بازگشت
خاورميانه، انباري براي سلاحهاي مدرن
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

يكي از مناطقي كه امروز به انبار اسلحه هاي پيشرفته تبديل مي گردد منطقه خاور ميانه است. تنش دوام دار بين اعراب و اسرائيل، تحولات عراق و ايران، اختلافات مرزي و ارضي ميان كشورهاي اين منطقه، تنش هاي قومي و مذهبي و بالاخره گرايش هاي افراطي تروريستي با اعتقادات سلفي گري عواملي است كه زمينه را براي رقابت تسليحاتي فراهم ساخته و اين منطقه به سرعت تبديل به انباري از سلاح هاي پيشرفته مي گردد. چندين دهه است كه خاور ميانه نسبت به واردات و انباشتن سلاح هاي وارداتي نقش اول را در دنيا دارا مي باشد. به همان اندازه كه بحران در خاورميانه گسترش پيدا مي كند رقابت و واردات سلاحها و تجهيزات نظامي پيشرفته نيزافزايش مي بابد.آخرين محموله از تسليحات وارداتي براي خاور ميانه حدود63 ميليارد دالر است كه در باره آن چندين ماه تلاش و مذاكره صورت گرفت و طي چند هفته اخير  به توافق نهايي رسيدند. شان مك كورمك سخنگوي وزارت خارجه آمريكا مي گويدكه واشنگتن تلاش‌هاي خود را روي اين موضوع متمركز كرده ‌كه حمايت بيشتري از كشورهاي عربي منطقه براي مقابله با خطر سلطه ايران در منطقه انجام دهد. مقامهاي آمريكايي گفته‌اند از مجموع 63 ميليارد دالرتسليحاتي كه واشنگتن راهي خاورميانه مي كند، به ارزش30 ميليارددالر اسلحه و تجهيزات پيشرفته نظامي در اختيار اسرائيل قرار مي‌گيرد. اين محموله كمك تسليحاتي به اسرائيل شامل جنگنده‌هاي اف ‪ 22خواهد بود كه به گفته مقامهاي آمريكايي، رديابي آنها با رادار دشوار است. در بسته تسليحاتي آمريكا به عربستان نيز سامانه هدايت موشك و بمب به نام "جي‌دي.اي.ام" قرار داده شده كه قادر است موشكها و بمب‌هاي پرتاب شده از جنگنده‌ها را با دقت بسيار بالا به سمت هدفهاي تعيين شده ، هدايت كند. رابرت گيتس و كاندوليزا رايس وزيران دفاع و خارجه آمريكا اين هفته راهي هفت كشور عربي و اسرائيل مي‌شوند تا درباره اين فروش بزرگ تسليحاتي صحبت كنند.

يكي از دلايل عمده اي كه فروش اين تجهيزات را در خاور ميانه توجيه مي كند قدرت يابي تدريجي ايران در اين منطقه است و امريكا بيم از آن دارد كه ايران با توجه به پيشرفت سريع تكنولوژي نظامي كه دارد كشورهاي منطقه را تحت تاثير خود قرار دهد و از نفوذ امريكا در حوزه خاورميانه كاسته شود. اين كه اين دليل تا چه اندازه مي تواند اين ميزان از فروش تسليحات را طي سالهاي آينده به خاور ميانه توجيه كند بحث ديگري است، اما نكته اي كه نبايد فراموش كرد اين است كه خاور ميانه بدون قدرت گيري ايران نيز هميشه در گير بحران بوده وبه بزرگ ترين مركزواردات و انباشت سلاح حهاي وارداتي دو ابرقدرت جهاني در گذشته وحال تبديل شده است. درگذشته امريكا و شوروي سابق و نيز كشورهاي فرانسه و انگليس در اروپا انحصار فروش اسلحه را در جهان داشت و اكنون با فروپاشي شوروي، امريكا يكه تاز ميدان است و كشورچين نيزبه شدت در تلاش است تا بازاري براي فروش سلاح هاي خود، پيدا نمايد.يكي از منابعي كه كسر بودجه ابرقدرت هاي بزرگ را در وضعيت بحراني اقتصادي جبران كرده است فروش بي رويه سلاح و تجهيزات نظامي بوده است، پروفسور بارى روبين مى گويد:صـنـايـع اسـلحـه سـازى امـريـكـا پس ا زكاهش درگيرى امريكا در ويتنام در اواخر دهه 1960 و خـروج امـريـكا از صحنه جنگ در سال 1970 دچار ركود شد. از سوى ديگر افزايش بهاى نفت و خـروج دالرهـاى امـريـكـا براى نفت وارداتى ، عدم موازنه پرداخت شديدى در بازرگانى خارجى امريكا به وجود آورد كه مى بايست با تلاش در افزايش صادرات امريكا جبران شود.به راه انداختن صنايع اسلحه سازى و صادرات اسلحه يكى از راههاى جبران اين كسرى بود. در فـاصـله سالهاى 1970 تا 1975 صادرات اسلحه امريكا از يك ميليارد دالر به ده ميليارد دالر افـزايـش يـافـت و خـريـداران عـمـده ايـن اسـلحـه نـيـز ايـران( شاهنشاهي) و عـربـسـتـان سـعـودى بودند. عـلاقـه سـنـتـى شـوروى سابق بـه خـاورميانه و افزايش روز افزون درآمدهاى نفتى كشور هاي عربي باعث تشويق تجارت اسلحه شوروى سابق به ميزان 34 ميليارد دالر در فاصله سالهاى 1974 تا 1979 شـد وبراي شوروى فروش سلاح به صورت عملياتى پرسود براى جذب ارزهاى معتبر خارجى درآمده بود.

