بانو اند هیرا گا ندهی ، فرهیخته زن خا ور زمین ،
یگانه فرزند جواهر لال نهر و ، بزرگمرد تا ر یخ معاصر نیم قا ره،
با نوی كه لانه ی شر وتجاوز یعنی پاکستان را تجزیه نمود ،
در گفت و شنیدی با خبر نگارا ن در سال ۱۹۸۲ ترسایی گفته بود :
آنچه كه ما داریم دیگران نیز دارند ولی دو چیز مارا هیچ کس در جهان ندارد
, اندو لتا منگیشکر و تا ج محل میباشد .
- 2 -
لتا جی در آغاز فراگیری درس های موسیقی آنقدر لایق بود كه بروز دوم، درس دادن به دیگرانرا شروع کرد ولی بسیار زود مکتب را ترک گفت ،گفته میشود كه علت آن اجا زه ندادن اشا- بهوسلی به همرایش به مکتب بود . او پسانتر درس های کلاسیک هندی را نزد استاد امانت علی خان فراگرفت . لتا جی اولین آهنگ به زبان اردو را از فلم ((آپ کی سوا می ))سرود . او به همراهی اشا و نور جهان بیگم در فلم ((بری ماه )) درسال ۱۹۴۷ نقش ادا کرد . او در اوایل از نور جهان تقلید میکرد ولی بسیار زود روش مستقل خودرا اتخاذ نمود . لتا جی با سرود معروف
(( ایی گا, آنی والا )) در سال ۱۹۴۸ بر پله ی نخستین شهرت پا گذاشت ، این آهنگ از فلم
(( محل)) به هرویینی مدهو بالا هنر پیشه زیبای بالیود ، بود . در ابتدا لتا جی دارای
لهجه ی مها راشترایی بود كه بیش ترینه مورد ایراد دلیپ کمار هنر پیشه ی نامدار قرار گرفت .
لتا جی با فراگیری دقیق درس های ارد و از نزد معلمی بنام شفیع این کمبود را رفع کرد .
بعد از فلم محل لتا جی با سرودن آهنگ های فلم های ((دلاری ۱۹۴۹ ،برسات وانداز ۱۹۴۹ )) بر پله های ناموری یکی پس از دیگر بالا شد .
آهنگ (( برسات مین هم سی میلی تم ، تم سی میلی هم )) آنقدر نام کشید كه میگویند: (( باری در زمان خشک سالی دهه چهل خورشیدی مارشال شاولی خان با سفیر هند ملاقات داشت برایش گفته شده بود كه باید حین صحبت بجواب مهمان چیزی بگوید . سفیر گفت ((برسات نهی, یعنی باران نیست )) مارشال صاحب چون مانند همه درباریان عالم ! بود و چیز دیگر در کله
ندا شت واز اوضاع بیخبر به جواب گفت : (( تق دیرا دیم )) .
در ((دهه سی ام خورشیدی)) من دانش آموز دوره ابتدا ییه در لیسه حبیبیه بودم كه در آنوقت در جوار پل باغ عمومی واقع بود . درسال ۱۳۳۵ من صنف چا رم بودم كه اتفاقا درس خانه ما در جوار سرک ودر مقابل چا یخانه ی پشتون كه بنام ((کافی پشتون )) یاد میشد قرار داشت.
مجریا ن چایخانه برای جلب مشتریان ریکادر های هندی ((درآنوقت cd و کاست نبود )) عمدتا از لتا جی را با آواز بلند در گرامافون ها میگذاشتند كه اسباب خشم آموزگاران را بار میآورد . درین زمان معلم تا ریخ وفا رسی دری ما ستار خان با قد بلند و شکم کمی برآمده،
معلم قرائت، قاری غلام محمد خان كه لباس سیاه میپوشید و با لگد به بند پای میزد ، معلم ریاضی ، ناصر خان كه دارای انگشتان دراز بود و سر معلم ما یعقوب خان نام داشت . همه این ها (( قصد)) مسولین کافی پشتون را كه با آواز موسیقی درس شآنر ا اخلال میکرد ند از شاگردان عاجز و تنبل ((میکشیدند))، ولی نباید فرا موش کرد كه شنیدن آواز لتاجی نه تنها كه درس ها را اخلال نمیکرد بلکه آنرا ذهن نشین هم میساخت .
پیش از آنکه به خاطره دوم بپردازم ریکارد دوم لتا جی را برایتان روشن میسازم : لتا جی در تا ریخ موسیقی هندو ستان و جهان یگانه آواز خوانیست كه به بیست زبان سرود های دلپذ یر ، در بیشتر از یک هزار و یک صد فلم سروده است ، كه در طول تاریخ تا بحا ل هیچ آواز خوانی به پایه ی آن نمیرسد .
====
با آمدن لتا جی به بالیوود , نور جهان بیگم به کشو نو تشکیل شده از جانب استعمارانگریز
(پاکستان ) رفت . ثریا ، زهرا با یی ، شمشاد بیگم و گیتا د ت هم نتوانستند كه با این
اعجوبه ی جهان هنر د ست و پنجه نرم کنند . موزیک دایرکتران معروفی چون نوشاد ، شنکر- جایکشن ، سی . رامچندرا ، اس. دی. برمن ، سلیل چودری ، غلام محمد و دیگران همه ساخته هایشانرا به لتا جی جهت اجرا میدادند.
هنر مندان آواز خوان مردینه مانند طلعت محمود ، مکیش ، محمد رفیع ،منادی
وپسانتر ها مهند ر کپور و کیشور کمار
همه و همه در صدد دوگانه خوانی با لتا جی بودند .
بطور موجز باید بگویم كه لتا جی اینک دیگر, یکه تاز میدان آواز خوانی هندوستان چه كه آسیای جنوبی و تا اندازه ای کشور های همسایه آن ها شده بود .
در همین زمانست كه درمیهن ما آهنگ های نامداری چون ((چور گیی بالم )) ((بری آرمان سی رکها هی بلم تیری قسم ، پیار کی دنیا می یه پهلا قد م ))
(( دیر یسی آ جاری ا نکین می نیندی آ جاری آجا ))
((کیسی نی اپنا بنا کی مجه کو -- مسکرانا سیکا دیا ))... و دهها آهنگ دلپذیر و دلنشین دیگر ، نه تنها برزبان هنر مندان آماتور و خراباتی كه برزبان اکثر جوانان شهر نشین افتاده بود.
در کشور ما نسبت کمی و نبود وسایل تفریح و ساعت تیری ، مردم ، بویژه جوانان بیش ترینه به سینما كه دربست در اختیار فلم های هندی بود رو میآوردند . در چایخانه ها جوانان همیشه آهنگ های هندی وبیشترینه سروده های لتاجی را فرمایش میدادند . بیاد دارم كه در مزار (ولایت بلخ)یک نفر چا یخانه دار كه(( صمد سر خوش)) نام داشت ، از آهنگ (( چه کنم چه کنم )) كه آنرا لتا جی برای فلم (( کالی توپی لال رومال)) (کلاه سیاه ، دستمال سرخ ) سروده بودو او برای با ر اول ریکارد آنرا به مزار آورده بود ،آنقدر پول پیدا کرد كه یک چایخانه ی دیگر هم خرید . .یکجوان عاشق پیشه كه مهدی نام داشت هر روز به چایخانه پامیر میامد و آهنگ لتا جی از فلم ))پتیتآ (( را فرمایش میداد .از بس او این آهنگ را دوست داشت و فرمایش میداد ، همه اورا
مهدی پتیتآ صدا میکردند و او ازین نام برخود میبالید . اینک آن آهنگ را با برگردان دری آن پیشکش میکنم :
کیسی نی اپنا بنا کی مجه کو ، مسکرانا سیکها دیا ( کسی مرا از آن خود ساخت و بمن خندیدن آموخت )
آندهیری گهر مین کیسی نی هس کر چراغ و جیسی جلا دیا ( در کلبه ای تاریک من کسی با خنده خود چراغ افروخت )
شرم کی ماری مین کچ نه بهولی نظر نی پردا گیرا دیا (من از شرم چیزی نگفتم ، پرده ی شرم روی چشمانم فرود آمد ه بود )
مگر او سب کهچ سمهچ گیی هی ، كه دل بهی مین نی گوا دیا ( ولی اوبه همه رازهای دلم پی برده ، و این را دلم گواهی میدهد )
نه پیا ر و دیکا نه پیارو جانا ، سنهی تهی لیکن کها نیا ( نه عشق را دیده بودم و نه از عشق چیزی میدانستم ، من تنها قصه های آنرا شنیده بودم )
جو خواب و راتو مین بهی نه آیا ، وو مجه ک د ن می دیکا دیا ( چیزی را كه در شب و در رویا ها ندیده بودم او به من در روز روشن نشان داد )
وو رنگ و بهر تی هین زندگی مین ، بدل رها هین میرا جهان (او زنده گی مرا رنگین وزیبا ساخته ، و دنیای مرا مبدل به بهشت نمود )
آهنگ ساز این پارچه شنکر - جایکشن (اینها دو برادر بودند كه جایکشن در پهلوی آهنگ سازی ، طبله هم مینواخت ) وشعر این پارچه از ((حسرت جای پوری)) میباشد . خالی از دلچسپی نیست كه بدانید : در اردو پتیتا به معنای طفل نا مشروع (حرامی) است . و مهدی جان هنگامیکه به معنای لقب خود پی برد با آن حساسیت پیدا کرده و پس از آن کسی حق نداشت كه او را به این نام صدا کند .
****
آواز لتا جی در جمع و جوش و بیروبار شیر یخ فروشی های جاده مندوی ، پل باغ عمومی ، میرویس میدان و شهر نو در تابستان و رستورانها در زمستان ، نقش اساسی داشت .
========
لتا جی در دهه پنجا و شصت سده ی گذشته ی ترسایی با مو زیک سازی نوشاد و هنر پیشه گی دلیپ کما رآهنگ های فلم آورن کتولا ۱۹۵۲ ،
بیجو بورا ۱۹۵۳ ،مغول اعظم۱۹۶۰ کوه نور ۱۹۶۰ -- با موزیک اس.د . برمن و هنر مندی
دلیپ کمار آهنگ های فلم (( دیو داس)) ۱۹۵۵ --- باموزیک سلیل چو دری و هنر مندی
دلیپ کمارآهنگ های فلم مدهو متی سال
۱۹۵۸ را پیروز مندانه سرود كه شهره ی آفا ق گردید .و آهنگ اجاری ، پردیسی - اولین جایزه ی (( فلم فیر)) را ربود .
همچنان آهنگ های فلم آه ۱۹۵۲ ، آ گ ۱۹۵۳ - شری ۴۲۰
۱۹۵۵ - چو ری چو ری ۱۹۵۶ به هنر مندی راج کپور و موزیک از شنکر- جایکشن لتا جی را در دلها جاداد . لتا جی برای هنر پیشه ی نامدار مینا کماری درفلم ((دل اپنا آور پریت
پرایی)) به آهنگ سازی شنکر- جایکشن و فلم(( پاکیزه)) به آهنگ سازی غلام محمد، سرود های ماند گاری اجرا نموده است .
******
سرود میهنی ((ای میری وطن کی لوگو ، زرا آک مین بهر دو پانی...)) ,
درزمان تجاوز چین بر هند به تاریخ ۲۷ جون سال ۱۹۶۳ سروده شده است . زمانیکه بزرگمرد تاریخ معاصر هند جواهر لال نهرو ، رهبر آنزمان هندوستان ، این آهنگ لتا جی را شنید اشک از چشمانش جاری گردید . شعر این سرود میهنی از پردیپ و آهنگش از
سی . رامچندرا میباشد .
==========
لتا جی طی این سالها علاوه از آواز خوانی به زبانهای گوناگون سرزمین افسانو ی بهارت (هند ) دردیگر گستره های هنری نیز استعداد خود را آزمود .
در سال ۱۹۵۵ موزیک آهنگ های فلم مرا تهی بنام ((رام رام پهون )) را ساخت .و پسانتر (سالهای ۶۳ - ۶۵ - ۶۹ ) برای سه فلم دیگر مراتهی نیز موزیک ساخت . همچنان او درهمین سالها تولید (پرودیسری ) یک فلم هندی و سه فلم مرا تهی را نیز به گردن گرفت و انجام داد .
+++++++++
درهفته ی آینده, در فرجامین بخش این نوشته ،
به عشق نا فرجام لتا جی ، ریکارد های دیگرش ،
جوایز ش و آخرین کار هایش خواهم پرداخت .
تا هفته ی آینده
December 14th, 2009
برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
- ماریا دارواســـد الله آرام هنرمند تیاتر افغانستان به جاویدانگی پیوست
- نویسنده و مرتب عبدالله « وفا»یادی از استاد حفیظ الله « وفا » نورستانی
- سید احمد ضیا نوری روان مطهر و بزرگ استاد ( بیسد) شاد
- میرعبدالواحد ساداتصدای آشنای کریم از ام البلاد قدیم
- ماریا داروبیسد کی بود؟
- زلمی رزمیدرسوگ ازدست دادن استادعبدالقیوم بیسد
- نگارنده: زلمی رزمییادی ازبلبل توده ها مومن جان (بیلتون)
- فرستنده: آصف بره کیفلم یوسف بره کی برندۀ عالی ترین جائزۀ جشنوارۀ جهانی 2013 فلم های کوتاه دانشجویی مونترآل شد
- آصف بره کیدیر کاندیدات
- امان معاشرآریانا سعید با هنر ستوده
- نگارنده : زلمی رزمیمروری برکارنامه هنری وحید قاسمی
- نکارنده : زلمی رزمییادی از رحیم مهریار(سلطان غزل) هنرموسیقی افغانستان
- نگارنده: زلمی رزمییادواره احمدظاهر آوازه خوان حنجره طلائی
- زلمی رزمییادی ازاستاد محمدحسین سرآهنگ سرتاج موسیقی افغانستان
- سید احمد ضیا نوری ستاره تابناک و بی بدیل هنر موسیقی افغانستان احمد ظاهر شهید
- امان معاشر ، خبرنگار آزادوحیدامید پیشقراول (راک ان رول)درموسیقی افغانستان
- سید احمد ضیا نوری ( مهریار) که مهرش بدل باقیست
- نگارنده : زلمی رزمییادی از نصرت پارسا
- زلمی نصرتتل پاتي ظاهر« هویدا«
- نگارنده: زلمی رزمی نگاهی به زندگی، شيوۀ کار وآثار زنده ياد ( نينواز )
- بشیر دژم یادی از مرحوم استاد ننگیالی(کارمند شایسته فرهنگ جمهوری افغانستان )
- بشیر دژم هفته تجلیل وقدر دانی از آوازخوان جوان ومحبو ب امُیــــــــــــدنظامی
- بشیر دژم (سرپرست اتحادیه هنرمندان موسیقی افغانستان )تجلیل وبزرگداشت از هنرمند ا ین هفته موسیقی ما (بشـــــــــیر احمـــــــــد کــــــــندهاری)
- زلمی رزمیاستاد جلیل زلاند و هفت دهه عشق با موسیقی
- سجیه الهه (احرار) انستیوت ملی موسیقی افغانستان
- نذیر احمد ظفر سالاران هنر در مهاجرت
- فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادعتیق مزاری ، صاحب صدای سحر انگیزی که به مطرح شدن نیاز دارد
- دکتر بیژن بارانربعه سینماگران: رهنما، غفاری، کاووسی، گلستان
- اتحادیه هنرمندان موسیقی افغانستان تجلیل وقدر دانی از هفته ای (استاد رحمت الله عامر، نغمه سرا )
- اتحادیه هنرمندان موسیقی افغانستان تجلیل از هفته ای (استاد حسن هاشمی)
- بشیر دژم یادی از استاد گرامی محمد حسین ارمان
- دکتر بیژن بارانفروغ و فیلم
- داکتر آرینیادی ازظاهر هویدا
- نگاهي اجمالي به زندگي نامه هنري احمد پرویزآهنگسازوترانه سرای جوان وخوش صدا
- شیرین نظیری فعال حقوق زنبانوافسانه ستاره هنرموسیقی افغانستان
- نگارنده: زلمی رزمیهمایون سخی نوازنده پنجره طلائی هموطن ما در یک نگاه
- عطا احمدىراجش كنا ستاره سينماى هند درگذست
- سید احسان " واعظی "استاد محمد حسین سر آهنگ( بخش دوم )
- سید احسان واعظی پایه های مستحکم خرابات کابل
- سید احمد ضیا نوری سلام به این مرد با وقار از روز ازل تا لحظهء غروب
- ماریا دارو الحاج عبدالمحمد همآهنگ
- نگارنده: زلمی رزمیشاخه گلی به احمدظاهر
- نگارنده : زلمی رزمیبه یادمان سومین سالگرد درگذشت خانم ژیلا آوازه خوان سابقه دار رادیو و تلویزیون کشور
- نوشته داکتر عارف پژمانهماهنگ ، صدايی کابليان، خاموش شد!
- ولی محمد« نورزی»د استاد هم آهنګ په یاد
- عطا احمدىبازهم صداى دلنواز ديگرى خاموش شد!
- همایون باختریانیغلام محمد مصور میمنه گی پیشاهنگ هنر نقاشی مصور
- رسول پویاندر مجلس استاد محد علی عطار هروی
- دکتر بیژن بارانوزن هجایی سرود سراومد زمستون
- اسماعیل هوشیارفاصله فتوای دیروز تا به امروز !
