کنفرانس به اصطلاح دمکراتیک برگزار شده است. خدا را شکر، نمایش دیگری در پشت سر ماست و ما هنوز پیش می رویم، مشروط بر اینکه سرنوشت چیزی بیش از تعدادی معین از نمایشات مسخره برای انقلاب ما در چنته نداشته باشد.
برای داوری صحیح دربارۀ نتایج کنفرانس، می باید در تبیین معنای دقیق طبقاتی آن، چنانکه حقایق عینی دلالت دارند، بکوشیم.
تجزیۀ بیشتر احزاب دولتی سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها؛ از دست دادن آشکار اکثریت شان در بین دمکراتهای انقلابی؛ گامی دیگر در جهت پیوند آقای کرنسکی و آقایان تسره تلی، چرنف و شرکاء و عیان شدن بناپارتیسم مشترکشان – چنین است اهمیت طبقاتی کنفرانس.
سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها اکثریت خود را در شوراها از دست دادهاند. و لذا مجبور شدهاند به نیرنگ متوسل شوند – آنان قول خود مبنی بر دعوت کنگرۀ جدید شوراها در عرض سه ماه را زیر پا گذاشتهاند. از باز پس دادن گزارش به آنان که کمیتۀ اجرائی مرکزی شوراها را برگزیدهاند طفره رفته و کنفرانس «دمکراتیک» را علم کردهاند. بلشویکها قبل از کنفرانس دربارۀ این فریب سخن گفتند و پی آمدها، تماماً حقانیت آنان را تأیید نمودند. لیبردان ها[2]، تسره تلی ها، چرنف ها و شرکاء می دیدند که اکثریتشان در شوراها ضعیف می شود، از اینرو به فریب متوسل شدند.
استدلالاتی مشابه این که کئوپراتیوها و نیز نمایندگان زمستوو و شهرها که «بطور صحیح» انتخاب شدهاند، «هم اکنون دارای اهمیت زیادی در بین سازمانهای دمکراتیک هستند»، به حدی سست می باشند که مطرح کردن آنها چیزی جز ریاکاری زمخت نیست. اولا کمیتۀ اجرائی مرکزی، توسط شوراها انتخاب شد، و امتناع آن از تحویل گزارش و ترک خدمت به شوراها، نیرنگی بناپارتیستی است. ثانیاً شوراها تا آنجا که از کسانی تشکیل می شوند که خواهان مبارزهای انقلابی هستند، دمکراسی انقلابی را نمایندگی می کنند. درهای شوراها به روی اعضاء کئوپراتیوها و ساکنین شهرها بسته نیست. آنها هم همانند اس آرها و منشویکها شوراها را اداره می کنند.
آنان که فقط در کئوپراتیوها ماندند و خود را فقط به کار مربوط به شهرداری (شهر و زمستوو) محدود نمودند، خود را داوطلبانه از صفوف دمکراسی انقلابی جدا کرده، و بدینسان به دمکراسی ای پیوستند که یا ارتجاعی و یا بیطرف بود. هر کسی می داند که کار کئوپراتیو و شهرداری نه تنها به وسیلۀ انقلابیون، بلکه همچنین توسط مرتجعین انجام می شود؛ همه می دانند که در کئوپراتیوها و شهرداریها مردم صرفاً برای کاری انتخاب می شوند که از مقیاس و اهمیت سیاسی عمومی برخوردار نیست.
هدف لیبردان ها، تسره تلی، چرنف و شرکاء از علم کردن کنفرانس، بالا کشیدن مخفیانۀ نیروهای ذخیره از میان هواداران یدینستوو و مرتجعین «بیطرف» بود. این نیرنگی بود که آنان بدان دست زدند. این بناپارتیسم آنها بود، [بناپارتیسمی] که آنها را با کرنسکی بناپارتیست متحد می سازد. آنان در حالی که ریاکارانه ظواهر دمکراتیک را حفظ می کردند، دمکراسی را غارت نمودند – این است جوهر مسئله.
نیکلای دوم، بطور تلویحی مقدار زیادی از دمکراسی دزدید. او نهادهای انتخاباتی را تشکیل داد ولی به ملاکین صد برابر بیشتر از دهقانان نمایندگی داد. لیبردان ها، تسره تلی ها و چرنف ها، مقدار کمی از دمکراسی می دزدند؛ آنها یک کنفرانس دمکراتیک تشکیل می دهند که در آن هم کارگران و هم دهقانان با عدالت کامل کاهش نمایندگانشان، فقدان تناسب، تبعیض به نفع نزدیک ترین اعضای کئوپراتیوها و انجمنهای شهرداری به بورژوازی (و دمکراسی ارتجاعی) را تأیید می کنند.
لیبردان ها، تسره تلی ها و چرنف ها راهشان را از تودههای فقیر کارگر و دهقان جدا کردهاند. آنان خود را با فریبی که کرنسکی را سرپا نگه می دارد، نجات دادند.
مرزبندی بین طبقات رشد می کند. در احزاب سوسیالیست رولوسیونر و منشویک اعتراضی در حال رشد است، انشعابی مستقیم شکل می گیرد زیرا «رهبران» به منافع اکثریت مردم خیانت کردهاند. رهبران علیرغم اصول دمکراسی، به حمایت یک اقلیت اتکاء می کنند. تا آنجا که به آنها مربوط می شود، فریب حتمی است.
کرنسکی بیشتر و بیشتر خود را بمثابۀ یک بناپارتیست آشکار می کند. او یک سوسیالیست رولوسیونر فرض می شد. اینک می دانیم که او صرفاً یک سوسیالیست رولوسیونر «مارس» نیست که از ترودویکها «بخاطر مقاصد تبلیغاتی» بدانان پیوسته باشد. او طرفدار برشکوفسکایا، سوسیالیست رولوسیونر، آقایان پلخانف یا پوترسف و روزنامۀ دیین آنها است. جناح به اصطلاح راست احزاب به اصطلاح سوسیالیست، پلخانف ها، برشکوفسکایاها و پوترسف ها در جائی قرار دارند که کرنسکی بدان تعلق دارد؛ به هر حال این جناح در هیچ مورد فرق اساسی با کادتها ندارد.
کادتها دلیل خوبی برای ستایش کرنسکی دارند. او سیاست آنها را تعقیب می کند و دور از چشم مردم با آنان و رودزیانکو مشورت می کند؛ او به وسیلۀ چرنف و دیگران در رابطه با اغماض نسبت به ساوینکوف، دوست کورنیلوف افشا شده است. کرنسکی یک کورنیلوفی است؛ او صرفاً بطور تصادفی با شخص کورنیلوف اختلاف پیدا کرده بود، ولی او نزدیک ترین متحد سایر کورنیلوفی ها باقی مانده است. این واقعیتی است که به وسیلۀ افشاگریهای دیلو نارودا دربارۀ ساوینکوف و با ادامۀ بازی سیاسی، «جفتک چارکش وزارتی» کرنسکی با کورنیلوفی هایی که تحت عنوان «طبقۀ تجارتی و صنعتی» پنهان شدهاند، ثابت می گردد.
پیمانهای سری با دار و دستۀ کورنیلوف، مراوده (از طریق ترشچنکو و شرکاء) با «متفقین» امپریالیست، کارشکنی و خرابکاری مخفیانه در مورد مجلس مؤسسان، فریب مخفیانۀ دهقانان از طریق خدمت به رودزیانکو یعنی ملاکین (به وسیلۀ دو برابر کردن قیمت نان) – این است آنچه کرنسکی واقعاً انجام می دهد. این است سیاست طبقاتی وی. این است بناپارتیسم او.
برای پنهان کردن این [واقعیت] از کنفرانس، لیبردان ها، تسره تلی ها و چرنف ها مجبور به توسل به فریب بودند.
شرکت بلشویکها در این نیرنگ شنیع، در این نمایش مضحک توجیهی همانند شرکتشان در دومای سوم[3] داشت، حتی در یک «خوک دانی» ما باید از خط خود پشتیبانی کنیم، حتی از «خوک دانی» باید موضوعات افشا کنندۀ دشمن را برای آموزش تودهها بیرون بفرستیم.
به هر حال تفاوت در این است که دومای سوم موقعی تشکیل شد که انقلاب آشکارا در حال پسرفت بود، در صورتی که در حال حاضر انقلاب نوینی آشکارا در حال اعتلاست؛ بدبختانه ما دربارۀ مقیاس و سرعت این انقلاب بسیار کم می دانیم.
***
به نظر من منش نماترین واقعۀ کنفرانس سخنرانی زارودنی بود. او به ما می گوید به محض اینکه کرنسکی به تجدید سازمان دولت «به همان اندازه اشاره کرد»، تمام وزیران شروع به دادن استعفا کردند. زارودنی ساده، به نحو کودکانهای ساده (خوب است اگر او فقط ساده لوح باشد) ادامه می دهد «روز بعد با وجود استعفایمان دعوت شده، مورد مشورت قرار گرفتیم و بالاخره مجبور به ماندن شدیم.»
خبرنگار ایزوستیا در اینجا اظهار می دارد:«خندۀ عمومی در سالن».
آنهایی که در فریب بناپارتیستی مردم به وسیلۀ جمهوریخواهان شریکند، خوشحال هستند. ما همه دمکراتهای انقلابی هستیم – بدون شوخی!
زارودنی می گوید «از همان آغاز دو چیز شنیدم؛ ما باید برای ساختن ارتشی قادر به جنگ بکوشیم و صلح بر پایهای دمکراتیک را شتاب بخشیم. خوب، تا آنجا که به صلح مربوط می شود، در عرض شش هفتهای که عضو حکومت موقت بودم، نمی دانم آیا کاری در این مورد کرده است. من توجه آن نشدهام.» (خبرنگار ایزوستیا اظهار می دارد: کف زدن حضار و یک صدا از جمعیت:«کاری نکرده است»). وقتی من به عنوان عضوی از حکومت موقت دربارهاش تحقیق کردم، پاسخی دریافت نکردم ...».
بر طبق گزارش خبرنگار ایزوستیا زادرونی چنین صحبت می کند، و کنفرانس در سکوت گوش می دهد، چنین چیزهایی را تحمل می کند، ناطق را متوقف نمی سازد، جلسه را قطع نمی کند، به پای آنان نمی پرد و کرنسکی و دولت را وادار به فرار نمی کند! آنها چگونه توانستند؟ این «دمکراتهای انقلابی» تا آخرین نفر، با کرنسکی هستند!
بسیار خوب عالی جنابان، اما بعد، این اصطلاح «دمکرات انقلابی» چه فرقی با اصطلاحات «نوکر» و «پست» دارد؟
طبیعی است که این نوکران هنگامی قادر به شلیک خنده باشند که وزیر «آنها» که از نظر سادگی کمیاب یا حماقت نادر برجسته است، به آنها می گوید که چگونه کرنسکی به برکناری و جانشینی وزیران ادامه می دهد (بخاطر کنار آمدن با دار و دستۀ کورنیلوف دور از چشم مردم و «در خفای کامل»). تعجبی ندارد که نوکران هنگامی که وزیر «آنها» که به نظر می رسد عبارات کلی را دربارۀ صلح جدی گرفته، بدون اینکه ریای آنها را ببیند، تصدیق می کند که حتی یک پاسخ به سؤالش دربارۀ اقدامات واقعی برای صلح دریافت نکرده، سکوت را حفظ می کنند. چنین است سرنوشت نوکران، که اجازه می دهند توسط حکومت فریب داده شوند. اما، این امر چه ربطی به انقلاب دارد، چه ربطی به دمکراسی دارد؟
آیا تعجب آور بود اگر سربازان و کارگران انقلابی به این فکر می افتادند که خوب می شد اگر سقف تئاتر الکساندرینسکی* فرو می ریخت و تمام دار و دستۀ رذلهای پست را له می کرد، کسانی که می توانند هنگامیکه دارد برایشان آشکار می شود کرنسکی و شرکاء، آنان را با صحبت دربارۀ صلح گول می زنند، ساکت بنشینند، کسانی که وقتی به واضح ترین شیوۀ ممکن توسط وزیرانشان بدیشان گفته می شود که جفتک چارکش وزارتی نمایش مضحکی است (برای پنهان کردن زد و بندهای کرنسکی با کورنیلوفی ها)، می توانند شلیک خنده سردهند. خداوند ما را از دست دوستانمان نجات دهد، ما خود از عهدۀ دشمنانمان می توانیم برآئیم! خداوند ما را از دست این مدعیان رهبری دمکراتیک انقلابی نجات دهد، ما خود می توانیم از عهدۀ کرنسکیها، کادتها و کورنیلوفی ها برآئیم!
