوگرافي آنان ،- اتوبيوگرافي ما ؟
• سارا ارمني قربانياني از ادبيات سياسي
• نگارش:ح،برناطنز وسياست
• عزيزه عنايت بگـــــــریــــــم
• تمیم مصلحدموکراتهای کاذب
• نگارش: ح،برنا طنز وسياست
• از : لاله امبلي نوع ديگر مبارزه فرهنگي
• عاطفه سلطاني از فرهنگ عشايري تا ادبيات سوسياليستي
• از : ماریا دارو ما بنده خداییم
• سارا ارمني داستايوسكي ، شكسپير ژانر رمان ؟
• نگارش:ح،برناطنز وسياست
• انجيلا پگاهيپاییز
• بشير بيدار بهروطن كــــــــــار نمايــــــــــــــم
• نگارش: ح،برناسريال طنز وسياست
• منيرسپاسهموطن!
• از : نصرت شاد كافكا و ادبيات كابوسي جهان
• سارا ارمنيافشاگري از طريق جنجال هاي ادبي
• نگارش:ح،برناطنز وسياست
• سارا ارمني جايزه ادبي يك جوانمرگي
• فرشته حضرتيچند سروده از فرشته حضرتي
• بیژن بارانتابستان
• ارسالي فواد پاميریای برادرعید شد
• عاطفه سلطاني جمعگرايي يا فردگرايي در ادبيات ؟
• نگارش:ح،برنامناظرهء کاکه تيغون وکربلائی
• لالي امبلي محاكمه زبان دريك تريبون ادبي
• مژگان ساغردو سروده از مژگان ساغر
• انجيلا پگاهيعید کو؟
• منیر سپاسعید
• عزيزه عنايت عیــــــــد
• آرام بختياري جنون شاعر رمانتيك بخاطر عشق
• از: ح،بنقطهء نظرها
• نگارش: ح،برنامناظرهء کاکه تيغون و کربلائی
• سارا ارمنيپنج نام مستعار نويسنده مهاجر!
• نصرت شاد از ادبيات مقاومت تا شعر مظلوم مرثيه اي!
• سارا ارمني يك خودكشي ديگر
• اسدالله زمریبابلیان
• منيرسپاس بلخيپاییز
• پوهاند حکمید خوار په غم
• سارا ارمني رمانتيك نمودن ادبي جنگ
• محمدنبي عظيمي شرما
• ماریادارو کور یکبارعصای خود را گم میکند
• روسيا روشن وداع با رمانتيك شاعرانه
• آرام بختياري يكي از زنان ادبيات سكولار
• عزيزه عنا يت اندوه شرر بـــار
• استاد يوسف کهزاد کبوتران حرم
• محمد نبي عظيميازماه تا به ماهي
• عزیزه عنایترونق هستي
• عليشاد لربچه نظامياني كه اديب شدند !.
• امام عبادیسياه و سفيد (خون سرخ)
• داکتر غلا م حيد ر « يقين »آیین عیاری و جوانمردی
• محمد نبي عظيمي ازماه تا به ماهي
• اسدالله زمریبلنه
• ناهيد بشردوست سنگتراش
• عبداله شيوالي صفير گلوله ها
• استاد یوسف کهزاد شعر لاغر
• تهيه ، تدوين ، ويرايش وگردآورنده ( رستاخيز)دوآزاده مهربان: رحيم نامورو مرتضی كيوان
• سیامک زینلی عرفان دریای بی انتهایی است پر از ماهیان چموش!
• عبداله شيوالي کدام از اينها ميشم ؟
• زبيربابکرخيل قيامت
• نصرت شاد شاعره – ميان مرگ و آواره گي !
• فضل الرحیم رحیمسرزمین من مهد ازادی
• پوهاند حکمید شیر دل د ژوند دا ستان
• لطيف کريمي استالفياز کي بنالم
• فوزيه يلداپيام وطن
• شعر ا ز فرهاددیوار کابل
• تهيه ، تدوين ، ويرايش وگردآورنده ( رستاخيز)مروري برزند گي سه شخصيت ارجمند ، سه مردانديشمند وسه هم تفکرهدفمند ، احسان (طبري) ، (سياوش )كسرايي (واحمد )شاملو
• استاد یوسف کهزاد قصهُ کوچ
• نوشته :ماریا دارو دشمنم کیست ؟
• تهيه ، تدوين ، ويرايش وگردآورنده ( رستاخيز)مروري برزند گي سه شخصيت ارجمند ، سه مردانديشمند وسه هم تفکرهدفمند ، احسان (طبري ، (سياوش )كسرايي (واحمد )شاملو)
• آصف فکرت قصّــــه
• شاد روان فروزی پنجشیریحکایت شور انگیز دو برادر
• فوزيه يلداچند سروده از فوزيه يلدا
• فروغ جمالي در عمق شب
• تهيه ، تدوين ، ويرايش وگردآورنده ( رستاخيز)مروري برزند گي سه شخصيت ارجمند ، سه مردانديشمند وسه هم تفکرهدفمند ، احسان )طبري ، (سياوش )كسرايي (واحمد )شاملو(
• ارسالي ساجده سالارجنگ چيست ؟
• ح.مقدمپنا هجو
• منیر سپاس اهدا به مظلوم ترین انسانهای روی زمین
• غفار عريفبه پاسخِ مقالِ
• بهار سعيدچند سروده از بهار سعيد
• سالار عزیزپور فروزی پنجنشیری ، شاعری بر سکوی ستایش و سرایش
• انجيلا پگاهيبرگشت
• محمدنبي عظيمي گذر عمـــــــــــــــــــــــــر
• محسن خيمه دوز نگاهي به رمان مانکن ودو انسان مرده نوشته مهنازهـدايتـي
• ا.زمریافغان
• سلیمان راوش در شبستان ذلالت تاریخ
• از محمد یوسف کهزادنامه ی پدری به فرزندش
• نوشته :ماریا دارو کاکا غلام حیدر
• انجيلا پگاهيحرف ز درد غربت
• از امام عبادیچشمان جانان
• رستاخيزمنتقد که ومستبد کيها اند ؟
• ماریا دارو چندسروده از ماريا دارو
• داکترظاهر حکميد مینی ځنځیرونه
• نوشته ماریا دارو از گدی پران نفرت دارم
• نورمحمد خرميتذکر به آقای بشير مؤمن
• زمریچیرته ځي؟
• محمدنبي عظيميمن اورا دیده بودم
• نويسنده غفار عريفدر سكوت ويرانه ها
• ارسالي آرش فروزیسه غزل از زنده ياد محمد فقیر فروزی پنجشیری
• حضرت ظریفی زبان شعر صمیمی ترین زبان خداست
• انجيلا پگاهيسروده تازه از انجيلا پگاهي
• نويسنده غفار عريفصبر خدا كن، صبر خدا!
• نويسنده غفار عريفپذيرائى
• صديق وفا سکولاريزم وبازتاب آن در ُسروده هايی مولوی ، خيـــــــــــام و حافظ
• غفار عريفسخنى چند پيرامون رُمانِ کوچه ما
• راستونکي : سمسورقوماندان شورا ته ځې
• نويسنده غفار عريفروزنامه رسان
• نويسنده غفار عريفمادر احمد
• ازحسن غم کشسفروپاسپورت
• ياسين ( امانت ) پورته کړی سرونه
• مهناز هدايتيدو سروده از مهناز هدايتي
• حفيظ حازمسه سروده از حفيظ حازم
• نوشته دوكتور كاروانمحاكمه جنايتكاران جنگي
• از قلم فضل الر حیم رحیمنامه سر گشاده به جناب ریس جمهور
• نويسنده غفار عريفبابه شرينى
• از : امام عبادیبه ياد بهاران وطن
• نويسنده غفار عريفسرنوشت
• بیژن باران بهار
• نويسنده غفار عريفمامور عبدالرشيد خان
• اسدالله زمرید وطن وږمه
• ش.ا. نهضت يارنا روا هيلی
• ارسالي سمسورگریستم
• نويسنده غفار عريفسرنوشت (مجموعهْ داستان هاى كوتاه)
• محمدنبي عظيميتو بهترین رفیقم هستی ولی پول چیز دیگریست
• حفيظ حازمسه سروده بهاری از حفيظ حازم
• نوشته ای از : يوسف کهزاد فريادهای بيصدای تاريخ
• سلیمان راوش آیینه ی خدا
• انجيلا پگاهيچند سروده از انجيلا پگاهي
• نفس " جهید "چراغ راهنما
• زمرید تو تکیو حماسه
• ارسالي داريوش بهمنشبه بزرگداشت از زاد روز پدر داستانويسي نوين ايران صادق هدايت
• فاروق فارانيهندوی من ...
