بازگشت
گنجینۀ در کابل
مترجم: انجنیرحفیظ اللــه زریـــر مترجم: انجنیرحفیظ اللــه زریـــر

خزانۀ ای را که طا لبان نصیب نگردیدند

                                                         

 

                     نوسینده: انیک کوژان

منتشره در شماره32 مجله لو مـــونــــــد چاپ فرانسه 25 سپتامبر 2004

                        

  تولـــــــــد دوبــــارۀ میراث کبیر افغـانها

 

طی مدت بیشتراز2000 سال آثار افسانــــوی «طلا تپه» درداخل یک قبـــرحُفــر شـــده درقـــرن اول میلادی در شمال افغانستان درناحیـــــه که در گذشته هــای دوربنــام باکتــــریان«باختر» یـــاد میشـــد خوابیده بود................................

دراثرحفریات سال1978حدود 20600قطعـــه آثارعصــــرباستــان بدست آمد....وزمانی لازم افتیــــد تا همۀ آنهادراتاق مخصوصی،دریکی اززیرخانه های شهرکابل مخفی گـــرددتااز حمــلات،دستبـــردهـاغارت وچپاول،لغزشهاوتغیرات نظامی ـ سیاسی افغانستان نجات پیداکند.....................

طالبان بالای قفلی که به هفت کلیـد بازمیشد وهـــرکلیـدبدست یک نفرمعتمـــد جـــداگانه سپـرده شـــده بود دندان میخاریدند........................................

گنجینه ای در قلب کابل دریکی اززیـر خــا نه هــا که بــوسیله دروازه هـای فــولادیـن و پنجـــره هـای آهنین حفاظت وتقویه گردیده بود انتظار میکشید!!!

انتظار دریک تاریکی وخاموشی مطلق!

انتظار میکشید تاروزی مطالعه گردد،بنمایش گذاشته شودوازش بشکل شاهانه تجلیل بعمل آید!

انتظار برانگیختن تصوروتعجب وبرآورده شدن رویاهاوخواب ها رامیکشید!

وبالاخره انتظارمیکشیدتادرروشنائی روز ظاهرشود،سفرکند،دربزرگتـــرین موزیم هـای جهـان بنمایش گذاشته شود.ازتاریخ سخن بگوید وازمیراث کبیر افغانها بما قصه نمایدوشهادت بدهد!

به صنعتگرانیکه درساختمان وتولید آنهابیش از2000 سال قبل تلاش ورزیــــده بودند درود بفــرستد وازتاجران ورهروان راه ابریشم(مرزنهائی دنیا)وآنانیـــکه براین آثارارزش غیـــرقابل سنجش داده اند اظهار سپاس وشکران نماید!

بد نیست اگر سرگذشت،ماجرا وحوادث ناگوار این گنجینه را بدانیم!

 Victor Sarianidiگروپ ازباستــــان شنـــاســــان تحت نظــــر شخصی بنــام ویکتـــور سریانیــــدی باستان شناس معروف شوروی در سال 1978 گنجینه ای رادرشمــــال افغانستان ازعمق زمین بیـــرون میکشد ودرمشایعت دسته ای ازافـــراد نظامی امنیتی بکابل منتقل ودرمــوزیم کابل تحویل میدهند.........

                 اوضاع نظامی درکشوردرحالت وخیم شدن است.گــروپ های مقــاومت ضــد دولتی درهـــرگوشه وکنــارکشورایجادگردیده وبانیروهای دولتی در زد وخورد رویاروی قـراردارند.دولت ازشوروی تقـاضای کمک نظامی نموده وقوای شوروی داخل کشورمیشود،وافغانستـان دریک جنگ دوامدار شناور میگردد.....

موزیم کابل که درساحـه وزارت دفاع موقعیت دارد مستقیماً زیر تهــدیـد حمـــلات مجاهــدین است ولازم میافتد تا قسمتی از کلکسیـون های آن بجای امنتــری انتقال یابـــد.آیا همیـن موقع بــودکه گنجینــۀ بزرگ طلا تپه هم بزیر خانهای بانک مرکزی منتقل گردید؟؟......