***
و حالا می رسیم به اشتباهات بلشویکها. محدود نمودن خود به کف زدن طعنه آمیز و فریاد در چنین لحظهای خطا بود.
مردم از تزلزلها و تأخیرها بیزارند. نارضایتی آشکارا رشد می کند. انقلاب نوینی فرا می رسد. دمکراتهای انقلابی، لیبردان ها، تسره تلی ها و دیگران، تنها می خواهند توجه مردم را با نمایش «کنفرانس» مسخره منحرف کنند، با آن ایشان را مشغول سازند، بلشویکها را از تودهها جدا کنند و نمایندگان بلشویک را به کار ناشایست نشستن و گوش دادن به زارودنی ها مشغول کنند! و زارودنی ها کم صداقت ترین آنها نیستند!
بلشویکها می بایست از جلسه به عنوان اعتراض بیرون می آمدند و اجازه نمی دانند به دام کنفرانس برای انحراف توجه مردم از مسائل جدی، بیفتند. بلشویکها می بایست دو یا سه نفر از 136 نماینده شان را بخاطر «کار ارتباطی» یعنی گزارش تلفنی لحظهای که وراجی ابلهانه پایان یافته و رأی گیری آغاز شد بجا می گذاشتند. آنان نبایستی اجازه می دادند که با چرندیات واضح به منظور آشکار فریب مردم با هدف روشن متوقف کردن انقلاب در حال رشد به وسیلۀ تلف کردن وقت با موضوعات جزئی سرگرم نگهداشته شوند.
نود و نه درصد نمایندگان بلشویکها باید به کارخانهها و سربازخانهها می رفتند؛ که جای مناسبی برای نمایندگانی بود که از تمام نقاط روسیه آمده بودند و پس از نطق زارودنی می توانستند تمام عمق پوسیدگی سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها را ببینند. آنجا، نزدیکتر به تودهها، در صدها و هزاران گردهم آیی و سخنرانی باید درسهای این کنفرانس مضحک را مورد بحث قرار می دادند، کنفرانسی که منظور آشکار آن فقط دادن مهلتی بود به کرنسکی کورنیلوفی، تا شرایط برای آزمودن اشکال نوین «جفتک چارکش وزارتی» توسط وی آسانتر شود.
معلوم شد که بلشویکها طرز برخورد اشتباهی نسبت به پارلمانتاریسم در لحظات بحرانی انقلابی (نه مشروطه خواهی) و نظر خطائی نسبت به سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها داشتند.
می توان فهمید که این مسئله چگونه اتفاق افتاد – تاریخ در زمان غائلۀ کورنیلوف چرخش بسیار تندی کرد. حزب از همگامی با سرعت باور نکردنی تاریخ در این نقطۀ عطف عاجز ماند. حزب اجازه داد، برای لحظۀ حاضر به سوی دام دکان حرافی محقری منحرف گردد.
حزب باید یک صدم نیرویش را به آن دکان حرافی و نود و نه درصد آنرا به تودهها اختصاص می داد.
اگر چرخش تاریخ سازش با سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها را ایجاب می کرد (من شخصاً اینطور فکر می کنم)، بلشویکها می بایست بطور واضح، علنی و با سرعت آنرا مطرح می کردند تا بتوانند امتناع ممکن و محتمل دوستان کرنسکی بناپارتیست را از پذیرفتن سازش، فوراً مورد استفاده قرار دهند.
این امتناع قبلا در مقالات دیلو نارودا و رابوچایا گازتا در آستانۀ کنفرانس نشان داده شد. می بایست به تودهها تا حد ممکن رسماً، علناً و آشکار، بدون فوت یک دقیقه گفته می شد که سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها پیشنهاد مصالحۀ ما را رد کردهاند، مرگ بر سوسیالیست رولوسیونرها و منشویکها! کنفرانس توانایی این را داشت که به ساده لوحی زارودنی همراه با این شعار در کارخانهها و سربازخانهها «بخندد».
جو ابراز احساسات مشخص برای کنفرانس و موقعیت محیط آن به نظر می رسید توسط جوانب شکل داده شده است. رفیق زینوویف در نوشتهاش راجع به کمون مرتکب اشتباه آنچنان ابهام آمیزی شد (ابهام آمیز، کمترین چیزی است که می توان گفت) که چنین می نمود کمون با وجود پیروزیش در پتروگراد ممکن است مثل فرانسۀ 1871 شکست بخورد. این مطلقاً نادرست است. اگر کمون در پتروگراد پیروز شود در تمام روسیه پیروز خواهد شد. نوشتن اینکه بلشویکها در پیشنهاد ترکیب متناسبی برای هیئت رئیسۀ شورای پتروگراد محق بودند، اشتباهی از طرف وی بود. تا زمانی که تسره تلی ها اجازۀ شرکت نسبی در شوراها را دارند، پرولتاریای انقلابی هرگز قادر به انجام عمل با ارزشی نخواهد بود؛ اجازه ورود دادن به آنها در واقع محروم کردن خودمان از فرصت کار کردن، به معنای تخریب کار شوراها است. رفیق کامنف هنگام ایراد نمودن سخنرانی اول در کنفرانس موقعی که با روح صرفاً «مشروطه خواهی» مسئلۀ ابلهانۀ اعتماد یا عدم اعتماد به دولت را مطرح کرد، در اشتباه بود. اگر در چنین اجتماعی گفتن حقیقت دربارۀ کرنسکی کورنیلوفی که قبلا هم به وسیلۀ رابوچی پوت[4] و هم سوتسیال دمکرات مسکو[5] بیان شده بود ناممکن بود، چرا به آن روزنامهها رجوع ندادیم و برای تودهها به خوبی روشن نکردیم که کنفرانس نمی خواهد حقیقت را دربارۀ کرنسکی کورنیلوفی بشنود؟
فرستادن سخنرانان به چنین کنفرانسی بعد از اینکه زارودنی صحبت کرده و اوضاع روشن شده بود، به نوبۀ خود اشتباهی از جانب نمایندگان کارگران پتروگراد بود. چرا چیزهای با ارزش را به دوستان کرنسکی دادیم؟ چرا توجه نیروهای پرولتری را به سمت کنفرانس مسخره منحرف کردیم؟ چرا آن نمایندگان بطور کاملا مسالمت آمیز و قانونی به سربازخانهها و کارخانههای بیشتر عقب مانده نرفتند؟ این، یک میلیون بار سودمندتر، ضروری تر، جدی تر و بجاتر از مسافرت به تئاتر الکساندرینسکی و صحبت با شرکت کنندگان طرفدار یدینستوو و کرنسکی، بود.
ده سرباز یا ده کارگر یک کارخانۀ عقب مانده که از نظر سیاسی روشن شدهاند هزار بار با ارزش تر از صد نمایندۀ دستچین شده از نمایندگان گوناگون توسط لیبردان ها هستند. پارلمانتاریسم، مخصوصاً در دورانهای انقلابی نه برای تلف کردن وقت با ارزش برای نمایندگان چیزی که فاسد شده، بلکه بخاطر استفاده از نمونهای از آنچه که فاسد شده برای آموزش تودهها باید بکار گرفته شود.
چرا نمایندگان پرولتاریا از کنفرانس برای انتشار مثلا دو پوستر افشاگر کنفرانس به عنوان مضحکه، و نمایش آنها در سربازخانهها و کارخانهها «استفاده» نکردند؟ یکی از پوسترها می توانست زارودنی را به شکل دلقکی رسم کند که روی صحنه می رقصد و می خواند «کرنسکی ما را بیرون کرد، کرنسکی ما را برگرداند». دور او تسره تلی، چرنف، اسکوبلف و یک شرکت کننده [کنفرانس] بازو در بازوی لیبر و دان ایستاده و همه با خنده تاب می خورند.
زیرنویس – آنها خوشحالند.
پوستر شمارۀ 2. زارودنی دوباره در جلوی همان حضار می گوید:«من شش هفته دربارۀ صلح سؤال کردم. من جوابی دریافت نکردم.» حضار ساکتند. چهرۀ آنها «اهمیت سیاستمدارانه» را ابراز می دارد. تسره تلی مخصوصاً مهم به نظر می رسد، در حالی که در دفترچۀ یادداشت خود می نویسد:«این زارودنی عجب احمقی است! این ابله باید بجای وزارت گاری کود براند. او طرفدار ائتلاف است و آنرا بدتر از صد بلشویک تضعیف می کند! او وزیر بود، ولی هرگز صحبت کردن مانند یک وزیر را یاد نگرفت، او باید می گفت:«من شش هفته، مداوماً مبارزه برای صلح را تعقیب کردم و کاملا از پیروزی نهایی آن دقیقاً تحت دولت ائتلافی در مطابقت با ایدۀ شگرف استکهلم اطمینان دارم، و غیره و غیره» بعد حتی روسکایا ولیا[6] از زارودنی بمثابۀ شوالیۀ انقلاب روسیه تمجید می نمود.»
زیرنویس – کنفرانس «انقلابی - دمکراتیک» مردان خودفروش.
***
قبل از پایان کنفرانس نوشته شده؛ عبارت اول را با چیزی شبیه «در تمام اصول به اصطلاح دمکراتیک ...» عوض کنید.
نوشته شده نه خیلی بعد از 22 سپتامبر(5 اکتبر) 1917
به صورت متن خلاصه در رابوچی پوت شمارۀ 19، 7 اکتبر(24 سپتامبر) 1917 چاپ شد.
امضاء : ن. لنین
توضیحات
1- نسخۀ خلاصه شدهای از این مقاله برای اولین بار در شمارۀ 19 روزنامۀ رابوچی پوت 7 اکتبر (24 سپتامبر) 1917 تحت عنوان «قهرمانان فریب» منتشر شد. این خلاصه قسمتی از مقالۀ لنین که در آن از اشتباهات بلشویکها در رابطه با کنفرانس دمکراتیک و همچنین از اشتباهات زینوویف و کامنف انتقاد شده بود را دربر نداشت. ممکن است لنین هنگامی که در قسمت ششم از مقالۀ «بحران سر رسیده است» که بین اعضای کمیتۀ مرکزی، کمیتههای پتروگراد و مسکو و شوراها پخش شد، خشمگینانه نوشت که ارگان مرکزی اظهاراتش دربارۀ «اشتباهات خیره کننده از جانب بلشویکها ...» را حذف می کند (به صفحه 84 از جلد 26 مجموعه آثار لنین مراجعه نمایید)، همین موضوع را در نظر داشته است.
ویرایش اول، دوم و سوم مجموعه آثار لنین متن مقاله را آنطور که در رابوچی پوت منتشر شده بود، دربر داشتند، اما در ویرایش چهارم متن کامل از روی دست نوشته چاپ شده بود؛ این ترجمه از روی متن دست نوشته صورت گرفته است.
2- لیبردان ها، لقب طعنه آمیزی بود که به لیبر و دان منشویک و پیروانشان بعد از چاپ پاورقی دمیان بدنی [Demyan Bedny] تحت این عنوان در سوتسیال دمکرات (شمارۀ 141، 25 اوت (7 سپتامبر) 1917) اطلاق می شد.
3- در 3(16) ژوئن 1907 تزار بیانیهای مبنی بر انحلال دومای دوم و اصلاح قانون انتخابات صادر کرد. ملاکین، صاحبان صنایع و تجار کرسی های بیشتری به دست آوردند و سهم کارگران و دهقانان بسیار کمتر شد. این، نقض آشکار بیانیۀ 17 اکتبر 1905 و قانون اساسی 1906 که تمام احکام دولتی را تابع تصویب دوما می ساختند، بود. دومای سوم که طبق قانون جدید انتخاب و در اول(14) نوامبر 1907 تشکیل شد، کاملا ارتجاعی بود.
4- رابوچی پوت (راه کارگر) روزنامۀ ارگان مرکزی حزب بلشویک که از 3(16) سپتامبر تا 26 اکتبر(8 نوامبر) بجای روزنامۀ پراودا که به وسیلۀ حکومت موقت تعطیل شده بود انتشار می یافت. در 27 اکتبر(9 نوامبر) پراودا تحت نام اصلی خود دوباره انتشار یافت.
5- سوتسیال دمکرات، روزنامۀ ارگان دفتر منطقهای مسکو، کمیتۀ مسکو و بعد همچنین کمیتۀ محلی حزب بلشویک در مسکو، از مارس 1917 تا مارس 1918 منتشر می شد. هنگامی که حکومت شوروی و کمیتۀ مرکزی حزب به مسکو انتقال یافت این روزنامه در پراودا ادغام شد.
6- روسکایا ولیا (آزادی روسیه)، روزنامۀ بورژوایی که به وسیلۀ پروتوپوپوف وزیر کشور تزار تأسیس شد و توسط بانکهای بزرگ حمایت مالی می شد. از دسامبر 1916 در پتروگراد منتشر می گردید. پس از انقلاب بورژوا دمکراتیک فوریۀ 1917 مبارزهای افترا آمیز را برعلیه بلشویکها به پیش برد. لنین گفت این روزنامه «یکی از فاسدترین روزنامههای بورژوازی» است. در 25 اکتبر(7 نوامبر) 1917 به وسیلۀ کمیتۀ نظامی انقلابی تعطیل شد.
* محل برگزاری کنفرانس (م.)
April 25th, 2013
برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
- مترجم: پیامفصلهایی از کتاب «نقابزدایی از چهرهٔ اقتصاد: از قدرت و آز تا همدردی و منفعت عامه»
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل دهم)
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل نهم) ــ ۲
- مترجم: پیامفصلهایی از کتاب: «نقابزدایی از چهرهٔ اقتصاد: از قدرت و آز تا همدردی و منفعت عامه»
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست سرمایه اثر کارل مارکس (فصل نهم) ــ ۱
- انتشارات تهران ترجمه سومین رمان خالد حسینی با عنوان «و کوهها طنین انداختند» منتشر شد
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل هشتم)
- خسرو باقریپیر پرنیاناندیش
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل هفتم)
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل ششم)
- بر گردان از انور میرستاریکتاب بلژیک و بمب
- عزیزه عنایت مروری براثرگرانبهای نمک درشعر فارسی !
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصل پنجم)
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصلهای سوم و چهارم)
- برگردان از متن فرانسه: م. پیگیرچکیدهٔ جلد نخست «سرمایه»، اثر کارل مارکس (فصلهای اول و دوم)
- ناصر اصغریدر سالگرد قتل تروتسكی، معرفی یك شاهكار
- برگردان، تلخیص و تحلیل از داکتر خلیل ودادخوشحالخان ختک آغازگر ادبیات ملی شعری ( پشتو)
- جميله پلوشهحقوق زن در گذرتاريخ
- ناصر اصغریلنین: معرفی یك كتاب
- Sumaia Frotan افغانی
- اسدالله شفاییماموریت سقوط
- پوهندوی شیما«غفوری»رنگها و برداشت های من
- لنیندربارۀ مبارزۀ مسلحانۀ جدا از توده
- امیر کشفیبرتراند راسل در مقام فیلسوف
- ترجمه محسن فریدنی و ا. صادقینشریات و تشکیلات کارگری
- نگارش از: نذیر ظفرپرستو های شاعرانه
- لنیننامه به کمونیستهای : آلمان ، اتریش و لهستان
- مجموعه آثار لنینبه جمهوریهای شوروی قفقاز
- مجموعه آثار لنین، جلد ۲۴، ص ۵۴-۴۲نامههایی دربارۀ تاکتیکها [1]
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)امنیت ملی
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)پلیسان نواحی مطمئین ترین حافظان جان ومال مردم (محافظت عامه)
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)قوای مسلح پلیس:همکار شاروال درتنظیم شهرها(نظم عامه)
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت) قوای مسلح- فصل دوم - پلیس ترافیک
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت) قوای مسلح- بخش دوم (پلیس وسارندوی)
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل هجده همقوای مسلح
- گزیدۀ مقالات از ولادیمیر ایلیچ لنیندر برخورد به خرده بورژوازی
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل چهاردهم قوای مسلح
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت) فصل سیزدهم قوای مسلح
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت) فصل نهم قوای مسلح
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)قوای مسلح فصل هشتم
- کمونیستهای انقلابیقهرمانان فریب و اشتباهات بلشویکها [1]
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل ششم و فصل هفتمقوای مسلح
- اثر جان پرکینزاعترافات جنايتكار اقتصادي
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل چهارم و فصل پنجم قوای مسلح
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل سوم (قوای مسلح)
- برگردان: شيرين روشارمارکس و قرن بيست و يکم
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)فصل دوم قوای مسلح
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)قوای مسلح
- پراودای. ج. تسره تلی و مبارزۀ طبقاتی
- کمیتۀ از زندان تا تبعیدمدخلی بر جلد یک سرمایه
- ک. کائوتسکی نیروهای محرکه و چشم اندازهای انقلاب روسیه
- شاپور احمديبادهپيمايي با اژدها در تموز
- دگر وال انجینر نصرالله( نصرت)قوای مسلح
- شاپور احمديشعر بيقهرمان
- محمدنبی عظیمی نگاهی به برگردان دوباره کتاب تلک خرس
- شاپور احمديگزيدهي هفتگانه
- پيام پرتوىفلسطين و اسراييل- تجزيه و تحليل از نگاه چپ
- برگردان از عارف عرفانکتاب افغانستان درعقب پرده دود
- شاپور احمديدر حاشیهی متن الف
- امان معاشرروحنامه
- شاپور احمدياندامهاي نقرهاي ما چند نفر
- برگردان- محمدعارف عرفانافغانستان درعقب پردۀ دوُد)بخش ششم)
- شاپور احمديبندهاي پيشكشي فرشتهها
- برگردان- محمدعارف عرفان افغانستان درعقب پردۀ دوُد
- برگردان از عارف عرفانافغا نستان درعقب پرده دود-پی دی اف چهارم
- برگردان از عارف عرفانافغانستان درعقب پرده دود
- شاپور احمديدر پوكههاي زمهرير
- برگردان از عارف عرفانافغانستان درعقب پردۀ دود-دوم
- برگردان از عارف عرفانافغانستان عقب پردۀ دود-اول
- برگردان شاپور احمدیروبن داريو
- پوهندوی شیما غفوریمن و «لبخند شیطان»
- سید محمد اشرف فروغ سگ ها می جنگند
- شاپور احمديگاهي خاطرهي عشقي اندوهناك از زمانهاي اكنون
- امان معاشرافغانستان تخته خیز استعمار
- امان معاشر«ابرها بر شانه»
- امان معاشرسرزمین دسایس
- اسدالله جعفری امام صادق،برهان عرفان- عرفان برهان
- شیرین نظیری فعال حقوق زندخت غروب مجموعه شعر ازبانوعزیزه عنایت
- محمد عالم افتخارموفقیت بزرگ تازه برای کتاب و تئوری گوهر اصیل آدمی
- سلیمان راوشسکوت فرهنگیان { بخش 5}
- امان معاشراندمه ها اثر خلیل حیفی از چاپ برآمد
- شاپور احمديديوها و دلبندگونيپوشم
- داکتر عزیز فاریابینیمی نگاه به ( گلزمین وفا )- مجموعۀ اشعار شادروان استاد سید محمد ( دروگر )
- سلیمان راوشسکوت فرهنگیان
- محمد عوض نبی زادهجلداول کتاب مجموعه ی مقالات
- گزارنده: عزیز آریانفرخاستگاه و پرورشگاه تاجیک ها
- برگردان: ا. م. شیریدوره استالین بگواهی آمار و ارقام بخش چهارم (آخر)
- بقلم دکتر محمود صفریانسفر نامه ی دنیای ارواح پرتوی دیگری از فانوس خرد
- نگاه گر: صدیق رهپو طرزینگاهی به خاطرات محمود طرزی
- نوشته گنادی زیوگانوفدوره استالین بگواهی آمار و ارقام(بخش سوّم)
- نوشته گنادی زیوگانوفدوره استالین بگواهی آمار و ارقام
- ماریا دارومجموعه ء از اشعار دلنشین شاعر جوان محترم « نذیر ظفر » تحت عنوان « شب یلدا » تازه از طبع برآمد
- اثراستثنائی عبیدالله «حبیب»
- سلیمان راوشخُراسان (خوراسان)فصل سوم کتاب نام و ننگ
- عزیز آریانفرنگاهی به کتاب «میراث ایران»ِ ریچارد نلسون فرای
- امان معاشرمعرفی کتاب
- سلیمان راوشخُراسان (خوراسان)بخش دوم
- مصلح سلجوقینگاهی کوتاه به مجموعۀ شعر حسین وفا سلجوقی
- رضا اغنمیسفرنامه دنیای ارواح
- سلیمان راوشخُراسان (خوراسان) فصل سوم کتاب نام و ننگ
- گزارنده عزيز آريانفركتاب تذكر الانقلاب
- صدیق رهپو طرزیآخرین اثر محمود طرزی
- کوچی مسافردروغهای شاخدار
- دوکتور سید احمد جهشدر بارهء کتاب گوهر اصیل آدمی و نظریات محترمه ماریا دارو
- از قلم : ماریا دارونگاهی بر کتاب «گوهر اصیل آدمی» و فهم و هضم آن
- تهیه و نگارش: میر عبدالواحد سادات افغانستان در چنبره یی جيو اکونومی امريکا قسمت پنجم
- لیلا فرجامیرودخانه ای که از ماه می گذرد
- محمود فاضلی بیرجندیآشنایی با برگردانی تازه از یک کتاب
- سلیمان کبیر نوریجایزه ای بالاتر از « نوبل» و « اسکار»... برای کتاب گوهر اصیل آدمی
- میرعبدالواحد ساداتافغانستان در چنبره یی جيو اکونومی امريکابخش چهارم
- تهیه و نگارش: میرعبدالواحد ساداتافغانستان در چنبرۀ جیو اکونومی امریکا
- پروفیسر عبدالواسع لطیفیپا برهنه باز کشت
- فهیمی تجدید تعریف و شناخت انسان در اثر« گوهر اصیل آدمی »
- Translated from Dari by Mir Hekmatuallah SadatAfghanistan: The Land of Epics and Tragedy
- نویسنده اسپندکوهیمشوره های دوستانه
- داکتر سرگی کورگینیان بعد از سرمایه داری مانیفستِ جُنبشِ «ماهیتِ زمان»
- امان معاشرافغانستان اؤزبیکلري خلق قؤشیقلري
- گلن ال. کارلسازمان سیا به روایت بازجوی سیا-11
- میرعنایت الله ساداتآشنایی با سایه روشن
- غلام نبی اوسپرین ــ یورشدافغانستان د ادبیاتو ځلانده« غمي »
- برتراند راسلشناخت ما از جهان بیرونی
- جين هيرشفيلدلابهلاي تيغههاي زمردين
- نوشتۀ ر.رخشانیسرچشمه های مدرنیته
- قیوم بشیرقزلباش و هزاره در لابلای تاریخ افغانستان
- بنیاد عبدالرحمان برومندکشتار زندانیان سیاسی ایران در سال ۱۳۶۷
- برگردان شاپور احمديروبن داريو
- اثر جان پرکینزاعترافات جنایتکار اقتصادی
- امیلیا اسپارتکمکثی کوتاه در مورد کتاب «گردنبند مروارید»
- برگردان: ا. م. شیریفصلی از کتاب «پیراهن سیاهان و سرخها: فاشیزم عقلانی و سقوط کمونیسم»قسمت پایانی
- برگردان: ا. م. شیریفصلی از کتاب «پیراهن سیاهان و سرخها: فاشیزم عقلانی و سقوط کمونیسم»قسمت سوّم
- ترجمه از فرانسه به فارسی توسط حمید محوینقد مارکسیسم دربارۀ نظریۀ روانکاوی
- برگردان: ا. م. شیریفصلی از کتاب «پیراهن سیاهان و سرخها: فاشیزم عقلانی و سقوط کمونیسم»قسمت دوم
- برگردان: ا. م. شیریفصلی از کتاب «پیراهن سیاهان و سرخها: فاشیسم عقلانی و سقوط کمونیسم»
- سید نبیل شمیمناله های پناهجویان
- نوشتۀ ایو میشو سنجه های زیبایی شناسی و داوری سلیقه
- نجیبه آرش عجایب هفتگانهء جهان در سده های میانه
- فريدون گيلانیدر باره سه کتاب آخرم
- رضا اغنمیوصیت نامه خدا
- نگارش: ش. بامدادکودکان درجنگ
- مشعل حریردر شگفتی یک گمنام
- گزینۀ نبشته های نیلاب موج سلامگردنبند مروارید
- عبدالحسیب شریفیچاپ و انتشار دو مجموعهي شعر و يك مجموعهي داستان در تخار
- محمداسحاق فیاضیاد گل سرخ
- بزرگترین چالش در مقابل بشریتآینده طلایی
- دکتر عبدالحسین زرین کوبدوقرن سکوت
- سراج الدین ادیب«کتابخانه سیار با صدها آثار کلیدی ماندگار »
- محمود صفریانکتاب وصیت نامه خدا
- حمید محوینقدی دربارۀ : «بادام های زمینی» اثر رضا بی شتاب
- محمد اسحاق ثنا رومان پا برهنه باز گشت
- سلیمان کبیر نورییک پیغام ملی و وطنی و یک دعوت تاریخی و انسانی
- عزیز آریانفرپیرامون کتاب دولت و اپوزیسیون در افغانستان از 1919 تا 1953
- مترجم : حمید محویسومین جنگ جهانی آماده می شود: هدف، ایران
- مترجم : حمید محویسومین جنگ جهانی آماده می شود : هدف ایران
- نوشته هوشنگ معین زادهوصیت نامه خدا
- مترجم : حمید محویتأملاتی در باره ی تاریخ مسیحیت نخستین
- گزارنده به دری: عزیز آریانفردولت و اپوزیسیون در افغانستان
- عبدالو کیل کوچی کتاب ، یادی ازسر زمین شمالی قدیم
- نیلاب موج سلام« پرندگان بیبال » در آبهای سیال
- محمد یعقوب هادییادداشت های «تصویری ازگوانتانامو» تبرئه جنایات مشابه
- شباهنگ رادجنگ و اوضاع افغانستان
- آشیل بخاراییکتابی ؛ همسنگ آثار رهبران کبیر تحولات تاریخ
- سلیمان راوشسه واکنش - تکاوران تیزپوی خرد در خراسان
- نویسنده:عبدالسلام ضعیفعبور از خط سرخ [در گوانتامامو ]
- مـتـرجـــم: ابراهیم شیریاستالین و تجدد بخش پایانی
- ایرینا کورشونوفنیلوفر و آتش
- مـتـرجـــم: ابراهیم شیریاستالین و تجدد بخش پنجم
- مـتـرجـــم: ابراهیم شیریاستالین و تجدد بخش چهارم
- نوشته: گوالیم رابرتس قوهء فکری کودک تانرا بلند ببرید
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرنبرد افغانی استالین
- گزارنده : عزیز آریانفراسناد محرم تازه افشا شده بایگانی های شوروی پیشین در باره افغانستان بخش دوم
- گزارنده : عزیز آریانفراسناد محرم بایگانی های شوروی در باره افغانستان
- ی.بیدار سر نوشت خانواده در جوامع غربی
- امان معاشرراز هستی
- میر عبدالواحد ساداتآشنایی با «مکاتیب افغانی»
- مـتـرجـــم: ابراهیم شیریاستالین و تجدد بخش سوم
- شمس حیدریاردو وسیاست در سه دهه اخیر به زبان انگلیسی
- دکتر بیژن باراننقد کتاب: آنتالوژی صدای اعتراض قلم- تابستان 2009 ایران
- مسعود حنیفخانه وخانواده ،کانون خوشبختی وسعادت
- گنادی زیوگانفاستالین و تجدّد بخش دوّم
- ژرژ پولیتزرفلسفۀ عصر روشنایی و تفکر مدرن
- گنادی زیوگانف استالین و تجدّد
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرمهمان ناخوانده در کابل
- گزارنده به دری: عزیز آریانفربحران اعتماد سال های 1940-1941 در آسیای میانه
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرعملیات «امان الله» و «تبت»
- گزارنده: عزیز آریانفرماجرای پیر شامی [گیلانی]
- گزارنده: عزیز آریانفرواپسین پیروزی نادر خان
- گزارنده: عزیز آریانفرخون های تازه بر زمین نوار قبایل «آزاد»
- نویسنده : مهرالدین مشید "گذرگاۀ بسته" * فریادی در دل سنگین تاریخ
- گزارنده: عزیز آریانفراشغال کابل از سوی قبایل مرزی [هند بریتانیایی] و به پادشاهی رسیدن نادر
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرسرنگونی امان الله خان
- گزارنده: عزیز آریانفرانتقام نافرجام کمینترن در «دهلیز افغانستان»و سرنگونی امان الله خان
- میم -میهن فدا(( جنگ های کابل (( زرافهء قشنگ
- میم -میهن فداجنگ های کابل (( زرافهء قشنگ((
- عزیز آریانفربر گرفته از کتاب نبرد افغانی استالین: سیاست قدرت های بزرگ در افغانستان و قبایل پشتون
- خلیل الله عالم جنگ قصابان نبرد نابرابر
- نویسنده : دکتورغلام حیدریقینسخنی چندپیرامون کتاب « لیلی ومجنون »اثرابوبکریقین (قسمت سوم)
- دوکتورغلام حیدریقینسخنی چندپیرامون کتاب « لیلی ومجنون » اثرابوبکریقین ) قسمت دوم(
- نویسنده : دکتورغلام حیدریقینسخنی چندپیرامون کتاب « لیلی ومجنون » اثرابوبکریقین
- گزارنده: عزیز آریانفرنبرد افغانی استالین(سیاست قدرت های بزرگ در افغانستان وقبایل پشتون)
- نویسنده : پیکارجونکاتی چند پیرامون کتاب « تولدی دیگر»
- میرزا آقا عسگری (مانی)«ظهور»، کتابی برای برونرفت از خرافات
- دوکتور خلیل الله وداد بارشزمامداری امیر حبیب الله کلکانی
- نویسنده : سید عبدالقدوس سیدکتاب جنگ های کابل ۱۳۷۱ – ۱۳۷۵ خورشیدی زیر چاپ رفت
- امان معاشر اعیادمغان
- شریفیچند کوچه دورتر
- ابراهیم سهارکتاب سرنوشت غم انگیز درافغانستان
- امان معاشر بیدلستان و گلدسته
- از دکتر شعاع الدین شفا *ظهور، حکایت من و امام زمان
- رضا اغنمیبشارت
- امان معاشرشگوفه های احساس
- صدیق رهپو طرزینگاهی به کتاب آینده افغانستان
- محمد نبی عظیمیسگ شریر همسایه
- گزارنده به دری: عزیز آریانفر امير امان الله و آسياي ميانه شوروي
- ص.وفانگاهی کوتاه بر يکی دو اثر وکار کردهايی احمد فريد طهماس
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرتاریخ در سیما ها:هنگامه انور پاشا درآسیای میانه و بازتاب آن در افغانستان
- بهرام معصومى كشور ايران، كشور كوروش و داراست
- فضل الرحیم رحیمنام عتیق رحیمی ، در فهرست برنده گان صدوپنچ سال فعالیت جایزه ادبی گنکور فرانسه
- فاطمه سعيدی (مادر شايگان)برای فرزندان من اشک تمساح نريزيد!
- صبورالله ســياه سـنگ"آوای مــاندگار زنان"
- فضل الرحیم رحیم جادوگران و مداریان
- هوشنگ معین زادهظهور
- امان معاشر خاطرات یک کارتونیست
- گزارنده به دری: آریانفر «جمهوری هراتٍ» عبدالرحیم خان [نایب سالار]
- گزارنده به دری: عزیز آریانفر«کابلستانٍ» بچه سقاء (جنوری– اکتبر سال 1929)مشی سیاست داخلی و خارجی
- ديپلوم انجنير عبدالقادر مسعودمژده به علاقه مندان کتاب
- صدیق رهپو طرزیکتابشناسی«محمود طرزی»
- نو شته نذ یر ظفرتاریخ مطبو عات افغانستان یا ضرورت ژور نا لیستان
- محمدنبي عظيمي واهمه های زميني (بخش فرجامین)
- گزارنده به دری: عزیز آریانفر نخستین نبرد سپاهیان شوروی در افغانستان در سال 1929
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش 24)
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرمبارزه دیپلماتیک قدرت ها در افغانستان در سال های 1919- 1921
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش 23)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش 22)
- صدیق رهپو طرزی«طرزی و سراج الاخبار»
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش بيست ويکم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش بيستم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش نزدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش هژدهم)
- نوشته: محمد اسحاق فياض پشتونستان چالش سياسي افغانستان و پاكستان
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش هفدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش شانزدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش پانزدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش چهاردهم)
- مشعلازســـُـکر تا صَـــــحو
- م.نبی.عظیمی نام وننگ
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش سيزدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش دوازدهم)
- محمدنبي عظيمي واهمه های زميني (بخش يازدهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش دهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش نهم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش هشتم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش هفتم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش ششم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش پنجم)
- محمدنبي عظيمي واهمه های زميني (بخش چهارم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش سوم)
- محمدنبي عظيميواهمه های زميني (بخش دوم)
- خالد اشککم بود والی شوم
- محمدنبي عظيميواهمه های زمینی
- مشعلازسايه های هول تا واهمه های زميني
- بیرنگ کوهدامنی سایه ناظمی ، حافظ ، شاملو وفروغ درسایه های هول
- نوآم چامسکیاندر بایستنی های امپراتوری قدرت و اعتبار
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- دکتر محمد هاشم فقیریتاریخ در ادبیات
- سليمان راوشنام و ننگ
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- داکترغلام حيدر« يقين »سخنی چندپیرامون کتاب « تخمیس غزلیات حافظ » اثرالحاج ابوبکریقین
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمد عوض نبی زا دهرمان گودی پران باز, بازگوئی گوشهء ازظلم وستم بر مردم هزاره
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميســــــــــایه های هــَـــــــول
- محمدنبي عظيميسايه های هول
- محمدنبي عظيميکنزالمهملات والاکاذيب ( بخش هفتم و پاياني)
- محمدنبي عظيميازســـُـکر تا صَـــــحو
- سیامک زینلیخاک حاصلخیز برای کشت انواع تروریسم
- محمدنبي عظيميازســـُـکر تا صَـــــحو
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- ويرايش، تهيه وبرگردان (ناهيد) نگاهي به کتاب جنگ بدون مرز، استعمار جدید جهان
- مشعـلتاجـيکـان در قـرن بـيستـم
- ارسالي فريدون يماسرنوشت غم انگيز در افغانستان
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- مترجم: غفار عريفجنگ هاى خاندان بوش؟!
- نويسنده: غفار عريفبه آّن به چه عنوانى بايد قضاوت كرد!؟
- فرزاد بهنامدر تاريكي راه مي رويم
- عبدالولي منگلد افغانستان په ادبي کتابتون کې يوه بله شعري ټولګه ورزياته شوه
- احمد وحید صادقی نگرشی کوتاهی بر گوشه های از زنده گی و اندیشه های فلسفی – عرفانی مولانا جلال الدین محمدبلخی
- محمدنبي عظيمينگاهی به مجموعه ؛ داستانی : رازهای قلعهء قرمز
- سلیم سلیمیچند حرفی در باره پايان رمان « سايه های هول
- فرزاد کنزالمهملات والکاذیب
- محمدنبي عظيمي"نیم نگاهی بر ائتلاف های تنظیمی در افغانستان"
- محمدنبي عظيميواهمه های زمیني
- اکرام کمالدر اشراق نيلوفر
- چند کتاب تازه از میرزاآقا عسگری (مانی)
- کمانگيربخشی از خاطرات جنرال تامی فرانکس : فرمانده پيشين نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان
- جواد نصرياندو قرن با مطبوعات فارسي زبان خارج از كشور در قاره آسيا