در منطقه خاورميانه مصردر زمان جمال عبد الناصر بزرگ ترين وارد كننده اسلحه از شوروي بود ، اما با سقوط ناصر در پي جنگ شش روزه اعراب با اسرائيل، مصرنيز به يكي از مشتريان اسلحه امريكايي تبديل گرديد. كشورعربستان سعودي   چهار دهه است كه بزرگ ترين وارد كننده اسلحه از امريكا مي باشد و در خريد اسلحه از امريكا اين كشور حرف اول را ميزند، در سال 1979 بودجه نظامى عربستان مبلغى بالغ بر 15 ميليارد دالر تعيين شده بود كـه نـسـبـت بـه سـالهـاى قـبـل از آن رشـد چـشـمـگـيـرى را نـشـان مـى داد. در سـال 1989 ايـن كـشـور پـنـج مـيـليـارد ويك صـد مـيـليـون دالر اسـلحـه خـريـدارى كـرد. در هـمـيـن سـال بـنـابـه گـزارش مـؤ سـسـه (جـردن انـدرس ) عـربستان بالاترين هزينه نظامى سرانه بـرابـر با (3014) دالر داشته است كه اين رقم از شش برابر هزينه مشابه براى امريكا يا از مجموع هزينه هاى نظامى سرانه امريكا، انگليس، فرانسه ، آلمان، پاكستان ، مالزى ، الجزاير، اندونزى ، سودان و نيجريه فراتر رفته است.

با آن كه امريكا چهار پايگاه مهم نظامي هوايي، در يايي و آموزشي را با هزينه گزافي براي عربستان ساخته است، اما هيچ گاه اين كشور به خود كفايي نظامي دست نيافته است، از آنجايي كه بحران در خاور ميانه روز به روز تشديد مي شود و با گران شدن قيمت نفت سالانه صدها ميليارد دالر به سوي كشورهاي اطراف حوزه خليج فارس سرازير مي گردد، اين كشورها نيازي نمي بينند كه خود ابتكار توليد و ساخت تجهيزات نظامي را به دست گيرند و در اين راستا تجربه اندوزند.كشور هاي اطراف اين حوزه با خرديد تجهيزات پيشرفته نظامي سعي مي كنند بنيه دفاعي خود را تكميل نمايند و از اين طريق امنيت خود را تامين نمايد. اما كشورهاي وارد كننده اسلحه يك نكته اساسي را توجه نكرده اند و ان اين است تجربه نظامي و تجربه ساخت تجهيزات نظامي نقش اول را در توانمندي نظامي دارا مي باشد.اگر چناچه تجربه و خلاقيت و ابتكار نظامي وجود نداشته باشد، تجهيزات پيشرفته نظامي كارآيي چنداني نخواهد داشت. جنگ شش روزه كشور هاي عربي با اسرائيل در سال 1967 نشان داد كه تجهيزات مدرن كشور هاي عربي در برابر حملات هوايي اسرئيل تازه تاسيس اما باانگيزه از كار افتاد و مناطق وسيعي ازخاك كشورهاي عربي به اشغال اسرائيل درامد. كويت با آن كه ميليارد ها دالر تجهيزات نظامي از كشورهاي غربي خريده بود 24 ساعت هم در برابر حملات نظامي صدام حسين در دهه نود ميلادي مقاومت نتوانست و اين كشور به اشغال نظاميان عراق درآمد.

امريكا قراراست بمب هايي را در اختيار عربستان قرار دهدکه در عراق و افغانستان آزمايش شده است.اين تجهیزات شامل سامانه ای به نام جي‌دي.اي.ام ای ام می شود که می تواند بمبهایی را که به صورت سقوط آزاد از هواپیما فرو می ریزد با دقت بسیار بالایی در هر نوع شرایط آب و هوایی بسوی هدف هدایت کند و با آن هر بمب به صورت جداگانه و مستقل از دیگر بمبها قابل هدایت است. با تمام مدرن بودن اين نوع ار بمب ها هنوز نتوانسته است نيروهاي تروريستي القاعده را از افغانستان و عراق كاملا از پاي دراورد، گفته مي شود آمریکا در جنگ با طالبان با استفاده از این سامانه بیش از 4500 بمب روی افغانستان فروریخت و بعد از آن در جنگ عراق هم بیش از 6500 بمب با این روش بسوی هدف هدایت شده است. با اين كه اين بمب ها را دقيق توصيف مي كنند اما در افغانستان و عراق تا كنون نتوانسته اند از كشتارغير نظاميان جلو گيري كنند. به هر حالآنچه براي كشورهاي مسلمان لازم است و بدان نياز اساسي دارند كسب تجربه و مهارت هاي نظامي و تسليحاتي مدرن است و آنان بايدبا تلاش و خلاقيت و ابتكار خود شان اين مهارت ها و تجربيات را بدست آورند.   

  

 

 

 

 

 

 

 

 


July 29th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی