بازگشت
به بهانه هشتاد سالگی لتا منگیشکر بخش سوم
میهن فدا -- محشور میهن فدا -- محشور

 

 

 

                                                         

 

LATA                 MANGISHKAR 

 

             

 

  بانو  اند هیرا گا ندهی ، فرهیخته زن خا ور زمین ،

یگانه  فرزند جواهر لال نهر و ، بزرگمرد  تا ر یخ معاصر نیم قا ره،

 با نوی كه  لانه ی  شر وتجاوز یعنی پاکستان را تجزیه نمود ،

 در گفت و شنیدی با خبر نگارا ن در سال ۱۹۸۲  ترسایی گفته بود :

  آنچه كه ما داریم دیگران نیز دارند ولی  دو چیز مارا هیچ کس در جهان ندارد 

 , اندو لتا منگیشکر و تا ج محل میباشد . 

 

                                  

    _ 3 _                                     

لتا  جی هنگام گفت و گو با رسانه های گروهی از یگانه پرسشی که طفره میرود  و هیچ خوشش نمیآید پرسش در مورد عشق  و ازدواج است .

 ازهمین رو در نوشته ها ، در روز نامه ها، هفته نامه ها وماهنامه

 ها ییکه پیرامون زند گی و هنر او نوشته  شده است  از ان دو گستره کمتریاد شده  وگر شده هم بسیار نا بسنده میباشد .      

         من در پهلوی معلومات دست داشته ام با استفاده از مجله نامدار

 (( شمع  دلهی نو )) که دربین افغانها بنام

 ((  شمع دهلی )) شهرت دارد  ، برای پرداختن به این گستره ی مهم و مورد دلجسپی همه سود برده ام . این مجله در برخی از شماره های دهه ی شصت زایشی ترسایی سده ی گذشته پیرامون عشق و ازدواج لتا جی جسته و گریخته مطالبی را به نشر رسانیده که لب و لباب ان چنین است :        

پیش ازآنکه لتا جی بمثابه آواز خوان فلمهای بالیوود برگزیده شود  , طوریکه در بخش پیشتر نوشتم ، بالیوود دارای آواز خوانان نامدار ی و دران  جمله طلعت محمود که بنام هنرمند ابریشمین آواز شهرت داشت ،از محبوبیت زیادی برخوردار بود .  لتاجی خودش بار ها گفته بود که به  صدای نامبرده نسبت به دیگر آواز خوانان علاقه ی بیشتر دارد . و پس از آنکه اولین آهنگ های دوگانه با نامبرده اجرا کرد و از نزدیک باوی آشنا شد . آهسته آهسته این علاقمندی به عشق سوزانی تبدیل گردید ، که سوگمندانه این عشق یکجانبه بود  و طلعت محمود در حالیکه دارای زن و فرزند بود ازین عشق بیخبر و با لتا جی تنها بمثابه یک هنر مند همکار برخورد میکرد .   این بیخبری که  بی توجهی نا آگاهانه را به همرا ه  داشت عشق یکجانبه ی لتا جی را شعله ورتر میساخت  .    

اسباب نزدیکی بیشتر لتاجی با طلعت محمود همانا شوتنگ فلم های ((داغ   و ترانه )) با شرکت دلیپ کمار که نقش های مقابلش را مدهوبالا و نیمی ایفا کرده اند و آهنگ های این فلم ها را به گونه یکه و دوگانه  لتا  جی و طلعت محمود اجراکرده اند . شده بود . 

با گذشت هر روز ، لتا جی بیشتر در آتش این عشق  میسوخت و چون معشوق را   بی توجه میدید در پهلوی آنکه گرویده تر میشد خشم زنانه اش نیز اوج میگرفت)( به نظر من خطر ناک ترین خشم و کینه ی زن ، خشمش در عشق است )( . لتا جی باوجودآنکه به سر حد جنون ط لعت  محمود را دوست داشت ، از غرور و عزت نفس برای یکبار هم به مقابل او ازین عشق آتشین پرده بلند نکرد ،

 ولی چون بی توجهی طرف مقبل ادامه یافت ، آرام آرام شعله  های کینه و انتقام در قلبش در حال اوج گیری بود .

 اولین نشانه های این خشم در گستره ی کارآواز خوانی نمودار شد ، به این معنا که

 لتا جی که اینک ، محبوب ترین و در عین حال با نفوذ ترین شخص درین گستره بود ، به مخالفت ها و بهانه گیری های ضد  ط . محمود آغاز نموده و از دوگانه خوانی با وی امتناع نمود .  ط . محمود که اینک آرام آرام به راز عشق یکجانبه ی لتا جی واقف شده بود  در مرحله  ی نخست خواست که با کار توضیحی و (( نصایح پدرانه )) این اختلاف  و کینه توزی را از میان بردارد ، بیخبر از آنکه این کارش نتیجه ی وارونه میدهد . به این معنا که آخرین امید های طرف مقابل را نیز نقش بر آب مینماید و به واکنش بسیار شدید تر روبرو میشود .

 لتا جی اینک آشکارا به  تمام  موزیک سازان خبر میدهد :  ((  هر کس که برای 

 ط .محمود آهنگ بسازد ، او ساخته های ان موزیسین را اجرا نخواهد کرد )). و این به مثابه  پایان کار هنری  ط . محمود بود ، زیرا هرگاه  لتا جی با کسی  خشم کند ، بازار آنکس دیگر کساد است ، و هیچ کس حاضر نیست که کار و روزی خود را به خاطر  ط . محمود   ,با خطر روبرو سازد.    

پس ازین کار دشمنانه ی لتا جی روز گار ط . محمود تار و زند گی اش خوار گردید . همان آواز خوان حنجره ابریشمین که یکزمانی آهنگ هایش سر زبانها بود اینک دیگر نه تنها که خریدار نداشت بلکه کسی ازو یاد هم نمیکرد .  سرودگر آهنگ های :

 (( یی هوا یی رات و یی چاندنی ))    (( دل نادان تجهی  هو و ا  کیا هی  ))   

 (( میل تهی هین آکی دل هوا دیوانا  کسی کا ))

(( بی چین و نظر بیتاب وجیگر ))  و ...  اینک آواره سرک ها،   بیکار و بی روزگار شده بود . برای خاطره داران ، آهنگ)) یی هوا یی راتو . ..(( را با بر گردان ان پیشکش میکنم  :

 ***                                   

یی هوا یی رات و یی چاندنی, تیری ایک ادا پی نثا ر  و هی   ----   

     این هوا این شب زیبا وماه آسمان همه فدای یک نگاه توست

مجهی کیو نه هو تیری آرزو ، تیری جستو جو می بهار وهی  ----     

   من چگونه میتوانم که ترا آرزو نکنم ، چراکه جستجوی توبهار آفرین است 

 تجهی کیا خبر هی او بی خبر,  تیری ایک نظر من هین کیا اثر ----   

  ای بیخبر از حال من ، تو چه میدانی که در یک نگاه تو چه تاثیر ژرفی نهفته است 

جو غضب من آیی وو قهر و هی ، جو هو مهربان وو قرار و هی ---- 

   با یک اخم تو دل آزرده است و زمانیکه مهربان باشی یکسره آرام است

تیری بات و باتو هین دلنشین ، کوئی تجه سی بر کی نهین حسین ----   

 هر حرف و گپ تو دلنشین است و کسی زیباتر ازتو در جهان نیست 

هین کلی کلی مین جو مستیا ن تیری اک و کا, یی خمار و هی   ----   

     زیبایی و مستییکه در هر برگ گل وجود دارد باز تاب خمار چشمان توست

***

 

با گذشت هر روز و هر شب حالت  ط  . محمود بد و بدتر شده میرفت  ،  مساله  بجایی رسید که همکاران و دوستان، دیگر دست از بهبودی  محمود شستند و  او را در حال فراموش کردن بودند . درین میان دوستان  نامداری چون دلیپ کمار ، محمد رفیع ، ک. آصف (کارگردان نامدار ) و دیگران پا پیش گذاشته و به میانجیگری پرداختند . پس از کوشش های زیاد آنها توانستند که  لتا جی را نرم ساخته و از تحریمش منصرف سازند  ، واما اینک خود ط . محمود حاضر نبود که کنار بیاید . او میگفت که چون من فدای یک دشمنی بیهوده و بی دلیل شده ام ، بایدلتاجی ازمن معذرت بخواهد و اولین آهنگیکه من  اجرا میکنم باید با لتا منگیشکر باشد ، هنگامیکه این خواست ها به لتا جی رسید او  با خشم آنهارا رد نمود .

میانجیگران با مشکل بزرگی روبرو بودند و هر قدر میکوشید ند ، نمیتوانستند آنهارا از خواست هایشان  منصرف سازند . میگویند که کار به جاهای باریک  یعنی مقامات بالایی دولت کشانیده شد  . در نتیجه مداخله ی ان مقامات  یک فیصله میانگین به عمل آمد  و ان اینکه :

 ط . محمود از درخواستش مبنی بر عذر خواهی منصرف شود و لتا جی همرا با

 ط . محمود اولین آهنگش را به شکل دوگا نه اجرا نماید .       

         پس از بگو و بشنو های فراوان هردو جانب این قرار را پذیرفتند و او لین آهنگیرا که  ط-لعت محمود پس از سالها دوری از دنیای هنر آواز خوانی بالیوود   سرود 

همرا با لتا منگیشکر در فلم ((روپ کی رانی  - چورو کا راجا )) 

 ( شهبانوی زیبا روی  و پادشاه دزدان  ) با این مطلع  (( تم روپ کی رانی مین  چورو کا راجا  -- تیرا میرا پیار و نیرالا )) بود .  ولی سوگمندانه که این دیگر, ان آواز ملکوتی و ابریشمین نبود .و فشار جفا ها و کینه توزی ها آنرا در هم فشرده بود  .

نمود های بیرونی (ظواهر امر ) نشان میداد که لتا جی نیز دیگر آن عاشق سینه چاک دیروزی نبود ؟!  ولی یک چیزیکه روشن بود )) شرنگ(( دایمی صدای اوست

 که تا سالهای دراز دوام نمود و((داشت داد )) و دارای هوا خواهان و دوست داران بسیار بود و است.

و پس از پایان عشق نا فرجام نیز دل انگیز سرود ، قشنگ سرود و جاودانه های نوین آفرید  . 

ولی ستاره ی شهرت و اقبال طلعت محمود پس از چند صباحی افول کرد و

 نا مبرده در کنج گمنامی و عزلت غنوده و با زند گی پدرودگفت .   

                 ***                                         

پیشترسخن ازدوگانه خوانیهای لتا جی آمد . باید گفت که  دوگانه های او همه دلپسند ند , ولی آهنگ (( اجاری اب میرا دل پکاری -  رورو کی غم بی هاری )) با مکیش ، که احمد ولی آنرا کاپی کرده است  . 

آهنگ (( دل تیرا،  دیوانا هی صنم - جانتهی هون تم, کچ نا کهینگی هم - محبت کی قسم )) با محمد رفیع که  ((کرچ )) بسیار بالا داشت و جلیل جان مسحور جمال

آنرا نیکو کاپی کرده بود . و دوگانه های فراوان دیگر که با همه آواز خوانان مردینه سروده است . 

***                                         

پیرامون ازدواج  ویا کدام عشق دیگر لتا جی پس از پژو هش و کاوش زیاد همینقدر یافتم که  :  لتاجی در پایان دهه ی هفتاد و اوایل دهه ی هشتاد با اولاد های آهنگ سازان سابق به همکاری پرداخت که آنها عبارت بودند از راجیش روشن پسر روشن ،

 انو مالک پسر سردار ملک ،آنند میلند -  پسر چندرا گوپتا و  ا ر.دی . برمن پسر ا س.دی . برمن . در پایان همین بخش اینقدر زیاد شده بود : (( ار .دی . برمن که برادر شوهرآینده اش میشود )) واز ان چنین بر میآید که لتا جی گویا با پسر اس . دی . برمن ازدواج کرده باشد . ولی هر قدر کاویدم و پالیدم از چگونگی این ازدواج ،  ثمرات ان  ، دوام و عدم دوام ان و نام این شخص  چیزی نیافتم  . به گمان من که این پیوند شاید  در زمان نامزدی از هم پاشیده باشد .

***                                    

لتاجی در دهه ی هشتاد کار های خود را محدود ساخته و تنها با (( یاش راج)) که بنگاه فلم سازی اش بنام (( راج شری پرودکشن )) یاد میشود همکاری کرده و ساخته های آهنگ سازان جوان مانند  (( شیو هاری ، رام لکشمن و -  ای . ار .رحمان )) را بیشترینه  میسرود .  در دهه ی نود و آغاز سده بیست ویک  با (( یاش چوپرا ))و بنگاه  ((یاش راج فلم ))  آهنگ های  فلم های (( چاندنی ۱۹۸۹ --  لمهی ۱۹۹۰ --daar ۱۹۹۳ -- یی دل لگی  ۱۹۹۵-- دل تو پاگل هی ۱۹۹۷-- محبتی ۲۰۰۰  -- مجسی دوستی کروگی  ۲۰۰۲

-- ویر زارا ۲۰۰۴ )) را سرود ه است .

همچنان او درین اواخر یک آلبوم را که همه غزل های غیر فلمی بوده و در آن غزل سرای نامور (( ججیت سنگه ))او را همراهی کرده ، به هوا خواهان آواز خود پیش کش نموده است .

 در فرجام این نوشته پیش از آنکه از دو ریکارد  دیگر جهانی لتا جی یاد آور شوم سخنان (( شاهرخ خان )) شهنشاه فعلی بالیوود را که هنگام شرکت در یکی از کنسرت های لتا جی در اواخر سده ی گذشته  گفته بود ، نقل کنم : (( ای کاش من هیرویین

 میبو دم تا میتوانستم آهنگ های سروده شده ی لتا جی را -- لبسنگ -- کنم ))

***                                  

لتا جی در درازنای هنر آواز خوانی بیشتر از هر هنر پیشه ی دیگر کاندید جوایز و مدال های هنری گردیده و جوایز زیادی را از آن خود ساخته است ، درسالهای پسین برای اینکه هنر مندان جوان بتوانند جایزه به دست آورند ، خود را به جوایز کاندید نمیکرد . بزرگ  ترین وبا ارزش ترین  جایزه اش (( بهارتیا رهتنا )) میباشد که بالاترین جایزه ی ملکی  در هند به شمار میرود .

لتاجی دارای دو ریکارد دیگر جهانی نیز میباشد ، نخست آنکه نامبرده شصت وچهار و به  روایت دیگر شصت  و شش سال پیهم و بی ایست (بلا وقفه ) آواز خوانده ومردم باعلاقه مندی به این آواز ها گوش داده اند . دو دیگر اینکه لتا جی برای دو نسل هیرویین های فلم های هندی آواز خوانده ،(( از نرگس ، مدهوبالا ، مینا کماری و ویجینتی مالا ، در آنطرف

 شصت سال ،گرفته  تا ، مدهوری دکست ، کرشما کپور ، آشواری رای ،کجول و پریتی زینتا درین طرف شصت سال ,سروده و ایندو نسل سروده هایش را  لبسنگ  کرده اند . که سرودن برای مادر و دختر (( تنوجا  و کجول ،مادر و دخترهیرویین  ))  در دنیا مانند ندارد . 

لتا جی برای برای این مادر و دختر با فاصله پنجاه سال آهنگ سروده است  . برای تنوجه در سال ۱۹۶۳ در فلم ((راج کمار)) با این آغاز ( مطلع ) (( آجا آیی بهار  -- دل هی بیقرار -- او میری راج کمار -- تیری بین رها نه جایی )) با آهنگ سازی  ، شنکر جایکشن ، و برا ی  کجول  در سال ۲۰۰۲ در فلم

 (( دل والی دلهنیا لی جاینگی ))  با این آغاز ((مهندی لگا  کی رکنا –

 دولی سجا کی رکنا )) با آهنگ سازی -جاتین لالیت - سروده است . که در طول تا ریخ هنر آواز خوانی این اصل بی سابقه بوده و این را نیز میتوان یک ریکارد به حساب آورد . 

 لتا منگیشکر در ۲۷ جون ۲۰۰۷ آلبوم تا زه ی غزل هایش را که اشعارش از جاوید اختراست به بازار کشید . به عنوان پایان نیکو (حسن  اختتام ) باید بگو یم که لتا جی هیچ آهنگ ساخته ی o .p .nyar آهنگ ساز نامدار را نه سروده ، و آهنگ های نامبرده را خواهرش  اشا بهوسلی و گیتا رای سروده اند .

                                                                                                                                                 ==   پایان   ==    


December 20th, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل هنری