بازگشت
چشم اندازي تحولات پاکستان وتاثيرآن براوضاع افغانستان
راد مرد اسکاري راد مرد اسکاري

بخش دوم وپاياني

نخست‌وزير سابق پاكستان دولت فعلي پاكستان را عامل اصلي ادامه‌ي درگيري‌ها در افغانستان معرفي كرد. بي‌نظير بوتو، نخست‌وزير سابق پاكستان در گفت‌وگو با اين شبكه رژيم نظامي فعلي پاكستاني را يك رژيم فاسد خواند و ابراز اميدواري كرد كه براي حضور در رقابت انتخابات پارلماني كه قرار است در ماه اكتبر برگزار شود، به پاكستان بازگردد . بوتو اگرچه در لندن در تبعيد به سر مي‌برد اما رياست بزرگترين حزب مخالف در پاكستان ( حزب مردم پاكستان) را برعهده دارد . بوتو تصريح كرد: هيچ چيز در افغانستان حل نشده است، به نظر من اگر به ريشه اصلي معضلات در افغانستان نگاه كنيم، متوجه مي‌شويم كه مشكلات مربوط به ناتواني دولت پاكستان در دفاع كردن از اختيارات دولتي و يا ايالتي در مناطق قبيله نشين و ديگر قسمت‌هاي اين كشور، عامل اصلي اين مناقشات است . ناتو اعلام كرده است كه در حال سركوب نيروهاي طالبان در افغانستان است اما اين شبه نظاميان مي‌توانند در سراسر مرز افغانستان و پاكستان و با ورود به مناطق قبيله‌نشين در پاكستان تجهيز شوند و به استراحت بپردازند . مجامع بين‌المللي معتقدند كه دولت مشرف در سركوب طالبان ناتوان بوده است.

بوتو نسبت به كشته شدن نيروهاي كانادايي در افغانستان يا خانواده‌هاي اين كشته‌شدگان ابراز همدردي كرد . بوتو هم‌چنين به كشته شدن سربازان پاكستان در جنگ با شبه نظاميان طالبان اشاره كرد و همچنين خواستار ادامه‌ي فعاليت ناتو در افغانستان شد.

نخست‌وزير سابق پاكستان گفت: فكر نمي‌كنم نيروهاي كانادايي از افغانستان خارج شوند. فكر مي‌كنم اگر ناتو از افغانستان خارج شود، فاجعه به بار خواهد آمد . از سوي ديگر بي‌نظير بوتو در مصاحبه با پايگاه اينترنتي صداي آمريكا به حاكم نظامي پاكستان هشدار داد كه زمان براي ايجاد توافق با وي در حال به پايان رسيدن است . بي‌نظير بوتو اعلام كرد كه پرويز مشرف، رييس‌جمهور پاكستان هنوز در مورد اين كه آيا وي به برآورده كردن تقاضاهاي نخست‌وزير پاكستان تمايل دارد يا خير، پاسخي نداده است .

مشرف تلاش مي‌كند تا حمايت‌هايي را از طرف حزب مردمي پاكستان كسب كند . نخست‌وزير سابق پاكستان اظهار داشت كه وي خواهان اين موضوع است كه حاكم نظامي فعلي پاكستان ممنوعيت بازگشت وي به اين كشور و اتهام‌هاي فساد عليه وي را لغو كند . بوتو گفت: در يك موضوع شك ندارم و آن موضوع اين است كه زمان براي ژنرال پرويز مشرف در دستيابي به سازش با مخالفان در پاكستان در حال اتمام است.

نخست‌وزير سابق پاكستان بار ديگر از تاييد گزارش منتشر شده مبني بر اين كه وي اخيرا با مشرف در ابوظبي ديدار مخفيانه داشته است، امتناع كرد.

بوتو بارها از مشرف خواسته است تا يونيفرم نظامي خود را كنار بگذارد.

بوتو گفت: تا زماني كه مشرف يونيفرم نظامي بر تن داشته باشد، مذاكره با وي امكان‌پذير نيست. اين موضوعي است كه مغاير با قانون اساسي است.

نخست‌وزير سابق پاكستان خاطرنشان كرد كه اگر مشرف سعي كند قبل از برگزاري انتخابات عمومي دراين كشور بار ديگر به عنوان رييس‌جمهور انتخاب شود حزب مردمي پاكستان ممكن است از حضور در پارلمان اين كشور كنار برود و انتخابات را تحريم كند.

بي‌نظير بوتو از پرويز مشرف خواست تا بسته‌ي اصلاح تقسيم قدرت را تا پايان ماه اوت ارايه كند و گفت، حزب وي با نزديك شدن به انتخابات از اوضاع كنوني عصباني شده است . بي‌نظير بوتو، نخست وزير اسبق در تبعيد پاكستان به شبكه‌ي تلويزيوني پي.بي.اس آمريكا گفت: من به ژنرال پرويز مشرف، رييس جمهور پاكستان گفته‌ام كه حزبم بسيار نگران است؛ چرا كه انتخابات در پيش است و تا پايان ماه جاري ما به واقع مي‌خواهيم بدانيم در كجا قرار داريم . بي‌نظير بوتو گفت: ما يا يك اصلاحات تقسيم قدرت داريم يا نداريم. اگر ما چنين بسته‌اي را داريم خوب، پس به طرح‌هايي نياز داريم كه براي اجرايي كردن آن بايد بر روي آن توافق حاصل شود . ديدگاه بوتو كه از سال‌هاي 1990 - 1988 و 1996-1993 به عنوان نخست وزير در پاكستان خدمت كرده، پس از آن بيان شد كه اين شبكه‌ي آمريكايي از وي پرسيد چه مدت طول مي‌كشد تا بوتو به اين نتيجه برسد كه مشرف درباره‌ي تقسيم قدرت با وي جدي نيست .

بوتو كه سكان رهبري حزب مردمي پاكستان را از لندن و دوبي بر عهده دارد، در جلسه‌اي اعلام نشده ماه گذشته با مشرف ديدار كرد، اما هرگز علنا به انجام اين نشست اقرار نكرد . هدف از اين اجلاس مباحثه درباره‌ي توافق احتمالي تقسيم قدرت در آستانه‌ي انتخابات رياست جمهوري بود . بوتو گفت، اگرهم وي نتواند به توافقي با مشرف دست يابد هم چنان به بازگشت به پاكستان و مبارزه براي حزبش و پيوستن به احزاب سياسي ميانه رو ديگر متمايل است.

 نخست وزير اسبق پاكستان گفت: من اميدوارم مذاكرات ميان مشرف و حزب مردمي با بن بست روبرو نشود. ما تنها در صورتي مي‌توانيم از بي‌محبوبيتي مشرف در كشور خلاص شويم كه بهاي دموكراسي را بپردازيم . مقامات رسمي آمريكا معتقدند، ائتلاف با بوتو بهترين شانس براي مشرف در باقي ماندن در مسير رياست جمهوري است . كاخ سفيد اعلام كرده، مقامات برجسته‌ي آمريكا اخيرا با نقش آفرينان سياسي برجسته‌ي پاكستان در تلاش براي ايجاد يك مركز سياسي ميانه‌رو و برگزاري انتخاباتي آزاد و منصفانه در پاكستان ديدار كرده‌اند . بوتو گزارش‌ها مبني بر اينكه آمريكا در پس توطئه‌اي براي ايجاد يك تقسيم قدرت در پاكستان است را رد كرد اما اذعان كرد، واشنگتن از اين تحولات مطلع است.

بوتو گفت: هيچ توطئه‌اي از آمريكا درباره‌ي ائتلاف مشرف و حزب مردمي پاكستان همانطور كه در مطبوعات پاكستان آمده وجود ندارد. اما مطمئنا آمريكا در برقراري ثبات در پاكستان نفع مهمي دارد چرا كه پاكستان متحد كليدي جنگ عليه ترور است . بي‌نظير بوتو ادامه داد، حزب مردمي و مسلم ليگ (PML-N) نواز شريف، ديگر نخست وزير سابق در تبعيد پاكستان با ريچارد بوچر، مشاور وزير خارجه‌ي آمريكا ديدار كرد.

رهبر حزب مردم پاكستان گفت، مشرف براي يك توافق احتمالي بايد به كنار گذاشتن يونيفورم نظامي‌اش، لغو ممنوعيت دوره‌هاي نخست وزيري و هم چنين لغو اتهامات فساد عليه وي (بوتو) متعهد باشد . وي افزود، موضوع مهم ديگر ارايه‌ي‌ اين تضمين از فرماندهان ارتش است كه انتخاباتي آزاد و منصفانه برگزار شود . بوتو ادامه داد: هيچ يك از اين اصلاحات و هم چنين صندوق‌هاي راي شفاف هنوز به اجرا درنيامده است. بنابراين حزب من عصباني است اگر اين موارد هم‌اكنون كه ما در آستانه‌ي انتخابايم اعمال نشود، پس كي قرار است انجام شود؟ بوتو در پاسخ به انتقادها مبني بر ائتلاف با مشرف و بيان اين مطلب كه "بوتو خودش را به مشرف فروخته است" گفت: آنچه كه ما به دنبال آن هستيم، مصالحه‌اي است كه مي‌تواند به برقراري ثبات، دموكراسي و نظم عمومي در پاكستان منجر شود. اين ديگر به خود مردم پاكستان مربوط است كه كساني را كه مي‌خواهند رهبري‌شان را برعهده بگيرند، برگزينند.

بي‌نظير بوتو از مشرف خواست به قول‌هايش درخصوص برگزاري انتخابات سراسري تا قبل از پايان ماه جاري، زمانيكه حزب وي در خصوص ورود به ائتلاف سياسي براي حفظ دموكراسي تصميم‌گيري خواهد كرد، عمل كند . بي‌نظير بوتو، رهبر تبعيدي پاكستان تاكيد كرد كه حزب وي با جنرال پرويز مشرف، رييس‌جمهور پاكستان حدود يك سال در باره‌ي ائتلاف احتمالي در انتخابات پارلماني كه اواخر سال جاري برگزار خواهد شد، مذاكره كرده و قول انجام اقدامات اعتماد ساز زيادي را از وي گرفته اما تاكنون هيچ اتفاقي در اين راستا رخ نداده است . بو‌تو افزود: بنابر اين حزب من مي‌گويد آيا اينها فقط در حد حرف بودند؟ يا قرار است حركتي نيز انجام شود؟ ما بايد شاهد عمل به اين تعهدات ظرف دو يا سه هفته‌ي آينده و تا قبل از تصميم‌گيري نهايي حزب من در خصوص موضع نهايي‌ باشيم .

بوتو كه تاكنون دوبار سمت نخست‌وزيري پاكستان را تا قبل از فرارش از كشور در سال 1999 عهده‌دار بوده از ذكر جزييات قول‌هايي كه مشرف داده خودداري كرد، اما حزب وي كنار گذاشتن لباس نظامي مشرف و تحويل كنترول ارتش در صورت اصرار وي براي باقي ماندن در سمت رياست‌ جمهوري پاكستان را خواستاراست . اين حزب هم‌چنين انجام اصلاحات انتخاباتي براي اينكه تمامي راي دهندگان قادر به ثبت نام باشند و جامعه‌ي بين‌المللي بتواند بر شمارش آرا نظارت كند را درخواست كرده است . بوتو در سخنان خود در شوراي روابط خارجي اظهار داشت: كشور من، پاكستان دوباره دچار بحران شده و اين بحران نه تنها كشورمن و منطقه را تهديد مي كند بلكه مي تواند پيامد هاي منفي بر كل جهان داشته باشد.

وي تاكيد كرد كه بحران پاكستان، تشديد درگيري‌ها با افراطيون مذهبي و افزايش اعتراضات از جانب حاميان دموكراسي، ريشه در قوانين نظامي دارد . دولت مشرف متحد كليدي آمريكا در جنوب آسيا باعث افزايش افراط ‌گرايي در كشور شده است . بوتو افزود: مناطق تحت كنترول دولت در سال 1996 اكنون در دست نيروهاي طالبان مرتبط با القاعده است كه از اين مناطق براي حملاتشان عليه نيروهاي آمريكا و ناتو در سراسر مرز با افغانستان استفاده مي كنند . نخست‌وزير سابق پاكستان تاكيد كرد: من در پي هدايت پاكستاني دموكراتيك هستم كشوري كه از يوغ ديكتاتوري نظامي آزاد باشد و پناهگاه امني براي تروريسم بين‌المللي نباشد.

 وي در ادامه تصريح كرد كه پاكستان دموكراتيكي كه وي به دنبال آن است باعث ثبات افغانستان نيز خواهد شد، فشارها برنيروهاي ناتو را كاهش مي‌دهد در پي سران كارتل‌هاي مواد مخدر كه تروريسم را از لحاظ مالي تغذيه مي‌كنند خواهد بود و حكومت قانون را برقرار خواهد كرد به گونه‌اي كه هيچ كس نتواند حق اداره‌ي ارتش ها و شبه‌نظاميان خصوصي را داشته باشد . بوتو گفت كه تا اواخر سال جاري براي هدايت جنبش احياي دموكراسي به پاكستان بازخواهد گشت.

همچنان بي‌نظير بوتو هشدار داد، تهديد تروريسم در مناطق قبيله‌يي بي‌قانون شمال غربي پاكستان تا زمانيكه يك دولت نظامي در قدرت باشد، بر طرف نمي‌شود . بي‌نظير بوتو، نخست وزير سابق در تبعيد پاكستان به شبكه‌ي تلويزيوني سي.بي.سي كانادا گفت: علت ريشه‌اي اين مشكل در ناتواني دولت پاكستان بر اعمال اقتدار دولتي و اختيارات كشوري در مناطق قبيله‌يي نهفته است . بوتو درباره‌ي رهبريت پرويز مشرف، رييس جمهور پاكستان گفت: ماداميكه ما كابينه‌اي داريم كه براي ادامه‌ي كار ديكتاتوري نظامي در پاكستان به تهديد تروريسم نياز دارد، هرگز از شر تروريسم خلاص نمي‌شويم . بوتو گفت: ارتش يك مشكل است.

 دموكراسي واقعي به نيازهاي اقتصادي و اجتماعي مردم پاكستان مي‌پردازد . نخست وزير سابق در تبعيد پاكستان از جامعه‌ي بين‌الملل خواست تا از انتقال دولت دموكراتيك نظام‌مند در اسلام آباد حمايت كند . مشاركت بوتو در انتخابات به اصلاح قانون اساسي بستگي خواهد داشت كه به نخست وزير اجازه‌ي خدمت براي سومين دوره را بدهد . اصلاحيه‌ي محدود شدن خدمت نخست وزير در پاكستان به دو دوره از سوي مشرف در سال 2003 و با هدف جلوگيري از انتخاب مجدد بوتو و نواز شريف، نخست وزير ديگر در تبعيد پاكستان اعمال شد . بوتو گفت: پولي كه به پاكستان داده شده، تاكنون به برقراري صلح در مناطق قبيله‌يي؛ جاييكه مردم با فقر دست و پنجه نرم مي‌كنند، منجر نشده است و شبه نظاميان از اين فقر براي به خدمت گرفتن آنها استفاده مي‌كنند . وي افزود: مردم ما در ميان گرگ‌ها انداخته شده‌اند. آنها در ميان شبه نظاميان‌ رها شده‌اند.

در هر حال مشرف مخالف بازگشت بوتو و نواز شريف، ديگر نخست‌وزير تبعيدي پاكستان به كشور براي هدايت احزابشان در انتخابات است. حزب مردمي پاكستان كه رهبري آن را بوتو برعهده دارد و حزب مسلم ليگ نوازشريف از احزاب سكولار هستند كه درميان طبقه‌ي متوسط جامعه از حمايت قابل توجهي برخوردارند و انتظار مي رود در انتخابات پارلماني به نتايج مثبت و مطلوبي دست يابند.

بوتو با اعتراض به اظهارات مشرف مبني بر اينكه بازگشت آنها به كشور باعث بي‌ثباتي كشور و رقابت‌هاي انتخاباتي خواهد شد، گفت: من و شريف معتقديم بازگشت مان فقط ثبات حزب حاكم را متزلزل خواهد ساخت . وي تاكيد كرد كه دوست دارد شاهد باشد آمريك

تحليلگران مي‌گويند، پيمان مشرف با بوتو كه حزب وي موسوم به حزب مردم پاكستان محبوب‌ترين حزب اين كشورمحسوب مي‌شود، عرصه‌ي حمايت مشرف را گسترده خواهد كرد  .  احزاب بي‌نظير بوتو و نواز شريف زماني براي اعمال فشار به منظور پايان دادن به حكومت نظامي در پاكستان با هم متحد شدند و يك ائتلاف مخالف چند حزبي موسوم به اتحاد احياء دموكراسي را تشكيل دادند . اما به نظر مي‌رسد كه اين اتحاد از زمان برقراري تماس‌هاي بوتو با دولت تضعيف شده است . از اين رو نواز شريف به يك اتحاد مخالف ديگر موسوم به "جنبش دموكراتيك تمام احزاب" كه اخيرا تشكيل شده و حزب بوتو در آن حضور ندارد، پيوسته است.

همچنان دريک تحول تازه نواز شريف با رد فشارهاي عربستان و دولت پاكستان براي باقي ماندن در تبعيد، تاكيد كرد، وي به منظور مبارزه با حاكم نظامي كشورش به پاكستان باز مي‌گردد.

نواز شريف با رد تهديد‌هاي سربسته‌ي متحدان پرويز مشرف، رييس جمهور پاكستان براي دستگيري وي، در نظر دارد از لندن وارد اسلام آباد شود . شريف در كنفرانس خبري در لندن گفت: من ده سپتامر به همراه برادرم به كشورم باز مي‌گردم چرا كه كشورم به من نياز دارد . اين اظهارات در حالي بيان شد كه عربستان و دولت پاكستان از وي خواسته بودند به توافق‌هاي پيشين خود مبني بر باقي ماندن در تبعيد متعهد باشد . در همين راستا مقامات رسمي پاكستان گفتند، پس از دريافت گزارش‌هايي مبني بر وقوع حملات تروريستي احتمالي يك روز پيش از ورود شريف به پاكستان، تدابير امنيتي در تمامي فرودگاه‌هاي اصلي كشور به سطح بالايي رسيده است . حزب نواز شريف اعلام كرد كه مقامات پاكستاني در آستانه‌ي بازگشت شريف به كشور بيش از دوهزارنفر طرفدار وي را دستگير كرده‌اند.

