بازگشت
آشنائی با مفهوم « سرمایه داری دولتی»
برگردان شین میم شین برگردان شین میم شین

گونتر هیدن

 

 

·      ما با سه نوع سرمایه داری دولتی[1] تا کنون سر و کار داشته ایم:

 

1

نوع اول

 

·      این نوع از سرمایه داری دولتی با شیوه تولید کاپیتالیستی پدید می آید.

·      در کشورهای منفرد، کارخانجات و غیره به میزان متفاوتی تحت مالکیت دولت مربوطه قرار می گیرند.

·      این جور کارخانجات و غیره ـ قبل از همه ـ در خدمت مخارج دولتی و تأمین مایحتاج تهیدستان بوده اند.

·      اغلب آنها از مانوفاکتورهای بافندگی، اسلحه سازی و مهمات جنگی تشکیل می یافتند.

·      بعدها ـ مثلا در آلمان ـ راه آهن نیز به آنها اضافه شد.

·      در این فرم سرمایه داری دولتی، خصلت سرمایه ای داشتن وسایل تولید و بهره کشی از کارگران حفظ می شود.

·      در این جور موارد، دولت به مثابه سرمایه دار بزرگ جای سرمایه داران منفرد را می گیرد.

·      این مالکیت دولتی در مرحله سرمایه داری انحصاری به مهمترین جنبه سرمایه داری انحصاری ـ دولتی بدل می شود.

 

2

نوع دوم

 

·      در دوره گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم، فرم دیگری از سرمایه داری دولتی توسعه می یابد.

·      دولت سوسیالیستی به سرمایه داران، تحت شرایط معینی کسب سود محدودی را امکان پذیر می سازد.

·      این فرم سرمایه داری دولتی در اتحاد شوروی در دوره سیاست اقتصادی نوین اهمیت کسب می کند.

·      با اجاره دادن کارخانجات (قبل از همه کارخانجات کوچک) به سرمایه داران، اجازه کار دادن به تجار کاپیتالیستی و غیره، سرمایه داری تا حد معینی احیا می شود.

·      اما از آنجا که دستگاه دولتی در دست طبقه کارگر است، طبقه حاکم برای این نوع سرمایه داری دولتی حد و مرز معینی تعیین می کند.

·      دولت سوسیالیستی بدین طریق، عناصر کاپیتالیستی را برای بالاتر بردن سطح تولید مورد استفاده قرار می دهد.

·      سهم این بخش از سرمایه داری دولتی در اتحاد شوروی در سال های 1923 ـ 1924 در مجموع بر 4.4 در صد تولید صنعتی بالغ می شد.

 

3

نوع سوم

 

·      با فروپاشی سیستم استعماری و پیدایش دولت های ملی ضد امپریالیستی در این کشورها نیز فرم دیگری از سرمایه داری دولتی تشکیل می شود.

·      دولت های ملی در این جور کشورها، تا حد معینی فونکسیون های اقتصادی را نیز به عهده می گیرند، کارخانجات و رشته های صنعتی را ملی می کنند، به تأسیس کارخانجات جدید اقدام می کنند، به اقتصاد کشور سر و سامان می دهند و غیره.

·      این سرمایه داری دولتی خصلت مترقی دارد.

·      زیرا آن بر ضد استثمار امپریالیستی است و در جهت غلبه بر عقب ماندگی استعماری و کسب استقلال اقتصادی از کشورهای امپریالیستی است.

·      اما همانطور که بورژوازی ملی در این کشورها خصلت دوگانه دارد، یعنی از سوئی مصممانه بر ضد امپریالیسم موضع می گیرد و از سوی دیگر به همکاری با آن می پردازد، این فرم سرمایه داری دولتی نیز یک گرایش تضادمند است.

·      مراجعه کنید به سرمایه داری، سرمایه داری انحصاری ـ دولتی. [2]

 

پایان


[1]  Staatskapitalismus   

[2]  Kapitalismus à  staatsmonopolistischer Kapitalismus


December 11th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي