بازگشت
ر و با ه مکا ر
دوکتور بشير افضلي و خانم ايزا افضلي دوکتور بشير افضلي و خانم ايزا افضلي

هفتنمايشنامه

براي تياتر اطفال

و نوجوانان

 

1- روباه مکار

2-کلاه سرخک

3-توپک خميري

4-بوتک کرستالي

5-ستاره ها بهم نزديک ميشوند

        6- يکقدم تا خوشبختي

7-سلطان و چهار دزد 

 

                         فهرست مطالب


 

تقريظ جلال نوراني

 مقدمه-                                        

   

1-         روباه مکار

2-         توپک خميري

3-         کلاه سر خک 

4-         بوتک کرستالي

5-         ستاره ها نزديک ميشوند

6-         يکقدم تا خوشبختي

7-         سلطان و چهار دزد

 

  پيشگفتار بر نمايشنامه هاي دوکتور بشير افضلي  و خانم ايزا افضلي

 

نوشته:جلال نوراني:

تا جائيکه نگارنده دوکتور بشير افضلي را ميشناسم، وي داراي تحصيلات عالي در طبابت است و در اين عرصه خدمات ارزشمندي به هموطنان خود انجام داده است ولي از ابعاد ديگر توانمندي ها و علاقمندي ها ي او تعداد معدودي از مطبوعاتيان و اهل هنر آگاهي دارند.

اينکه تعدادي از دوکتوران طب در پنجاه سال اخير غير از طبابت هنر هاي ديگري هم داشته اند بر همگان روشن است.دوکتور محمد آصف سهيل شاعر و نويسنده هم بود و دوکتور عبدالرحيم نوين بهترين و مبتکرترين کارتونيست تبارز نمود ،شايد تعداد ديگري از طبيبان وطن ما نيز اهل قلم و ادب بوده اند .

دوکتور افضلي در دههُ شصت بعنوان مترجم ، نويسنده، درامه نويس، شاعر و حتي کارتونيست هم تبارز کرد. شايد همسر وفادار و محبوب او خانم ايلزا افضلي که يکي از استادان فاکولته هنر هاي زيبا در پوهنتون کابل بود و در پايه گذاري و شگوفاني تياتر کودک در افغانستان خدمات مهمي را انجام داده است در گرايش دوکتور بشير افضلي  به نمايشنامه هاي تياتر و ترجمهُ بهترين کميديهاي معروف جهان بي تاثير نباشد .شمار زيادي از نوشته ها و ترجمه هاي تياتري دوکتور افضلي در کابل روي ستيژ تياتر پياده شدند و يا از طريق راديو و تلويزيون به نشر رسيدند. در جايزه مطبوعات يکي در ترجمهُ ازدواج اثر( ن .و.گوگل) و ديگري در رسم کارتوني سياسي را اخذ نموده است . اعتدال در زندگي،بهرمندي از همسر و فرزندان نيکوسرشت و مهذب، پشتکار و حوصله مندي و هنر دوستي دوکتور افضلي به وي مجال داد تا موصوف را با وصف کارشاق در تداوي مريضان در شفاخانه هاي کابل تعداد زيادي آثار تياتري بيافريند و يا ترجمه کند، شعر بسرايد و کارتون بکشد.

باري بعد از ساليان جدائي و در مهاجرت که نگارنده و دوکتور افضلي هر کدام بفاصلهُ چند هزار کيلو متر از همديگر دور افتاده بوديم ، روزي زمينهُ ديدار شان دست داد .

نگارنده و ساير دوستان نزديک شان از نمايشنامه هاي او ياد کرديم و تذکر داديم که ايکاش دوکتور نمايشنامه هاي خود( چه نوشته ها و چه ترجمه ها ) را به چاپ برسانند تا مايهُ اي براي پا گرفتن مجدد هنر تياتر در افغانستان باشد.

دوکتور اين وعده را داد و کتاب حاضر بخشي از تلاشهاي جديد ايشان در جهت خدمت به هنر تياتر افغانستان  است.

قابل ياد آوري ميدانم که دوکتور افضلي در عرصهُ طبابت نيز رسالات و کارهاي پژوهشي مانند ( طبابت عنعنوي افغانستان و نگاهي به سير طبابت عنعنوي يونان، اعراب،ايران، هند، چين و جاپان دارند که آن آثار شان بدون شک براي شاغلان رشتهُ طبابت و غير طبابت خالي از مفيديت نخواهد بود.تلاشهاي صميمانه دوکتور افضلي اين دانشمندانساندوست،صميمي،مهربان وپرکار را ميستائيم ودوامدارتر آرزو ميکنيم.

                                                                                                       

   جلال نوراني.   

    

               

                   ر  و   با ه    مکا  ر

از قصه هاي فولکلور



 وخانم ايلزا افضلينگارش و درامه تيزي- دوکتو ر بشير   افضلي


کار کنا ن-

1-شير - پا دشاه جنگل

2-گرگ

3-ر و با ه

4-مر غ خر ا س

5-ما کيا ن

6-ز ا غ

7-اتو تک

8-قر چه

9-د و نفر  شکا رى


10-سه راس  شغا  ل

 

 

 

                                                       صحنهُ اول

پردهُ اول

(  در آ و ا نسن  ميبر آ يند)

(پرده با ز ميشو د)

صحنهُ از جنگل- ( ر و با ه و گر گ د ر حا ل قد م ز د ن  و صحبت  هستند)

گر گ - خو ب ر و باه جا ن  من سا لها ا ست که  شکا ر ميکنم  و تر ا نا ن  ميد هم

حالا تو بگوبرا ي من چه خد مت کر د ه ا ي و چه خدمت کرده ميتواني ؟

 روباه-(با ترس) من،من صا حب بر اي شما تيا ر ميکرد م و شما ميخو رديد



گر گ -  بلي بلي  من ميخو رد م، ولي با قي ما نده را تما ماً توميخوردي، هينطور  نبود؟                                

 ر و با ه - ني ني صا حب همينطو ر نبو د، برا ي د يگر ا ن هم ميد ا د م

گر گ – آ، چه گفتي ؟


رو با - ني ني همينطو ر  بو د چيز يکه شما ميفرمائيد د ر ست ا ست ،



گر گ _  خو ب  تر ا نا ن د ا د م، ا ز تو د فا ع کرد م  و نگذ ا شتم که کسي تر ا

 آ زا ر بدهد و تو آ ر ا م و خو ش ز ند گي ميکر د ي، همينطو ر نبو د ؟             

روبا ه -  بلي صا حب همينطو ر بو د

گر گ -  ا ما حا لا  من کمي ضعيف  شد ه ا م تو با يد وظيفهُ  خود  را ا نجا م بدهي ، يعني  که .....چى  ؟

  روبا- يعني  که شما شکا ر ميکنيد  و من  ميخو ر م ،

                          

گرگ –(گر گ فر يا د ميکشد)  آخ احمق  بي شعو ر  يک سا عت  لکچر د ا د م هيچ  حتي يک کلمه را  نفهميدي.

رو با ه - ني ني  صا حب فهميد م، فهميد م يعني که  ام ام ام      

گر گ = ام ام ام يعني چي ا و ا حمق ... يعني که تو ( با کلک خود به سر ش ميز ند ) يعني که تو  فهميد ي؟


رو با ه -  بلي بلي يعني که مه ، فهميدم ، فهميدم صاحب

گر گ-( ادامه ميدهد) يعني که شکا ر ميکني  و بر ا ي من ميآ و ر ي(کشاله دار ادا ميکند)  و من ميخو ر م، فهميد ه شد  ؟                                             

رو با - بلي بلي  عا ليقد ر بسيا رخو ب فهميد م چرا  ني، ا ين خو يک کار بسيا ر

 سا د ه ا ست                                                                           

گرگ - خو ب حا لا بر و  يک چند د ا نه گک  مر غ بر اي من  بيا ر که بسيا ر پشت  مر غ د ق  شد يم، من د ر جنگل منتظر  تو هستم( مير و د)

رو با ه – ( پشت کلهُ خو د ر ا ميخا ر د )  ا و خد ا يا حا لا  ا ز کجا برا ي  ا ين جنا ب   عا لي  مر غ  بيا و ر م . ا خ  نو ل ها ي تيز خر ا سه  ند يد ه، ناديده گپ ميزند، ا گر يک د فعه ا و ر ا  نول بز ند    ا ز  پشت سر ش   تير ميکند. ند يد ه  ني.

ا و خد ا يا چطو ر کنم يا مر غ بيا و رم يا خو د مر ا  ميخو ر د(چرت ميز ند بعد اً با

صد ا ي بلند ميگو يد)يافتم، يا فتم چو چهً مر غ ما کيا ن ر ا  دزدي ميکنم( ميد و د)

                                                     پرده پائين ميشود.


 پر  د ۀ    ا و ل
                   

صحنهً     د و م



 ( مر غ ما کيا ن  د ر حا ل د ا د و فر ياد هر طرف ميد و د  و صد ا  ميز ند )

 ما کيا ن - کمک کنيد، کمک ، و ا ي خد ا يا ا ز کي کمک بخا يم ،کمک  اى خر ا س خد ا
  ز ده کجا شد   ؟( قر چه  د ا خل ميشو د)

 قر چه-( به هر طرف و ا ر خطا   نگا ه ميکند)  چکچک چه گپ شد ه  چکچک، چه 
  گپ شد ه


 ما کيا ن - قر چه جا ن تو چو چه گک مه ند يدي؟ 


قرچه-  ني ني  ند يديم ، بر و  ا ز بو م بپر س ؟


ما کيا ن -  و ا ي خد ا يا بو م جا ن کجا   هستي ؟   بو م جا ن ، بو م جا ن 


  (  بو م د ا خل ميشو د)

  بو م-  چى گپ شد ه؟  ما کيا ن جان چر ا و ا ر خطا هستي ؟


  ما کيا ن - بو م جا ن تو خو پر ند ه گک شب گر د هستي ،چشما ن زيبا د ا ر ي و هر چيزه در شب خوب  ميبيني (بو م گپ
  ا و ر ا قطع ميکند)

 
  بو م -  بسيا ر مره تو صيف نکو ، بگو که چى کا ر د ا ر ي  ، چى گپ شد ه ؟

 
  ما کيان - چو چه گک مه گم شد ه  تو   چو چه گک مه ند يد ى ؟


  بو م = بلي ديد م  که ا و ره يک کسي دزد ي کرد ،تو هميشه بي احتيا ط بودي و هستي، به گپ ها ي مه هيچ 
  گو ش نميد ا د ي  يادت هست؟اينه ا ى ا ز خا طر بي احتيا طي تو ست که چو چه  گم شد  حا لي جز ا ي تو همي ا ست
.

  ما کيا ن -  و ا ى خد ا يا بو م جا ن مر ه ببخش  بعد ا زا ين ميشنو م ميشنو م  بگو که 
چوچه مر ه کي د ز د ي کرد ه ؟ 


  بو م -   ر و با ه مکا ر ، مه خو د م بچشم خود د يد م که چوچه ترا براي گر گ برد. گو ش کو  تو هم 
   ا و  طرف  تنها  نر و ي که کد ا م بلا ي د گر به سر  تو نيا يد،


 ما کيا ن - و ا ى خد ا يا چطو ر کنم (صد ا ميز ند )خر ا س ، خرا س   کجا گم شدي؟


  برو يد خر ا سه صد ا کنيد  خر ا س، خر ا س ..


  بو م-  آ بلي ميرو م که خر ا سه  صد ا کنم ، ا ما تو  همينجه با ش جا ي نر و ي ا گر

 خر ا س 
 آ مد هر د و ي تا ن پيش شير  بر و يد شکا يت کنيد
.

  ما کيا ن –(صد ا ميز ند )  خر ا س ،خر ا س

 
خرا س -  قت قت قتا س،قت قت قتا س چي گپ شد ه ؟ ما در ا ولا دها چرا چيغ

ميز ني؟ چر ا اينقد ر و ا ر خطا  هستي ؟


  ما کيا ن - و ا ى خد ا يا، خا ک به سر م   شد ، ر و با ه، روباه مکار بدبخت  و ختيکه  مه براى جمع کردن خس وخا شا ک رفته بو د م ر و با ه آمد چو چه گک ما ره دزديد و برا ي گرگ بر د ، ا و خد ا
  چطو ر کنم هله ز و د شو که پيش شير  برو يم و  شکا يت کنيم
 

خر ا س =  قت قت قتا س مه پيش شير چه کنم مه خو د م بجا ن ا ى ظا لم  ميروم، و همرا ي نو ل خود او   ره  شکا ف شکاف ميکنم ،


 بو م-  ر ا ست ميگه  گر گ حا لي پير شد ه و قد ر ت   جنگ کردن را  ند ا ر د.


  ما کيا ن - برو يم ، و ا ى خد ا يا  هر چي که ميکنين  بکنين چو چه مرا نجا ت بدهيد (همه ميگو يند برو يم برو يم ميخوا هند که بيرون شوند  ز ا غ د ا خل ميشو د  )

 ز ا غ- قغ قغ قغ  کجا کجا ميرو ين،  با شين ، صبر کنين آخر  چى  گپ شد ه ؟  چر ا عجله د ا ر ين؟


 ما کيا ن =  چوچهُ  ما را  ر و باه د ز د يد و برا ي گر گ بر د

 
  خر ا س- ما به جنگ گر گ ميرو يم 
.

  ز ا غ = عجب بد و ن مشو رۀ  مه کجا ميرو ين تما م دنيا  همر ا ي مه مشو ر ه  ميکند و
  مه خبر ز مستا ن  و بها ره  براي تمام د نيا ميرسانم چطو ر شما نميخا ئين که ا ز مه مشوره
 بگير ين  ؟


ما کيا ن - ميگير يم، ميگيريم ز ا غ جا ن، چي کنيم بگو  چي کنيم ؟

 
  ز ا غ = ما با يد نز د  شير  بر و يم و ا ز ا و کمک بخوا هيم( قر چه د ا خل صحبت ميشود)   قر چه -  بلي بلي  ما با يد نز د شير بر و يم ،  برو يم برو يم  (ر و با ه د ر ا ين و قت به آهستگي ميآ يد  و د ر پشت د ر خت خو د ر ا پنها ن ميکند،   آ و ا ز خو د را  تغير ميدهد  و ميگو يد )

 ر و با ه -   ني ني ما با يد نز د شير نر و يم چر ا که شير ا مر و ز گرسنه است، بسيا ر قهر است همهُ ما را ميخو ر د 
 

قر چه - بلي بلي شير ما ر ا   ميخو ر د 


  ز ا غ - ا ى   گپ هم ر ا ست  ا ست  ، اگر شير قهر بو د  حتماُ ما ر ا   خواهد  خو ر د 
  خر ا س =  مه خو د م  به جا نش مير و م   مرا چي کرد ه،همر ا ي ا ى نو ل خو د

شکا ف شکا فش  ميکنم 


 ر و با ه –( آ و ا ز خو د ر ا تغير ميد هد  ) بلي  خر ا س  نو ل قو ي   د ا ر د وگرگ
  بسيا ر ضعيف  شده

 
 ز ا غ- بلي گر گ ضعيف  شده، بيچا ره شد ه  خر ا س ما قو يست .


  بو م -  مه خو گفتم که گرگ ضعيف شده


 قرچه-  گر گ  ضعيف شده و خرا س ما قو يست
(  ر و با ه ا ز پشت درخت)

  بر ين که بر يم گر گه  ا ز بين ببر يم  و چو چه  ر ا نجات
 بدهيم 
.

  ز ا غ- برو يم، برو يم ما م همر ا ي نو ل خو د ميزنمش

 
  قر چه- ما م اطور بز نمش که بفا مه(
 همه يکجا  برو يم، برو يم، گفته ميبرا يند)

 (ر و با ه به سر عت  ا ز ر ا ه ديگر ي  ميبر ا يد و خو د ر ا  نز د گر گ  مير سا ند.

(پر د ه 
     آ هسته  آ هسته   پا ئين  ميشو د )

                                                                                               ادامه دارد


July 20th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل هنری