- امان معاشر،خبرنگار آزاد فلم برقع در فستیوال بین المللی فلم های مستند درونکوور کانادا
- دکتر بیژن بارانگویشهای ترانه و سرود
- نگارنده : زلمی رزمیسینمای افغانی درکجا ایستاده است؟
- نوشته : ماریا دارو آنکه هویدا بود ناپیدا شد مگر طنین صدایش که آخرین بار شینیدم در گوشهایم ظنین انداز است
- عبدالو کیل کوچی ظاهر هویدا به جا ودانگی پیوست
- ولی محمد نورزیدافغانستان نامتو سندرغاړی ظاهرهویدا په آلمان کي په حق ورسیدې
- نگارنده : زلمی رزمیمرگ هنرمند درغربت
- عطا احمدىظاهر هويدا آوازخوان نسلهاى ديروز،امروز و فردا ى كشور درگذشت
- حمید محویبرتولت برشت دربارۀ سینما (1931-1933)
- نقدی از همایون کریمپورهمسایه
- دکتر بیژن بارانمحبوبترین سرود ایرانی- سراومد زمستون
- نگارنده : زلمی رزمینگرش کوتاهی دربارهٔ شخصیت هنری نجیب رستگار
- سیامک ستودهگلشیفته فراهانی خراشی بر پوست شب
- نگارنده: زلمی رزمیاستادهماهنگ چهره سرشناس و بنام هنرموسیقی سرزمین ما دربستربیماری
- سید احمد ضیا نوریضایعهء فرهنگی
- نگارنده : زلمی رزمیتواب وهاب هنرمندچیره دست و قابل افتخار برای جامعه افغانی
- کریم پوپلصفدر توکلی
- نیلاب موج سلامفریدا کالو، لیوتروتسکی، اندری برتون، نمایشگاه پاریس
- برگردان میم حجرییوهانای مقدس کشتارگاه ها (2)
- صالحه رشیدیدر حقيقت فلم مدرسه افتتاح شد !
- برگردان میم حجرییوهانای مقدس کشتارگاه ها (1)
- عطا احمدىجگجيت سينگ شهنشاه غزل خاموش شد
- ارسالی ش اسحاق زیدرگذشت شهنشاۀ غزل، جگجیت سنگ
- باز گل بدخشیکریم پوپل
- برای ویکتور خارا یازده سپتامبر
- نگارنده : زلمی رزمی تبصره ای پیرامون ( تبصره گذرا بر تدویر نشست فرهنگی کشورهالند) و جوایز سینمایی شهر فرانکفورت
- شبی در پای نوای دلنواز موسیقی با حبیب قادری فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد
- ارسالی شین میم شینفرزند «وین سرخ»
- زلمی رزمییادمان اولین سالگرددرگذشت رحیم مهریار
- زلمی رزمینگاهی به ویدیوهای افغانی و ویدیوسازان
- محمدرضا راثی پورسردسته ابلهان تهران
- ازکریم پوپلبابه قِران
- ماریا داروتداوی جناب امانی هنرمند خوش آواز آغاز گردید
- نوشته نذیر ظفربلبلی که ترانه ندارد
- فرشید رویاییکمانکشی های مروت
- نگارنده : زلمی رزمی امیرجان صبوری هنرمندی که با دختر(هری) بدنیا آمد
- مکی عارفیادبود درگذشت زنده یاد عارف جهش
- برگزیده نقاشی هایبرگزیده نقاشی های
- برگردان شین میم شینپابلو پیکاسو ـ نقاش توده ها
- فرامرز دادرسخرسی که دو گروگان آلمانی را در ایران نجات داد
- منیر سپاسصدای خراباتیان کابل
- همت الله امین زینازيه اقبال دپښتوژبې غزلبوله سندرغاړې
- امان معاشر مصاحبۀ تلفونی خبرنگار مجلۀ نشریۀ زن با خانم پرستو بلبل خوش آواز کشور ما
- نگارنده : زلمی رزمی خانم پرستو مهریار ستاره همیشه محبوب هنرموسیقی بانوان کشور
- دکترحمید مفیدحمید جلیا مردیاز تبار هنر و خرد
- متن کامل دفاعیه جعفر پناهی تاریخ برخورد با هنرمندان را فراموش نمیکند
- حمید محویتأملاتی دربارۀ مفهوم سینمای ایران
- الف - محشور چشمان آبی چهره گلابی
- نو شته نذیر ظفرهنر مل ؛ هنر مل بود
