شبح های خیالی از افغانسان:
حقیقت های تکاندهند و اسطوره های خارجی
نوشتهٔ جاناتان ستیل، در روزنامهٔ گاردین
tarzisr@gmail.com
ارتش شوروی در سال ۱۹۸۸ع. افغانستان راپس از نبرد سازمانیافته یی از سوی مجاهدان که یاری غرب را با خود داشتند، ترک نمودند. اما، از آن پس، در مورد این کشور جنگزده اسطوره های متعدد دیرپا و ماندنی شکل گرفتند. جاناتان استیل سر آن دارد تا واقعیت را از افسانه سره نماید.
۱- افغانان همیشه ارتش های خارجی را از سکندر بزرگ تا زمان کنونی شکست داده اند
تاریخ افغانستان انباشته از رخداد هایی تحقیر آمیزی است که خارجیان پس از یورش بر کشور، متحمل شده اند. اما، در همین زمان ما رخداد هایی را به یاد داریم که ارتش خارجی بر کشور نفوذ نمودند و بر آن شکست های مهمی را وارد کردند. سکندر بزرگ، در سال ۳۳۰ پیش از عیسا، در ساحهٔ آسیای مرکزی که امروز در آن افغانستان جای دارد، بدون مقاومتی یورش برد. یک هزار سال بعد، چنگیز خان مغول، همه جا را زیر نگینش آورد.
از آن گاهی که افغانستان به حیث یک دولت مدرن به میان آمد، سه جنگ با بریتانیا رخ داد. یورش بریتانیا در ۱۸۳۹ع. در آغاز، پیروزی هایی را برای آنان به همراه داشت، سپس این لشکر دچار شکست گیچ کننده یی گردید، و سپس پیروزی دوم نصیب شان شد. بریتانیا در سال ۱۸۷۸ع. بار دوم به این جا لشکر کشید. با آن که آنان در میوند شکست خوردند، اما، بخش عمدهٔ این لشکر بر افغانان استیلا یافتند کردند. پس از آن، بریتانیا مرز هند بریتانیایی را تا گذرگاه خیبر پیش برد و در نتیجه افغانستان بخش های مهم مرزی را از دست داد. در جنگ سوم، افغانان دست به یورش بردند. امان الله، سربازانش را به داخل خاک هند بریتانیایی در سال ۱۹۱۹ گسیل داشت. اما، در مدت یک ماه آنان مجبور به عقب نشینی شدند. بخشی از علت این بود که طیاره های جنگی بریتانیا، در اولین نمایش قدرت هوایی در آسیا، بر کابل بم ریختند. جنگ در یک حرکت تاکتیکی پایان یافت، اما، تعداد تلفات قشون بریتانیا دو چند بیش تر از افغانان بود. این را می توان یک شکست رزم آریانه و استرتژیک خواند. در پایان کار، بریتانیا دست داشتن بر سیاست خارجی افغانستان را ترک گفت.
نتیجهٔ این سه جنگ نشان داد که ادعایی مبنی بر این که افغانان همیشه نیرو های خارجی را شکست داده اند، بی پایه است. آن چی واقعیت دارد این می باشد که که نیروهای خارجی همیشه با درد سر بزرگی برای اشغال دیر مدت، رو به رو شده اند. بریتانیا به این امر پی برد. به همین دلیل آنان تلاش کردند تا حضور کوتاه مدت داشته باشند. آنان این را بر تر دانستند تا بر امور خارجی نظارت داشته باشند و سیاست شان را در مورد هند در آن جا به کار نبرند.
۲- تجاوز شوروی، راه را به سوی جنگ داخلی و یاری غرب از مقاومت افغان هموار ساخت
مخالفت مسلحانه در برابر حکومت کابل، مدت ها پیش از از ورود ارتش شوروی در دسامبر ۱۹۷۹ع. آغاز شده بود. بخش زیاد رهبران مجاهدین که در جریان سال های ۸۰، مانند هفت گروه پشاور، به شهرت دست یافتند و به وسیلهٔ ا. م. امریکا، پاکستان، عربستان سعودی و چین کمک شدند، مدت ها پیش از دسامبر ۱۹۷۹ع.، به آن جا روی آوردند و به نبرد مسلحانه دست زدند. دلیل این بود که آنان با ایده های نوگرایانه و دنیا نگرانهٔ داود، که محمد ظاهر، شاه سابق و پسر کاکایش را در کودتایی در سال ۱۹۷۳ع. از قدرت بر کنار نموده بود، مخالف بودند.
یاری های غرب، به این نیرو های باغی و عصیانگر، نیز پیش از ورود ارتش شوروی، جریان یافته بود. این ورود، در خدمت تبلیغ غرب که می گفتند شوروی نمی تواند حضورش را به افغانستان توجیه نماید و آن را تجاوز به مقصد تصرف زمین های بیش تر می دانستند، قرار گرفت. به راستی که مقام های رسمی ا. م. امریکا آن را فرصت طلایی برای عصیان مجاهدان، پس از آن که حکومت هواخواه مسکو در اپریل ۱۹۷۸ع. داود را از اریکهٔ قدرت به زیر آورد، می دانستند. آقای روبرت گت، یک مقام سی. آی. ای. در آن زمان و بعد وزیر دفاع در دوران بوش و اوباما، در خاطره هایش از دیداری که در آن مقام های عالی رتبهٔ آن سازمان در مارچ ۱۹۷۹ع. شرکت کرده بودند، گپ می زند. در این دیدار آنان پرسیدند که آیا به یاری مجاهدان برای این که ٫٫ شوروی را در گرداب ویتنام دیگری بیندازند،، ادامه بدهیم؟ در این ملاقات موافقت صورت گرفت که برای شان یاری صورت گرفته و جنگ افزار تدارک دیده شود.
۳- شورویان به شکست بزرگی در افغانستان، از دست مجاهدان خوردند
این یکی از اسطوره هایی به شدت اثر گذار در تاریخ این کشور به حساب می آید. در شیپور این باور هر یک از سران پیشین گروه های مجاهد، از اسامه گرفته تا طالبان و از فرماندهان تا جنگ سالاران در حکومت کنونی افغانستان، پف بزرگی نموده و با تمام قوت به آن دمیده اند. جالب که این امر در کار بیان جنگ به وسیله بخشی از غرب نیز، تکرار می گردد. برخی از سیاستمداران غرب پا را چنان از گلیم خویش دراز می کنند که گویی شکست شوروی در افغانستان زمینهٔ سقوط خود شوروی را فراهم نمود. در این خط، آنان با اسامه و دیگر رهبران القاعده در این ادعا که آنان یک ابر قدرت را از میان بر داشتند و حالا در صدد این اند که دیگرش را نیز سر به نیست نمایند، همدست می گردند.
واقعیت امر این است که مجاهدان در میدان جنگ شوروی را شکست ندادند. آنان جای هایی را به ویژه در پنجشیر به دست آورند، اما، بخش های دیگر را از دست دادند. کوتاه این که هیچکدام از طرف ها، یکدیگر را شکست نداند. شوروی می توانست برای سال های دیگری در این جا بماند، اما، آن گاهی که گرباچف به این نتیجه دست یافت که جنگ در حال رکود قرار دارد و دیگر ارزش آن را ندارد تا از دید مالی، انسانی و حیثت جهانی، بهایی به آن پرداخته شود، بر آن شدند تا کشور را ترک نمایند. مقام های رسمی امریکا در همان زمان، هم در بررسی های خصوصی خویش به همین نتیجه دست یافتند، اما، بعد ها در برابر مردم آن را آشکار کردند. مارتان ابرامویتز، که دفتر استخبارات و بررسی وزارت خارجه را در آن زمان رهبری می کرد، در سال ۱۹۹۷ع. چنین گفت،٫٫ در سال ۱۹۸۵ع. این نگرانی وجود داشت که مجاهدان می بازند، آنان در سراشیب نابودی روان بودند، و به شدت متفرق. تلفات شان بیش از اندازه بود و اثر چندانی بر شورویان وارد کرده نمی توانستند.،،
۴- ارایه ستنگر از سوی سی. آی. ای. به مجاهدان، شوروی را مجبور به عقب نشینی از افغانستان کرد
در رگ های تن این اسطورهٔ سال های ۱۹۸۰، با کتاب جورج کریل، زیر نام جنگ چارلی ویلسن و بعد فلمش به همین نام که در سال ۲۰۰۷ع. ساخته شد، و در آن تام هنکس، نقش وکیل پر سر و صدایی را از تکزاس بازی نمود، خون تازه یی روان گردید. در هر دوی این اثر، هم کتاب و هم فلم، این ادعا وجود دارد که ویلسن با تشویق رونالد ریگن مبنی بر این که به مجاهدان موشک سرشانه یی که بتواند هلیکوپتر ها را به زمین فرود آورند، تهیه بدارد، میسر جنگ را دگر گون نمود. این امر روشن است که راکت های ستنگر، دگرگونیی در تاکیک شورویان به میان آورد. آنانی که از هلیکوپتر استفاده می کردند، یورش ها را شب هنگام انجام می داند، زیرا مجاهدان وسیله های شببین نداشتند. بم ها از فضای بلند تری پرتاب می گردید و این امر از دقت هدفگیری می کاست. اما، تلفات شورویان و افغانان به شدت تغییر نکردند و به همان رقم شش سال اول باقی ماندند.
تصمیم شوروی برای عقب نشینی ار افغانستان در اکتوبر ۱۹۸۵ع. چند ماه پیش از این که راکت های ستنگر وارد افغانستان در خزان ۱۹۸۶ع.، گردد، گرفته شده بود. در هیچ یک از سند های دفتر سیاسی که اکنون مهر سری بودن از آن ها بر داشته شده اند، هیج دلیلی در مورد ستنگر و یا جنگ افزار دیگر، و یا نقش مجاهدان در این دگرگونی سیاسی ذکر به میان نیامده است.
۵- پس از خروج شوروی، غرب این جا را ترک گفت
یکی از وعده هایی که سیاستمداران غرب پس از آن که طالبان را بعد از سال ۲۰۰۱ع. از قدرت بر انداختند، و بر آن تاکید می ورزند این این است که این بار دیگر غرب ٫٫ آن گونه که پس از آن که روسان از کشور برآمدند،، این جا را، ترک نخواهند نمود. افغانان با شنیدن این حرف ها، از شدت شگفتی گیچ می گردند. آنان تاریخ را به خوبی به یاد دارند. ا. م. امریکا در ماه فبروری ۱۹۸۹ع. نشان داد که از پیوند، رابطه و درگیری اش با مجاهدان دست نمی کشد. واشنگتن، در برابر ابتکار های نجیب الله، ریس جهمور کشور، مبنی بر مذاکره و دادن امتیاز، واکنش منفی نشان داد. این کشور هم چنان به فرستادن جنگ افزارها به مجاهدان و دیگر جهاد گران، به امید این که به زودی و ساده گی بتوانند، حکومت هوا خواه مسکو را از قدرت بر اندازند، ادامه داد.
این را می توان یکی از بدترین و ویرانگرانه ترین دوران در تاریخ معاصر افغانستان دید. دراین زمان پاکستان همراه با نیرو های مجاهدان، به ترین فرصت و چانس را برای پایان بخشیدن به جنگ داخلی در کشور، با نیت بد و به صورت قصدی از دست دادند. نتیجهٔ این سیاست، بر ویرانی این کشور به شدت افزود. چارلز کوگان، مدیر عملیات سی. آی. ای. در شرق میانه و جنوب آسیا بعد ها خود بیان داشت، ٫٫ من این پرسش را به میان کشیدم که آیا یاری رساندن به مجاهدان پس از آن که شورویان آن جا را ترک گفتند، درست است؟ به باور من حالا که به این مساله نگاه می نمایم، آن را یکی از بزرگ ترین اشتباه ها می توانم به جساب آورم.،،
۶- مجاهدان رژیم کابل را سرنگون نمودند و بر مسکو پیروز شدند
اساسی ترین عنصری که زیر پای نجیب الله را خالی نمود، همانا اعلامیه یی بود که در سپتمبر ۱۹۹۱ع. در مسکو نشر گردید. این درست پس از کودتایی بود که کمونیستان سختگیر حزب کمونیست شوروی، در برابر گرباچف به راه انداخته بودند. این امر خود هم باشکست سختی رو به رو شد. بوریس یالتسین، رقیب دیرین که در راس حکومت روسیه قرار داشت، بر یک موقعیت برتری دست یافت. یالتسین به این باور رسیده بود که کمک های خارجی این کشور را که بر خط تعهد های بین الملی صورت می گرفت، قطع نماید. در این راستا، حکومتش اعلام داشت که پس از اول جنوری ۱۹۹۲ع. دیگر جنگ افزاری به کابل ارسال نگردد. در این راستا، از ارسال نفت، مواد غذایی و دیگر یاری ها، نیز جلوگیری به عمل آمد.
این تصمیم ضربهٔ خرد کننده و ویرانگری بر روان هواداران نجیب الله، وارد نمود. رژیم توانست تا بیش از دو سال از خروج نیروهای شوروی، مقاومت نماید. اما، اکنون به شدت یکه و تنها باقی ماند. به این گونه، در یکی از شگفت انگیز ترین و نا باور ترین حادثهٔ تاریخی، این مسکو بود که حکومتی را در افغانستان سقوط داد که برای پایداریش قربانی های فروانی داده بود.
این تغییر و دگرگونی سیاست، زمانی رخ داد که برهان الدین ربانی، یکی از رهبران گروه های مجاهدان، در ماه نومبر سال ۱۹۹۱ع. به مسکو دعوت شد. بوریس پانکین، وزیر خارجهٔ شوروی، پس از دیدار بر این نکته تاکید ورزید،٫٫ نیاز است تا قدرت به صورت کامل به حکومت موقت اسلامی، انتقال یابد.،، در متن حاثه های کنونی چنین معنا دارد که هیللی کلنتون، از ملا عمر رهبر طالبان دعوت به عمل آورد تا به واشنگتن سفر نماید و در پایان اعلام نماید که ا. م. امریکا می خواهد تا قدرت از کرزی به طالبان انتقال یابد.
این حرکت، سبب شد تا موجی از یاران سیاسی به ویژه فرماندهان جنگی، نجیب الله را ترک بگویند و به مجاهدان بپیوندند. ارتش نجیب الله شکست نخورد. این ساختار مانند آبی در دشت سوزان، ناپدید شد.
۷- طالبان از اسامه دعوت کردند تا افغانستان را به حیث پناه گاه استفاده کند
اسامه با رهبران مجاهدان، هنگام جهاد ضد شوروی، آن گاهی که در سال ۱۹۸۰ع. به پشاور رفت، آشنا گردید. دو سال بعد، شرکت ساختمانی اش سموچ هایی را در کوه های شرق افغانستان ساخت. او در این راه، یاری مالی سی. آی. ای. رابه دست آورد. این همان تونل ها و غار های بودند که او را هنگام فرار از بمباری ا. ا. امریکا پس از ۱۱ سپتمبر، نجات دادند.
او به عربستان سعودی بازگشت. این بار از خانوادهٔ سلطنتی به خاطر همکاری اش با ا. م. امریکا در جنگ خلیج علیه صدام حسین در سال های ۹۰ و ۹۱، نفرت پیدا کرد. در افغانستان نیز حال و وضع نا امیدوار کننده یی جریان داشت. ناتوانی مجاهدان، سبب شد که رژیم نجیب الله بر جایش استوار باقی بماند. بن لادن به جهاد علیهٔ غرب توجه نمود و به سودان در سال ۱۹۹۲ع. کوچید. اسامه پس از آن که سودان در سال ۱۹۹۶ زیر فشار قرار گرفت که او را از آن جا بیرون بکشند، بر آن شد تا جایی را بیابد که زنده گی نماید. نجیب الله، بالاخر قدرت را از دست داد و بن لادن بر آن شد که به ترین جای را یافته است.
باز گشتش در ماه می ۱۹۹۶ع. بیش تر ناشی از توجه اش به سیاست در افغانستان نمی شد، بل او در جستجوی جای امنی برایش بود. زمینهٔ بازگشتش به وسیلهٔ رهبران مجاهد که با او در جریان جنگ علیهٔ شوروی دوستی پیدا کرده بوند، فراهم گردید. او به جلال آباد به وسیلهٔ طیاره یی که توسط حکومت ربانی اجاره شده بود، پرواز کرد. او را در این سفر گروهی از جنگجویان عرب نیز همراهی می کردند. در برابر او، پس از آن که طالبان، توانستند تا جلال آباد را از دست مجاهدان تصرف کنند، دو راه وجود داشتند. این که آن جا را ترک نماید و یا به ایشان بپیوندد. او انتخاب دوم را بر گزید.
۸- طالبان، بدترین حکومتی را در افغانستان به میان آوردند
یک سال پس از آن که طالبان قدرت را به دست گرفتند، من، در کابل با نمایندهٔ ملل متحد، گروه های امدادگر خارجی و افغانان، گفت و گو های زیادی داشتم. طالبان دید شان را در مورد درس دختران، نرم تر ساخته بودند. آنان چشم شان را به روی گسترش مکتب های خانگی که در آن ها هزار ها دختر در خانه های شخصی و خصوصی، درس می آموختند، بسته بودند. در نظر بود تا درب دانشکدهٔ طب بار دیگر باز گردد. در این جا به زنان را اجازه می داند تا فن پرستاری و قابله گی و همچنان طب را فرا گیرند، زیرا به طبیبان مرد اجازه نبود تا زنان را معاینه و معالجه نمایند. آرام آرام زنان اجازه می یافتند تا به بیرون از خانه کار نمایند. برای زنانی که جنگ آنان را بیوه ساخته بود و زنانی که نان آور خانواده نداشتند، نیز اجازه کار داده می شد.
افغانان به یاد دارند که اولین ضربه به آزادی، توسط مجاهدان، پیش از به قدرت رسیدن طالبان، وارد گردید. از سال ۱۹۹۲ع. به بعد درب سینما ها بسته شدند. از فلم ها، صحنه هایی را که در آن ها زن و مرد در کنار هم دیده می شدند، چی رسد به آن که با یکدیگر تماس حاصل می کردند، می بریدند. گوینده گان زن اجازه نداشتند تا در پردهٔ تلویزیون دیده شوند.
پوشیدن چادری به گونه یی که در دوران طالبان رایج شد، اجباری نبود، اما، همه زنان مجبور بودند تا حجاب و یا دستمالی بر سر بپوشند. وضع در این مورد، پیش تر ها و هنگام قدرت گیری چپیان تا سقوط نجیب الله، به این گونه نبود. مجاهدان به زنان اجازه ندادند تا در چارمین کنفرانس جهانی ملل متحد در بارهٔ زنان که در پیکنگ، در سال ۱۹۹۵ع. بر پا گردید، شرکت نمایند. جرم با سخت ترین جزا پاسخ داده می شد. دار چوبیی را در پارکی در نزدیکی بازار عمومی در کابل بر پا داشته بودند، تا مجرمان را به آن حلق آویز نمایند. علاوه بر این ها، افغان امنیتی را که طالبان ایجاد کرده بودند، با هرج و مرجی که مجاهدان میان سال های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۶ع. به راه انداخته بودند، مقایسه نموده و از آن به شدت راضی بودند. آنان هرگز سال هایی را که مجاهدان بر سر کابل با هم می جنگیدند، و زیر باران راکت های کور قرار داشتند، فراموش نمی نمایند. تنها بیش از پنجاه هزار کابلی جان خویش را در این جنگ های میان تنظیمی از دست دادند.
۹- طالبان ستمگران خشنی بر زنان اند
افغانستان تاریخ دراز و طولانیی از انتقام در برابر تجاوز به عزت، ننگ و ناموس زنان داشته است. این امر پیش از طالبان مروج بوده است و اکنون هم ادامه دارد. این امر، در همه جای کشور رخ می دهد. تنها در هبمود گروه قومی پشتون، که بخش زیاد طالبان به آن تعلق دارند، محدود نیست.
از زن، در مورد های گونه گونه، به صورت خشن برای پایان دادن به یک مناقشه بهره گرفته می شود. این رسم و سنت را بدل می گویند. در آن با دختر به مانند شی و مال ناچیزی بر خورد صورت می گیرد. آنان را به حیث غرامت و تاوان به خانوادهٔ دیگری، در بسیاری مورد ها به مردان پیر، می دهند. در برخی رخداد ها حتا اگر کسی نتواند قرضش را ادا نماید چنین کاری انجام می شود. همچنان اگر خویشاوند دختر، کسی را به قتل رسانده باشد، او را به حیث تاوان به بازمانده گان مقتول می دهند.
در بخش گسترده تری که پای حق برای زنان در میان می آید، به راستی که طالبان زن را به حیث شهروند طبقهٔ دوم شمار می کردند. اما، این که بگویم تنها و تنها طالبان چنین بر خورد خشن دارند، نا درست است. خشونت علیهٔ زن، در این جا تاریخ دراز در همه همبود های افغانستان دارد. این را می توان در میان هزاره گان شیعهٔ علی و تاجیکان شمال و هم چنان پشتونان سنی، به روشنی دید.
دادن دختر نابالغ و کم سن به شوهر، در سراسر افغانستان، در میان تمام گروه های قومی، جریان دارد. بر اساس داده های صندوق انکشاف ملل متحد در مورد زنان، و کمیسون مستقل حقوق بشر افغانستان، پنج در صد ازدواج ها در افغانستان، شامل ازدواج هایی با سن کم می باشد. در این جا، یکی از جوره ها برای ازدواج، کم تر از شانزده سال عمر می داشته باشد. در بررسیی که در مورد ازدواج های کم سن صورت گرفته است، چل در صد میان سن ده تا ۱۳، سی و دو فیصد در چارده سالگی و بست و هفت فیصد در پانزده سالگی ازدواج کرده اند. در بسیار همبود ها، زنان اجازه ندارند تا خانه و یا حویلی خانواده را ترک بگویند. این امر، زمینه را برای نارسایی های دیگری هم فراهم می سازد. به زنان اجازهٔ کار داده نمی شود. دختران حق رفتن به مکتب را ندارند. در ذهن سیاستمداران غرب و رسانه های گروهی، این باور وجود دارد که این همه محدویت ها را تنها و تنها طالبان تحمیل می نمایند. اما، انزوای جبری زنان، در ژرفای فرهنگ روستایی افغانستان، ترسب کرده است. این امر را حتا می توان در بخش فقیر نشین شهر های مهم کشور نیز مشاهده نمود.
۱۰- طالبان از حمایه کمی در میان مردم بر خور دار اند
ادارهٔ انکشاف بین المللی بریتانیا، در سال ۲۰۰۹ع. گروهی را موظف ساخت تا ببیند که تا مردم در مورد حکومت موجود در مقایسه با طالبان، چی دیدگاهی دارند؟ این نتیجه به دست آمد که تلاش ناتو برای این که طالبان را خشن جلوه بدهند، هیچ تاثیری به مانند آن زمانی که شوروی چنین تصویری از مجاهدان می کشید، از خویش به جای نگذارده است.
بررسی دیگری در هلمند، در بارهٔ دید مردم در مورد دستگاه قضایی و عدل صورت گرفت. بیش از نصف مردان که حاضر شدند تا به پرسش ها پاسخ بدهند، بیان داشتند: نظم قضایی و عدلی طالبان به صورت کامل مناسب و مورد اعتماد است. طالبان پول از طریق مالیه بر حاصل کشت و حق عبور دریافت می نمایند، اما، رشوه نمی ستانند. بر اساس این بررسی، بسیاری مردم عادی رفتار ماموران حکومت را خوش ندارند: آنان امنیت را تامین کرده نمی توانند، به نیرو های جنگی خارجی وابسته اند، اساسی ترین قلم کشت شان که تریاک است از میان می برند و به نیروهای اتحاد شمال بیش تر ارزش می دهند.
آیا امریکا می داند که چرا افغانان به طالبان می پیوندند؟ آیا افغانان می دانند که چرا امریکاییان در کشور شان آمده اند؟
بدون ارایهٔ پاسخ های روشن به این پرسش ها، مخالفان به هدف رزم آریانه، دراز مدت و استراتژی خویش دست خواهند یافت. در بررسیی که ادارهٔ انکشاف بین المللی در سال ۲۰۰۹ع. درسه ولایت های کلیدی انجام داد، مردم در برابر این پرسش که چرا به طالبان می پیوندند، از میان ۱۹۲ نفر که به این پرسش پاسخ دادند، تنها ده نفر از حکومت جانب داری کردند. بخش زیاد مردم این حکومت را فاسد و جانبدار خواندند. بخش زیاد آنان از طالبانی به گفتهٔ خود شان خوب اند، ستایش کردند. این واژهٔ خوب را به آن طالبانی به کار می برند که از رحم دینی استفاده می کنند، بر نیروهای خارجی یورش می برند و عدل را با سرعت و به نیکویی، جاری می سازند. آنان نفرت خویش را از طالبان پاکستانی و طالبانی که به قاچاق تریاک دست می زنند، ابزاز داشتند. آنان از القاعده بد می برند و طالبان را همسان با این گروهی که عربان رهبری شان را به دست دارند، نمی دانند.
پایان
شهر گت تینگن، جرمنی
۱۴ اکتوبر ۲۰۱۱ع. / ۲۲ میزان ۱۳۹۰ هـ.خ.
•
October 15th, 2011
برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
- علی رستمینقش پیش نهاده هایی تاریخی وسامان یابی های بعدی قدرت درتأسیس وافول حزب دموکراتیک خلق افغانستان(حزب وطن)
- تتبع و نگارش امان معاشر، خبرنگار آزادجهاد و جنگ در افغانستان قبل از آمدن قطعات شوری به حمایت پاکستان و رهبری امریکا آغاز شد
- سیداحسان واعظیبخش دوم نقش سازنده و ماندگارببرک کارمل در مسیر تاریخ
- سیداحسان واعظینقش سازنده و ماندگارببرک کارمل در مسیر تاریخ
- داکتر حمیدالله مفیدفرود دو ستاره درخشان از کهکشان اندیشه وخرد
- علی رستمی ببرک کارمل بااندیشه عدالت خواهانه به خاموشی رفت
- گزارنده به پارسی دری: عزیز آریانفرآریایی ها یا تورک ها؟
- عبدالو کیل کوچی دسامبردر آیینهء تاریخ
- عبدالو کیل کوچیمحمود بریالی ابر مرد جنبش چپ وترقی خواه افغانستان
- محمد عوض نبی زادهنا یب سالارمحمد حسین خان پیکارجوی رزمگاه میوند وغزنیگک
- خلیل وداد چگونه س.د.ج.ا. به س.خ. ج.ا. تعویض شد
- مترجم: ا. م. شیریانقلاب اکتبر! استالین. نوسازی- کودتای لیبرالی
- نویسنده: نجیب سرغندوی نهضت خدایی خدمتگاری و نقش آن دربیداری پشتونها
- گزارنده به پارسی دری: عزیز آریانفرتوران
- حسن پیمانامیرتیمورموئسس سبک اصیل هنر معماری وحامی فرهنگ ومدنیت آسیای وسطی قسمت-6
- حزب کارایران(توفان)انقلاب اکتبر ناقوس مرگ سرمایه داری بود
- ظهو رالدين دبرېالي انقلاب دکاليزې په وېاړ
- زمان هوتکبمناسبت هفدهمین سالشهادت داکترنجیب الله
- رحمت اله رواندشهید داکتر نجیب اله داوولسم تلین په یاد
- جلال بايانی کاوشگرشـــهيد داکتر نجيب الله
- جلال بايانی کاوشگرهفده سال قبل درقلب افغانستان کابل حماسه تاريخ رخ داد
- نصیراحمد – مهمند پیړی،پیړی زغم او پیچ دی وګالل شی
- داکتر حبیب منګل دافغانستان دخپلواکۍ غورزنګ ته لنډه کتنه
- نویسنده : مهرالدین مشیدروزی که زمامداران ناکاره در سایۀ آن صرف احساس فربهی کرده اند
- حسن پیمانامیرتیمور موئسس سبک اصیل هنر معماریوحامی فرهنگ ومدنیت آسیای وسطی5
- برگردان و تبصره از دکتر خلیل ودادحقایقِ تلخِ جنگِ 1979-1991 افغانستان از زبان نظامیان شوروی پیشین
- عبدالوکیل کوچی نگاه مختصری به تاریخ کوشانی ها
- انجنیر فضل احمد افغان شاه امان الله غازی و خط سیاه دیورند
- میر عنایت الله سادات معضلۀدیورند
- تتبع ونگارش؛تلخیص وترجمه: ازحسن پیمانامیر تیمور موسس سبک اصیل هنر معماری وحامی فرهنگ ومدنیت آ سیای وسطی قسمت(4)
- امان معاشر؛ خبرنگار آزادهشت ثور آوردن مجاهدین رو بزوال از کوه ها به قدرت جنرال دستم
- ا. م. شیریزادروز لنین، روز شرمندگی ما
- عتیق الله مولویزادهاز دین پروری، تا دین فروشی!!
- حسن پیمان امیرتیمور موسس سبک اصیل هنر معماری وحامی فرهنک ومدنیت آسیای وسطی قسمت 3
- نوشته کریم پوپل تاریخ نوروز کهن
- نجم کاويانیيادی از نوروز در کابل قديم
- تتبع ونگارش-ترجمه وتلخیص: ازحسن پیمانامیرتیمور موسس سبک اصیل هنرمعماری وحامی فرهنگ ومدنیت اسیای وسطی-2-
- دوکتور امین برین زوریدوکتور امین برین زوری
- برگردان و تبصره از دکتر خلیل ودادیهودیت در افغانستان
- ارسالی صمیمیبازگشت «لنین» به «خجند»
- حسن پیمانشمۀ ازخدمات وکارنامه های امیرتیموردرأئینۀ تأریخ
- سلیمان راوشجشن سده
- حسن پیمانتأریخ وخدمات زنده ومشهود امپراتوری تیموریان محال است به فراموشی سپرده شود
- تتبع و نگارش امان معاشر، خبرنگار آزادمناسبات سابق دولت افغانستان و اتحاد شوروی آمدن قوت های نظامی اتحاد شوروی در ششم جدی به افغانستان
- سرلوڅ مرادزی برتانوي هند او برتانوي پنجاب، د پښتنو د ویښتیا دښمنان !
- سرلوڅ مرادزی برتانوي هند او برتانوي پنجاب، د پښتنو د ویښتیا دښمنان !
- عتیق الله مولوی زادهزندگی از کاخ تا کا نتینر!
- سرلوڅ مرادزیبرتانوي هند او برتانوي پنجاب دواړه، د پښتنو د ویښتیا ضد !
- سرلوڅ مرادزیډیورنډ کرښه، څپڅپاند دریځونه او پنځم ستون
- نویسنده : مهرالدین مشیدبالاخره امریکایی ها سر به بالین بیمار نظامیان پاکستانی این بازوی زرهی تروریزم جهانی نهادند
- عبدالوکیل کوچید سامبر نقطه عطف درتاریخ جنبش داد خواهانه مردم افغانستان
- سرلوڅ مرادزی ډیورڼد کرښه، څپڅپاند دریځونه او پنځم ستون دوهمه برخه
- انجنیر فضل احمد افغانخط سیاۀ دیورند مولود دسایس انګلیس و روسیه
- سرلوڅ مرادزی ډیورنډ کرښه، څپڅپاند دریځونه او پنځم ستون
- فرزاد رمضاني بونششناسايي يا عدم شناسايي ديورند؟
- انجینر محمود صافی دافغانستان دتاریخ ځلانده ستوری احمد خان « احمد شاه بابا » درانی کال
- سید ذا کر شاه ( ســــــــــادات) (( د ډیورند کرښې غندل یا د پاکستان ســـــــره دښمنی))
- سرلوڅ مرادزی ډیورنډ کرښه او څرګند دریځونه
- بیداربمناسبت کنفرانس بین المللی لندن و عدم پذیرش دیورند خط فاصل
- سرلوڅ مرادزی ډیورنډ کرښه او روستۍ پراختیاوې
- عزیز آریانفرنیاز تاریخی به بازگشت به توافقات ژنو
- سرلوڅ مرادزی ډیورنډ کرښه او روستۍ پراختیاوې
- سرلوڅ مرادزید ډیورند کرښې پریکړه به، لروبر افغانان خپله کوي
- ارسالی صمیمیبرگی از تاریخ جنگ جهانی دوم/ چگونه مسکو تسلیم آلمان ها نشد
- میر عنایت الله سادات نگاهی به تاریخ آریانا
- محمدنبی عظیمی جنگ جلال آباد بخش آخر
- جلال بايانیبزرگ مردان تاریخ
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد بخش دوازدهم
- شبيراحمد طالب وزيران اوخاطرې
- رسول پويانجايگاه هرات در مدنيت خراسان
- محمدنبی عظیمیسفر دیگر به جلال آباد
- عزیزه عنایت خامۀ درفرا راه آزادی !
- نصیراحمد - مهمنددافغانستان دخپلواکی دبیرته اخیستلو دشهیدانواوغازیانوپه یاد
- دوکتور جلال بايانی « روح شاه غازی امان الله شاد و پر نور باد »
- انجنیر ظهو رالدین اندیشپراو دا
- محمدنبی عظیمیتعرض متقابل قوای مسلح افغانستان
- نوشته کریم پوپل اشغال و تاراج کابل از زمان تاسیس الی امروز
- سلیمان راوششهروندان شهر (جندان)
- محمدنبی عظیمی درحاشیه تعرض متقابل
- رسول پویاننقش استعمار در تخریب تمدن خراسان
- رسول پویانخراسان بعد از فروپاشی امپراتوری تيموريان
- رسول پویان ریشه های خراسان کهن
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد بخش هشــــــــــــــــتم
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد بخـــش هفتـــــــــــــم
- ا. م. شیریپراودا در ۱۰۰ سالگی: زنده و رزمنده
- اسدالله جعفریمیلاد گل سرخ
- عبدالحی نزهت افزودن دشواری کارعاقلانه نیست
- فوادشاه امان الله خان غازى از نظر احمد شاه مسعود كى بود؟
- انجنېر ظهو رالدین اندېشپر فا شیزم د بري ورځ یعنی دامپرېا لیزم دنیمی تنی ښخول په شوري سوسېا لیستي هېواد کی
- نویسنده : مهرالدین مشید نباید بیش از این بهایی برای ویرانی این سرزمین پرداخت
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد بخش ششم
- نوشته صوفی کریم فیضانی حملات اعراب در افغانستان
- انجنیر ظهورالدین اندیشد افغا نستان د خلک دمو کراتیک گوند داد شهیدا نو او اتلانو دسور گوند ټولو غړو ته له پو رته نه تر کښته پو رې
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد بقیه بخش پنجم
- نبی حیدری معلم جنک یا صلح
- محمدنبی عظیمی جنگ جلال آباد بقیه بخش چهارم
- تهیه وترتیب:میرمحمدشاه رفیعیچهره امروزی تپه مرنجان ورازهای تاریخی آن
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد -- 4
- محمدنبی عظیمی جنگ جلال آباد - 3-
- سلیمان راوشتندیس های بامیان مجسمه های بودا نیستند
- حسن پیمانبیادبودسلسال وشهمامه تندیسهای بودا دو همبزم ودو همسنگ
- حسن پیمانافشارخونین وقتلهای زنجیره یی انگیزۀ اتحادخلقهای تحت استبداد
- محمدنبی عظیمی جنگ جلال آباد
- رحمت اله رواند روسانو يرغل او وتل دواړه تېروتني وې
- احمدولي بدخشياداي ديني به قربانيان فاجعة افشار
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد
- عتیق گلشمه ازجنایات بعضی گروه های ماوئیستها درافغانستان
- محمد نبی عظیمیچرا از مرگ می ترسید ؟
- جمعه خان صوفيلر وبر دوه افغان که يو افغان؟ (يوولسمه او آخري برخه)
- جمعه خان صوفيلر و بر دوه افغان که يو افغان؟ (اتمه برخه)
- عبدالو کیل کوچی فرخنده باد چهل وهفتمین سالگرد تاسیس حزب دموکراتیک خلق افغانستان ، حزب قهرمانان وشهیدان !
- حمید محویتآتر بی نوایان
- تتبع و نگارش امان معاشر، خبرنگار آزادآمدن قوت های نظامی اتحاد شوروی به افغانستان
- تهیه کننده : عبدالقدیر میرزاییسقوطِ یک امپراتوری!
- محمد عارف عرفان رازهای حقیقی دعوت ارتش شوروی
- حمید محویدر بارۀ [کشته شدن پلخانوف(؟)]
- محمدنبی عظیمیجنگ جلال آباد
- صدیق رهپو طرزیما و نو آوری، تجدد و مدرنیزم
- جمعه خان صوفيلر و بر دوه افغان که يو افغان؟ (پنځمه برخه)
- داکترآریننام ببرک کارمل جاویدانه است زیرا توده های مردم آنرا ستوده اند
- عبدالو کیل کوچیپنجمین سالگرد وفات محمود بریالی را گرامی میداریم
- صدیق رهپو طرزیدیورند: سر و صدا برای هیچ
- محمدنبی عظیمیسپیده ها این جا آرام انــد
- محمد عوضازمكتب مبارزهء رفيق ببرك كارمل بياموزيم
- علی رستمیببرک کارمل ستارهء درخشان مبارزِ عدالتخواهء کشور
- عبدالو کیل کوچیببرک کارمل بزرگ مرد تاریخ
- دوکتور نثار احمد صدیقینام ببرک کارمل جاودان و روانش شاد باد
- جمعه خان صوفيلر و بر دوه افغان که يو افغان؟(٢ مه برخه)
- عزیز آریانفرچگونه دهلیز واخان ایجاد و به زور به افغانستان داده شد
- جمعه خان صوفيلر و بر: دوه افغان که يو افغان؟
- انجنېر ظهورالدين اندېشبه افتخار سالګرد انقلاب پېروزمند و زنجير شکن سوسياليستی اکتبر
- گزارشگر از انگلیسی به پارسی: صدیق رهپو طرزیده اسطوره در مورد افغانستان
- انجنېر ظهورالدين انديشبمناسبت سالمرګ انقلابی دلير وانديشمند خلل ناپذير
- از کریم پوپل روش سیاسی دولتها وملیتهای افغانستان در طول تاریخ
- عدالتدشمن هرگز وارد شهر لنين نخواهد شد!
- عبدالو کیل کوچی ماندگاران تاریخ
- نصیراحمد – مهمنددافغانستان دخپلواکی دبیرته اخیستلو
- سليمان راوش به پیشواز 28 ـ اسد
- انجنېر ظهورالدين اندېشدافغانستان دخلکو دملی_ازادی بخښونکي انقلاب دکاليزی په وياړ
- گزارنده: عزیز آریانفرمقاله دوم نقش دولت «کیرپاند» در با هم آمیزی فرهنگ های آسیای میانه
- عزیز آریانفرشاهنشاهی پنج صد ساله تاجیکی- ایرانی کیرپاند در مرزهای باختری چین
- حامدعلمیرساله روزشمار وقایع افغانستان از سال 1747 الی اخیر سال 2010
- نوشته کریم پوپلظهور وزوال اردوهای افغانستان
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوال بخش دوازدهم وپایانی
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوال بخش 11
- گزارشگر از زبان انگلیسی به پارسی صدیق رهپو طرزیباستانشناسی افغانستان از کهن ترین روزگار تا دوران تیموریان
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوال بخش دهم
- سرلوڅ مرادزیلندن کې ډيورند جرګه د پنجاب پر سر کلک ګوزار
- تهیه کننده:امان معاشر نامه ی خواجه حافظ شیرازی برای امیر تیمور
- عبدالصمد ازهرخود کشی یا قتل بخش نهم
- محمدنبی عظیمی لحظاتی با ازهر بزرگوار
- محمدنبی عظیمی آیا روزی تاریخ حــــرب کشور ما نوشته خواهد شد؟
- عبدالصمد ازهر اسرار مرگ میوندوال بخش نهم
- ازهر عبدالصمداسرار مرگ میوندوال بخش هشتم
- محمد همایون سرخابی شهر غلغله در ماتم نبود بودای بزرگش هنوز میگرید
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوالبخش هفتم
- محمدنبی عظیمیتا لحظهء انــــتقال مسؤولیت
- گزارش از انگلیسی به پارسی صدیق رهپو طرزیباستانشناسی افغانستان از کهن ترین روزگار تا دوران تیموریان
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوال بخش ششم
- اسدالله جعفریآیاافشار باردیگر تکرار خواهد شد؟
- سید عبدالقدوس «سید»جنگ افشار
- خلیل الله سکندریواقعیت های پنهان در ماجرا های عیان افغانستان
- محمد همایون سرخابی نگاه مختصری پیرامون زندگی پرافتخار ظهیرالدین محمد بابر
- عبدالصمد ازهراسرار مرگ میوندوال بخش پنجم
- محمد عالم افتخارسید جمال الدین افغانی ؛ اَبَر انسانی که از نو باید شناخت !
- سرلوڅ مرادزی پاچاخان د بهرنیو پوهانو په نظر کې
- صدیق رهپو طرزیباستانشناسی افغانستان از کهن ترین روزگار تا دور تیموریان
- میرعنایت الله سادات نظری بر موافقتنامه ای دیورند
- عبدالصمد ازهرخودکشی یا قتل؟ بخش چهارم
- نویسنده : مهرالدین مشیدامریکا و بازی بزرگ در کشوری که دشنۀ مقاومت گلوی هر مهاجمی را شگافته است
- عبدالصمد ازهرخودکشی یا مرگ بخش های دوم و سوم
- تتبع و نگارش امان معاشر، خبرنگار آزاد آمدن قوت های نظامی اتحاد شوروی به افغانستان
- ا. م. شیریبمناسبت زادروز استالین
- عبدالصمد ازهرخودکشی یا مرگ
- نویسنده: ولادیمیر پلاستون ببرک کارمل تا آخرین نفس های خود به حقانیتِ راهی که خود انتخاب نموده بود باور داشت
- ع.رستمی ببرک کارمل نماد وحدت!
- ر. حسنهفته اول دسامبر یاد آور روز های فقدان دو شخصیت مبارز نستوه کشور
- نوشته از ع. بصیر دهزادبخاطر 14چهاردهمین سالگرد وفات شادروان ببرک کارمل
- عبدالو کیل کوچی گرامی وجاویدان باد نام وخاطره تابناک زنده یاد ببرک کارمل
- عبدالو کیل کوچی چهارمین سالروز وفات زنده یاد محمود بریالی را گرامی میداریم
- احمدشاه سرخابییادی از جاودان یاد ببرک کارمل و برادر و همرزم فقید ش محمود بریالی!
- سرورددیورند کرښه دتکړه پوهانو وځیړ نو ته ضرورت لري
- عزیز آریانفردرنگی بر سر نام کشور ما- افغانستان
- عزیز آریانفرراز نهانی نامه دوست محمد خان به نیکلای یکم- امپراتور روسیه
- عزیز آریانفرآیین نامه داخلی انقلابیون جوان افغان (جوانان افغان)
- شباهنگ راددر یادمان کمونیست رزمنده «ارنستو چه گوارا»
- دکتر بیژن بارانکوچ آریاییها از شمال خزر
- سرلوڅ مرادزی د تاریخ پاڼه : کوز پښتانه او د افغانستان خپلواکي
- سليمان راوش تجاوزانگليس ، روس و امريکا بر افغانستان يا يک دروغ بزرگ
- اکادمیسن دستگیر پنجشیریحملات بر نیروهای چپ و پیامد های آن
- عزیز آریانفرگستره «اروآسیای میانه بزرگ»
- احسان لمر یادی از خانوادهء ناظر صفر
- داکتر . و .ع . خاکسترفراز های از زند ه گی یهودان در افغانستان
- نوشته صدیق رهپو طرزیتمدن «سند ـ هلمند» آغاز گر تاریخ ما
- انجنیر زلمی نصرت مهمندافغانستان د«جواهر لعل نهرو»له نظره!
- لیکونکی : نجم الدین « سعیدی »دعلامه دوکتورمحمد سعید « سعید افغانی»د «۲۵» تلین په ویاړ !
- سيد احسان " واعظی"تمدن های آريانای کهن و خراسان باستان
- آصفه صبابه مناسبت سی امین سال شهادت شاد روان محمدطاهربدخشی
- عبدالوکیل کوچیفرخنده باد چهل و پنجمین سالگرد تاسیس حزب دموکراتیک خلق افغانستان ، حزب قهرمانان وشهیدان !
- مرادزیستر پاچا خان : ملي هویت ، خپلواکي ، ملي ژبه او تعلیم
- علی رستمی چهل وپنجمین سالکرد حزب دموکراتیک خلق افغانستا ن را گرامی داشت !
- داود کرنزی بمناسبت سومین سالگرد وفات رفیق بریالی
- یعقوب هادینام و نیکوئی های رفیق ببرک کارمل جاودان باد
- سید احسان واعظی شخصیت نام اوری که باتاریخ زیست
- ترجمه و تحشیه از خلیل وداداز انقلاب اکتوبر تا انقلاب ثور
- سيد احسان " واعظی"تمدن هاي آرياناي كهن و خر اسان باستان
- احسان واعظی جايگاه والا و ارزشمند فيض محمد کاتب هزاره دربازتاب رويدادهای سياسی و تاريخ نگاری کشور
- رحمت اله رواند سنبلی نهمه نیټه د پښتنو اوبلوڅو د پیوستون د ورځی په یاد
- مرادزئ د وږي ۹ مه د پښتونستان ورځ
- نوشته : میرمحمد شاه "رفیعی"آرزوهای فراموش ناشده شهدای به خون خفته
- صديق وفا لويَه جَرگه ها ونقش ارزشمند آن در ساختار اجتماعی- سياسی وقانون گذاری افغانستان
- صديق وفا لويَه جَرگه ها ونقش ارزشمند آن در ساختار اجتماعی- سياسی وقانون گذاری افغانستان
- پژوهش: ظاهردقیق ماسترعلوم سیاسیحکومت مجاهدین(!)وبرکناری نقابهای تقدس آنان
- محمد عوض نبی زا د ه سی ومین سالروز شهادت علامه محمد اسمعیل مبلغ فرخنده و گرامی باد
- دکتورخلیل وداد (بارش)خاطرات مهندس هُلندی فان لوتسنبورگ ماس
- محمد عوض نبی زا دهدرويش علي خان هزاره اولین نایب الحکومهءهرات دردولت درانیها
- میرعبدالواحد ساداتسخنی چند پیرامون شخصیت والای غبار
- محمد عوض نبی زا ده بنیادعلیخان هزاره مبارزهمیشه درسنگرو یکی ازمدافعین راستین استقلال کشور
- محمد عوض نبی زا دهشیرمحمدخان هزاره جنگاورقهرمان و یکی از فاتحین اصلی معرکهءمیوند
- ترجمه و تحشیهء دکتور خلیل وداد نخستین مداخلهء نظامی شوروی به افغانستان
- سیدحسن رشاددو یاد و دو خاطره
- گزارنده به دری: عزیز آریانفرافغانستان در مراحل نخست توسعه مستقل (سال های دهه 1920)
- محمد عوض نبی زا ده میر یزدان بخش بهسودی نماد ازایمان و مقاومت ،قربانی توطیه و پیمان شکنی
- محمد عوض نبی زا د ه یکصد وپا نزدهمین سا لیا د شهادت میرمحمدعظیم بیگ سه پای
- نسیم جویا جویاــ پرچم شجاعت و نبرد مردم افغانستان به خاطر ازادی,عدالت وترقی
- محمد عوض نبی زا دهچهل و سومین سا لگرد وفات زنده یاد برات علی تا ج یکی ازپیشآهنگان ، نهضت مشروطه خواه و دموکرات گرامی باد
- محمد عوض نبی زا دهیکصدوپنجمین سال تولد فرقه مشرفتح محمد خان میر زاد یکی از پیش قراولان جنبش مشروطیت کشور فرخنده باد!
- محمد عوض نبی زا دهبیست و ششمین سا لیا د وفات محمد ابراهیم گا و سواریکی ازپیشگامان نهضت دهقا نی وضد استبداد گرامی با د!
- جنرال محمد یاسین امیریهشتاد سال از تولد ببرک کارمل شخصیت استثنایی تاریخ معاصرکشورمی گذرد
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- محمدعوض نبي زاده نقش و مقام مردم هزاره دردولت و جامعه طی دوونیم قرن اخیر
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- تهيه ، تدوين وپژوهش (راد مرد)چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟(قسمت ششم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- مشعلشخصيتي که با تاريخ عمر خواهد کرد
- تهيه ، تدوين وپژوهش )راد مرد)چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟ (قسمت پنجم)
- تهيه ، تدوين وپژوهش (راد مرد)چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟ (قسمت چهارم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- محمدعوض نبی زاده یادی ازمبارزقهرمان عبدالخالق شهید
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- تهيه ، تدوين وپژوهش )راد مرد)تاريخ سخن ميگويد: چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟ )قسمت سوم (
- تهيه ، تدوين وپژوهش (راد مرد)چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟ (قسمت دوم )
- تهيه ، تدوين وپژوهش )راد مرد)تاريخ سخن ميگويد: چگونه آمريکا شکارافراطيون شد؟
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- دپلوم انجنیر خلیل الله معروفی جوانمرد لک بخش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در كوچه هاى خون و اّتش (جلد دوم)
- نصرت شاد يادي از “ مولانا “ ملانصرالدين !
- محمدعوض نبی زاده معرفی مختصریکعده ازمبارزین شاخص مردم هزاره درجنبیشهای ضد استبدادی و استعماری
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- ويرايش وگردآورنده جانبازنبردنخستين سلطنت يک زن ازسلاله غزنويان در جهان اسلام
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- ظريفيبه بها نهء هشتا دهفتمین سالگرد استرداد استقلال افغانستان
- آتوسا سلطان زاده فيلسوفاني كه پيامبر شدند !
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- دوکتور.م. پکتیا وا ل بمنا سبت هشتا دو هفت مین سا لګر د استر دا د استقلا ل ملی افغانستا ن
- محمدعوض نبی زاده هزاره جات یا هزارستان ازدیدگاه ونظر مورخین
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- نصرت شاد توماس هابس متفكر و فلسفه سياسي دولت
- عليشاد لربچه ژان ژاك روسو
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- عليشاد لربچه زنون ؛ اهل كيتون
- نوشتهء: زمری کاسی شناسنامهء يکتن ازمشروطه خواهان، يک مبارز گمنـــام و افشای يک ترورسياسی ديگر؛
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- رستاخيزمروري برواژه تاريخ
- جليل پرشوردرمورد هفت وهشت ثور
- رستاخيزمروري برواژه تاريخ
- جليل پر شوردر مورد هفت وهشت ثور
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- رستاخيزمروري برواژه تاريخ
- جليل پرشور در مورد هفت و هشت ثور(بخش شـشم)
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- جليل پرشور در مورد هفت وهشت ثور بخش چهارم
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- جليل پرشوردر موردهفتم وهشتم ثور
- جليل پرشوردر مورد هفتم وهشتم ثور
- جليل پرشوردر موردهفتم وهشتم ثور
- سراج الدین ادیبروز جهانی کارگر وتشکیل سازمان بینالمللی کار
- سراج الدین ادیب جهان در آیینه ء رویداد های تاریخ (اول تا 31 می )
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- محمد وليبرگ های از تاريخ روابط خارجي افغانستـــــــــــــــــــان
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- محمد وليبرگ های از تاريخ روابط خارجي افغانستـــــــــــــــــــان
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- محمدوليبرگ های از تاريخ روابط خارجي افغانستـــــــــــــــــــان
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- سراج الدين اديبجهان در آئينهء رويدادهای تاريخي
- سراج الدين اديبجهان در آئينهء رويدادهای تاريخي
- سراج الدين اديبجهان در آئينهء رويدادهای تاريخي
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- کريم حقوقابونصر فارابي ارسطوی شرق
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- سراج الدين اديبجهان در آيينهء رويدادهای تاريخ بخش سوم
- سراج الدين اديبجهان در آيينهء رويدادهای تاريخ بخش دوم
- سراج الدين اديبجهان در آيينهء رويدادهای تاريخ بخش نخست
- گرد اّورنده و مترجم: غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- غفار عريفگذر در کوچه هاي خون و آتش
- رضا شادابهویت قومی هزاره ها و سادات هزاره
- ارسالي آرش فروزی با مبارز آتشين راه نجات مردم داکتر محمودی آشنا شويم
- سراج .اديبجهان در آئينهء رويدادهای تاريخ
- دوکتورمحمد شعيب مجددیمسابقه تير اندازی در زمان تيموريان هرات
- سراج الدين اديبجهان در آیینه ء رویداد های تاریخ بخش سوم
- سراج الدين اديبجهان در آیینه ء رویداد های تاریخ بخش دوم
- سراج الدين اديبجهان در آیینه ء رویداد های تاریخ بخش نخست
- اسکاریحسن صباح وجنبش اسماعيليه
- دستگيرصادقيغارت ميراثهای فرهنگي و تاريخي
- صباحچگونه ابوریحان بیرونی قاره آمريکا را کشف کرد؟
- داکتر وفاهوشی مین مردی که تاريخ را رقم زد
- صباحاولين سفير زن درتاريخ کابل زمين
- صباحگوشه ي ا ززندگي جاودانه مرد خراسان
- استادصباحابوالفضل بيهقی مورخ امپراتوري غزنويان
- سراج الدين اديببمناسبت 86 مین سال استقلال افغانستان
- تهيه و تدوين از بصيرشررتاريخ ، آزادي ،صلح واستقلا ل
- عينيسيرتاريخي فاجعه ملي ومجرمين جنگي
- رسالتروزا زن بحث انگيزتاريخ
- استادصباحميمنه د راورا ق تاريخ
- ارسالي بنفشه ميتراسفر تاريخي وهنري د ردنياي باستا ن
- استادصباحچهل سال اسماعیلیه بعد از وفات حسن صباح
- استادصباحتاريخ عمومي اسماعیلیه هاواوضاع خراسا ن
- نبشهءايشرداسالاحمدالله هندوی افغانستانیم؟!
- تهيه و ترتيب از اشرف بهروزفشرده اي از تاريخ فرانسه
- انجنيرغلام سخي ارزگانيبه بهانه يي گرامي داشت از روز جهاني مادر
- ارسالي جواد نصريانزن در آنسوي تاريخ
- ارسالي بنفشه ميتراسفر تاريخي وهنري د ردنياي باستا ن
- استادصباحيعقوب ليث صفاري مرد خرد وپيکا ر
- ارسالي صيقلرويدادها ي تاريخي
- ارسالي بنفشه ميتراآخرين تغييرات سياسي جهان در دهه پسين سده دوهزار عيسايي
- ارسالي فرحت شکوهمندگفتار بزرگان
- ارسالي بنفشه ميتراسفر تاريخي وهنري د ردنياي باستا ن
- ارسالي بنفشه ميترامجموعه ای از دانستنی ها
- گردآورنده وتلخيص استادصباحسفر تاريخي وهنري د ردنياي باستا ن
- استادصباحگسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر
- نسرین مفیدردپای زن افغان در تاریخ
- نسرين مفيدهشتم مارچ روز جهاني زن در پهنای تاريخ
- ارسالي محبوب شاملعقايد اسماعيليه
- ارسالي ميلاد بهزادتاریخچه کتاب و کتابخانه در عهد با ستا ن
- ارسالي نسترن نيلابمروري برآيين کا تو ليک
- ارسالي شامل سالارد رمورد زرتشت و زرتشتیا ن چه میدانیم؟
- ارسالي فريدون کيومرثمهاتما گاندی منجی صلح وپيام آورآزادي
- ارسالي بکتاش نهيردرباره اصطلاح شيعه
- استاد صباحکمي ازحقا يق ناگفته وتاريخي سرزمين خراسان
- ارسالي جواد نصريانتاريخ ظهور و مؤسس مذهب معتزله
- ارسالي اميد برهاناهل حديث و حنابله
- ارسالي جواد نصريانوهابيت چگونه بوجودآمد؟
- استاد صباحتاريخ مذ هب اسماعيليه
- ارسالي دانش آرزوتاریخ اروپا
- ارسالي اميد آهنگربابل درکجا واقع بود؟
- ارسالي جواد نصريانپنج دهه از تصویب اعلاميه جهاني حقوق بشر ميگذرد
- ارسالي اميد آهنگرامپراتوری اسکندر چه وسعت داشت ؟
- ارسالي عمران مهربانچه نيرويي ملتها را به حرکت در مي آورد؟
- ارسالي ميلاد دوستچه کسی می تواند تاریخ بنو یسد؟
- ارسالي مشهيد مهوشبِنِدِتو كروچه
- ارسالي اميد آزموننظرمن در باره تاريخ
- ارسالي مشهيد اميلسا ما نيان
- ارسالي داکتر بصيرجنگ نفت
- ارسالي احمد منصور آگاهنهروآزاده مرد آزادي
- ارسالي وليد نصرياندرتاريخ ا مريکا چه گذشته است؟
- استاد صباحلحظه يي دردهليزهاي تاريخ
- ارسالي سالار هوشمندبه بها نه، سالروز ترور مهاتما گاندی
- ارسالي داکتربصيرتاريخ و هويت ملي ما
- ارسالي شامل صباحلحظه يي با تاريخ
- دستگير صادقيگراميداشت از مبارزات قهرمانانهً مردم با شهامت افغانستان در حفظ استقلال کشور