ویکتور سریانیدی نسبت خـــرابی اوضاع بمسکومراجعت میکندولازم میافتد تامدت3سال منتظربمانــد تا دوباره بـه افغانستان بـرگــردد وتحقیقاتش رادنبــال کنـــد.ولی ساحــه طلاتپــه حالانسبت خـرابی اوضاع نظامی غیــرقابل دسترسی میباشـــد وکارگــــروپ ویکتــورمنحصربمــوزیم کابل وآثـار کشفیات سالهـای1978و1979 میگردد.

                  این گنج بزرگ بتعـــداد20600 قطعـــه آثــار عتیقــه از طـــلا،نقــره،بــرنج عـاج،زیـورات،مسکوکات مجسمــه ها،قبضــه ها،جواهــرات مختلف وغیره میباشــد.نادر کسانیکه آنها رادیده انـد بمشکل میتواننـــد کلمات بیابند تابدانوسیله وسعت وارزش تاریخی این گنج را تشریح نمایند.

متخصصین بااحتیاط زیاد جرأت مقایسۀآنرا با گنجینه (طوتانخامون)کرده اند نه کمترازآن.

(طوتانخامون:آثار باستــــانی مصرقـــدیم مـــربوط فـــرعـــون یازدهم ازسلسله رامـــزس دوم میباشــد که  در سال 1922 کشف گردید.)  باستان شناس انگلیسی Howard Carter توسط همه آثار توسط دو نفر عکاس ماهر ازموزیم هــرمیتاژ شهر لنینگراد شوروی عکاسی گردیـــده وبدنبـال آن البـــوم نهـــایت زیبای از آثــار طــلاتپه زیـرعنوان(طلای باختر)تحت نظـر اکادمی علــوم شوروی وموزیم ملی افغانستان درسال 1985 ترتیب میگـــردد.این البــوم تنها در مـوزیم قصر ریاست جمهــوری که فقط دیپلومات ها،مهمانان خارجی وکارمندان ارشد حزبی ودولتی میتوانستند محتوای آنرا مشاهـــــده و مطالعه کنند، قرار داشت.

باخروج آخرین سرباز شوروی ازافغانستان در1989 شایعات پخش گردیـــد که گویاقسمت از خوبتــرین آثارمیراث کبیرافغـانها توسط قــوای شوروی بمسکو انتقـــال گــردیده است.چیــزی را که اکنـــون رئیس موجوده موزیم کابل آقای مسعـودی تکذیب میکند.این شایعات بخصوص زمانی قوت گرفت که مجاهــدین و خاصتاًطالبان در کابل مستقرگردیدند.گفته میشدکه همۀ آثار بغارت برده شده یا توسط اسپ وقاطــر بدره پنجشیر منتقل گردیده،ذوب ودربازار های خارج بفـروش رسیــده وحتی گفته میشد که بن لادن شخصاً درفــروش آنها دست داشته و مبلغ حاصله از فــروش آنرا صرف اعمــال تروریستی وپیشبــرد جنگها علیه مخالفین طالبان مینماید.

این شایعات باعث ایجاد تشویش و دلواپسی های نـزد جامعــۀ باستــان شنــاسی،کارشنـــاسان ودرمجمـوع کسانیکه بمیراث کبــیر میهنی افغــانها علاقمند بــودند گــردید،منجمله نــزد قــومانـدان احمـــدشاه مسعود.

شوروی ها مسلماً بعدازاستقـــرارشــان درافغانستان (1989ــ1979)بارها آرزووتمایل شانـــرادرمــورد انتقال این گنجینه بمسکودرسرمیپرورانیدنــد.(امادولت وقت بچنین معاملۀ باآنهاموافقت نمیکرد)،بانــدهای مجاهدین بعدازچوروچپاول دارائی های عامه درشهـرهاوازجمله موزیم کابل درمدت جنگهای داخلی خیال دستیابی به آنهاراداشتند.

درمسکو ویکتور سریانیدی هم نسبت این شایعــات ناراحت میگرددفاوجــریان رابه ادوارد شیوردنــادزی وزیرخارجه وقت شوروی مفصلاً مینویســد ونامه ای هم عنوانی رئیسEdouard Shevardnadze  ارسال وضمن آن از یونیسکو تقـــاضا بعمل Federico_Mayorدفتــر یونیسکو آقای فیدیریکوـ مایور میاورد تا درزمینه مداخله نــموده آثـــارمتذکـره رایا دفتــریونیسکوتسلیم شود ویا بکشور بیطرف مــــوقتاً

 National Geographic Society انتقال نمــاید.او حتی عکسهای ازین آثار گــرانبهارا در نشــریه منتشروزیر آن چنین مینویسد:(ببینید این آثار حیرت انگیز را! آیا بازدید مجدد آنها نصیب ماخواهــد شد؟

...تاریخ این ها تنها به افغانها،شوروی ها ،یونــانی ها ارتباط ندارد،بلکه تاریخ همۀ بشــریت است که درصورت غفلت نابود میگردد...................)

شوروی ها تصمیم گـــرفته اند افغــانستان را تــرک بگویند،رئیس جمهور دوکتور نجیب الله درشــــرایط حساس ودشواری مملکت را رهبــری میکند او نخستین شخصیت است که، خطـــری که سـرمــایه ملی وکلتوری افغانها راتهدید میکند احساس مینماید.

قبل ازبسته شدن موزیم کابل نسبت حملات راکتی مجــاهـدین درسال1989 اوهمه آثــار طـلاتپه راتحت  نظرمستقیم خودش به زیر خانه های بانک مرکزی جایکه ذخیــره طلا مملکت محفــــوظ است منتقل ودراتاق مخصوصیکه تنها رئیس جمهور صلاحیت بازکردن آنرادارد ،قرار میدهد.

                 رئیس مــوزیم بنــــام افغانستان در سویس که باسکــرتــر امــور خارجه Paul Buchererپول بوشریر

دولت سویس در ترکیب یک هئیت بنا بدعوت دوکتور نجیب الله به افغانستان سفــر نموده میگـــویــد:

رئیس جمهور نجیب الله ابتدأ آثار فوق العــاده زیبــای را که در داخـل ویتــرین ها درطبقه اول قصـــر ,, ریاست جمهوری بنمایش گذاشته شده بود بما نشان دادوبعداً اومارا بطرف زیــر زمینی رهنمــــائی کــرد آنجا هفت نفر منتظرمابــودندوهرکــدام کلیدی با خــود داشت که بنــوبه داخل قفـــل دروازه میچـــرخانــد وبالاخره دروازه بازگردیدوماتوانستیم ببینیم و عکس برداری نمایم؛ چه شگفت انگیزاست آثارطلاتپه!

فکـــر میکنم مانخستین خارجی های بـودیم که اجـــازه دخــول به همچــو محلی رایافتیم حتی شوروی هاهرگـــز نتوانستند این مانع راعبـــور کنند،چـــونکه نجیب الله آثاروعلایم که قصـــد تخـــریب دروازه را داشته بما نشان داد................................،،

یکی ازکارمنـــــدان بانک مرکزی که نمیخواهد اسمش افشأ گردد(آقای الف...)خاطـــــراتش راچنین بیان میکند:(...هرقلم مال را باپخته پیچیده،داخل پاکت پلاستیکی گذاشته اطــــراف آنرا اسکوچ کــردیم و یک بیک آنهاراداخل گاو صندوقها قراردادیم.صندوقهـــا لاک ومهر گردیده وبعـــداً دربین جعبه های پول های فــرسوده وغیرقابل استفاده وباطل مخفی ساختیم. درب اتاق تـــوسط هفت حلقه کلیـــد(بامـــراعات سلسلۀ نمبر کلـیـدها) قفل گردیــــد وهـــــرکلیدبیک نفــر معتمـــد تسلیم شد. این دروازه ساخت کشور آلمان است که سیستم بسیار مغلق و پیشـــــرفته تخنیکی و حفاظتی درآن تعبیه شـــده.یعنی در باز وبسته نمــــودن آن بایدسلسلۀ نمبر کلیدها مراعات گردد،در غیر آن دروازه قفل وباز نمیگردد ......)

مصالحه ملی شکست میخورد وپروگـــرام ملل متحــــد ناکام میمانــــد، قومانـــدان احمـــدشاه مسعود داخل کابل میشود(15 نوامبر 1992).

مجاهدین بیشترازپیش متفــــرق هستندوهـــرکــدام برای کسب قدرت  وحشیـــانه تلاش میـــورزند،جنگ داخلی بوحشتناکتـــــرین شکل آن شروع گردیـــده.مملکت ویران وبهــزاران انسان بیگناه قربانی اهــداف شوم جنک طلبان گردیده است.کابل مرکز کشور بغــارت بـــرده شــــده،منجمله موزیم کابل کُلاً تخـــریب ومورد چوروچپاول قرار گرفته..... . حالا نوبت بانک مرکزی وزیرخانۀ اســـرارآمیزآن فــرارسیــده.

آقای الف...میگــــوید:(افراد مسلح مجاهداز من تقاضا کردنــــد تا دروازه زیر خانه را باز نمایم برایشــان گفتم آنجاه فقط پولهای فرسوده و باطل ذخیـــره شده وچیزی بدرد بخور وجود ندارد....)احمــــدشاه مسعودرا درجریان میگذارند او به کارمندان بانک اطمینان میدهــــد که بانک و پرسونل آن از هـــرنوع تهدیــد و خطر مصُون ودرامان هستند...تدابیر امنیتی بیشتر اینباراز طرف وی گرفته میشود.

آثـــارموزیم کابل دربــازار های خارج ذریعــه قاچاقبـــران بفــروش رسیـــده یونیسکو در جستجوی آثــار

هئیت موظف وهفت نفــــر معتمـــد بـــا شش کلیـــــد(یکی هم در داخل دروازه قیــد مانـــــده بود) حالا در زیــــرزمینی بمنظور باز کـــردن اتــا ق مخفیـــگاه حاضــــرانــــد.ازآنجـــــایکه دروازه نسبت تلاشهــای  غارتگـــران آسیب دیــــده بـــود ویک حلقه کلیــــدهم درداخل آن قیـــد مانـــده بودلازم افتیــد تا از شرکت آلمانی که درسال1930 دروازه ها را ساخته بود دعوت بعمل آید تادر باز نمودن دروازه همکاری کنــد.

گنج در چنــــد قــــدمی درزیــــرخـــانه سوم ساختمــــان بانک مرکــــزی که یک راه آن ازطــــریق ارگ (قصـــــرریــاست جمهوری)بــآن منتهی میگـــردیــــــد درعقب همیـــن دروازه سنگین اســرار آمیــــز،با تجهیــــــزات کاملاً پیشــــرفتــه درانتهای یک دهلیـــــز ناراحت کننــــده دریک سکوت وتـــاریکی مطلق خوابیـــــده بود.که اکنون بهار سال 2004 این سکوت شکستانده میشود...

در چنـــــد قــــدمی دهلیـــــز آواز چکاچک کلیـــــد ها وچرخانیــدن آنها بداخل قفل وبعداً باز شدن دروازه وانعکاس آواز آدمها شنیده میشد...............

تنفس درسینه ها قیــــد گـــردیــــده وقلب  هریک از اعضای گـــــروپ بشدت میطپیـــد وانتظـــار لحظۀ حساسی را میکشید ،دقایق وثانیه ها به کندی حرکت میکند.......................................

حالا گاوـــ صنـــدوقها را بیـــــرون کشیــــــده انــد،هر صنــــدوق با بـــوری مخصوص زرگــــری پوش گـــــردیـــده است ویک جــدول پــروتـــوکول و فهــــرست محتوای داخل آن بامهـــر ونامه رئیس جمهوروقت (دوکتور نجیب الله) دریافت گردیـــــــــــد.

گنج از همه تلاشهای غارتگران نجات پیداکرده ودست ناخورده باقیمانده!

چگــــونه میتــــوان از احساســـــات خود جلوگیــــــری نمود!با مشاهـــــده چنین یک دستــــاورد وگنجینه بـــــزرگی که زمــــانی خودت بادستــــان خود آنــــــراازعمق زمین بیـــــرون کشیــــــده ای ودرمـــوزیم جابجاه ساخته ای....واما بعـــــد!! بعــــــداً همه را تصوربـــرآن بود که این گنجینـه بـــزرگ افســــــانوی میـــــــراث کبیــــــــر همۀ بشــــــریت برای همیشه ازدست رفته ومفقـــــود گردیده...ودرین حالت انسان

بچه پیمانه احساس خوشی وراحت مینماید وقتیکه میبیند همه چیز سر جایش است!

همه بـــــــدون کم وکاست:آن اکلیـــــل گل طـــــــلائی،مجسمۀ زیبـای افرودیت با پستانهای بــرآمـــده اش (الهۀ عشق و محبت یونـــان باستان)،آئینه چینـــــا ئی؛تــاج طــــلائی که زمـــــانی بـــر فــــرق ملکۀ ای میدرخشیــــــده؛دستبنـــــد های طــــــلائی بشکل سر آهــو؛حمایل های ار یاقـــوت؛فیــــروزه و هـــزاران قطعه زیـــــــورات دیگر.........بلی!همه ســـــر جایش است با وجـــــود جنگ هـــــای داخلـــی متعـــدد،

غارتگـــــریهـــــا،تغیـــــر رژیم ها، توهیــــن ها،نقص حقــوق بشـــر،فرارها،ویــــرانی ها آتش زدن ها،کشتــــــارها وغیره وغیره.....

بلی !همه ســــــر جایش بــود همـــان طـــوریکه جهانیــــــــان در مجموع آرزو میبـــــردنـــــد؛گنج عظیم ومشهور طلا تپه دست ناخورده باقی مانده است!

باستـــان شنـاس جــــوان امــــریکائی به چشمـــــان ویکتــــــور Hiebert Fredrik هیبرت  فریدریک بـــرای لحظۀ میبینـــــد و تبسمی به لبهای هــــردو نفــــر ظاهــــر میشوداو میگویـــــد:( ویکتور کسیــکه من بااوشناســـــائی کار درترکمنستــــــان را داشته ام علاوه بــــــراینکه استـــــاد منست قهـــــــرمــان من نیز هست ونام اوبرای همیشه باآثار افسانوی طلا تپه ضمیمه خواهد شد......)

وی میافــــــزایــــــد تصمیم بــــرآنست تا بعـــــد از ثبت وراجستـــــر آثار در نمـــــایشگاه بیــن المللی درایالات متحده امریکا بنمایش گذاشته شود.

رئیس جمهور کــــــرزی با چنــــــد وزیــــــرش دربــــرابر خبـــــر نگاران ظاهــر شده اظهار میکنـد که(گنجینه طلا تپه محفوظ ودست ناخورده باقیمانده است.) بدون کوچکترین توضیحات بیشتر!

بلی! میـــراث کبیــر افغانها وثـــروت بزرگ ملی آنها از دست برد دزدان وغارتگران بیرحم

وقاچبـــــران حــــرفوی نجات یافتــــــه!آنهم به شهامت وهوشیاری یک شخص!ویک رئیس

جمهــــور!دوکتور نجیب الله ،او که آخــــرین روزهای حاکمیتش بــود ودر لحظــــات سقوط

 دولت وحـــزبش قــــرار داشت بفکــر نجات بزرگتــــرین ثروت ملی کشورش میافتـــد وآنرا

 باهوشیاری کامل مخفی ونجات میدهد.

 

 

 

 

 

 


April 6th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل هنری