بازگشت
شیرمحمدخان هزاره جنگاورقهرمان و یکی از فاتحین اصلی معرکهءمیوند
محمد عوض نبی زا ده محمد عوض نبی زا ده

برخی ازپز و هش گر ا ن , محقیقین و تحلیلگر ا ن  افغانستان در با ره منا سبا ت سیا سی،اجتما عی، ما هیت نظا م سیا سی، کار نامه ء د و لت ها ی گو نا گو ن، بی عدا لتی ها ی ا جتما عی نظا م ها ی سیا سی، جنگ ها ی دا خلی، مدا خلا ت خا ر جی ها، شکست ها و پیر و ز ی ها و د گر گو نی ها ی تا ر یخی د ر کشور ، بحدلازم و  کا فی، دا و ر ی ها و تحلیل ها ی را ا نجا م دا ده ا ند، که ا ین تحلیل ها بعضآ بی طر فا نه و لی ا کثرآ جا نبدا را نه  بو ده ا ند و حتی گا هی ا و قا ت خصما نه و غیر منصفا نه در باره حوادث و رخدادهای کشور صو ر ت گر فته ا ست. مبارزات و کار نامه های فداکارانهء مبارزین برجسته ملی مردم افغانستان و بخصوص جامعهء هزاره در کنار دیگر اقوام کشور که درطی مدت چند سده ء اخیر در ین سرزمین برعلیه استعمار و استبداد انجام شده است و هر یک از ین مبارزین ملی که در دوره های گو ناگون تاریخ خونین کشور ما چه قبل و چه بعد از تبدیلی خراسان به  افغانستان , در حفاظت و نگهداری از آن,در مقابل تجاوز ایران , سه بار لشکر کشی بریتا نیا ی کبیر و تجاوز شوروی سابق و لشکر کشی  پاکستانی ها زیر نام   گروه متجر طالبان,   قهر مانانه رز میده است و این چهره های شا خص جنبیشهای ضد استعماری هر کدام نقش ورسالت فدا کارانه وجا نبازانه خود ها را در دفاع از سر زمین  آبائی شان بطور شایسته  اجرا کرده است . سده دوازدهم هجری , قمری  از نگاه پیکار مردم افغانستان علیه تسلط بیگانگان و استقرار دولت غلجائی و بعدا تشکیل دولت درانی و نیز سده سیزدهم از لحاظ ادامه این نبرد برحق و در عین حال رقابتها و برخورد میان سران دودمان های برسر اقتدار, در تاریخ کشور ما روزگاران پر آشوب و حادثه خیز بحساب میآید, در جریان سالهای پس از 1100- تا 1258-  هجری ,قمری  که در مبارزات ضد بیگانگان و در نتیجه به قدرت رسیدن هوتکیها و پس از آنروز گار اقتدار دولت درانی میباشد . پیکار مردم افغانستان گاهی به تندی و زمانی  به کندی , علیه سیاست نا مطلوب اجانب و کوتاه کردن  ایادی آنان از کشور و استقرار قدرت داخلی دوام داشته است.  بدانسان که از لابه لای کتابها و یادداشتهاو اسنادو مدارک برجای مانده , معلوم میشود شماری اعتنامندی از افراد مربوط به  اقوام و قبایل مختلف کشور خواه بگونه دسته جمعی و خواه بطور فردی ,در هریک از حوادث بمیان آمده در این عهد ,  در رابطه به جنبشهای آزادی طلبانه مردم, سهمی داشته و در جهت بوجود آوردن یک فرایند مطمئین و سالم برای وطن, جانبازانه مجاهده و تلاش نموده اند واز آن میان سهمگیری و شرکت مبارزین ملی  مردم هزاره در این رویداد ها برجسته و چشمگیر میباشد که در منابع مربوطه گاهی به وضاحت و زمانی به اشارات ازآن سخن رفته است .

قرن نزدهم میلادی, از لحاظ سیاسی وجنگهای داخلی و مبارزات ضد بیگانگان یکی از زمانه های پرماجرای افغانستان بشمار می آید.  در درازای این قرن ,در ارتباط به  بر خی از پیشامد ها و حادثه های گونه گون اجتماعی و در جریان رویداد ها ی نا ملایم , شخصیت های و طنپرست و سلحشور ملی وباهمت از میان توده های وسیع مردم , سر بر افراشتتند که تاریخ وطن و مردم قهرمان پرور ما,   نامشان را از یاد نمی برد. که نمي توان، مبارزات قهرمانانه  ء این مبارزین ملی  را دربرابر تجاوز خارجی  بی عدالتی و نظام  استبدادی خاندانی نا دیده گرفت. گرچه نظام های استبدادی خاند انی در مورد مبارزین ملی برخی از اقوام  و بخصوص مردم هزاره با تبعیض و تعصب حیرت آوری برخورد نموده است و سعی کرده است که نام این چهره های  مبارزین ملی و تاریخی کشور در پرده ابهام و گمنامی باقی بمانند. که از جمله ء این شخصیت های  برجسته و جنگاور  نامدار وطن در قرن -19- دلاور مرد مبارز عرصه های پیکار و نبرد ضد تجاوزات خارجی- کرنیل  شیر محمد خان هزاره است گرچه در باره ء پیشینهء زندگی شخصی وخانوادهء او,  آگاهی دقیق و در خور توجهی در دست نیست . و اما راجع به مبارزات جا نبازانه و عملیات پارتیزانی او در دفاع ازحاکمیت و نوا میس ملی افغانستان , یاد کردها ئی در شماری از منابع مطبوعات داخلی و خارجی مربوط به سالهای 1254-1297- ق.مطابق 1838-1879- میلادی و حتی ما قبل این سالها- در بخشهای غرب کشور به نظر میرسد.در میان این منابع میتوان از تاریخ نظامی ایران جلد دوم تالیف جمیل قوزانلو , عین الوقایع تالیف  محمد یوسف ریاضی و سراج التواریخ جلد اول , تالیف فیض محمد کاتب هزاره و یکی دو جای دیگر یاد آوری نمود.

  براسا س گذارش این منابع, در سا ل 1254-ق. ایران کشور همسایه غربی ما, نیت تصرف قسمت های از غرب وطن ما را تدارک می دید. کامران حکمران هرات , ضمن دیگر فعالیت های دفاعی , ازالله قلیخان حکمران خوارزم و مضراب شاه خان والی میمنه و شیر محمد خان هزاره , برای دفاع از قلمروخود, استمداد کمک به عمل آورد و شیر محمد خان هزاره چهار هزار سوار و پیادهء رزمجوی را  با ساز وبرگ شایسته ولازم ,آمادهء پیکار برای حمایت از کامران جکمرن هرات  گردانید. این تقاضا و استمداد کمک کامران از شیر محمد خان هزاره , بیا نگر نفوذ و قدرت جنگی کرنیل  شیرمحمد خان هزاره  درآن زمان دانسته میشود.آنگاه که آصف الدوله از کشور همسایه ما  ایران قصد پیشروی به سوی قلعه نو و بالا مرغاب ولایت بادغیس کنونی  را داشت,  شیرمحمد خان هزاره , به معیت شاه پسندخان, جلو پیشروی اورا سد کردند وتلفات سنگینی برسپاه متجاوز  آصف الدوله وارد آوردند. مولف سراج التواریخ دررابطه به این پیشامد چنین مینویسد:- هم چنین شیرمحمد خان هزاره چهار هزارپیاده وسوار جرارازمردم درزی و فیروز کوهی و جمشیدی نزد خلیفه عبدالرحمن فرستاد و هم چنان در جای دیگر میگوید. زمان خان مذکور و شیر محمد خان هزاره و شاه پسند خان فیروز کوهی با جمع انبوهی برلشکرآصف الوله حمله ور گشتند. محمد یوسف ریاضی به ارتباط این موضوع می نگارد: سال – 1253- ق. شیر محمد خان هزاره نیز از بادغیسات و قلعهء نو, چهار هزار سوار نزد خلیفه عبدالرحمن فرستاده این جمعیت مهیای جنگ به سمت هرات آمدند. ودر هنگام محاصرهء هرات از طرف سپاه ایران که همگی شکست یافته بودند- شیر محمد خان هزاره با هزار سوار برلشکر متجاوز ایران تاخته وششصد راس اسپ ازآنها به غنیمت بدست آورد. که این پیکار در سال 1255- ق. هجری واقع شده بود که شیر محمد خان هزاره با هجوم برق آسای خود دشمن را درشرایط نا مساعد قرار داده و محاصرهء هرات را  با  عقب نشینی محاصره کنندگان ایرانی از میان برداشت.

از رویداد های فراوان دیگر که شیر محمد خان هزاره در آنها سهم داشته که  بگذریم و نا دیده بگیریم  , یکی از نفاط بارزو چشمگیر- جانبازی او در نبرد میوند است .به استناد گزارش منابع موجودآن زمان-در فرصتیکه سپاه انگلیس با رسیدن قوت الظهر تقویت می یابد و جنگاوران افغان  بنا بر فشار لشکر دشمن مجبور به عقب نشینی میشوند و مورد تعاقب نیر وهای دشمن قرار میگیرند- شیر محمد خان هزاره  با قوای سواره و پیاده تحت قیادت خود,  راه حمله  و پیشروی سپاه دشمن را سد میسازد و با  برخورد و رزم دلیرانه  غلبه و برتری جنگی آنان را  متوقف میگرداند و بدین وسیله همرزمان خود را از خطر شکست قطعی نجات می بخشد. این رویداد و حرکت دلاورانهء شیرمحمد خان هزاره در تاریخ وطن ما ارزش نمایان و برجسته دارد. در مقالهء در زمان سلطنت ظاهر شاه  که در تجلیل از استقلال افغانستان تحت عنوان  (آزاد مردان)  در شمارهء پنجم  سال 1347- شمسی , هجری  مجلهءعرفان به ارتباط پیکار و نبرد میوند و رشادت  کرنیل شیر محمد خان هزاره  بدین گونه اظهار نظر بعمل آمده است. شیرمحمد خان هزاره کسی بود که در نبرد میوند همچون کوه بابا پایداری کرده ,دشمن و تجهیزات ممتازش نتوانست سد و سنگر اورا بشکند. او فداکاریها نمود تا همرزمان میوند را  در محاصره نگذاشته باشد. در یک اثر دیگر راجع به موضوع شکست قوای محمد ایوب خان و فداکاری شیرمحمدخان هزاره برای رهائی ازین بن بست , این طور ابراز نظر  شده است.پس از چند ساعت جنگ قوای محمد ایوب خان رو به هزیمت و گریز نهاد. قشون انگلیس آنها را تعاقب میکردند ولی به واسطهء رشادت  , فداکاری و شجاعت  کامل  شیر محمد خان هزاره که جلو قشون انگلیس را گرفته به محاربه خونین در برابر سپاه متجاوز خارجی مشغول شد وبدین ترتیب توانست که نیرو های شکست خورده و  فراریان از میدان جنگ میوند جان به سلامت بردند.و با این عمل جانبازانه میتوان نام اورادر ردیف فاتحان واقعی و اصلی میوند به ثبت رسانید. یکی از نویسندگان کشور درباره این مرد مبارز در ارتباط به جنگ میوند می نویسد.  ,  شیرمحمد خان هزاره کسی بود که در نبرد میوند همچون کوه پایداری کرد,دشمن با تجهیزات پیشرفته و نیروی بزرگتری نظامی نتوانست مانع پیشروی او گردد او فداکاریها کرد تا رزمندگان معرکهء میوند از محاصره ء متجاوزین نجات پیدا نماید.  یا دآوری از چنین شخصیت مجاهد ضد استعمار ، خدمتگار مردم و مرد مبارز که آرمانهای مقدسی برای رهائی مردمش از تسلط  خارجی داشت وظیفه و رسالت نسل کنونی  مردم افغانستان پنداشته میشود .  ﻤﺒﺎﺮﺰﺍﺖ وﺨﺎﻂﺮﺍﺖ ﻤﻴﻬﻦ ﺪﻮﺴﺘﺎﻨﻪﺀ ﻤﺮﺤﻮمی ﺪﺮﻗﻠﻮﺐﻮﺍذﻫﺎﻦجامعه باسپاس افغا نستان و ﻫﻤﻪ طرفداران نهضت ضد تجاوز ﺠﺎﻴﮔﺎﻩﺀ ﺨﻮﺪ ﺮﺍ داشته ﻮﺠﺎﻮﻴﺪﺍﻦ ﺨﻮﺍﻫﺪ ﻤﺎﻨﺪ. شاد روان کرنیل  شیرمحمد خان هزاره بمثابه شخصیتی با اعتبار و مورد احترام درمیان مردم غرب  کشور آن زمان، شناخته میشد. ایشان یکتن از شخصیت های مبارز و پاک نفس و با تقوای نظامی قرن نزدهم در کشوربود،مرحوم شیرمحمد خان هزاره  دارای شايستهء مقام والا در تاريخ معاصر افغانستان است. نام شیرمحمد خان هزاره بمثابه يکی از فاتحین اصلی وواقعی جنگ میوند برای هميش ثبت تاريخ گردیده که  نباید خدمات قهرمانان ملی افغانستان از جمله شاد روان کرنیل  شیرمحمد خان هزاره  را که در نبرد علیه تجاوز خارجی در نبرد و معرکه میوند رزمیده است نا دیده گرفته شود.

یاد و خاطرات همیشگی یکی از فاتحین اصلی و واقعی نبرد استقلال طلبانه معرکه میوند شادروان کرنیل شیرمحمد خان هزاره فرخنده باد!

روانش شاد، خاطره اش زنده و گرامی با د !

رویکردها 

یاد داشتها ی در با ره سر ز مین و ر جا ل هزاره جات اثر - حسین نا یل - بهار سا ل 1379 هجری – شمسی - چا پ ایران

  سایت آریائی زیر عنوان مبا رزینشاخص مردم هزاره درجنبیشهای ضد استبدادی نویسنده :- صاحب این قلم.

 سایت مشعل زیر عنوان معرفی مختصر یکعده ازمبارزین شاخص مردم هزاره درجنبیشهای ضد استبدادی و استعماری   نویسنده:-  :- صاحب این قلم.

 -  یا دداشت های شخصی صاحب این قلم .         -  1 -  ماه –  فبروری – سا ل – 2009 – میلادی


February 1st, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل تاریخی