نواز شريف نخست‌وزير سابق پاكستان كه در سال 1999 در پي كودتاي پرويز مشرف عزل شد، مي‌گويد كه به رغم درخواست يك مقام عربستاني مبني بر دور ماندن از پاكستان به خاطر ثبات كشور، مصمم است از لندن عازم كشورش شود . احسان اقبال، سخنگوي شريف گفت: عملكرد دولت نشان مي‌دهد كه تحت حكومت مشرف هيچ گونه دموكراسي وجود نداشته است و ديكتاتوري بر كشور حاكم است . وي گفت: مقامات پاكستاني بيش از  دوهزارنفر فعال حزب شريف را در ايالت پنجاب (پايگاه قدرت سياسي نواز شريف) دستگير كرده‌اند.

 يك مقام پوليس ايالت پنجاب گفت، دوصدپنجاه فرد دردسر ساز جمع‌آوري شده‌اند . بازگشت نواز شريف به پاكستان براي پرويز مشرف رييس‌جمهور اين كشور چالش جدي و بزرگي محسوب مي‌شود . مشرف در سال 2000 در راستاي يك توافق ده ساله با نواز شريف وي را به عربستان تبعيد كرد. نواز شريف نيز در مقابل از حبس ابد به اتهام شركت در هواپيماربايي و فساد در امان ماند.

پاكستان مي‌گويد كه خانواده‌ي سلطنتي عربستان و رفيق حريري نخست‌وزير ترور شده‌ي لبنان در آن زمان، قرارداد تبعيد را تضمين كردند . اما نواز شريف گفت كه متوجه شده قرارداد تبعيد پنج ساله بوده است . در همين حال،‌ مقرن بن عبدالعزيز، رييس اطلاعات عربستان و سعد حريري پسر رفيق حريري، در اسلام‌آباد با پرويز مشرف ديدار كردند . مقرن بن عبدالعزيز با ابراز نگراني از ثبات پاكستان گفت:‌ ما واقعا و صادقانه اميدواريم نواز شريف به اين قرارداد احترام بگذارد .

يك منبع عربستاني اعلام كرد: عربستان به نواز شريف اجازه مي‌دهد تا به اين كشور وارد شود . اين منبع اعلام كرد كه شريف وارد جده مي‌شود و به وي اجازه اقامت داده مي‌شود . اين اظهارات در حالي بيان شد كه مقامات دولت پاكستان سه ساعت پس از ورود شريف به اين كشور، وي را دستگير كرده و با هواپيمايي به عربستان اعزام كردند . يك مقام امنيتي عالي‌رتبه‌ي پاكستان گفت: وي برگردانده شد . نواز شريف با تعهد به سرنگوني حكومت نظامي پرويز مشرف در پاكستان پس از گذشت هشت سال از بركناري‌اش به اين كشور بازگشت؛ اما پوليس پاكستان سه ساعت پس از ورودش وي را به اتهام پول‌شويي و فساد دستگير كرد . امجد مالك،‌ وكيل انگليسي نواز شريف نخست وزير اسبق پاكستان اعلام كرد: شريف با يك هلي‌كوپتر به بازداشتگاه منتقل شد . مالك اظهار داشت: مردم در پاكستان بايد آرام باشند و درك كنند كه چه اتفاقي براي نخست وزير سابقشان افتاده است . وي اظهار داشت: بياييد به دادگاه رفته و به عدالت آن ايمان آوريم.

نخست وزير دو دوره‌ي پاكستان پس از ورودش اظهار داشت، وي براي وارد آوردن آخرين ضربه به ديكتاتوري پرويز مشرف و متحد كليدي آمريكا به كشور بازگشته است . شريف از همان آغاز ورودش به پاكستان با مقامات دولتي پاكستان سر ناسازگاري گذاشت؛ به گونه‌اي كه وي حاضر نشد پاسپورتش را به مقامات رسمي به مدت دو ساعت ارايه كند . مقامات دولتي پاكستان گفتند، شريف پنجاه هفت ساله به يك اتاق حفاظت شده فرستاده مي‌شود و پس از آن يك هلي‌كوپتر وي را از فرودگاه خارج مي‌كند.

شريف پس از فرود هواپيمايش در فرودگاه اسلام‌آباد توسط ماموران كماندوي پاكستان در داخل هواپيما نگه داشته شد . يك مقام فرودگاهي پاكستان اعلام كرد، مقامات از وي خواستند تا به دلايل امنيتي همكاري كند اما شريف گفت حاضر به ارايه‌ي پاسپورتش نيست و در نظر دارد خود با مسوول مربوطه صحبت كند .

سپس وي به همراه يك پوليس به سوي اتاق مسوول امور مهاجرت حركت كرد . يك مقام دولتي عالي رتبه‌ي پاكستان نيز گفت، يك افسر از نهاد مبارزه با فساد در پاكستان با در دست داشتن حكم دستگيري منتظر ورود شريف است . اين مقام رسمي گفت، پس از تكميل مراحل قانوني شريف به زندان مي‌افتد.  نخست‌وزير اسبق پاكستان پيش از سفر به پاكستان در گفت‌وگو با تلويزيون پاكستان گفت: من به كشورم باز مي‌گردم تا آخرين ضربه را به اين ديكتاتوري و ارد آورم . خبرگزاري آسوشيتدپرس نيز اعلام كرد، شريف ‌به منظور رهبري مبارزات براي سركوبي حاكم نظامي كشورش وارد پاكستان شد .

خبرنگار اين خبرگزاري كه در همين هواپيما حضور داشت، اظهار داشت، كماندوها وارد خط هوايي بين‌المللي پاكستان شدند و شريف را محاصره كردند . اين خبرنگار گفت، شريف از ارايه‌ي پاسپورتش به مقامات مسئول مهاجرت كه در هواپيما بودند، خودداري كرد . در آستانه‌ي ورود شريف به پاكستان هزاران تن از حاميان وي در مسير فرودگاه اسلام‌آباد تجمع كرده بودند كه تعدادي از آن‌ها توسط نيروهاي پوليس دستگير شدند .

حاميان شريف در اين پرواز شعارهاي مشرف برو ، برو سر دادند . شريف پيش از ترك لندن هشدار داده بود كه دولت پرويز مشرف سعي در دستگيري يا اخراج وي مي‌كند.

وي در اخرين دقايق از برادرش شهباز شريف خواست تا در انگليس باقي بماند تا شهباز بتواند در صورت هر گونه اتفاقي براي نخست‌وزير سابق پاكستان حزب وي را رهبري كند . سخنگوي وزارت داخله پاكستان اعلام كرد، با شريف براساس قانون برخورد مي‌شود . وي از توضيح بيشتر در اين باره خودداري كرد . خبرنگار خبرگزاري آسوشيتدپرس كه در صحنه حاضر بود، اعلام كرد، حدود دوصد  تن از حاميان شريف به سوي نيروهاي پوليس كه مانع از دسترسي آنها به فرودگاه مي‌شدند، سنگ پرتاب كردند . افسران نيز به فير‌هاي هوايي و گاز اشك‌آور و ضرب وشتم مردم پرداختند..  پوليس پاكستان در درگيري ديگري در بزرگراه اصلي منتهي به فرودگاه حدود سي تن از حاميان شريف را مورد ضرب و شتم قرار داد و آن‌ها را دستگير كرد كه در اين ميان سخنگوي حزب شريف نيز حضور داشت.

 شريف پس از ورود به اسلام‌آباد در نظر داشت با يك كاروان همراه به خانه‌اش و پايگاه سياسي‌اش در لاهور منتقل شود . خبرگزاري رويتر نيز اعلام كرد شريف در گفت‌وگو با خبرنگار اين خبرگزاري در هواپيما اعلام كرد: من احساس خيلي خوبي دارم من آماده‌ي رويارويي با هر اوضاعي هستم . مقامات رسمي حزب مسلم ليگ نواز اعلام كردند، مقامات دولتي پاكستان پيش از ورود شريف حدود چهارهزار  تن از حاميان شريف و چند تن از رهبران اين حزب از جمله رييس و سه رهبر ائتلاف مذهبي متحد با اين حزب را دستگير كردند . شريف پيش از عزيمتش از انگليس به خبرنگاران گفت: خواست‌هاي من بسيار شفاف است.

من بايد به پاكستان برگردم تا از اجراي دموكراسي در كشورم حمايت كنم؛ چرا كه در غير اين صورت ما به باقي ماندن در كشوري مملو از هرج و مرج همان طور كه امروز شاهد آن هستيم، ادامه مي‌دهيم.

مطبوعات پاكستان از پرويز مشرف به دليل اخراج نواز شريف از كشور انتقاد كردند و هشدار دادند كه اين اقدام جنوب آسيا را به سوي هرج و مرج بيشتر سوق مي‌دهد . در تفسيري در روزنامه‌ي نيوز -چاپ پاكستان- آمده است: هيچ چيزي نمي‌تواند بدتر از آنچه كه روز گذشته در رژيم نظامي به رهبري مشرف روي داد، رخ دهد . در تفسيري در اين روزنامه به عنوان يك اقدام بسيار نااميدكننده آمده است، رفتاري كه با شريف شد محبوبيتش را در داخل افزايش مي‌دهد . اين روزنامه همچنين هشدار داد: اين كشور ظرف چند روز و چند هفته‌ي آينده با اوضاع سختي رو به رو خواهد بود . روزنامه‌ي انگليسي زبان داون نيز در مقاله‌اي نوشت: هم دولت و هم شريف نسبت به توافقنامه‌هاي پيشين زمان تبعيد شريف در عربستان بي‌توجه بوده‌اند.