- فضل الرحیم رحیم ممثل ، دایریکتر و صورتگری با جاذبه ئ از عشق و ا مید جهان فانی را وداع گفت
- دکتر بیژن بارانتطور موسیقی ایرانی
- نگارنده : زلمی رزمی نگاهی گذرا بزندگی وکارنامه های جلیل احمدمسحورجمال
- فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد گفت و شنود با محترم منیر سپاس ، آوازخوان با استعداد کشور ما مقیم المان
- امان معاشرستار صابری هنرمند نقاش، نویسنده، و کارتونیست مستعد کشور
- امان معاشر،خبرنگار آزادسخنی چند با یک تن از جوهر شناسان
- نوشته : انجنیر صدیق قیام تال و لی یا ریتم
- نکارنده : زلمی رزمی مرگ رحیم مهریارآوازخوان خوش آواز وسابقه دار رادیوتلویزیون کشور
- همت الله امین زیله سندرغاړې نازيې اقبال سره ادبي مرکه
- فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد گفت و شنود با محترم ببرک وسا ، موسیقیدان افغان مقیم المان
- فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزاد اینک سی و یک سال ازمرگ احمد ظاهر ، آوازخوان نسلها می گذرد او هنوز هم محبوب قلبهاست
- نگارنده : زلمی رزمیبیاد استاد فقید محمدحسین سرآهنگ
- فضل الرحیم رحیم گفت وشنود با ممثل ورزیدهء تیاتر و سینما کشورما آقای زبیرپاداش مقیم المان
- انجنیر صدیق قیام انواع موسیقی در جهان
- انجنیرعبدالقادرمسعود ارواښاد استاد اولمیر زموږ د هیواد ویاړلي اوبرمیاله هنري څیره
- سید احمد ضیا (نوری) چراغ دیگری خاموش شد
- نوشته : انجنیر صدیق قیام راگ و تات
- نيلاب سلامبدرود « رودگر » با رود زندگی
- عبدالوکیل کوچیهنر وهنر مند
- نو شته نذیر احمد (ظفر)خنده ای اشکریز
- فضل الرحیم رحیم انیسه وهاب ، هنربیشه ء ممتاز کشورما جهان فانی را وداع گفت
- مرکچی: انجنیرعبدالقادرمسعود د خوږغږلرونکی سندرغاړی استادیارمحمدسره ځانګړی مرکه
- حمید محوینقدی در بارۀ «انجمن هنر در تبعید»
- فضل الرحیم رحیم گفت وشنود با احمد پرویز آهنگساز و آواز خوان خوش صدا و با ذوق
- نوشته : انجنیر صدیق قیام مبدأ موسیقی و فولکولور
- فضل الرحیم رحیم گفت و شنود با محترم بشیر دژم ، هنرمند با سابقه عرصهء موسیقی افغانستان
- نوشته : انجنیر صدیق قیامدرک موسیـــــــــــــقی
- آصفه"صبا "یادی از پروفیسور غلام محمد میمنگی
- انجنــــــــــــیر صدیق قیام فراز ونشیب موسیقی در سر زمین ما
- مرکه کونکی انجنیر زلمی نصرتد محترم فرهاد «دولت زی» سره لنډه مرکه!
- نگارنده : زلمی رزمی جشنواره بزرگ موسیقی افغانی درشهرهامبورگ یک استثنا بود
- میهن فدا -- محشوربه بهانه هشتاد سالگی لتا منگیشکر بخش سوم
- میهن فدا -- محشوربه بهانه هشتاد سالگی لتا منگیشکر بخش دوم
- انجنیر صدیق قیام سرقت آثار ادبی دیگران گناه نابخشودنی است
- میهن فدا -- محشور به بهانه هشتاد سالگی لتا منگیشکر
- فضل الرحیم رحیم خبرنگار آزادچهارمین جشنواره ء اهدای جوایز تلویزیون آریانا، به بهترین های هنر موسیقی افغانستان، در شهر هامبورک المان
- رزمیآشیانه
- فضل الرحیم رحیمآیندهء درخشان در انتظار جوانی بنام احمد پرویز ، آواز خوانی با صدای سحر انگیز
- انجنير سيد احسان واعظی خرابات و نقش آن درسيمای فرهنگی کشورمان
- داکتر خاکستر تکه تکه تکه میشم
- زلمی رزمی دنیای هنروهنرمندان
- نگارنده : زلمی رزمیزما درهمه مرگ را زاد ایم
- رستم پیمانعلل "جاوید"انگی آمدظاهر
- هـ. دوستگُرمانی، یا شاگرد شدن نزد استاد موسیقی،رسم پسندیدۀ نگهداشتنی
- سيد مرتضي حسيني شاهترابينگاشتهاي برای "آخرین ملکهی زمین"
- نگارنده : زلمی رزمی به مناسبت درگذشت ( بلبل بدخشان )
- امان معاشر خبر نگار ازادگیتار نواز یما شپون در شهر وانکوور کانادا
- امان معاشر خبرنگار ازادسخنی با مجید قیام رییس مرکز فرهنگی و خانه مولانا در شهر وانکوور کانادا
- امان معاشر نمایشگاه نقاشی ستار صبوری در کنفرانس صلح جهانی در کانادا
- عبدالقدیر میرزاییگزارش از اهدای جوایز به هنرمندان موسیقی افغانستان در کالیفورنیا
- فضل الرحیم رحیم حشمت خان ،با همه ارزو ها نیکی که برای شگوفانی سینمائی کشورما داشت چشم از جهان بست
- فضل الرحیم رحیم داکتر واحد نظری ، دایرکتر ، سناریست و طنز نویس موفق کشور ما در بلجیم
- فضل الرحیم رحیم حفیظ کروندگر ، اواز خوان پرتلاش و با استعداد
- دوکتور بشير افضلي وخانم ايلزا افضليسلطان و چهار دزد(پردهُ سوم)
- امان معاشرموسیقی میراثمز گنجینه سی
- دوکتور بشير افضلي وخانم ايلزا افضليسلطان و چهار دزد( پردهٌ دوم)
- امان معاشرتنبوره بابه قیران
- دوکتور بشير افضلي وخانم ايلزا افضليسلطان و چهار دزد
- امان معاشر ستاره هنری از سمنگان در اسمان هنر موسیقی ما درخشید
- دوکتوربشير افضلي وخانم ايلزا افضلي روباه مکار پر د ۀ پنجم
- فضل الرحیم رحیماستاد جلیل زلا ند ، شخصیت سرامد و ماندگار در موسیقی افغانستان
- فضل الرحیم رحیم فلم سیاسی و انتباهی پروفیسور روی صحنه امد
- دوکتوربشير افضلي وخانم ايلزا افضلي روباه مکار پردهّ سوم و چهارم
- نوشته : امید آذرخشپروفیسور امان الله " حیدرزاد"هنرمند والایی از تبار "مانی" و "بهزاد"
- فضل الرحیم رحیم حفیظ بخش ، غنچهء پرباری دست پرودهء شهنشاه غزل ، زنده یاد استاد رحیم بخش
- دوکتور بشير افضلي و خانم ايزا افضليپر د ه د و م
- فر ستنده : نذ یر ظفر نما یشگاه آثار تا ریخی افغا نستان سوال بر انگیز است
- دوکتور بشير افضلي و خانم ايزا افضلير و با ه مکا ر
- عبدل نصرت یک لحظه خاموشی
- ماريا دارو راحًیً چی وژارؤ په چیغو چیغو
- ترجمه از فرانسه توسط حمید محوی اتورانک هنر و هنرمند
- نويسنده: سيد مرتضي حسيني شاهترابينقد فيلم بادبادكباز يا گديپرانباز
- مترجم: انجنیرحفیظ اللــه زریـــر گنجینۀ در کابل
- زلمي رزمينگاهی به زندگی، شيوۀ کار وآثارزنده ياد ( نينواز)
- فضل الرحیم رحیم البوم " مادر" اولین کار هنری پیمان حبیب زی
- نو شته نذ یر (ظفر)سفیر دلها
- پشتون – ص – نبردموسيقي ،نوروزورسالت هاي ملي وميهني
- برگردان از یوسف آرینتا" تکسی در تاریکی" برنده اوسکاربهترین فلم مستند
- سعدشصت ساله گي ظاهرهويدا مبارک باد
- نگارنده: زلمی رزمیحضورزنان افغان درصحنه های تياتر
- سيد مرتضي حسيني شاه ترابينفوذ باليوود در افغانستان
- ترجمه ونوشته از :ظاهر دقیقجنگ چارلي ويلسون
- فضل الر حیم رحیم درسوگ و اندوهء شخصیت فرهنگی کشورما مرحوم ضیا قاریزاده
- نویسنده ظا هر دقیق تبصره وانتقاد یک هزاره مهاجر افغان از فلم گدی پرانباز
- فضل الر حیم رحیم گنجینه و پُند ک،اثر استثنائی هنر موسیقی کشور ما
- فضل الر حیم رحیم بصیر حید ر ، سینما گر موفق کشور ما
- فضل الرحیم رحیم مريم شريفي هنرپيشه موفق سينما
- اسد بودافرشتهاي با ناخنهاي سبز
- اسد بودا نسلكشي و منظره
- گزارشگر: ماریا یقینفیلم کوچه نارنجی
- فضل الر حیم رحیم گفت وشنود با دوشیزه رویا مالک، هنر پیشه سینماء خارج از کشور ما
- فضل الرحیم رحیم ظاهر هویدا ، با گامهای استوار از هنر موسیقی تا هنر هفتم ( سینما)
- فضل الر حیم رحیم با فريدون نيازی آشنا شويد
- فضل الر حیم فلم سیاسی و انتباهی پروفیسور
- فضل الر حیم رحیم بزرگداشت از شصت ویک سالگی صاحب صدای سحرانگیز ، هنر مند نسلها احمد ظاهر و بیست هشتمین سالروز مرگ ان سرود گر جاویدان
- مهدی حق وردی طاقانکِیتحلیل سریال جواهری در قصر
- سید احمد ضیا نوریبه یاد نابغه و پروفیسور هنر موسیقی و آواز خوانی در افغانستان
- فضل الرحیم رحیم سخنان چند پيرامون موسيقي تکنو
- اسدالله کشتمند امیر جان صبوری «نیک مردی از تبار نیکان»
- تهيه وترتيب - صباحاول مي سرود هاي جاودانه
- فضل الرحيم رحيمبه ياد بود از استاد رفيق صادق فقيد
- فضل الر حیم رحیمفیروزه نشانهء از مقاومت در برابر غم و درد روزگار
- فضل الر حیم رحیم آشنايي با کارتونيست چيره دست کشورما
- نیلاب سلامتأملی بر "عطر" یا "سرگذشت یک جنایتکار"
- فضل الر حیم رحیمهنر کهکشانی
- فضل الرحیم رحیم شب موسیقی رپ
- فضل الر حیم رحیم پنجه های سحرآميز شيفته محشر مي کند
- فضل الر حیم رحیمساربان به زادگاهش برگشت
- حضرت ظریفی 60مین سالگرد تولدو 27 مین سال روز وفات احمد ظاهر
- فضل الرحیم رحیمبه بهانهء بیست وهفتمین سال مرگ بلبل شوریدهءکشور
- فضل الرحیم رحیم طنین آوازی که بارور شدن موسیقی کشور را نوید میدهد
- گزارشگر مشعلخبر فرهنگي
- فضل الرحیم رحيم ياد نصرت پارسا را گرامی ميداريم
- ساجدهازدرياي آرام شعرتاموج نوازشگر موسيقي
- فضل الرحیم رحیم آشنايي با کارگردان فلم گل محمد و درمحمد
- فضل الر حیم رحیم با سخي رحيمي آواز خوان خوب آشنا شويد
- زریر راوش سرود باستان
- فضل الرحیم رحیم اميد هنری فردای ميهن ما
- ارسالي سمسورهنر، حقيقت و سياست
- ارسالي سپيده صدفبابانوئل شخصيت جذاب سينماي جهان
- منيرسپاس بلخيتراوش اصالت ترنم و اسرار عشق
- زهره يوسفيرفيق ِ صادق ِ مردم
- ارسالي بنفشه ميتراگوگوش در گفتگو با روزنامه اينترنتى «روز»: از زندان تهران تا قفس لس آنجلس
- تهيه و تدوين از عبدالعزیزجهت نگاه مختصری به سير موسيقي در افغانستان
- استادصباحهنر و خلا قيت هنری
- آزمونچارلی چالین
- تهيه و تدوين از استاد صباحهنرشرقي وغربي دربرگ هاي تاريخ
- زهره يوسفيپژواک در لايتناهي عشق و احساس
- ارسالي فرزاد ساحلسه جنبه نقد هنری
- ا ستا د صبا ح احمد ظاهرجا ودا نه مرد موسيقي کشو رما
- زهره يوسفيو بازهم ضايعه ی و اينبار هم جبران ناپذير
- تلخيص ا ز داکتر صيقلمروري برفيلم «اسكندر كبير» ساخته اليور استون
- تهيه و تدوين از استاد صباحهنربي مانند ، نامه چارلي چاپلين به دخترش وجالبترين مصا حبه پسرچارلي چاپلين
- رستاخيزامروزما را با ارثـيه سياه خود تباه کرديد فردا يمان را به خو د ما وا گذ ا ريد !!!