• سلیمان راوش استاد بیرنگ کوهدامنی
• بيژن بارانچند سروده از بيژن باران
• ارسالي نورسبه يادبود از دهمين سالروز درگذشت چکامه سراء بي بديل زمانه ها سياوش کسرايي
• سراج الدین ادیب در کابل چی خبر؟ « مصاحبه دو نفرشوخک < احمد ـ محمود > »
• سلیمان راوشداستانک کوتاه تحفه
• سرودهء از سليمان راوشبت ايمان
• محمدنبي عظيمي آن شبِ ديوانهء غمگين
• فاروق فردازه د ځنګل،د سيند او غر ملګرى
• راسخعنصري بزرگترين استاد قصيده سرا
• ارسالي خجستهاز دنيای هنر و ادبيات
• ارسالي بنفشه ميتراچند سروده ازهوشنگ ابتهاج (ه.الف.سايه)
• ارسالي خجستهاز دنيای هنر و ادبيات
• آصف فکرتچند سروده از آصف فکرت
• صباحادبيا ت ، فرهنگ و اصطلاحات عاميا نه
• تهيه و تدوين از ساجده سالارنويسند گا ن جاودان وکتا ب ها ي ما ند گار
• ارسالي نورسچند سروده از ناديه انجمن
• ميرزا آقا عسگری (ماني)خدای دوم
• میرزاآقا عسگری(مانی)و شهر من آدراپانا و شهر من اسدآباد!
• تصميمنقد چيست ؟ ومنتقد کيست ؟
• عبدالولي منگلد عبدالولي منګل د شعرونو د مجموعې يوه برخه
• رسالتسوزان سونتاگ نويسنده برجسته جهان
• صباحرستم د ر نبرد بااسفندیا روسهراب
• حضرت ظريفيثمرهء جهاد
• محمدنبي عظيمي روایت یک نفرین
• انجنیر حفیظ اله حازمشلاق
• رضوان قل تمناتأثرشاعر
• سليمان راوش بشار بن بُرد تخارستانی یا شکوهنده مردی در کارگاه اندیشهء نبرد با بد انديشان
• شمشادازمقام مولوي
• ارسالي بهمن بهمني سه منظومه ازسياوش کسرائي
• نوشته مهدی سلطانیبنام او که نامش درمان دلهای خسته
• محمدنبي عظيمي چگونه "عشق" را رها کنم؟
• وطن پورگفتني هاي پيرامون « از هنر و حکمت ناصرخسرو» منتشره سايت فارسي بي بي سي مورخ19 سپتامبر 2005
• ميرعنايت الله ساداتپيدايش ، تکامل و دورنمای زبان دری
• تتبع و نگارش امام عبادیشنفره شاعری که راهزن بود
• محمدنبي عظيمي چند نکتهء دیگر در مورد اغلاط مشهوراملایی در زبان فارسی دری
• امام عبادیسه سروده از امام عبادی
• توفيق – نبردصائب شاعري برفرا زقله هاي بلند شعر
• شبرنگ ادبیات عرب
• توفيق نبردشما رمعکوس
• ارسالي بنفشه ميترااز آخرین شعرهای تاگور
• محمدنبي عظيمي نگاهی به مجموعهء داستانی : انجیرهای سرخ مزار
• سرپلي ادبیات ترکی د رمسيرزمان
• صباحامير علي شير نوايي
• منيرسپاس بلخيچند سروده از منيرسپاس بلخي
• محمدنبي عظيمينکاتی دربارهء ژان پل سارتر و رمان فنا ناپذیرش ( تهوع )
• تتبع و نگارش : امام عبادیشهريار استاد در شعر و شاعری ،آهنگساز و خواننده ی خوش صدا
• تهيه وتنظيم از خوشگوارسخن هاي جاودانه
• لیکوال:مفتاح الدین ساپی شعر او شاعری
• ساحلرودکی شاعروموسيقي دان بي همتاي عصرخويش
• محمدنبي عظيمي داستان کوتاه: با سبدی از گل وجامی از اشک
• هارونتولستوي وجايزه بين المللي نوبل