اما در اين مقاله آمده است: اگرهم به نواز شريف اجازه‌ي ورود به كشور و حضور در دادگاه براي اتهاماتش داده شود، سعادت جاوداني نصيب پاكستان نمي‌شود.

روزنامه‌هاي پاكستان همچنين به رويارويي پيش بيني شده‌ي دولت و ديوان عالي پاكستان نوشتند  .

زماني كه دادگاه در ماه اگست حكم بازگشت شريف را صادر كرد، دستور داد كه مقامات نبايد مانع از ورود وي به هيچ نحوي شوند . روزنامه‌ي نيشين نوشت، دولت احتمالا با اعزام شريف به تبعيد نفس راحتي مي‌كشد، اما هشدار داد: مشرف و حاميانش نبايد فراموش كنند كه برخورد با موضوعات سياسي با استفاده از نيروي پوليس كشور را به سوي هرج و مرج مي‌كشاند . از سوي ديگر وكلاي پاكستاني در نظر دارند دادگاه‌ها در سراسر پاكستان را در اعتراض به اخراج شريف در سرپيچي از حكم ديوان عالي تحريم كنند .

حزب شريف اعلام كرد، اين حادثه (اخراج شريف ) يك روز سياه براي پاكستان است اما هيچ طرح فوري براي برپايي تظاهرات ندارد . يكي از اعضاي كانون وكلاي پاكستان گفت، وكلاي سراسر كشور پاكستان تمامي بررسي هاي قضايي را در اعتراض به اقدام دولت براي اخراج شريف تحريم مي‌كنند .

از سوي ديگر آسوشيتدپرس به نقل از شوكت عزيز، نخست‌وزير پاكستان اعلام كرد، دولت، شريف را براي بازگشت به عربستان مجبور نكرده و عربستان گزينه‌ي انتخاباتي خودش بود.

عزيز به شبكه‌ي تلويزيوني سي‌.ان.بي.سي گفت: ما شريف را براي بازگشت مجبور نكرديم. من گفته‌ام كه او دو گزينه دارد يا به زندان برود يا به عربستان.

 عزيز به توافقنامه‌ي شريف با عربستان اشاره كرد و گفت: وعده‌هاي ارايه شده‌ از سوي آن‌ها عملي شده است . عزيز در پاسخ به سوالي مبني بر اين كه آيا بازگشت شريف مي‌تواند بي‌اعتنايي به راي دادگاه باشد، گفت: اين موضوع به دادگاه مربوط است اجازه دهيد دادگاه دراين باره تصميم بگيرد . وي در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اين كه ‌آيا به شريف اجازه‌ي شركت در انتخابات‌هاي سراسري قريب‌الوقوع داده مي‌شود يا خير، گفت :  چنين تصميماتي از سوي كميسيون انتخاباتي اتخاذ مي‌شود

عزيز گفت: اين انتخابات‌ها آزاد، منصفانه و شفاف خواهد بود و مطبوعات و ناظران بين‌المللي و محلي اجازه‌ي نظارت بر آن را خواهند داشت . وي درباره‌ي گفت‌وگو با بي‌نظير بوتو، نخست‌وزير سابق پاكستان گفت، اين بخشي از يك آشتي سياسي ملي بود و دولت با تمام احزاب سياسي براي حصول اين هدف در تماس است . وي درباره‌ي توافق با حزب مردم به رهبري بوتو گفت: مذاكرات هنوز به مرحله‌ي نهايي نرسيده است .

عزيز در پاسخ به اين سوال كه آيا بوتو نيز با

از دو ماه گذشته عربستان سعودي در دو جريان بسيار مهم مذهبي و سياسي پاكستان مستقيما درگير شده و خود را به نوعي حاضر در صحنه‌ها احساس كرد، چون نقش آفرين و حضوري پشت پرده داشته است. موضوع نخست قضيه مسجد لال و مدرسه ديني حفصه بود كه حتي عبدالرحمن بن عبدالعزيز السديس امام جماعت مسجدالحرام(كعبه) چند روزي را در اسلام آباد گذراند و تلاش كرد تا عبدالعزيز و عبدالرشيد غازي برادران اداره كننده اين دو مكان را راضي كنند كه از حركت‌هاي تندروي تروريستي و ناهنجاري‌هاي كه به نفع اسلام نيست دست بردارند كه موفق نشد.  اين دو برادر بارها خواستار اجراي قوانين در پاكستان همانند عربستان سعودي شدند كه با مخالفت‌هاي مقامهاي دولتي و ديگر نهادهاي اين كشور مواجه بودند.

 اما اين تلاش‌ها مفيد واقع نشد و در سكوت عربستان، طي ‪ ۱۰روز عمليات ارتش و نيروهاي پوليس اين مسجد و مدرسه را تصاحب و تعدادي از طلاب مسلح پناه گرفته را كشته، زخمي و تعداد قابل توجهي را نيز دستگير كردند. جريان و واقعه‌ي سياسي ديگري كه دولتمردان عربستان سعودي نقش آفرين مستقيم آن بودند، تبعيد نواز شريف در سال ‪۲۰۰۰ بود. بسياري از سياسيون اين كشور به آن لقب نجات از مرگ دادند و نواز به جاي اعدام براي ‪ ۱۰سال به شهر جده تبعيد شد.

 نواز كه در ‪ ۱۹۹۹توسط كودتاي بدون خونريزي جنرال مشرف سرنگون شد، دستگير و روانه زندان اتك گرديد. وي كه متهم به پول شويي، طراح قتل مشرف ، اختلاس و اتهامات ديگري داشت، با دست نوازش سعودي‌ها از مرگ نجات يافت و با تعهدي ‪ ۱۰ساله به دولت پادشاهي عربستان مبني بر عدم هرگونه فعاليت سياسي و حزبي به همراه خانواده و برادرش  شهباز شريف  عازم اين كشور شد. در دوران هفت ساله‌ي تبعيد نواز به عربستان وي تقريبا سكوت اختيار كرد و از طريق دبي توسط كارگزاران خود مشغول فعاليت‌هاي اقتصاد و صادراتي شد. نواز پيش از اين در دوران حكومتش با دارا بودن چند كارخانه ذوب آهن، شكر، منسوجات، توليدات ميوه و … در صحنه اقتصادي به خصوص زادگاهش ايالت پنجاب حضوري فعال داشت. اين نخست وزير در تبعيد در سال ‪ ۲۰۰۶با درخواست از دولت عربستان و موافقت پاكستان به دليل معالجه فرزندانش راهي لندن شد و به فعاليت‌هاي جديد سياسي وي شروع شد.

از سوي ديگر دولتمردان عربستان انتظار نداشت كه رهبران سياسي پاكستان كه ادعاي هدايت مردم را دارند، از عهد و پيمان خود سر باز زنند و آن را زير پا بگذارند. اين نكته در محافل سياسي مطرح مي‌شد كه اگر عربستان سعودي نتواند برادران شريف را از بازگشت به كشورشان منصرف كند، روابط آينده با پاكستان زير سوال خواهد رفت. حساسيت اين موضوع زماني جدي شد كه نواز شريف اعلام كرد: در هر شرايطي دهم سپتامبر به كشور باز خواهم گشت و هيچ قدرتي نمي‌تواند از حضور من جلوگيري كند. شاهزاده مقرن بن عبدالعزيز نماينده ويژه پادشاه عربستان و رييس سازمان اطلاعات اين كشور روز هشتم سپتامبر وارد اسلام آباد شد و بلافاصله با حضور سعد حريري فرزند نخست وزير سابق لبنان با جنرال پرويز مشرف رييس جمهوري پاكستان ملاقات و گفت و گو كرد. وي بعد از اين ديدار در كنفرانس خبري گفت: برادران شريف براساس اخلاق و تعهدي كه دارند، نبايد به كشور بازگردند.

اين نماينده ويژه عربستان تاكيد كرد كه از مدت اين تعهد نامه سه سال ديگر باقي مانده است. به گفته وي، ما درباره بازگشت نواز شريف نگران نيستيم، بلكه امنيت داخلي پاكستان را عزيزتر مي‌دانيم و منافع ملي مقدم بر منافع شخصي افراد است. رسانه‌هاي خصوصي و مطبوعات در اين رابطه اعلام كردند كه اين شاهزاده سعودي در اسلام‌آباد خواهد ماند تا نواز شريف را دوباره با خود به جده ببرد.  نواز شريف وارد اسلام‌آباد شد كه توسط دولت زنداني شود و اين كار مي‌توانست مناسبات بين عربستان و پاكستان را تا حدود تيره كند و وي به محبويت بيشتري نسبت به خانم  بي‌نظير بوتو  رهبر حزب مردم دست يابد.

 به هر حال آنچه كه در اين چند روز مسايل داخلي پاكستان نمايان شد ، فشارهاي سياسي احزاب مخالف به دولت مشرف و مقاومت وي در برابر آنها و سردادن شعارهاي اجراي دمكراسي در كشور است .

 بسياري از ناطران سياسي معتقدند كه شعار اجراي دمكراسي در شرايطي سر داده مي‌شود كه منافع حزب‌حاكم تامين باشد و بازگرداندن نواز به جده مقابله با حكم ديوان عالي كشور بوده است.

همچنان بي‌نظير بوتو طي يك گفت‌وگوي اختصاصي باهفته نامه‌ي آبزرور، طرح‌هاي خود براي كمك به فقراي كشورش را تشريح كرد . بوتو در گفت‌وگو با اين هفته نامه متعهد شد كه براي بازگشت به قدرت در كشورش، سراغ اصول اساسي خواهد رفت و از نام نيك پدر فقيدش استفاده خواهد كرد . بوتو كه هشت سال قبل پس از دو دوره نخست‌وزيري كه هر دو با اتهامات بي‌كفايتي و رسوايي به پايان رسيد به تبعيد فرستاده شد، اظهار داشت، وي مبارزه‌اش را با شعار قديمي حزب مردمي پاكستان (ppp) يعني غذا، لباس، سرپناه انجام خواهد داد . وي تصريح كرد: تحت رهبري من حزب مردم نوگرايي، دموكراسي را به ارمغان خواهد ‌آورد و نيازهاي اساسي فقراي كشور را تامين خواهد كرد . ما نماينده‌ي محرومان، دهقانان، زنان، جوانان، اقليت‌ها و تمام كساني خواهيم بود كه دولت آن‌ها را ناديده گرفته است .

بوتو كه بسياري از طرفداران كليدي وي از زمين داران جنوب و شرق پاكستان هستند گفت‌وگو با نمايندگان پرويز مشرف  را تاييد كرد . بي‌نظير بوتو در گفت‌وگو با آبزرور گفت: سياست در پاكستان همانند سوار شدن به ترن هوايي است. ما در مذ اكرات 80 درصد پيشرفت كرده بوديم و اين مذاكرات متوقف شد و ما مجددا شروع كرديم. بازگشت من به پاكستان بدون در نظر گرفتن روند مذاكرات صورت خواهد گرفت. بي‌نظير بوتو تحصيل كرده‌ي دانشگاه‌هاي آكسفورد و هاروارد و اولين نخست وزير زن در يك كشور اسلامي پس از دوره‌ي استعمار بود . وي در صورت بازگشت به كشور به اتهام فساد مالي چندين ميليون پوندي مربوط به اواسط دهه‌ي 1990 احتمالا بازداشت مي‌شود . بوتو اكنون براي بازگشت به پاكستان تقريبا مطمئن است. وي براي اين كه بتواند مجددا نخست‌وزير شود بايد اصلاحات قانون اساسي را كه پس از كودتاي سال 1999 به تصويب رسيد و براساس آن افراد تنها مي‌توانند دو دوره نخست‌وزير باشند، را تغيير دهد.

نخست‌وزير سابق پاكستان گفت: من اين كار را براي قانون اساسي انجام مي‌دهم، نه براي منافع شخصي . بوتو تصريح كرد: اگر مردم پاكستان خواستار حضور من در كشور باشند و به من به عنوان رهبر كشور اعتماد كنند. پذيرفتن آن افتخار بزرگي براي من خواهد بود . بوتو تاكيد كرد، سياست‌هاي وي باعث رشد و افزايش شغل و بهداشت براي فقراي پاكستان خواهد شد . وي افزود، غذا، لباس و سرپناه شعار محوري حزب مردم است . اين شعار توسط ذوالفقار علي بوتو، پدر بي‌نظير بوتو و موسس حزب مردم در سال 1967 اعلام شد . ذوالفقار علي بوتو 12 سال بعد توسط ضيا الحق، ديكتاتور نظامي پاكستان دار زده شد.

درين راستا نيويارك تايمز نوشت: آمريكا بطور پنهاني بر پرويز مشرف، براي تقسيم قدرت با بي‌نظير بوتو فشارمي‌آورد . مشرف كه خود را براي دومين دور حضور درعرصه ي قدرت آماده مي‌كند با بحران عميق سياسي روبه‌رو است كه وي را طي روزهاي گذشته تا آستانه‌ي اعلام دولت اضطراري كشاند . نيويارك تايمز به نقل از منابع پاكستاني و آمريكايي نوشت: مقام‌هاي دولت آمريكا معتقدند ائتلاف مشرف با بي‌نظير بوتو، بهترين فرصت را در كاهش بحران‌هاي داخلي و باقي ماندن در پست رياست‌جمهوري به وي مي دهد . اين روزنامه در ادامه آورده است: مقام‌هاي دولت بوش گفته‌اند بيم آن دارند كه مشرف در نهايت سرنگون شود و كسي كه چندان براي آمريكا به عنوان متحد در جنگ با ترور پذيرفته نيست جانشين وي شود.

مشرف در حال حاضر با چالش‌هايي هم‌چون حملات نظامي و نا آرامي‌هاي عمومي بر سر بركناري قاضي ارشد پاكستان روبه‌رو است .مقام‌هاي آمريكايي و پاكستاني گفته‌اند كه كاندوليزا رايس، وزير خارجه‌ي آمريكا در گفت‌وگوي با مشرف نسبت به اعلام حالت اضطراري و در خصوص ايده‌ي تقسيم قدرت با وي تبادل نظر كرد . بوتو نيز طي هفته‌هاي اخير با مقام هاي عالي‌رتبه‌ي دولت بوش از جمله خليل زاد، سفير آمريكا در سازمان ملل گفت‌وگو كرده است. مقام‌هاي آمريكايي گفته‌اند كه پيچيدگي سياست‌هاي پاكستان پيش بيني اينكه معادلات سياسي اين كشور درآينده چگونه خواهد بود را دشوار ساخته است.

سازمان جاسوسي امريکا )سيا( با انتشار گزارشي ، مدعي شد دولت پاکستان پيش از حملات 11سپتامبر سال 2001 به برجهاي مرکز تجارت جهاني در نيويارک ، کمک هاي مالي و تسليحاتي در اختيار طالبان قرار داده است . دراين گزارش تاکيد شده است طالبان با کمک و حمايت سازمانهاي مخفي پاکستان توانست قندهار در جنوب افغانستان را تصرف کند .انتشارگزارش سازمان جاسوسي امريکا سیا درمورد حمايت پاکستان از طالبان پس از انتشار گزارش مرکز آرشيف امنيت ملي دانشگاه جورج واشنگتن امريکا دراين خصوص قابل توجه وتامل است . يکسان بودن مضمون دو گزارش نشان ميدهد که محافل مختلف در امريکا ، سياست اعمال فشار بردولت پاکستان بخصوص شخص پرويز مشرف رئيس جمهوري اين کشور را به منظور وادار کردن وی به همراهي بيشتر با امريکا دنبال ميکنند . از ديدگاه ناظران سياسي ، محافل سياسي و امنیتی درامريکا از متهم کردن پاکستان به حمايت از گروه طالبان دو هدف اساسي را دنبال ميکنند .

اول آنکه برنامه مبارزه به اصطلاح با تروريسم خود را از افغانستان به پاکستان منتقل کنند و به نوعي افغانستان را درحاشيه قراردهند . دوم آنکه پاکستان را مسبب همه مشکلات منطقه از جمله تاسيس و رشد طالبان وحتي زمينه چيني براي حمله به برجهاي نيويارک نشان دهند . دولتمردان امريکايي تصور ميکنند که موضوع کمک هاي همه جانبه واشنگتن درکنار حمايت هاي برخي کشورهاي عربي وپاکستان در تاسيس و شکل گيري طالبان از حافظه تاريخي افکار عمومي جهان پاک شده است و اکنون ميکوشند با تبرئه خود ،پاکستان را در برابر افکار عمومي امريکا قرار دهند. از ديدگاه ناظران سياسي با توجه به مشکلات داخلي که پرويز مشرف رئيس جمهوري پاکستان با آن روبرو است ، محافل مختلف در امريکا فرصت را براي گرفتن امتيازات بيشتراز مشرف مناسب تشخیص داده اند .انتخابات پارلماني اتی پاکستان و نحوه مشارکت احزاب بخصوص احزاب مردم به رهبري بي نظيربوتو و مسلم ليگ به رهبري نواز شريف از جمله مهمترين چالشهاي فراروي مشرف است . زيرا غرب ازاين دو رهبر تبعیدی پاکستان حمايت ميکند که بسياري از محافل سياسي آنرا تلاش امريکا براي تقسيم قدرت در پاکستان ميان مشرف و بوتو می دانند.

علاوه براين ،ابطال توافقنامه هاي صلح دولت پاکستان با شبه نظاميان مناطق قبايلي وزيرستان شمالي و جنوبی از سوي آنان ، اوضاع امنيتي اين مناطق را به سمت خطرناکي سوق ميدهد . وضعيتي که ميتواند فرصت مناسبی را براي اعمال فشار بيشتر امريکا برپرويز مشرف فراهم کند .

در هر حال جهانيان با نحوه شکل گيري طالبان و اهداف امريکا و پاکستان دراين خصوص آگاه هستند و اتهامات واشنگتن و اسلام آباد را علیه يکديگر صرفا تبليغاتي و در جهت پيشبرد اهداف و برنامه هاي خود تلقي ميکنند . با توجه به دردسرهاي روبه افزايش بوش در داخل امريکا به دليل شکست و دشواریهایش در عراق و افغانستان ، فرافکني بحران و نشان دادن پاکستان به عنوان مسبب مشکلات منطقه ، مهمترین محور تبليغاتي امريکاست اما به نظر نميرسد این موضوع کمکي به حل مشکلات بوش رئیس جمهوری این کشور کند .شايد اين واقعيت به آمريکا نشان داده باشد که که کارزار گسترده پاکستان عليه طالبان در وزيرستان شکست خورده و تلاش مشرف برای به کارگيری تاکتيک های سياسی را بايد به امتحان گذاشت.  دليل دوم درک تهديد عظيمی است که مشرف ميگويد با آن روبروست و آن نه طالبان است و نه القاعده بلکه طالبانيزه شدن نهادهای قومی خود پاکستان در مرزهای افغانستان است.

وزيرستان جنوبی هم اکنون تحت فرمان جهادی های اسلام گراست که به گفته يک مطلع محلی بطور علنی عضو گيری ميکنند، زخمی ها را نجات ميدهندو جنگجو به افغانستان ميفرستند. مقامات پاکستان وحشت دارند که وزيرستان شمالی نيز به همين وضع دچار شود. در اينجا برخلاف بخش جنوبي، طالبان محلی تحت هدايت ملاعمر متحد شده اند و بنابر گفته يک منبع، اوست که در پنج سپتامبر توافق فوق را به عمل آورد و بر اساس آن متعهد شد که افراد او مبارزه خود را به جهاد در افغانستان منحصر کنند و به عمليات عليه ارتش پاکستان دست نزنند. به گفته اين منبع مشرف با اين کار ميخواهد حداقل بخشی از قدرت نمايندگان محلی و سنتی و شيوخ وفادار به خود را در وزيرستان شمالی بازسازی کند.

اين منبع محلی گفت: به هر حال او آلترناتيف ديگری ندارد.  به نظر ميرسد واشنگتن با اين تاکتيک توافق دارد، هرچند آن را يک چاره موقت می بيند. نسيم زهرا تحليل گر امنيتی پاکستان ميگويد هرچه اوضاع عراق و افغانستان انفجاری تر ميشود، واشنگتن بيشتر به مشرف و رژيم نظامی او به چشم ستون اصلی جنگ عليه تروريسم جهانی نگاه ميکند. شايد به اين علت بود که بوش زمانی  طولانی را به شهامت مشرف اختصاص داد و زمانی چنان کوتاه را به اين اميدواری که  انتخابات آزاد و سالم در سال 2007 در پاکستان برگزار خواهد شد، و اصلا وقتی را به اين اختصاص نداد که آيا جنرال – رئيس جمهور موظف خواهد شد يونيفورم نظامی خود را کنار بگذارد تا در آن انتخابات با ديگران رقابت کند.

 الياس خان تحت عنوان برداشت نادرست از استراتژی مشرف در مورد افغانستان نيز حداقل خبرهايی را که از پاکستان داده ،تاييد ميکند. بعلاوه او فرض بدبينانه تری را نيز مطرح ميکند و قابل توجه اين که در صورت صحت اين فرض به عقيده او مقابله با آن اوضاع را وخيم تر و تلفات نيروهای ائتلاف را بيشتر ميکند.

متحدان جنگ با ترور ممکن است بخواهند در مورد پاکستان داغ کنند تا بتوانند سازمان اطلاعات آن را تحت کنترول بگيرند. ولی شايد لازم باشد محتاط باشند ومشرف را بطور علنی زياد زير فشار قرار ندهند. زيرا هرنوع بی ثباتی در اسلام آباد اين خطر را در بر دارد که نفوذ اسلامگرايان تندرو در منطقه افزوده شود.  وقتی فرمانده ناتو جنرال ديويد ريچاردز برای ديدار با بوش به واشنگتن رفت،همين را آشکارا تاييد کرد و به يک نشريه گفت مشرف علنا به وجود يک مشکل طالبانی در آن طرف مرز پاکستان اعتراف کرده است و بدون ترديد بايد در اين مورد کاری صورت بگيرد. متحدان غربی جنگ با ترور بطور فزاينده ای مشکل مشرف را درک ميکنند ولی احتمال اين که سازمان اطلا

تاکنون مشرف انتقادات خود نسبت به سياست غرب در مورد افغانستان را عمدتا نزد خود نگاه داشته بود. بسياری از ناظران سوال می کنند چرا مشرف پنج سال بعد از حمله به سازمان تجارت جهانی احساس ميکند بايد به راه حل جديدی در مورد افغانستان دست يافت.  يک نظر اين است که پاکستان طی ساليان دراز آنقدر به ايجاد و گسترش طالبان کمک کرد که آن را به يک فرانکشتين تبديل کرده است که ديگر خود قادر به کنترول آن نيست.  يک نظر ديگر اين است که شايد پاکستان در فکر تغيير سياست امنيتی خود در منطقه باشد. به اين معنا که از ميليتانت ها در کشمير فاصله بگيرد. ولی کانال ارتباطی با طالبان را باز نگه دارد. غربی ها در کنار آمدن با اين واقعيت جديد مشکل دارند. دليلش اين است که از سال 1989 تا 2001 غرب اطلاعات کمی در موردتحول اوضاع افغانستان و جنگ داخلی که بعد از حکومت طالبان کشور را از هم پاشانيد دارند. سازمان امنيت پاکستان که به تنهايی اين اطلاعات را در اختيار داشت، از فرصت استفاده ميکرد تاآينده آفغانستان را بر اساس يک استراتژی امنيتی عليه هند شکل دهد.

شش سال از عمر دولت جديد ( پس از طالبان) مي گذرد. طي اين مدت مشكلات پيش روي دولت پيوسته بزرگتر شده و موجوديت آن را با خطرات جدي مواجه ساخته است. موارد ذيل بخشي از مهمترين چالش هاي پيش روي دولت حامد كرزي است.   طي پنج سال گذشته نه تنها وضع امنيتي افغانستان بهبود نيافته بلكه بر اثر حملات طالبان، القاعده و حكمتيار بدتر گرديده است.

گزارش هاي واصله از تكميل تر شدن سازماندهي مجدد طالبان توسط پاكستان حكايت دارد و به نظر مي رسد حملات اين گروه تا پيش از آغاز فصل سرما ادامه يابد. دولت افغانستان و نيروهاي ائتلاف بين المللي تاكنون قادر به توقف اين حملات نشده اند. تداوم حملات به نيروهاي آمريكا در عراق و ضعف آنها دربرقراري امنيت در آن كشور، مخالفين دولت را در تشديد حملات خود عليه دولت ثابت قدم تر كرده است.

 در همين راستا به قدرت رسيدن احزاب اسلام گرا در ايالات سرحد و بلوچستان پاكستان نيز نقش موثري در حمايت از طالبان، القاعده و حكمتيار و تجديد سازمان آنها داشته است.  تجربه سال هاي گذشته نشان داده كه نيروهاي بين المللي توان كافي براي برقراري امنيت سراسري را ندارند. استقرار نيروهاي ايساف محدود به كابل است و در صورتي كه بخواهد حوزه كاري خود را به مناطق بيشتري توسعه دهد به هزاران نيروي تازه نفس احتياج دارد جمع آوري اين نيرو و تامين هزينه آن كار مشكلي است. بهترين نيرو براي حفظ امنيت بلند مدت افغانستان ارتش ملي و پوليس جديد است ولي از اردوي هفتاد هزار نفري كه براي افغانستان در نظر گرفته شده تنها سي هزارنفر آن آموزش ديده اند و تا رسيدن به سقف هفتاد  هزار نفر فاصله زماني زيادي وجود دارد. يكي از مهمترين مشكلات سرراه اردوي  ملي وجود بيش از يكصد هزار نيروي مسلح است. آنها از مجاهدين سابق هستند و خواستار الحاق به اردوي ملي مي باشند.

اين نظاميان از يكسو فاقد آموزشها و شرايط لازم براي پيوستن به يك اردوي منظم هستند و از سوي ديگر گرايشات و وابستگي هاي شديد قومي، حزبي و گروهي دارند. البته آمريكا، فرانسه و انگليس براي بازسازي اردو ، و آلمان براي بازسازي پوليس قول هايي جهت آموزش و سازماندهي داده اند. آمريكا حدود  20000هزار نيرو به افغانستان اعزام كرده است. بخش اعظم اين نيروها در مرز با پاكستان مستقر شده و حملات پيوسته اي را عليه طالبان و القاعده انجام داده اند.

 پاكستان عامل بي ثباتي در افغانستان به شمار مي رود. بين دو كشور از گذشته تنش هاي پيوسته اي بر سر خط مرزي ديورند و سالهاي اخير به دليل حمايت گسترده پاكستان از طالبان و القاعده وجود داشته است. اختلافات مرزي از يكسو و ناكاميهاي پاكستان در افغانستان در پي سقوط طالبان از سوي ديگر سبب شده كه پاكستان همه توان و تلاش خود را براي ايجاد بحران در افغانستان و بازگرداندن طالبان بكار گيرد. اين تلاشها در آينده هم ادامه خواهد يافت و دولت افغانستان را با مشكلات مختلفي مواجه مي سازد.

جرگه صلح   

جرگه صلح كه مهمترين ابتكار سياسي  كرزي در سال جاري‌است در ديدار ماه سپتامبر كرزي و مشرف در واشنگتن، پايتخت ايالات‌متحده پايه‌گذاري شد .اين نشست، اولين دور از طرحي دو مرحله‌اي است كه مرحله بعدي آن در اسلام‌آباد برگزار مي‌شود .در حالي كه كرزي اعتقاد دارد با استمداد از ريش‌سفيدهاي قبايل مستقر در دو سوي مرز مشترك افغانستان و پاكستان مي‌توان به مهار خشونت‌ها و سركوب طالبان مستقر در اين منطقه اميدوار بود مشرف و ديگر مقامات دولت پاكستان از همان ابتدا تأثيرگذاربودن چنين نشستي را زير سئوال بردند .اسلام‌آباد همچنين از ادعاهاي كابل كه به طور مداوم همسايه جنوبي خود را به حمايت از طالبان متهم مي‌كند، ناخرسند است. به اعضاي هيأت دولت پاكستان در آستانه عزيمت به كابل توصيه شده بود با قدرت تمام در برابر اتهاماتي از اين دست بايستند و در صورت لزوم نشست را در اعتراض به طرح چنين اتهاماتي ترك كنند .در مراسم افتتاحيه جرگه صلح كرزي عفو جوان 14 ساله پاكستاني  كه پيش از انجام عمليات انتحاري از سوي پوليس دستگير شد را نشاني از دوستي دو ملت پاكستان و افغانستان توصيف كرد.

او در عين حال به طور تلويحي از اين ماجرا به عنوان نمادي از مشاركت مدارس مذهبي پاكستان در اقدامات خشونت‌آميزي كه در افغانستان به وقوع مي‌پيوندد، ياد كرد.

 او از حاضران در نشست كه 350 تن از آن‌ها سياستمداران دولتي و ريش‌سفيدان افغاني و 300 تن ديگر از پاكستان بودند، پرسيد: كساني كه اين بمبگذاران انتحاري را به افغانستان مي‌فرستند، چه كساني هستند؟ آنان نمايندگان مردم يا مذهب هستند؟ يا شايد دشمنان هر دو باشند .كرزي كه اندكي عصباني به نظر مي‌رسيد، افزود: اين‌ها سئوالاتي است كه بايد پاسخي برايشان بيابيم تا بتوانيم بر مشكل ناامني در سطح منطقه فايق آئيم .دولت كرزي در تمام شش‌ سالي كه از سقوط حاكميت طالبان در افغانستان مي‌گذرد اسلام‌آباد را به حمايت از  طالبان و دامن‌زدن به خشونت‌ها در اين كشور متهم كرده است اما اكنون به نظر مي‌رسد پاكستان خود به قرباني گروه‌هاي شبه‌نظامي داخلي تبديل شده است.

كرزي در اظهارات خود بارها به اين نكته اشاره كرد. طي مدت زمان كوتاهي كه از پايان غائله مسجد لال در مركز اسلام‌آباد مي‌گذرد تاكنون 300 نفر در درگيري‌هاي پراكنده در اين كشور جان باخته‌اند و درگيري نيروهاي ارتش پاكستان با شبه ‌نظاميان افراطي در مناطق قبايلي‌‌نشين به امري روزمره تبديل شده، همانسان كه ناتو و نيروهاي افغانستان در آنسوي مرزها براي مهار گروه‌هاي  طالبان در تلاش هستند.

شوكت عزيز، نخست‌وزير پاكستان كه به نيابت از مشرف در اين نشست شركت كرده بود، تأكيد كرد اسلام‌آباد به دنبال كنترول افغانستان براي تأمين منافع خود نيست. او با يادآوري اين كه نظامي‌گري و تروريسم نبايد آينده پاكستان و افغانستان باشد، گفت : بايد با روي هم‌گذاشتن توانمندي‌هايمان با اين نيروهاي سياه بجنگيم .به سخنرانان در نشست جرگه صلح تأكيد شده بود نبايد طرف ديگر را به كوتاهي در مهار تروريسم متهم كنند. رستم شاه مهمند، از سفراي پيشين پاكستان در كابل طي سخناني يادآور شد مسأله حضور نيروهاي خارجي در افغانستان بايد يكي از محورهاي مباحثات در نشست جرگه صلح باشد چرا كه در غياب اين خارجي‌ها، طالبان براي تأمين نيروي انساني خود مشكلات زيادي خواهد داشت .

نكته جالب اين بود كه محمودخان اچك‌زي خواستار همكاري قبايل پاكستاني و افغانستان براي يافتن محل اختفاي اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده و ملامحمد عمر، رهبر طالبان و تحويل آن‌ها به مقامات دولتي در پاكستان يا افغانستان شد .او در حالي اين پيشنهاد را مطرح كرد كه فضل‌الرحمان، رهبر حزب طرفدار طالبان موسوم به جمعيت علما اسلام كه در هر دو مرزي پاكستان و افغانستان قدرت و نفوذ زيادي دارد حتي از شركت در جرگه صلح به سياق ساير ريش‌سفيدان قبايل وزيرستان اجتناب ورزيده بود .و هم طالبان و حزب اسلامي گلبدين حكمتيار، كه نيروهايش در حال جنگ با دولت است از اعزام نماينده به جرگه صلح خودداري كردند.

محمود خان اچك‌زي رهبرحزب ملی پشتونخواه گفته است که اسلام اباد و استعمار گران پنجابی نمی خواهند که کشور مستقل و تاریخی افغانستان به پای خود ایستاده شود.  وی در نشست مردمی ایکه به مناسبت کنگره حزب پشتونخوا در کویته سخنرانی می نمود تصریح کرد، پاکستان از بدو ایجاد تاکنون درامور داخلی افغانستان مداخله کرده و نمی گذارد این کشور ترقی کند و به پای خود ایستاده شود.

دراین نشست که گفته میشود حدود پانزده هزار نفر اشتراک نموده بود، محمود خان با یک نگاه کوتاه اوضاع داخلی پاکستان را به بررسی گرفته گفت : امروز در پاکستان مردم کشته میشوند ، حملات انتحاری انجام می یابد ، هرگاه مکاتب به اتش کشیده میشوند و یا مسدود می گردند ، مسوولیت تمام این نابسامانی ها بدوش زمامداران اسلام اباد میباشد .

او همچنان گفت که آتشی را که کسی به خانه دیگران می افروزاند و به آتش دامن میزند و بخاطر ویرانی ان خانه تلاش میکند سرانجام وطن خود را نیز همانطور خواهد یافت.این گفته مصداقی است برسیاست های دوپهلوی پاکستان که نسبت به افغانستان اختیار نموده است. زمامداران پاکستانی گاهی از تعهد خود در مبارزه علیه تروریزم سخن میگویند و زمانی هم با تروریستان توافقنامه ای به امضا میرسانند . اکثریت تحلیلگران پاکستانی و افغانی این سیاست را به نفع منطقه و دو کشور همسایه نمی دانند.

براى تدوير جرگه مشترک امن افغانستان و پاکستان که براى مدت چهار روزه درکابل تدوير گرديد، حدود يک ميليون دالر امريکايى به مصرف رسيده است. اين جرگۀ چهار روزه به تاريخ ١٨ اسد، بين نزديک به ٧٠٠ تن از نمايندگان افغانستان و پاکستان به هدف تامين صلح و ايجاد روابط حسنه، بين افغانستان و پاکستان در خيمه لويه جرگه در شهر کابل تدوير گرديد.  براى تمويل مالى اين جرگه ، حدود ٧ صدهزار دالر امريکايى اداره انکشافى ايالات متحده امريکا(USAID) يک صدهزاردالر برنامه انکشافى ملل متحدو ٣٠ هزار دالر سفارت امريکا مقيم کابل کمک نموده است . متباقى پول مصارف تدوير جرگه از بودجه انکشافى دولت افغانستان پرداخته شده است . پول مذکور در بازسازى خيمه لويه جرگه، محلى که جرگه در آن تدوير شد، اعمار يک مسجد به ظرفيت يک هزار نماز گذار و بيش از يک صدباب تشناب در محوطه تدوير جرگه، مسايل لوژستيکى،کرايه هوتل ، اعلانات و پوستر ها به مصرف رسيده است . که سيستم آبرسانى خيمه ، سيستم برق ، سه وقت نان ٧٠٠ مهمان داخلى و خارجى ، کرايه ترانسپورت يکصد تن از نمايندگان که از ولايات به کابل سفر نموده بودند نيز شامل يک ميليون دالر ياد شده مى گردد.

کرزي ميگويد ، پول يادشده را به هدف تامين صلح و امنيت در افغانستان و پاکستان به مصرف رسيده و دولت افغانستان حاضر است که پول بيشتر را براى تامين صلح به مصرف برساند. اکنون دولت افغانستان ،پول کافى در اختيار دارد و حاضر است که براى تامين صلح حتى پول را از کشورهاى خارجى قرض کند و در راه آوردن صلح به مصرف برساند. 

پرويز مشرف ، رئيس جمهوري پاکستان روز دوازدهم اگست  براي شرکت در مراسم اختتاميه جرگه صلح وارد کابل شد . مشرف پس از ورود به افغانستان با حضور در جرگه صلح به سخنراني پرداخت . رئيس جمهوري پاکستان پذيرفت که گروه طالبان در پاکستان حمايت مي شوند . مشرف مبارزه با حاميان طالبان در پاکستان را مسئوليت حکومت و مردم اين کشور دانست و خواستار همکاري دولت کرزي در اين زمينه شد . مشرف در بخش ديگري از سخنان خود، طالبان را بخشي از مردم افغانستان خواند که بايد به سمت زندگي عادي سوق پيدا کنند. وي تاکيد کرد که طالبان بخشي از جامعه افغانستان هستند.

مشرف اضافه کرد که بايد به جاي طالبان ، با طالبانيزه کردن افغانستان مبارزه شود . مشرف همچنين هشدار داد که اگر پاکستان و افغانستان در راستاي اعتماد سازي حرکت نکنند، نشست هاي صلح دستاوردي نخواهند داشت .اظهارات مشرف مبني بر حمايت از طالبان در داخل پاکستان ، بي سابقه است زیرا پيش از اين دولت مشرف هرگونه حمايت از طالبان در پاکستان را تکذيب مي کرد. پذيرش واقعيت حمايت از طالبان در پاکستان توسط مشرف با هدف نشان دادن منعطف شدن اسلام آباد در ايجاد روابط حسنه با کابل است. .

پاکستان تلاش دارد اعتماد سازي را جايگزين بي اعتمادي در روابط دوجانبه خود با افغانستان کند . اما اين پرسش وجود دارد که آيا سخنان مشرف به معناي تغيير در سياست هاي دولت پاکستان در قبال طالبان است ؟ کارشناسان معتقدند که پاسخ به اين پرسش نياز به گذشت زمان دارد . سياست هاي پيچيده پاکستان و سازمان اطلاعات ارتش اين کشور درخصوص طالبان ، احتمال تغيير مواضع دولت مشرف درخصوص حمايت ازطالبان را کمرنگ کرده است. باتوجه به مشکلات متعددي که پرويز مشرف در آستانه انتخابات سراسري با آن مواجه است اين اظهارات مي تواند يک اقدام تاکتيکي براي کاهش موقتي مشکلات باشد .

مشکلات دولت پاکستان به حدي است که در روزهاي گذشته احتمال اعلام وضعيت اضطراري از سوي برخي مقامات اين کشور مطرح شد. پيش از اين نيز مشرف با پذيرش بازگشت چودري به رياست ديوانعالي پاکستان نشان داد که براي پيروزي در انتخابات آتي حاضر است مواضع خود را تعديل کند. رئيس جمهوري پاکستان حتي براي کاهش مخالفتها و رسيدن به تفاهم سياسي با رقباي خود به ديدار محرمانه با بي نظير بوتو رفت تا بتواند براي پنج سال ديگر قدرت را در اختيار داشته باشد. اما مواضع جديد مشرف در خصوص رد طرح بازگشت رهبران تبعيدي به پاکستان حاکي از شکست مذاکرات مشرف و بوتو است.

از سوي ديگر مردم پاکستان از سياست همکاري پاکستان با آمريکا در مبارزه با تروريسم ناخشنود هستند. حتي برخي از حاميان مشرف نيز از اين سياست دولت پاکستان انتقاد مي کنند . بعضی از کارشناسان ، اظهارات اخير مشرف در جريان جرگه صلح در افغانستان را در جهت کاهش فشارهاي آمريکا ارزيابي مي کنند. ضمن آن که کم تحرکي پاکستان درمبارزه با طالبان اين نگراني را بوجو

اجلاس جرگه مشترک افغانستان و پاکستان با صدور بیانیه ای در کابل به کار خود پایان داد .در این نشست چهار روزه که با حضور نزدیک به هفتصد نفر از سران قبایل دو کشور تشکیل شده بود ، راههای مبارزه با طالبان و تامین ثبات در مناطق مرزی بررسی شد . دراین بیانیه ،کابل واسلام آباد متعهد شدند برای مبارزه با طالبان و القاعده به عنوان یک تهدید مشترک با یکدیگر همکاری کنند . دو کشور همچنین متعهد شدند اجازه تاسیس مراکز آموزشی و ایجاد پناهگاه را به شبه نظامیان ندهند . اگر چه نفس برگزاری لويي جرگه مشترک بین پاکستان و افغانستان می تواند به ایجاد همکاری و هماهنگی دو کشوردر مبارزه با تروریسم منجر شود اما برداشتن دیوار بی اعتمادی در روابط دو جانبه نیازمند اقدامات عملی است .

به ویژه دولت مشرف که از سوی مقامات افغانستان به حمایت از گروه طالبان و القاعده متهم است باید گام های اساسی درراه مبارزه با تروریسم بردارد . پرويز مشرف در سخنراني خود پذيرفت که ازطالبان در داخل پاکستان حمايت مي شود . بر اين اساس انتظار می رود رئیس جمهوری پاکستان با اتخاذ تصمیمات قاطع با محافل حامی طالبان در اين کشوربرخورد کند. به اعتقاد کارشناسان بیشترین حمایت ها از گروه طالبان توسط سازمان اطلاعات ارتش پاکستان موسوم به ISI صورت می گیرد . بنابراین پرویز مشرف که به صورت همزمان ریاست جمهوری و فرماندهی ارتش را به عهده دارد از ابزارهای مناسبي برای تغییر سیاست ISI در حمايت از طالبان برخوردار است . مشرف می تواند با استفاده از جایگاه خود به عنوان فرمانده ارتش رویکرد جدیدی را در سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در خصوص طالبان برگزیند .

 لذا به نظر می رسد چنانچه در شرایط کنونی که رییس جمهورپاکستان ، فرماندهی ارتش را نیز به عهده دارد ، اقدامی برای مبارزه با طالبان صورت نگیرد ، پاکستان بیش از گذشته از فعالیت گروههای تروریستی صدمه خواهد دید . به اعتقاد کارشناسان حادثه مسجد لال یکی ازمخربترین پیامدهای حمایت دولت مشرف از طالبان و تفکر طالبانی در سال های اخیر بوده است . بنابراین سرکوب و مهار گروه طالبان تنها در صورت قطع حمایت محافل پاکستاني و برخی کشورهای منطقه امکان پذیر است . از سوی دیگر دولت کرزی نیز در مبارزه با تروریسم باید درصدد تقویت ساختارهای نظامی و امنیتی افغانستان باشد. تجهیز و آموزش ارتش و پولیس و بدست گرفتن ابتکار عمل امنیتی از اقداماتی است که می تواند زمینه ساز خروج نیروهای خارجی باشد . بی تردید یکی از دلایل روانی افزایش فعالیت طالبان در افغانستان متاثر از حضور بيگانگان است . بنابراین امنیت در افغانستان وپاکستان نیازمند شفاف کردن سیاست خارجی دو کشور ، مبارزه جدی با تروریسم و پذیرش ضرورت خروج آمريکايي ها است .

رييس‌جمهور پاكستان در نشست بيش از 600 رهبر قبيله‌يي گفت، در حالي كه افغانستان و پاكستان در گرداب اقدامات شبه نظاميان، افراطيون و بنيادگرايان فرو رفته‌اند، ديگر كشورهاي جهان با توسعه اقتصادي در حال حركت رو به جلو هستند . پرويز مشرف در جلسه اختتاميه نشست ‌جرگه امن يا شوراي قبيله‌يي كه با هدف ريشه‌كني خشونت روز افزون در افغانستان با حضور رهبران قبيله‌يي پاكستان و افغانستان اظهار داشت: در حالي كه پاكستان و افغانستان با يك مشكل به شدت تاريك از تروريسم مواجه هستند، جهان در حال پيشتازي است . طالبان گرايي مناطق مرزي افغانستان و پاكستان، مانع بهره‌مندي دو كشور از جهاني سازي شده است   مشرف كه به هر دو زبان اردو و انگليسي صحبت مي كرد،‌ خاطرنشان كرد: علاوه بر افغانستان، پاكستان نيز شاهد ظهور شبه نظاميان و حملات خشونت‌آميز عليه جامعه است. ما نمي‌توانيم در گذشته باقي بمانيم.

مسوولان نشست جرگه‌ي امن اعلام کردند که هر پنج کميسيون کاري اين اجلاس، بحث‌ها در مورد مسايل مطرح در کميسيون‌ها را تکميل کرده و روي پيشنهادات‌شان به توافق رسيده‌اند.

پنج کميسيون کاري جرگه امن منطقه‌يي در سومين روز از اين جرگه، مسايلي چون مبارزه با تروريسم، ايجاد مناسبات حسنه و عدم مداخله در امور يکديگر، جلوگيري از رفت و آمد جنگجويان در نقاط مرزي دو کشور، مبارزه با مواد مخدر و ايجاد کميسيوني براي پيگيري و نظارت بر تطبيق توافق‌نامه‌هاي جرگه را بررسي كردند . شرکت کنندگان در اين نشست بحث‌هاي داغي در مورد روابط دو کشور داشتند.

سخنرانان هر دو کشور، گاهي ديپلماتيک و گاهي با بيان خيلي احساساتي، به مشکلات موجود ميان دو کشور اشاره کرده و خواستار پايان ناامني و قطع فعاليت شورشيان شدند . مسوولان جرگه امن اظهار داشتند كه برخي از تصميم‌هايي که در اين کميسيون‌ها گرفته شده، مربوط به اردوگاه‌هاي تروريستي در مناطق مرزي دو کشور، مبارزه با ريشه‌هاي تروريسم و شريک ساختن اطلاعات ميان افغانستان و پاکستان در راستاي مبارزه با شورشيان مي‌شود . انتظار مي‌رود قبل از تهيه قطعنامه‌ي نهايي، اين نظريات يک بار ديگر از سوي هيات رييسه جرگه مورد بررسي قرار گيرد و بعد از آن از سوي روساي جمهور دو کشور، رسما اعلام شود.

همچنين گفته مي‌شود كه کميسيون‌هاي کاري جرگه امن بر سر برگزاري اجلاس مشابهي در آينده به توافق رسيده‌اند که در آن تعداد کمتري از نماينده‌هاي هر دو کشور شرکت خواهند داشت . وظيفه اين اجلاس که گفته مي‌شود اين بار در پاکستان برگزار خواهد شد، نظارت بر تطبيق توافقات اجلاس کابل و طرح و تدوين برنامه‌هاي بعدي براي مبارزه با تروريسم خواهد بود . با استفاده ازمنابع خبري .

 

 

 

 


September 23rd, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی