عزیز آریانفر

«افغانستان محراق همه سیاست خارجی ما است. این نقطه یی است که همه سیاست جهانی واقعا وابسته به آن است».

بارک اوباما

 

 

 

امریکا و ناتو در خدمت منافع راهبردی روسیه؟ :[1]

در این اواخر، شماری از کارشناسان از شکست استراتیژی امریکا در افغانستان سخن بر زبان می آوردند و  بزرگترین دلیل شکست امریکا در افغانستان را  هم در ناکامی دولت بی کفایت، مافیایی، واپسگرا، ضد ملی و غیر دمکراتیک در این کشور می بینند و بر آن اند که مادامی که امریکا زمینه روی کار آوردن یک دولت دمکرات و ملی با رهبری مردمی را در افغانستان فراهم نیاورد، دشوار است بتواند روی پیروزی بیندیشد.

 

در این حال، به پندار بسیاری از کارشناسان، حضور دراز مدت امریکا  و ناتو در افغانستان و گیر ماندن آن در یک جنگ فرسایشی دراز مدت، یک سره به سود روسیه انجامیده است. این کارشناسان آوندهای زیر را برای به کرسی نشانیدن  دیدگاه خود می آورند:

1-   حضور دراز مدت امریکا در افغانستان  موجب می شود  که در پهلوی  خطر بنیادگرایی و تندروی اسلامی، خطر «پهن ساختن دموکراسی طراز امریکایی در منطقه» در چهارچوب طرح «آسیای میانه بزرگ» دمکراتیک با هدف تعویض رژیم های پسا مارکسیسیتی نیمه توتالیتار آسیای میانه با راه اندازی انقلابات رنگی نیز پیوسته بر فراز آسمان  این کشورها سایه افگن باشد و این  کشورها از ترس رخنه تندرویی و بنیادگرایی اسلامی و راه افتادن انقلابات رنگی به آسیای میانه، هر چه بیشتر به سوی روسیه گرایش داشته باشند و ماندن در گستره نفوذ روسیه را بر خطر تندرویی اسلامی و دموکراسی طراز امریکایی  ترجیح بدهند. این تمایل ناخواسته، آن هم در اوضاع ضعف استراتیژیک روسیه، برای مسکو چونان عطیه آسمانی به شمار می رود.

 

در این زمینه، امضای قرار داد همکاری های استراتیژیک میان امریکا و افغانستان که موجب بی اعتماد شدن شدید کشورهای منطقه به امریکا و افغانستان و ارزیابی افغانستان چونان یک کشور دربند و تخته خیز پرش های بعدی امریکا در منطقه گردید، بزرگترین لغزش  استراتیژیک امریکایی ها به شمار می رود که در کنار بی اعتماد شدن امریکا نزد کشورهای آسیای میانه، بزرگترین عامل بی ثباتی در افغانستان هم گردید.

 

تداوم وضعیت ناگوار کنونی در افغانستان، کشورهای آسیای میانه را (با توجه به ترس فزاینده این کشورها از پهنایابی تندروی و بنیادگرایی اسلامی) از همگرایی طبیعی با کشورهای افغانستان، ایران و پاکستان و دیگر کشورهای اسلامی باز داشته و در نتیجه از دستیابی به استقلال اقتصادی و سیاسی بیشتر باز مانده و موجب این می گردد که این کشورها بار دیگر به دامان پر مهر روس ها پناه ببرند و زیستن زیر سایه چتر حمایت روسیه را از افتادن به روز سیاه افغانستان و پاکستان ترجیح دهند. برآیند این وضعیت این است که کشورهای یادشده کماکان در وابستگی اقتصادی و امنیتی از روسیه بسر ببرند که با این کار، زمینه برای بازپسگیری مواضع از دست رفته روسیه در پی فروپاشی شوروی در آسیای میانه فراهم گردیده و یکسره به سود آن کشور بینجامد.

از این رو می توان گفت که امریکا به رغم این که به شدت خواهان کمرنگ شدن نقش روسیه در این کشورها است، با لغزش هایی که در افغانستان و پاکستان نموده و سیاست های نادرستی که در قبال ایران داشته است، ناخواسته به سود روسیه عمل نموده و به دست خود استراتیژی خود در آسیای میانه را با شکست محتوم رو به رو گردانیده است.

2-   حضور دراز مدت امریکا در افغانستان، موجب آن می شود که چین به جای رقابت با روسیه به ویژه در آسیای میانه، به همکاری با آن بپردازد و از امریکا فاصله بگیرد. این تمایل با توجه به پرتنش شدن اوضاع در تبت و سین کیانک و افزایش حضور امریکا در منطقه و نیاز چین به تسلیحات پیشرفته، مواضع آن کشور را بیشتر به روسیه نزدیک کند و موجب تقویت بیشتر سازمان شانگهای گردد. در نتیجه، امریکا باز هم ناخواسته زمینه را برای شگوفایی بیشتر سازمان شانگهای فراهم آورده است.

 

3-   این حضور باعث آن می گردد که ایران به محاصره افتاده از سوی امریکا، به گونه روز افزون از غرب و به ویژه از امریکا فاصله گرفته و به روسیه و چین نزدیک شود و به شدت منافع امریکا در جزیره نمای عرب و حتا در امریکای لاتین و افغانستان را به چالش بکشاند. روشن است از رویارویی بی پایان ایران با امریکا، تنها جانبی که سود فراوان و باد آورده  می برد، روسیه است.

4-    حضور دراز مدت امریکا در افغانستان و ادامه جنگ فرسایشی این کشور در برابر تندروان طالبان- اعم از افغانی و پاکستانی  و افغانی که بیشتر پشتون تبار اند، می تواند از سوی پشتون ها به عنوان جنگ امریکا با پشتون ها ارزیابی گردد و چونان تداوم نبردهای انگلیس و افغان در سده های نزدهم و نیمه نخست سده بیستم پرداز گردد. هرگاه چنین باشد که هست، این کار به معنای پیروزی استراتیژیک روسیه در رسیدن به آرمان تاریخی آن کشور مبنی بر «در دادن جنگ بی پایان فرسایشی میان پشتون ها و انگلیسی ها» در سده بیستم ارزیابی گردد که کنون در سیمای جنگ امریکا و انگلیس با پشتون ها تبارز نموده است. به ویژه، بمباران های پیوسته در گستره قبایل مرزی پشتون، آتش انزجار و تنفر تاریخی آنان را در برابر انگلیسی ها و همپیمانان امریکایی شان را تازه می سازد.

5-   حضور دراز مدت امریکا در افغانستان و جنگ های پیوسته با پشتون ها  که مستلزم پشتیبانی آن کشور از یک حکومت تبارگرای پشتون در افغانستان است، در نهایت باشندگان شمال افغانستان را که پیکره اصلی باشندگان کشور (بیش از شصت درصد) را می سازند، با امریکا رو در رو قرار داده و آنان را بیشتر به روسیه نزدیک می سازد.

6-   پشتیبانی پیوسته امریکا از یک دولت واپسگرا و ضد ملی در افغانستان، موجب فراخ تر شدن شگاف های ساختاری اجتماعی در این کشور، بدترشدن وضعیت زندگانی مردم، دامنه یابی تنش ها و چالش های درونی و دورتر شدن مردم  از حکومت گردیده و کشور را تا مرز انفجار اجتماعی و انقلاب توده یی پیش می برد که همه این ها در نهایت موجب افزایش تنفر و انزجار مردم افغانستان از امریکا چونان حامی این رژیم و نزدیک تر شدن شان به روس ها می گردد.

7-   حضور دراز مدت امریکا در افغانستان و نبردهای بی پایان با تندروان عرب، در فرجام می تواند چونان جنگ امریکا با اعراب و در کل با جهان اسلام همانند جنگ های صلیبی ارزیابی گردیده، موجب دوری اعراب از امریکا و گرایش آن ها به روسیه گردیده است.

8-   حضور درازمدت امریکا در افغانستان و رویارویی های پیوسته این کشور با پاکستان به منظور وری کار آوردن یک دولت وابسته به امریکا در این کشور، در درازمدت می تواند پاکستان را یکسره به دامان سازمان شانگهای بیندازد و یا زمینه ساز فاجعه روی کار آمدن یک دولت تندرو مذهبی در این کشور گردد.

9-   جنگ دراز مدت افغانستان می تواند چونان یک اهرم فشار دیپلماتیک نیرومند از سوی روسیه و دیگر کشورهای مخالف امریکا در برابر این کشور  در عرصه بین المللی کاربرد داشته باشد.  

10-                     حضور درازمدت امریکا در افغانستان هزینه های سنگین و کمرشکنی دارد که ناگزیر اقتصاد آن کشور را با چالش هایی رو به رو خواهد گردانید. 

11-                     حضور دراز مدت امریکا و ناتو در افغانستان چاش ها میان اروپا و امریکا را از یک سو و رقابت ها میان امریکا و انگلیس را از سوی دیگر ژرف تر می گرداند و در نهایت می تواند ناتو را اگر با خطر فروپاشی رو به  رو نگرداند، دست کم سخت لرزان بسازد.

12-                     حضور  امریکا در افغانستان و  درگیر شدن آن کشور در یک جنگ فرسایشی در افغانستان، به روسیه این امکان را می دهد که در ازای همکاری با امریکا در زمینه رس رسانی از راه گستره کشورهای همسود، از پیوستن گرجستان و اوکرایین به ناتو جلوگیری نماید و جلو رخنه امریکا را در این گستره بگیرد و در بسا از مسایل دیگر جهانی اهرم فشار نیرومندی در برابر امریکا داشته باشد..

13-         حضور درازمدت امریکا در افغانستان، به عنوان یک درد سر سیاسی،  می تواند پیوسته دولت های امریکا را در پهنه سیاست داخلی  با چالش هایی رو به کند.

14-         با توجه به این که شماری از اهداف استراتیژیک امریکا در منطقه دسترسی ناپذیر اند، در سر انجام کار، ناکامی امریکا در رسیدن به این اهداف، آن هم پس از صرف هزینه های بزرگ، می تواند چونان پیروزی روس ها در مرحله تازه بازی بزرگ در منطقه ارزیابی گردد.

15-         در گیر ماندن امریکا در افغانستان می تواند به پیمانه بسیاری زمینه مانور امریکا در دیگر نقاط جهان از جمله امریکای جنوبی را محدود گرداند و زمینه را برای رخنه روسیه و چین در گستره حجاب عاجز و حیاط خلوت امریکا فراهم گرداند..

 

به باور بسیاری از کارشناسان منطقه، با تداوم وضع کنونی، با هزینه «بیگانه»، چند کاری را که باید روسیه، ایران و چین و در کل سازمان شانگهای انجام می دادند، امریکایی ها انجام می دهند؛ مانند :

1-   جلوگیری از پهن شدن تندرویی اسلامی در منطقه

2-   پرداخت هزینه های دولت افغانستان که باری گرانی به گردن امریکا بیش نیست و الترناتیف آن افتادن این بار بر دوش سازمان شانگهای است.

3-   پذیرفتن مسوولیت مبارزه با کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر که به همین پیمانه خطیر است.  

 

این در حالی است که این کشورهای عضو شانگهای کنون توان کشیدن باری به این سنگینی را ندارند. به پنداشت شماری از کارشناسان کشورهای منطقه، این مهم نیست که سربازان امریکایی در کجای زمین حضور دارند. مهم این است که آن ها چه وظایفی را انجام می دهند. روشن است وظایفی را که امریکایی ها در افغانستان انجام می دهند(که در واقع باید کشورهای عضو شانگهای و در گام نخست روسیه و ایران از سر ناگزیری انجام می دادند)، به سود آن ها است.

 

اهداف استراتیژیک امریکا در افغانستان:

امریکا، با توجه به اهمیت استراتیژیک افغانستان، بنا به ارزیابی کارشناسان، به دلایل گوناگون به این کشور علاقه مند است و در آن حضور دارد. در این جا برخی از این دلایل را می آوریم:

- امریکا به عنوان بزرگترین حامی دمکراسی و لیبرالیسم در جهان، برای مبارزه با تروریزم بین المللی و حمایت از دولت نو افغانستان در پیاده ساختن برنامه هایش در عرصه های توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز توسعه انسانی و تحکیم استقلال و تامین دمکراسی در افغانستان، خود را به عنوان عضوی از جامعه بین المللی متعهد می داند. با پیروزی دمکراسی و لیبرالیسم در افغانستان، این کشور می تواند به سان ویترینی، نظام های توتالیتار کشورهای منطقه را به چالش بکشد.

- با توجه به این که17 درصد یورانیوم جهان در قزاقستان و 4 درصد آن در ازبیکستان است، امریکا از اوایل دهه هشتاد به این سو، متمایل به این بوده است که در نزدیکی بزرگترین کان های یورانیوم جهان یک دولت دوست و متحد داشته باشد. نه یک دولت مخاصم و متمایل به روسیه.

- امریکا با بحران جدی انرژی روبرو است. با توجه به نیاز شدید به نفت و گاز  و با توجه به کشاکش های جهانی بر سر انرژی در منطقه، در پی حضور نیرومند در منطقه در همسایگی کشورهای آسیای میانه است.

- با توجه به رشد تندروی و بنیادگرایی اسلامی در پاکستان، هرگاه امریکا در افغانستان حضور نداشته باشد، این بنیادگرایی افغانستان را نیز در خود می پیچد و آنگاه همه بنیادگرایان جهان در افغانستان مخصوصا در مناطق بود و باش قبایل لانه می گیرند و می توانند منافع امریکا را در سراسر جهان با چالش های بسیار جدیی روبرو سازند. حضور امریکا در مخصوصا در  نوار مرزی و در واقع در خط مقدم جنگ با بنیادگرایی و تروریسم بسیار برای آن کشور مهم است. 

- با توجه به گسترش روابط پاکستان با چین، هرگاه سرزمین افغانستان در دست یک دولت وابسته به پاکستان باشد، چین نه تنها از راه پاکستان به خلیج فارس راه پیدا می کند، بل با در اختیار داشتن افغانستان از طریق پاکستان، مستقیما در سراسر مرزهای جنوبی کشورهای آسیای میانه ره می گشاید. از این رو، حضور امریکا در افغانستان یگانه وسیله یی است که جلو رهیابی چین به یک سرزمین بس مهم از دیدگاه جیوپولیتیک و جیواستراتیژیک را می گیرد. در این کار، تقریبا همه کشورهای بزرگ جهان و منطقه، منهای پاکستان با امریکا هماهنگ اند.

- امریکا حضور نیرومندی در جزیره نمای عرب دارد. مادامی که نیروهای امریکا در عراق حضور دارند، این کشور ناگزیر است برای بازداشتن ایران و محدود ساختن گستره پویایی آن در عراق، در افغانستان حضور داشته باشد.

- با تداوم استقرار رژیم طالبان، کشت و تولید هیرویین افزایش می یافت و تجارت جهانی هیرویین در دست مافیای بنیادگرای پاکستان می بود که همه هزینه های خرابکاری های آنان را در سراسر جهان تمویل می کرد. در این حال، وابستگی اقتصادی پاکستان به امریکا کاهش پیدا می کرد و این کشور، بی نیاز از امریکا می توانست مناسبات خود را با چین، اعراب و ایران گسترش بخشد. با حضور امریکا در افغانستان، دست بنیادگرایان مذهبی پاکستان و نیز گروه های وابسته به تروریسم بین المللی از افغانستان کوتاه گردید.

- حضور امریکا در افغانستان، جلو تشکل نهایی گستره اروآسیایی را می گیرد. از نگاه جیوپولیتیک و جیو استراتیژیک، در گذشته بزرگترین مانع در برابر تشکل نهایی این گستره، کشورهای پاکستان و ترکیه بودند که متحدان اصلی امریکا شمرده می شدند. در پی گرایش ترکیه به سوی اتحادیه اروپایی و گرایش پاکستان به سوی چین و کشورهای عربی و در این اواخر همچنان ایران، افغانستان می تواند از نگاه امریکا به عنوان بزرگترین مانع در این راه  ارزیابی گردد.

- با توجه به این که در سال های اخیر  ایمیج(وجهه) امریکا در اروپا، کشورهای عربی و تقریبا در سراسر جهان پایین آمده است، موفقیت امریکا در افغانستان مخصوصا تامین امنیت و ثبات و نهادینه ساختن دمکراسی در این کشور، یگانه برد و دستاورد امریکا در عرصه جهانی و سیاست خارجی است. در واقع، همان گونه که داکتر خلیل زاد- سفیر کبیر پیشین امریکا در کابل بار ها اعلام داشته است، موفقیت افغانستان- موفقیت امریکاست.

به هر رو، افغانستان به روابط خود با امریکا بهای بالایی می دهد و روابط میان دو کشور رو به گسترش دارد. با این هم، برخی از کارشناسان بر آن اند که روابط دو کشور باید در یک چهارچوب معین حقوقی قرار گیرد و حدود و ثغور آن روشن گردد. 

 

در آثار نوشته شده از سوی مراکز مطالعاتی و پژوهشی کشورهای منطقه، مطالب بسیاری در باره اهداف و نیات حضور  امریکا در منطقه بازتاب یافته است. برای مثال؛ پروفیسور یوری کروپنف در گزارش تحلیلی یی که چندی پیش از سوی «مرکز مطالعات دموگرافی، مهاجرت و توسعه منطقه یی روسیه» ارایه گردید، اهداف استراتیژیک امریکا را در افغانستان در محورهای زیر خلاصه می نماید:

«آنالیزهای خبرگان برجسته کشورهای جهان به گونه روشن نشان می دهد که اهداف راستین ایالات متحده و ناتو در افغانستان در راستای سازماندهی یک تخته پرش نظامی، جیو استراتیژیک، جیوپولیتیک و جیو اکونومیک در مرکز اروآسیا برای خود، تنیدن شبکه های پرشاخ و برگ پایگاه های نظامی در گستره افغانستان و سراسر خاور میانه متوجه می باشد. در این حال، از جنگ با تروریزم به عنوان بهانه یی برای افزایش و توجیه حضور نامحدود زمانی ماشین جنگی امریکا و ناتو در منطقه بهره گیری می شود. شالوده دکترینال حضور در منطقه، پروژه «خاور نزدیک بزرگ»  است که جهان مسلمان را از افغانستان تا مراکش و طرح «آسیای میانه بزرگ» که کنترل سراسری بر این مکرو  منطقه را از سایبریای روسیه تا شمال هند در بر می گیرد.

 

به گونه یی که در نوشته زیر نام «همکاری در آسیای میانه بزرگ برای افغانستان و همسایگان آن» به قلم پروفیسور فریدریک استار در سال 2005  بازتاب یافته است، هدف دکترین زمین گستره یی آسیای میانه بزرگ عبارت است از: «ارایه همکاری به تحول افغانستان و همه منطقه به زون امنی از کشورهای مستقل که به اصول پویایی و زیستاری اقتصاد بازار، سامانه های سکولار و نسبتا باز اداره و ارجگزار به حقوق مدنی، پابند باشند، و دارای مناسبات مثبت با ایالات متحده امریکا». در این دکترین افغانستان به عنوان کشور هسته یی آسیای میانه بزرگ در نظر گرفته شده است.  

تحلیل ها نشان می دهند که سرشت دکترین استارت، آوردن همه کشورهای آسیای میانه زیر چتر امریکا با کنار گذاشتن روسیه، چین و ایران خلاصه می گردد.

ایجاد آسیای میانه بزرگ به ایالات متحده امریکا اجازه می دهد نه تنها کشورهای آسیای میانه را از زیر سایه روسیه و چین برباید، بل به گونه نهایی در  این گستره پا بر جا شود و منطقه را زیر قیمومیت خود در  بیاورد و افغانستان را به ناو سترگ هواپیمابر زمینی خود مبدل گرداند.

این گونه، در نتیجه عملیات ضد تروریستی در افغانستان، به جای سرکوب و نابودسازی پایگاه های دهشت افگنی، بر این کشور کنترل پهن گردید و به بهانه حل منازعه، پایگاه های هوایی امریکایی و ناتو در کابل، قندهار، هرات شیندند و  بگرام استقرار یافتند. فرودگاه های بگرام و شیندند به پایگاه های هوایی یونورسالی مبدل گردیده اند که با سیستم های دیده بانی هوایی و کیهانی مجهز اند که اجازه می دهند سپهر ناوبری هوایی- کیهانی را بیخی در سراسر پهنه اروآسیا کنترل نمود.

 

این گونه،  امریکا و ناتو از دیدگاه جیو استراتیژیک در ارو آسیای مرکزی که ده سال پیش از این بژیزنسکی رخنه در آن را «عمده ترین موهبت برای امریکا» خوانده بود، استحکام یافت.

 

امروزه دیگر آشکار است که امریکا و ناتو به بهانه مبارزه با تروریزم در آسیای میانه و افغانستان، مسایل زیر را حل می کنند:

1-   کنترل گنجینه های نفتی کشورهای عربی

2-   محاصره ایران  «مهار ناپذیر»

3-   کنترل روسیه، چین و هند

4-   تامین حضور استراتیژیک در پشت جبهه چین.

5-   جلوگیری از روند های انتی گراسیونی یا همپیوندی های منطقه یی[2]

6-    تامین کنترل بر منابع انرژیتیک و شبکه های مواصلاتی سودمند برای رسانایی آن در گستره قفقاز- کسپین و آسیای میانه

7-   یافتن امکان برای برانگیختن منازعات منطقه یی که می توانند باالقوه بهانه یی برای آغاز اقدامات جهانشمول نظامی بدهند»[3].

 

شمار دیگر از کارشناسان، به این فهرست بندهای زیر را نیز می افزایند:

8-   کنترل پاکستان

9-   جلوگیری از گسترش بیرون از کنترل نفوذ اعراب

10-                     سد ساختن راه چین به راهیابی به گنجینه های نفت و گاز خلیج فارس

11-                     نزدیک شدن به ذخایر یورانیوم قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای میانه

12-                     ایجاد پایگاه های هوایی برای رس رسانی به جنگ افغانستان در کشورهای آسیای میانه

13-                     زیر نظر داشتن استخباراتی  سراسر گستره اروآسیای میانه

14-                     روی کار آوردن رژیم های »دمکرات» هوادار امریکا در منطقه

 

با توجه به این که بسیاری از این اهداف دسترسی ناپذیر و بهترین مورد بسیار پر هزینه اند، می توان از شکست استراتیژی امریکا در منطقه سخن گفت.

 

لعزیدن نبردها  به« نوار چهارم» استراتیژیک:

 

آنالیز ساختاری جیوپولیتیکی، جیواستراتیژیکی و اتنوپولیتیکی افپاک(  AFPAK ) :

بر پایه دیدگاه های علمی ارایه شده از سوی بزرگترین جغرافیا دانان و تاریخ دانان جهان، رود سند، از دیدگاه جغرافیایی و تاریخی، در درازای تاریخ، مرز طبیعی میان دو فلات پهناور هند و ایران و نوار جداکننده دو فرهنگ و دو گستره تمدنی بزرگ باستانی خاور زمین- هندی و ایرانی و در بسیاری از ازمنه ها- چونان سرحد سیاسی میان دو سرزمین به شمار بوده است که برای آخرین بار در میانه های سده هفدهم، پس از فتح دهلی از سوی نادر افشار، در قرار داد تاریخی امضاء شده از سوی پادشاهان ایران و هند، رسما به عنوان «سرحد» سیاسی میان دو امپراتوری تسجیل گردید.

 

پس از کشته شدن نادر افشار و فروپاشی امپراتوری ایران به دو بخش خاوری (امپراتوری درانی) و  باختری(پارس)، تا تسلط کمپانی هند شرقی انگلیس بر بخش بزرگ سرزمین هندوستان و فروپاشی امپراتوری درانی در اوایل سده نزدهم، این رود، سرحد طبیعی و سیاسی هند و امپراتوری درانی شمرده می شد.

 

با سیطره یابی انگلیسی ها بر هند، اوضاع جیوپولیتیک در منطقه از ریشه دگرگون گردید و دیگر رود سند نمی توانست چونان مرز طبیعی و سیاسی میان «هند بریتانیایی» و امپراتوری درانی، منافع استراتیژیک بریتانیای کبیر را که محور اصلی آن را مصوون ساختن هند از «شر» رقیبان اروپایی مانند فرانسه و روسیه و نیز دولت های محلی- امپراتوری درانی و ایران قاجاری بود، برآورده سازد. این بود که در اوایل سده نزدهم در پی بازنگری در مرزها و دگرگون ساختن جغرافیای سیاسی منطقه شدند.   

 

 انگلیسی ها در آغاز بر آن شدند تا مرزهای استراتیژیک هند بریتانیایی را تا رود آمو و مرزهای علمی آن را تا دامنه های جنوبی هندوکش گسترش دهند. از این رو، با راه اندازی کارزار گسترده «بازی بزرگ» با ترفندهای گوناگون و رنگارنگ، نخست امپراتوری درانی را از درون فروپاشاندند و سپس بخش های بود و باش پشتون های خاوری و بلوچ را با پشتیبانی و تحریک سک ها و وانگهی با لشکرکشی های مستقیم به «سردار نشین های بازمانده از امپراتوری درانی» از پیکر  این خان نشین ها جدا ساختند و به گستره هند بریتانیایی (که کنون در گستره کشور پاکستان قرار داد)، ملحق گرداندند.   

بر پایه دکترین «سیاست پیشروی» (فارورد پالیسی) انگلیس، «مرز استراتیژیک» هند بریتانیایی می بایست روی رود آمو می گذشت و «مرز علمی»آن روی هندوکش.[4]

 

در این پیوند،  لیتون در آستانه جنگ افغان و انگلیس به مارکیز سولسبیری- سکرتر دولتی در امور هند نوشت: «ما حالا باید مساله در باره آن را که به گونه واقعی مرز شمال باختری ما چه چیزی است، را بازنگری نماییم. خط کنونی (روی رود سند) بیخی با نیازهای ما همخوانی ندارد. مرز طبیعی عظیم هند عبارت است از رشته کوه های هندوکش با شاخه های آن و می بایستی مرز نهایی ما باشد».[5] به سخن دیگر، حکومت استعماری بریتانیا وظیفه تاخیر ناپذیر سیاست پیشروی خود را اشغال سرزمین های پشتون های خاوری گذاشته بود.

 

به سال 1897 ایلگین- نائب السلطنه هند- از هند دستور العملی به دست آورد که در آن آمده بود: « در برابر ما دو هدف قرار دارد: نخست- «رامسازی» هر چه زود تر  قبایل مرزی و زیر کنترل آوردن آنان و برپایی روابط دوستانه با قبایل در آن سوی مرزهای اداری ما؛ دوم- دستیابی به گذر آزاد سپاهیان ما به «مرز علمی هند» (رود آمو-گ.) برای دفاع از تجاوز خارجی...

 

…برد ما از دیدگاه تیوریک در آن خواهد بود که با اشغال سرزمین های آنان خواهیم توانست بسیار به خوبی راه های کوهستانی [منتهی به-گ.] هند را با سپاهیان خود زیر پوشش بیاوریم.»[6]

 

به هر رو، در سده نزدهم انگلیسی ها موفق شدند  بخش های بزرگی از امپراتوری درانی را از پیکر آن جدا نموده و «افغانستان» را چونان یک منطقه حایل میان متصرفات هندی خود و متصرفات آسیای میانه یی روسیه تزاری به میان بیاورند.

 

در سده بیستم، پس از پایان جنگ جهانی دوم، انگلیسی ها با ترک گفتن سرزمین پهناور هند، با توجه به منافع و مطامع دراز مدت استراتیژیک خود، نیمقاره را به دو کشور باستانی هند و نوزاد پاکستان[7] تقسیم نمودند.

 

این بود که در سرانجام کار، در بخش خاوری فلات قاره ایران، به جای امپراتوری فروپاشیده درانی، پس از یک سده و نیم بازی بزرگ، دو کشور «افغانستان» و «پاکستان» به روی نقشه سیاسی جهان پدیدار گردیدند. 

 

آنچه مربط به روسیه می گردد، سیاست روسیه در محور جنوب را بهتر از هر کسی، براوین- نخستین نماینده تام الاختیار روسیه شوروی در کابل در یکی از نامه های خود به چیچرین- کمیسار خلق در امور خارجی روسیه شوروی توضیح داده است. براوین در اوایل سده بیستم، در یکی از نامه های خود نوشته بود: «تاریخ روسیه ثبوت تردید ناپذیری منبی بر تمایل راسخ و از پیش تعیین شده روسیه به سوی خاور و به ویژه به سوی آسیای میانه و هند در دست ما می دهد. دست سرنوشت روسیه تزاری را به سوی هند کشانید و همان دست امروز روسیه شوروی را بدان سو می کشاند. همو در هند باید مسایل جهانی فیصله شود و این مسایل با برخورد روسیه با انگلیس حل می گردد»[8].

همین براوین در یکی دیگر از نامه های خود نوشته بود: »سازماندهی خیزش نیرومند مسلحانه ضد بریتانیایی پشتون ها «آخرین تیر در ترکش» بلشویک ها در خاور خواهد بود».[9]

                                

به هر رو، برای این که از بحث اصلی دور نرویم، می پردازیم به اصل مطلب:

سرزمین افغانستان از دیدگاه جیوپولیتیک و جیواستراتیژیک دارای دو بخش (نوار) است: شمالی و جنوبی.

 افغانستان، به گونه شگفتی بر انگیزی، حتا از دیدگاه جیوتکتونیک، با شکستگی (گسل) بزرگ «پاروپامیزاد» به دو ساختار (نوار) شمالی و جنوبی تقسیم می شود.

از دیدگاه اتنوپولیتیک، شمال افغانستان باشگاه تاجیک ها، ازبیک ها، ترکمن ها، هزاره ها، قزلباش ها و ایماق ها و....است. در حالی که در جنوب بیشتر پشتون ها و بلوچ ها بود و باش دارند.

 

هرگاه قرار باشد، ساختار جیوپولیتک و جیو استراتیژیک افغانستان را در چهارچوب استراتیژی نو امریکا که گستره افغانستان و پاکستان را زیر چتر «افپاک» (AFPAK)  در نظر می گیرد، بررسی نماییم، به همین منوال می توان کشور پاکستان را نیز به گونه فرضی[10] به دو نوار «شمالی» و «جنوبی» استراتیژیک تقسیم کرد: نوار جنوبی مشتمل بر پنجاب و سند و نوار شمالی  مشتمل بر «پشتونستان» و «بلوچستان».

 

این گونه، ساختار جیوپولیتیک و جیو استراتیژیک افپاک (در واقع گستره خاوری فلات قاره ایران از دیدگاه گیتاشناسی) مشتمل بر چهار نوار می باشد.

 

به گونه یی که یادآور شدیم، در نوار نخست یا نوار «جنوبی» پاکستان ایالات پنجاب و سند قرار دارد که این دو ایالت «تیر پشت» یا ستون فقرات کشور پاکستان را می سازند. بخش اعظم باشندگان پاکستان در همین دو ایالت بود و باش دارند و دولت مرکزی پاکستان با همه شاخ و برگش- اعم از فوج و سازمان اطلاعات و امنیت آن کشور- آی. اس. آی. در دست برخاستگان از همین دو ایالت، به ویژه پنجابی ها است. پایگاه و خاستگاه احزاب بزرگ سیاسی پاکستان نیز در همین دو ایالت است. 

 

نوار دوم یا «شمالی» پاکستان، متشکل بر گستره پشتون نشین و بلوچ نشین است که شمار باشندگان آن در مقایسه با نوار جنوبی  یا نوار یکم ناچیز است و پشتون ها و بلوچ ها در پاکستان اقلیت های تباری به شمار می روند که مشارکت چندانی در ساختار قدرت ندارند. روی هم رفته، این دو منطقه زیر تاثیر و نفوذ مستقیم حکومت مرکزی پاکستان بوده و فوج . آی. اس. آی. بر آن کنترل نیرومندی دارند. از مشخصات برجسته این نوار، نقش نیرومند مذهب و تندروی و نفوذ بسیار وهابیون عرب در میان باشندگان آن و نیز  بیسوادی و ناداری و رشد نیافتگی سراسری می باشد.      

 

نوار سوم استراتیژیک «افپاک» (نوار «جنوبی»افغانستان)- گستره میان خط «دیورند» و دامنه های جنوبی هندوکش است که باشندگان آن را قبایل پشتون و بلوچ می سازند. این نوار دردمندانه در اثر جنگ های سه دهه اخیر به میزان شایان توجهی زیر تاثیر و نفوذ پاکستان و تند روان عرب قرار گرفته است و تنها حضور امریکا و انگلیس است که ظاهرا توانسته است پیوند این نوار را با حکومت مرکزی در کابل استوار نگهدارد. مگر بسنده است نیروهای خارجی از این نوار بیرون بروند، آنگاه دیری نخواهد گذشت که سراسر این نوار از پیکره «افغانستان» جدا و به کام پاکستان فرو خواهد رفت. مشخصه بارز این نوار، بیسوادی، ناداری، تندروی مذهبی و بازرگانی گسترده مواد مخدر و بی ثباتی است.

برعکس سه نوار یکم، دوم و سوم، در نوار استراتیژیک چهارم یا نوار شمال- در گستره میان دامنه های شمالی هندوکش و کرانه های جنوبی رود آمو (که به گونه سنتی حجاب عاجز روسیه شمرده می شود)، نفوذ و تاثیر روسیه، کشورهای آسیای میانه و ایران بیشتر است.

 

کنون در سده بیست و یکم، پس از فروپاشی شوروی، امریکا به منگنه نوارهای چهارگانه جیوپولیتیک «افپاک» افتاده است. در این نبشته می بینیم که این کشور با چه چالش هایی در این سرزمین رو به است؟

 

روشن است هدف غایی استراتیژیک امریکا در افغانستان، در گام نخست، انتقال مرز علمی از هندوکش به آمو و مبدل ساختن آسیای میانه «جنوبی» (کشورهای ترکمنستان؛ ازبیکستان، تاجیکستان و قرغیزستان) به گستره بوفر(حایل) و در گام های بعدی سر انجام مبدل ساختن مرزهای قزاقستان با این کشورها به مرز علمی و کشانیدن مرز نهایی استراتیژیک به مرز میان روسیه و قزاقستان در پهلوی مبدل ساختن کشورهای گرجستان، ارمنستان و آذربایجان به کشورهای حایل، می باشد.

 

روشن است چنین استراتیژی یی مستلزم روی کار آوردن دولت های وابسته  به امریکا در گام نخست در پاکستان (و سپس در ایران) می باشد.

 

ناگفته پیداست که چنین استراتیژی گسترده و موهوم، بیش از حد ماجراجویانه می باشد و واکنش ممکنه کشورهای روسیه، چین، روسیه، ایران، پاکستان و کشورهای عربی را که منافع ملی همه شان را با خطر رو به می گرداند، کمتر در سنجش می گیرد. در این استراتیژی، کشور کلیدی پاکستان است که امریکا می تواند تنها با نابود ساختن آی. اس. آی. و روی کار آوردن یک دولت دست نشانده در این کشور، در واقع در نوار استراتیژیک نخست یعنی گستره پنجاب و سند، به بقیه اهداف خود دست یابد. مگر، ناگفته پیداست که چنین چیزی یک هدف دست نیافتنی است. بانو بینظیر بوتو نخستین قربانی این استراتیژی موهوم گردید و کشته شدن او، ناقوس های خطر ناکامی استراتیژی امریکا در منطقه را به صدا در آوردند. پس از کشته شدن بوتو، رودباری از خون در پاکستان روان گردید که روشن نیست کی خواهد خشکید.

 

این گونه، امریکا برای پیروزی در نوار استراتیژیک چهارم، باید در گام نخست در نوار استراتیژیک نخست به پیروزی دست می یافت که نیافت و به جای آن در نوار دوم درگیر جنگ اعلام ناشده غیر مستقیم و در نوار سوم درگیر جنگ فرسایشی بی پایان گردید. هر چه بود، کنون امریکا در باتلاق های استراتیژیک دو نوار پشتون نشین پاکستان و افغانستان گیر افتاده است و در این نبردها به گونه میانگین روزانه تا صد پشتون بینوا کشته و زخمی می شوند. تجربه تاریخی نشان می دهد که تا کنون هیچ ابر قدرتی نتوانسته است در جنگ با پشتون های دلیر و جنگجو بر آنان پیروز گردد و از همین رو هم است که افغانستان را «گورستان ابر قدرت ها» نامیده اند.

 

در این حال، در این اواخر تلاش های گسترده یی به خرج داده می شود  تا نبردها به نوار چهارم استراتیژیک- به شمال افغانستان کشیده شود. پرسشی که مطرح می گردد این است که آیا امریکا که نه تنها در نوار یکم استراتیژیک منطقه، پشت جبهه نیرومند ندارد، بل نیز در دو  نوار دوم و سوم درگیر جنگ فرسایشی چریکی است و در میان متحدانش نیز درز افتاده است، چگونه می تواند بر پیروزی استراتیژیک در این نوار سنجش نماید؟

 

واقعیت تلخ این است که هرگاه امریکا در استراتیژی هایش بازنگری جدی و ریشه یی ننماید، سر انجام، در کارزار جنگ های فرسایشی بی پایان نوارهای استراتیژیک افپاک در سیاهچاله جیوپولیک افغانستان از پا در خواهد آمد. روشن است نخستین گام در این راستا، آوردن دگرگونی های ریشه یی و بنیادی در افغانستان در ساختار و بافتار و رهبری دولت است.  

 

از قرایین چنین بر می آید که منافع کشورهای منطقه ایجاب می نماید که در تداوم وضعیت کنونی ذینفع باشند. برای نمونه، داکتر موسوی- رییس دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ایران، (در سخنرانی در کنفرانس «افغانستان و شانگهای در دریاچه ایسیق قول قرغیزستان در تابستان 2008) با تکیه بر منابع غربی چهار واریانت تحول اوضاع در نبرد کنونی امریکا با طالبان و القاعده را بر شمرد :

1-   پیروزی امریکا بر طالبان

2-   پیروزی طالبان و القاعده بر امریکا

3-   کنار آمدن امریکا و طالبان

4-   ادامه وضع کنونی [(جنگ فرسایشی دراز مدت بی پایان)]

 

وی آشکارا گفت که سه واریانت نخست با منافع ملی کشورهای مخالف حضور امریکا در افغانستان سازگاری ندارد و تنها واریانت چهارمی به سود آن کشورها است.

 

می توان گمان زد که در صورت پیروزی امریکا بر طالبان و القاعده، امریکا برای آوردن فشار بیشتر بر ایران با تقویت افغانستان دست بازی پیدا می کند که این کار دست کم هزینه های امنیتی و نظامی ایران را در مرزهای خاوری آن کشور به پیمانه چشمگیری بالا می برد. از این رو، این پیروزی به سود ایران نیست. همین موضوع در قرینه سایر کشورهای منطقه[11]صدق می کند.

 

پیروزی طالبان و القاعده بر امریکا به معنای احیای پهن شدن نفوذ تندروان عرب و وهابی ها نه تنها در افغانستان، بل نیز در پاکستان است که مانند سال های دهه نود سده بیستم ایران(و نه تنها ایران، بل روسیه، چین و کشورهای آسیای میانه) را با چالش ها و دردسرهای فراوانی روبرو می سازد. همین گونه هیچ کشوری در منطقه منهای کشورهای عربی و حلقات و محافل خاصی در پاکستان، به پیروزی طالبان ذینفع نیستند.  

 

کنار آمدن امریکا و طالبان و تندروان عرب، کابوسی است که خواب شیرین ایران را برهم می زند و آن کشور را به گونه جدی با خطر بزرگ رو به رو می گرداند. مگر چنین چیزی در اوضاع و احوال کنونی آن هم پس از هفت سال جنگ خونین میان امریکا و تندروان مسلمان ناممکن به نظر می رسد. 

 

از این رو، روشن است که ادامه وضع کنونی یعنی جنگ فرسایشی بی پایان و بی نتیجه، تنها منجر به بالا رفتن هزینه های مالی و مادی و تلفات انسانی امریکایی ها و در گیر شدن آن ها در باتلاق افغانستان گردیده و بالا رفتن تلفات در میان افغان ها تنفر از امریکایی ها را نه تنها در میان افغان ها بل نیز در میان همه مسلمانان به گونه روز افزونی افزایش می دهد و در درون امریکا و نیز در اروپا مخالفت مردم را با «سیاست های جنگ افروزانه» بیشتر می سازد.

 

در این اوضاع ، منافع ملی کشورهایی چون روسیه، چین و ایران، شماری از کشورهای عربی و پاکستان ایجاب می نماید تا در گام نخست بکوشند هزینه های جنگ را برای امریکا بسیار بالا ببرند و آن کشور را در یک سناریوی همانند به سناریوی حضور نیروهای شوروی پیشین در افغانستان، درگیر یک جنگ فرسایشی دراز مدت در باتلاق افغانستان سازند و در نهایت ناگزیر به ترک افغانستان کردد تا با سرافگندگی شکست خورده، از این کشور بگریزد. در این حال، محافل و حلقه های خاصی در این کشورها در افغانستان دست به راه اندازی عملیات ویرانگر در ابعاد گوناگون نظامی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و روانی می یازند.

 

به هر رو، هرچه است، امریکا در افغانستان حضور دارد و با نیروهای تندرو طالبان و القاعده درگیر نبردهای سهمگین. از قرایین چنین بر می آید که در هفت سال گذشته جنگ به بن بست رسیده است و هیچ یک از دو طرف توان شکستن بن بست موجود در جنگ فرسایشی کنونی را ندارد. از همین رو است که دولت اوباما در پی تدوین استراتیژی نوی در بحران افغانستان و بازنگری استراتیژی خود در قبال این کشور برآمده است. گسیل نیروهای بیشتر به افغانستان را نیز می توان در چهارچوب همین استراتیژی بررسی کرد.

 

چالش های ناشی از پارادکس حضور نیروهای امریکایی در افغانستان:

حضور نیروهای امریکایی در افغانستان از یک سو با منافع ملی افغانستان در همسویی هست. مگر؛ از سوی دیگر، منافع ملی افغانستان را در بعد منطقه یی با چالش های جدی روبرو می سازد. از این رو، شکل یک پارادکس را به خود می گیرد که باید شکافته شود:

 

1-گرهخوردگی  و همسویی منافع  ملی افغانستان و حضور نیروهای امریکایی:

در اوضاع کنونی، پس از فروپاشی شوروی، امریکا و ناتو در پی پر کردن خلای استراتیژیک پدیدآمده و ناشی از این فروپاشی در منطقه برآمده و در عراق و افغانستان رژیم های طالبان و صدام حسین را سرنگون کردند.

 

جدا از این که انگیزه ها و دلایل حضور نیروهای امریکایی در افغانستان و منطقه چه بوده و هست و زمینه های بربادی و سیه روزی کشور و مردم ما در گذشته چه بوده است و چه علل و عواملی در کار بوده است و صرف نظر از همه مسایل دیگر،کنون افغانستان به چند دلیل، به حضور نیروهای انتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده نیاز دارد:

1-   ترس از اشغال کامل کشور (دست کم بخش های خاوری و جنوبی آن) از سوی طالبان (در واقع پاکستان و عرب های تندرو)

2-    ادامه درگیریی های  بی پایان فرسایشی میان جنوب (پشتونی) و شمال (تاجیکی، ازبیکی، هزاره یی) و خطر فروپاشی و از هم گسیختگی کشور  بنا به سازه واره های تباری، زبانی و مذهبی و فروپاشی سامانه دولت به چند بخش

3-   واگیر شدن بد امنی و ناامنی سراسری با همه پیامدهای سنگین اجتماعی آن 

4-    قطع شدن یا کاهش یافتن چشمگیر کمک های بین المللی و روبرو شدن کشور با گرسنگی فراگیر

 

از این رو، افغانستان به حضور نیروهای ائتلاف بین المللی نیاز دارد و در چند زمینه منافع این کشور با امریکا گره می خورد:

1-   مباررزه با تروریزم بین المللی و القاعده و طالبان و جلوگیری از پخش  نفوذ تنذوان عرب  و پاکستانی.

2-    مبارزه با مواد مخدر که دردمندانه امروزه 93 درصد آن در افغانستان تولید می شود.

3-    کمک به روند دمکراتیزاسیون و دولت سازی در افغانستان.

4-   بالارفتن جایگاه افغانستان در جامعه جهانی و تحکیم موقف آن در تراز بین المللی

5-   جلوگیری از خطر فروپاشی کشور

 

2-تعارض منافع منطقه یی افغانستان با حضور نیروهای ناتو:

بی گفتگو، پیرامون گرهخوردگی منافع افغانستان با حضور نیروهای ائتلاف بین المللی در کشور بسیار روشنی انداخته شده است. مگر، بنا به دلایلی، در باره تعارض و تقابل منافع منطقه یی افغانستان با این حضور، کمتر پرداخته شده است. درست از همین رو است که در اثر دست داشته به بررسی آن می پردازیم.

 

روشن است، در تراز دولتی، آگاهی همه جانبه از همه ابعاد مسایل راهگشاترین چیز است. از همین رو، به سنجش گرفتن این مهم از اهمیت به سزایی برخوردار است. 

 

پوشیده نیست، هرگاه اهداف ناتو همراستا با اهداف افغانستان تنها در تحقق همین چند هدف برشمرده شده در بالا خلاصه می گردید، کشورهای منطقه حرفی نداشتند و با آن کاملا همنوایی می کردند. مگر، حضور دراز مدت امریکا در افغانستان با توجه به اهداف استراتیژیک آن کشور با اهداف استراتیژیک بسیاری از کشورهای منطقه مانند روسیه، چین و ایران و حتا پاکستان و کشورهای عربی در تقابل و تعارض قرار می گیرد و این کشور را به کارزار زروآزمایی ها و رویارویی های پایان ناپذیر مبدل می گرداند.

 

به هر رو، کشورهای منطقه، تسلط دراز مدت امریکا بر افغانستان را مغایر با منافع خود پنداشته و ناگزیر در برابر آن دست به اقدامات واکنشی می یازند که با منافع ملی ما مغایرت دارد و کشور ما را در آستانه تباهی و بربادی قرار داده و دستخوش نا به هنجاری های ویرانگر می سازد.

 

هر چه است، ادامه حضور امریکا در افغانستان را کشورهای منطقه به معنای اشغال افغانستان پنداشته و تداوم آن را برای خود مساله مرگ و حیات  می پندارند و ناگزیرند با آن به رویارویی بپردازند. این گونه، افغانستان به کارزار کشاکش های جهانی و منطقه یی مبدل گردیده است.

 

در واقع، حضور نیروهای امریکایی افغانستان را به میدان کشاکش های جهانی و منطقه یی مبدل ساخته و این گونه منافع ملی آن را با مخاطره روبرو می سازد. از این جا بر می آید که منافع افغانستان و امریکا با آن که در بعد داخلی و جهانی با منافع ملی افغانستان گره می خورد، در بعد منطقه یی با آن در تعارض واقع می شود. یعنی امریکا از دیدگاه شماری از کارشناسان، در پی بهره گیری از افغانستان به عنوان تخته پرش و خیز است و دستیابی به اهداف بلند پروازانه استراتیژیک در چهارچوب آسیای میانه بزرگ.

 

حال هرگاه موضوع را از دیدگاه و موضع «درونی افغانی» به بررسی بگیریم،  تجربه تلخ تاریخ گواه بر آن است که موقعیت جیوپولیتیک افغانستان همیشه دوگونه سیاست را از پیش محکوم به ناکامی می گرداند:

1-  گرایش یک جانبه به سوی یکی از قدرت‌های بیرونی و در نظر نگرفتن دیگر قدرت‌ها در پهنه سیاست خارجی

2-   تامین منافع یک گروه خاص در درون کشور و نادیده گرفتن منافع اکثریت مردم در پهنه سیاست داخلی

 

روشن است، پیشگیری هرگونه سیاست ریالستیک و خردورزانه، بستگی به آگاهی سیاستمردان از تحولات در پهنه سیاست‌های جهانی و منطقه دارد. تنها در سایه اطلاعات کامل و درست از اوضاع جهان، منطقه و داخل کشور است که می توان گره کور معضل کشور را گشود. در بسیاری از موارد، به علت این که رهبران برخی از کشورهای جهان سومی در توهم به سر می برند و اطلاعات درستی از اوضاع ندارند، با پیشگیری سیاست‌های نادرست و لغزش آمیز، کشورهای شان را با دشواری‌های فراوان و می سازند و در بسا موارد در آستانه فروپاشی و آشوب و آشفتگی‌های خطرناک قرار می دهند. با توجه به این امر، دولت افغانستان باید دو گونه استراتیژی را در پهنه‌های داخلی و خارجی پیشگیری نماید:

1- حفظ توازن نسبی میان قدرت‌های ذیدخل در افغانستان در پهنه سیاست خارجی

2-تامین مشارکت ملی و حفظ توازن تباری نسبی در پهنه سیاست داخلی

 

پرسش اصلی یی که مطرح می گردد، این است که دولت افغانستان به کدام پیمانه توانسته است این دو اصل را رعایت نماید؟

 

خوب، پس چه باید کرد؟

هر چه است، افغانستان از این حالت گریزی ندارد و باید خود را برای وفق دادن با این حالت در دراز مدت، عیار سازد. یعنی سخن بر سر مدیریت بحران در درازمدت است. نه دستیابی به یک حالت ایده آل. در این جا پرسشی مطرح می گردد مبنی بر این که افغانستان چه نقشی دارد و چه باید بکند؟

1- از یک سو به تداوم حضور دراز مدت نیروهای ائتلاف بین المللی نیاز دارد.

2-از سوی دیگر، حضور درازمدت آن برای افغانستان خطرناک است و این کشور را به میدان رویارویی های استخباراتی و کشاکش های کشورهای بزرگ مبدل می سازد.

 

در واقع، این پرسش بر می گردد به تدوین و پیشگیری یک دکترین و استراتیژی واقعبینانه و کارا و پذیرا و بسیار پویای سیاست خارجی افغانستان که چگونه میان جهانگرایی و همسایه گرایی و منطقه گرایی تعادل معقول برقرار نموده و آسیب های ممکنه از ناحیه رویارویی میان امریکا و ناتو را در واقع با کشورهای عضو شانگهای در افغانستان به کمترین تراز پایین بیاورد.

 

ناگفته پیداست که این کشورها درک روشنی دارند که امنیت و ثبات در آسیای میانه وابستگی مستقیمی با امنیت و ثبات در افغانستان دارد. برای این کشورها روشن است که ناآرامی و بی ثباتی در نوار مرزی میان افغانستان و پاکستان یک داستان دنباله دار است که به زودی ها پایان آن پیدا نیست. از همین رو، به شدت به ایجاد یک کمربند باثبات نسبی در شمال افغانستان ذیعلاقه هستند و حاضرند میلیاردها دالر در این منطقه با کشیدن راه آهن، مشارکت در پروژه های استخراج معادن، ساختن بندهای برق و دیگر عرصه ها سرمایه گذاری کنند.

 

روشن است، با مشارکت گسترده این کشورها در  پروژه های عمرانی در شمال کشور، پای سرمایه آن ها به کشور کشانیده شده و خود در تامین  امنیت نسبی آن ذینفع می گردند. این گونه، این کشورها به گونه غیر مستقیم در تامین امنیت و ثبات در نوار شمال مشارکت پیدا می نمایند و آسیب پذیری در برابر آنان به حد اقل می رسد.

 

به همین سان، ایران در قبال رویدادهای افغانستان در اوضاع و احوال کنونی استراتیژی انفعالی و واکنشی داشته و تمام نگرانی و دلهره آن کشور این است که بحران از مرزهای خاوری آن به درون آن کشور سرازیر نشود و از همین رو به کشیدن یک نوار با ثبات در استان های هم مرز با افغانستان ذینفع بوده و حاضر است صدها میلیون دالر برای حفظ ثبات در این استان ها سرمایه گذار ی کند. دردمندانه و سوگمندانه در این راستا نیز پیوسته با کارشکنی و سنگ اندازی های آگاهانه و نا آگاهانه رو به رو بوده ایم. 

 

روی هم رفته در مناسبات با ایران و کشورهای عضو جامعه کشورهای مستقل همسود، چیرگی برخوردهای عقده یی و احساسی شخصی بر خردورزی و پراگماتیزم در دستگاه دیپلماسی ما و داشتن آجنداهای شخصی و پیش پای بینانه موجب آن گردیده که نه تنها کار شایان توجهی در این راستا انجام نشود، بل عمدا در برابر آن سنگ اندازی و کارشکنی شده و با آن با بی اعتنایی و سهل انگاری برخوردهای غیر مسوولانه شده است و می شود و این گونه فرصت های طلایی بسیاری که باالقوه می تواند به آوردن ثبات دست کم در بخش هایی از کشور کمک کند، از دست و به هدر رفته و می رود.

 

از سوی دیگر، پیشگیری این سیاست ناسخته موجب آن گردیده است که کشورهای منطقه برداشت نمایند که چنین کاری در هماهنگی با سیاست های امریکا و غرب و همراستا با اهداف استراتیژیک آن ها شکل گرفته است. این گونه پارداکس به گونه جدی جلو گسترش همکاری های منطقه یی و مشارکت پویای افغانستان را در چهارچوب سازمان های همکاری منطقه یی گرفته و زمینه ساز گسترش جو بی اعتمادی میان افغانستان و کشورهای منطقه می گردد. 

   

به هر رو، بر گردیم به دنباله گفتار:

 روشن است در دهه های آينده، رقابت بر سر منابع انرژي اوج خواهد گرفت. از همين رو، اوضاع منطقه ما كه به آن نام «بالكان اروآسيايي» داده‌اند، در كل رو به وخامت دارد. روشن است افغانستان به عنوان كشوري كه در خط نخست جبهه در همسايگي يكي از بزرگترين ذخاير يورانيم جهان – قزاقستان (که هفده درصد ذخایر تثبیت شده جهانی را دارد) و ازبیکستان (که چهار درصد ذخایر تثبیت شده جهان را دارد)، و در همسايگي دو حوزه بزرگ انرژيتيك خليج فارس و كسپين ( خزر) واقع است، بيش از هر كشور ديگري آسيب پذيرتر است. از همين رو، انتظار مي رود كه اوضاع در آن به وخامت بگرايد

 

ازسوي ديگر، همكاري‌هاي استراتيژيك ايران و روسيه بيش از گذشته گسترش يافته است. اين در حالي است كه مناسبات ايران با امریکا كماكان بهبود نيافته است.

 

افغانستان- کارزار جنگ تندروان عرب و امریکا :

شماری از کارشناسان بر این باورند که بحران افغانستان جدا از مسایل دیگر مرتبط با ایران، چین و آسیای میانه، وابستگی مستقیمی از نفت اعراب دارد. از هنگامی که اعراب به نفت دست یافتند، بحران افغانستان آغاز گردید و چنین بر می آید که  مادامی که آن ها نفت دارند، این بحران ادامه خواهد یافت.

 

شاید هم تصادفی نیست که شماری از نظامیان کشورهای غربی در افغانستان سخن از یک جنگ نیم قرنه که تا 40-50 سال دیگر ادامه خواهد یافت، بر زبان می آورند. درست برپایه سنجش های علمی تا 40-50 سال دیگر گنجینه های نفتی کشورهای عربی هم به ته خواهد کشید و تا هنگام منابع دیگری جای نفت را خواهد گرفت.

 

چنانچه شماری از کارشناسان برآند که پیدایش کشور اسراییل در نقشه سیاسی جهان با پیداشدن نفت در سرزمین های عربی پیوند داشته و به گمان بسیار با به ته کشیدن نفت اعراب، دیگری نیازی به هستی آن کشور و صرف هزینه های گزاف چندین میلیارد دالری در سال دیده نشده و از نقشه گیتی سترده خواهد شد. چون دیگر نیازی به آن نخواهد بود.

 

هر چه هست، روشن است پول و قدرت تابع یک قانون است– گسترش. درست مانند این که هرگاه سنگی به آب افگنده شود، امواج آن دایره گون پهن می گردد. همین گونه، هنگامی که اعراب به نفت و سرمایه دست یافتند، روشن است آغاز به گستره جویی سیاسی و باوری نمودند. با توجه به تسلط مذهب تشیع در ایران و شماری دیگر از کشورها، اعراب بیشترین پول ها را در کشورهایی چون ترکیه[12] و پاکستان به مصرف رسانیدند.

 

در این میان دو چیز شایان توجه است:

1-   کشورهای غربی مایل نیستند که پول اعراب در برابر اسراییل استفاده شود.

2-   کشورهای توسعه یافته نمی خواهند که این پول ها برای توسعه خود کشورهای عربی به کار رود و این کشورها با بهره گیری از درآمدهای نفتی به کشورهای توسعه یافته مبدل شوند. زیرا در این صورت، مصرف نفت اعراب بسیار بلند رفته و مازاد شایان توجهی برای صادرات نمی ماند. این وضعیت هنگامی برای کشورهای مصرف کننده خطرساز می شود که گنجینه های نفتی کشورهای عربی به ته بکشند و کشورهای تولید کننده به دلیل نیازهای درونی دیگر چیزی برای صادر کردن نداشته باشند. از سوی دیگر، هرگاه قرار باشد، کشورهای نفت خیز توسعه یافته شوند و خود بخش بزرگ نیازهای شان را تولید نمایند، از وابستگی کشورهای غربی رهایی یافته و اقتصاد آن کشورها را که بازارهای عربی مشتری های خرپول آن است، با چالش های بزرگی رو به رو می نماید. 

 

درست، از همین روست که باید این پول ها حیف و میل گردد و در زمینه هایی چون تقویت بنیادگرایی و تندرویی اسلامی در پاکستان و افغانستان، کشورهای آسیای میانه و سین زیانگ چین، گسترش وهابیت و ساختن مساجد گرانبها با گزینه های گزاف در سراسر گیتی، پرداخت حقوق و معاش برای امامان و پیش نمازان و از این مجرا گسترش مباشر پروری و پهن ساختن شبکه های ابزاری و .... به مصرف برسد. 

 

روشن است بهترین چاه ویل- جنگ افغانستان و نوار مرزی میان افغانستان و پاکستان برای صرف این پول های باد آورده است. مادامی که این پول ها در برابر شوروی پیشین و گسترش کمونیسم مصرف می شدند، واشنگتن خواب خوشی داشت. مگر امروز که این پول ها بر ضد استراتیژی های آن به مصرف می رسد، سخت پریشان و آشفته است. 

به هر رو، هرگاه این گونه باشد، مادامی که نفت اعراب به ته نکشد، نیروهای تندرو عرب حاضرند پول های بادآورده نفتی را به دسترس تندروان در پاکستان و افغانستان بگذارند. برآیند این کار این است که بحران افغانستان یک بحران دراز مدت است و مبارزه در برابر آن هم زمانبر خواهد بود.

 

تعارض منافع امریکا و پاکستان در افغانستان:

 یکی از پارادکس های جنگ امریکا در برابر تروریزم بین المللی این است که این کشور از یک سو با پاکستان در این زمینه اتحاد استراتیژیک دارد- اتحادی که الترناتیف ندارد. چون بنا به هر دلیلی که راه های شمال به روی نیروهای ائتلاف بین المللی بسته شود، راه دیگری جز پاکستان به افغانستان نمی ماند. مگر، از سوی دیگر، منافع پاکستان و امریکا در افغانستان با هم در تقابل و تعارض و تناقض قرار می گیرد. از همین رو است که امریکا ناگزیر است در چنین بستر ناهمواری در محور افغانستان عمل کند. در این جا به بررسی این تعارض و تقابل و تناقض می پردازیم.

 

کنفدراسیون افغانستان+ پاکستان:

در پاکستان، کنون با توجه به اوضاع و احوال پدید آمده، حلقه هایی در میان گردانندگان آن کشور به جای پایان بخشیدن به  بحران افغانستان و تقویت همگرایی و همپیوندی طبیعی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با افغانستان و ایران و گسترش پیوندهای همه جانبه با کشورهای آسیای میانه، با اندیشه تشکیل نوعی کنفدراسیون میان افغانستان و پاکستان و یا مسلط ساختن یک دولت دست نشانده در افغانستان که در واقع به معنای تسلط آن کشور بر افغانستان است، برآمد دارند.

 

این اندیشه، دنباله اندیشه استراتیژیک جنرال ضیاء است که در پی ایجاد یک امپراتوری بزرگ اسلامی در منطقه بود. جنرال یوسف در کتاب «تله خرس» این اندیشه جنرال ضیاء را این گونه پرداز می نماید: «به باور ماموران بلندپایه امریکایی، جنرال ضیاء خواب یک اردوگاه نیرومند اسلامی متشکل از ایران، افغانستان و پاکستان را در سر می پرورانید که  در آینده  بتواند جمهوری های ازبیکستان، ترکمنستان و تاجیکستان شوروی را نیز ضم گرداند. نزد وزارت خارجه امریکا، چنین یک منطقه وسیع به روی نقشه با رنگ سبز نسبت به افغانستان دارای رنگ سرخ بارها ترسناکتر تلقی می گردید».

 

به پندار بسیاری از آگاهان و تحلیلگران، این اندیشه پان اسلامیستی از ریشه پندارگرایانه بود. با آن هم، در همین رهرو، شماری از استراتیژست های پاکستان از جمله جنرال نصر الله بابر- وزیر پیشین کشور و جنرال حمیدگل- رییس پیشین آی اس آی، در پی اندیشه تشکیل کنفدراسیون افغانستان+پاکستان یا دست کم روی کار آوردن یک دولت دست نشانده در افغانستان برآمدند.

 

در ظاهر، پایه استراتیژیک این طرح این است که با ایجاد یک کشور بزرگ از یک سو در برابر هند به عنوان یک کشور همتراز ایستاد و از سوی دیگر، پاکستان را به تخته پرش مناسبی برای نفوذ در آسیای میانه مبدل ساخت و از سویی هم در برابر ایران و چین به «چهره آرایی» دست یازید و این گونه، توازن استراتیژیکی را به میان آورد که از یک سو برای امریکا و انگلیس پذیرا باشد و از سویی دیگر برای اعراب و غرب برای رویارویی با ایران وسوسه انگیز و بتواند هر چه بیشتر اعراب و غرب را در دادن کمک های مالی به پاکستان ترغیب کند. همچنان راهیابی پاکستان را به خاستگاه های بزرگ نفت و گاز و یورانیوم و بازارهای آسیای میانه تامین نماید. این استراتیژی در واقع سر آغاز مرحله یی تازه یی در سمتگیری پیشامدها در منطقه گردید.

 

هر چه هست، «دخالت ارتش پاکستان در بحران افغانستان تابع یک نگرش تاریخی- استراتیژیک به افغانستان است. از دیدگاه نظامیان پاکستان، افغانستان به چند دلیل دارای نقشی تعیین کننده در استراتیژی های  پاکستان است:

نخست، بدان دلیل که پاکستان در برابر هند از ضعف جغرافیایی و آنچه که محافل نظامی آن را «فقدان عمق استراتیژیک» می نامند، رنج می برد و استقرار  یک دولت دست نشانده در کابل و در واقع اشغال غیر رسمی این کشور، می تواند به رفع نسبی این ضعف کمک کند.

 

این ضعف جغرافیایی از آن جا ناشی می شود که ارتش پاکستان افزون بر ضعف تسلیحاتی و انسانی در برابر ارتش هند، به لحاظ موقعیت جغرافیایی نیز دارای یک مرزبندی نامتناسب بوده و به اصطلاح با ناهماهنگی سرزمینی و مرزها رو به رو است. نگاهی به موقعیت جغرافیایی پاکستان نشان می دهد که این کشور نه تنها به لحاظ مرزهای آبی و دریایی به شدت در مقابل هند به عنوان بزرگترین دشمن خود آسیب پذیر است، بلکه در مرزهای خاوری خود نیز در برابر هند از یک موقعیت نامتناسب به لحاظ نظامی رنج می برد و فاقد عمق استراتیژیک و گستردگی زمینی می باشد.

 

دلایل مخالفت امریکا با کنفدراسیون افغانستان- پاکستان:

کنون بر می گردیم به این پرسش که مخالفت امریکا با کنفدراسیون پاکستان و افغانستان و تشکیل یک دولت بزرگ پاکستان بر سر چه است؟

1-  خطر افتادن این کنفدراسیون به دست تندروان مسلمان در صورت بر سر کار آمدن یک دولت اسلامگرای تندرو در پاکستان که احتمال آن در پاکستان بسیار است و در صورت ایجاد کنفدراسیون از این هم بیشتر می شود. این کار، در گام نخست منافع حیاتی امریکا را در جزیره نمای عرب با خطر مرگباری روبه رو می گرداند.

2-  کنترل پاکستان بر هیرویین افغانستان که منبع درآمد خوبی برای آن کشور گردیده و آن را بی نیاز از کمک های امریکا خواهد گردانید.

3-  خطر نفوذ چین در کنفدراسیون و افتادن آن به دست آن کشور که راهیابی آن را به گنجینه های نفتی خلیج فارس محتوم خواهد گردانید.

4-  گسترش بی رویه بنیادگرایی، تندروی و تروریزم در سراسر جهان و فراهم شدن عمق استراتیژیک برای تروریزم بین المللی

5-   از دست رفتن امکان پهن ساختن پایگاه های استراتیژیک در خاک افغانستان

6-   از دست رفتن امکان محاصره ایران و چین

7-   از دست رفتن امکان دستیابی به گنجینه های یورانیوم و نفت و گاز آسیای میانه

8-   کاهش تاثیر امریکا بر خود پاکستان

9-   ایجاد یک دولت نیرومند اسلامی که چونان پشتیبان کشورهای عربی در برابر اسراییل برآمد خواهد نمود.

10-   برهم خوردن طرح های استراتیژیک آسیای میانه و خاور میانه بزرگ، کاهش تاثیر امریکا با آسیای میانه  و افزایش یافتن تاثیر روسیه و چین در این منطقه

 

از سوي ديگر، چين متمايل است از راه پاكستان كريدوري به سوي خليج فارس بگشايد و این امر از اولویت های سیاست خارجی چین به شمار می رود. ساختن بندر گوادر با هزینه چهار- شش میلیارد دالری به یاری چین از طرح های استراتیژیکی است که رقابتي را ميان امریکا و چين بر سر پاكستان به راه انداخته است كه مناسبات سنتي امریکا و پاكستان را به چالش مي کشد و زير سايه مي برد.

 

همچنین چین در برنامه دارد تا در آینده گاز ایران را از راه پاکستان با لوله های بزرگ رسانایی به خاک خود ببرد.

 

در این میان، نزدیکی چین با نیروهای مذهبی پاکستان از اهمیت ویژه یی برخوردار می باشد. آوازه هایی شنیده می شود که محافل و حلقات ویژه یی در چین و همین گونه در روسیه در پهلوی اعراب در پی بهره گیری ابزاری از تندروی اسلامی در برابر حضور درازمدت امریکا در منطقه بر آمده اند و برخی از گروه های تندرو را در نوار مرزی تمویل و پشتیبانی می نمایند.

 

این گونه، پاکستان دیگر نمی تواند مانند سال های دهه های شصت و هفتاد سده بیستم دربست در راستای سیاست های واشنگتن باشد، بل ناگزیر است در میان سه نیرو: امریکا، اعراب و چین عمل کند و پیوسته میان این سه عامل مانور نماید که این وضع از پیامدهای جهاد افغانستان در سال های دهه هشتاد سده بیستم است که دست اعراب و چین را زیر چتر مبارزه باهمی با خطر شوروی در پاکستان باز نمود.    

 

بنیادگرایی وتندروی اسلامی و وهابیسم تنها در مناطق پشتون نشین پاکستان شایع است و دیگر مناطق را در بر نمی گیرد. یعنی دولت پاکستان ( هرگاه منطقه کشمیر را استثناء بگیریم) در سه دهه گذشته با مهارت توانسته است این پدیده های شوم را زیر کننترل گرفته، نگذارد تا در سرتاسر کشور پهن گردد. در حالی که استراتیژی پاکستان گسترش بی رویه بنیادگرایی و تندرویی اسلامی در سراسر افغانستان است.

 

حال، پس از گذشت هفت سال، روهرا باکر  با اندوه می نگارد: »شکست ما در افغانستان از تصور نادرست ما در مورد جبهه متحد شمال آغاز می یابد. مشکلات از این جا منشاء می گیرد که بر آن شدند تا جبهه متحد را خلع سلاح نموده و به جای آن ملیشه های «قبایلی» را مسلح ساخته، با گروه طالبان که در مرز پاکستان با افغانستان مسلح می شوند، بجنگانند».[13] پس از خلع سلاح جبهه متحد، امریکایی ها تمام تلاش های شان را بر سر ایجاد دولت متمرکز در کابل به حیث قدرت مسلط بر افغانستان معطوف ساختند. این در حالیست که درین کشور نه افغان ها و نه قدرت های خارجی در طول سده ها نتوانسته اند یک دولت مرکزی بسازند».

 

بازی با کارت پشتون: کشتار پشتون ها در لباس دوست:

محافل و حلقه های معینی در پاکستان دشمن تاریخی پشتون ها اند که در سه دهه گذشته به بهانه های گوناگون کوشیده اند پشتون ها را به کشتن بدهند. چون می ترسند که با افزایش نفوس پشتون ها قدرت شان زیاد شود و چنین می پندارند که افزایش قدرت پشتون ها برای تمامیت ارضی پاکستان بسیار خطرناک است. این است که در سال های گذشته صدها هزار پشتون را به کشتن داده اند. شاید شمار کشته ها و زخمی ها و ناپدیدشدگان جنگ ها به رقم یک میلیون هم برسد.

 

این در حالی است که بازی های ابزاری ابرقدرت ها با کارت قبایل در دو سده گذشته منجر به آن گردیده بود که نوار مرزی را به خاک و خون بکشند و دو صد سال مردم آزاده و جنگجوی این مرز و بوم کشته بدهند و در سوگ عزیزان خود بنشینند. بریتانیای کبیر با این سنجش که اگر روزگاری روس ها به افغانستان لشکرکشی نمایند، تنها نیرویی که می تواند در برابر آن بجنگد، همین باشندگان نوار مرزی خواهد بود، کوشید به گونه مستقیم یا غیر مستقیم قبایل را بیش از یک سده آزگار در بینوایی، بیسوادی، تاریکی و بیچارگی به دور از تمدن نگهدارد.[14]

 

به هر رو، حلقات و محافل معلوم الحال پاکستانی به بهانه جنگ با روس ها، جنگ با کمونیست ها، جنگ با «کفار شمال» و جنگ های میانگروهی و در سال های اخیر جنگ با امریکا، پیوسته به آتش نبرد ها و پیکار با اشتراک پشتون ها هیمه می اندازند. کوشش می کنند که در منطقه پشتون نشین مغز نماند. روشنفکر پشتون را از کشور بیرون می کشند. یک عده را وادار و یا تشویق به مهاجرت به خارج می کنند. یک عده را با تخویف و تهدید می ترسانند. گروهی را هم می خرند و تطمیع می کنند و از آنان بهره برداری ابزاری می نمایند.

 

یکی از اهداف استراتیژیک محافل جنگ طلب و ماجراجوی پاکستانی در افغانستان این است که در لباس دوست پشتون ها را به گونه نامریی و به تدریج نابود کنند. بزرگترین جفایی که این حلقات در حق مردم بی پناه و مظلوم پشتون باشندگان نوار مرزی نموده و می نمایند این است که ایشان را مصاب به بیماری های باوری و تندروی صادراتی نموده و از آن ها چونان گوشت دم توپ برای رسیدن به اهداف آزمندانه بلندپروازانه شان بهره کشی غیر انسانی و ناجوانمردانه می نمایند. این در حالی است که از شیوع بنیادگرایی و تندرویی آیینی در سایر مناطق پاکستان با همه نیرو جلوگیری می شود.  

 

پوشیده نیست که بخش بزرگ معتادان مواد مخدر در افغانستان و پاکستان که شمار آنان به ارقام نجومی می رسد، از جمع پشتون ها اند که عمدا با کارروایی این محافل پاکستانی به اعتیاد آغشته شده اند. 

 

کشیدن دیوار ایدئولوژیک در دو سوی مناطق مرزی :

هر چه هست، به گونه یی که دیده می شود، موضوع افغانستان به یک معادله سه مجهوله می ماند که x آن کمک های مالی سرشار اعراب،y  آن مدرسه های پاکستان و اردوگاه ها و پایگاه های آموزش چریک های تندرو در آن کشور  با نزدیک به دو میلیون بنیادگرا و تندرو اسلامی باشنده آن کشور و سرانجام z آن میدان جنگ در افغانستان است.

 روشن است تا x حل نگردد یعنی سرچشمه های پولی و مالی جنگ در کشورهای عربی خشکانیده نشود، هرگز درهای مدرسه ها، پایگاه ها و اردوگاه های تندروان اسلامی در پاکستان یعنی y بسته نخواهد شد. چون پاکستان یک کشور نادار است و به این پول ها نیاز عینی دارد. یعنی y حل نمی شود و تا y  حل نشود، روشن است zحل نمی شود. یعنی جنگ در کارزار افغانستان پایان نخواهد یافت.[15]

 

آنچه مربوط می گردد به رویارویی با خطر سرازیری اندیشه های تندروانه ایدئولوژیک مذهبی از آن سوی مرزها، در دوره حضور نظامی شوروی پیشین در افغانستان، با توجه به روان بودن جنگ ایدئولوژیک، شوروی ها و دولت دمکراتیک خلق در افغانستان، برای رویارویی با سرازیری این اندیشه ها از آن سوی خط، در پی گسترش اندیشه های مارکسیستی در نوار مرزی بودند تا بتوانند جلو شیوع آن را بگیرند. مگر به رغم کار بسیار در این راستا و صرف هزینه های هنگفت، دستاوردهای چندانی نداشتند.

 

پس از بازگشت سپاهیان شوروی، داکتر نجیب در پی آن شد تا با تقویت ناسیونالیزم پشتون در نوار مرزی و کشیدن یک دیوار ایدئولوژیک در امتداد این نوار، با خطر ایدئولوژیک بنیادگرایی و تندروی اسلامی رویارویی نماید. مگر، اشتباه نجیب به رغم درست بودن اندیشه استراتیژیک این دکترین، در آن بود که این برنامه که باید در مناطق مرزی و نوار قبایل پیاده می شد، باید یکسره در همان مناطق محدود می ماند و به هیچ رو نباید دامنه آن به کابل و دیگر مناطق کشور کشیده می شد، از کنترل بیرون شد و تاثیر باژگونه پیدا نمود و «پسلگد» آن موجب برانگیخته شدن ناسیونالیسم لگام گسیخته تاجیکی، ازبیکی و هزاره یی در شمال گردید و زمینه واژگونی و سرنگونی دولت او را فراهم آورد.

 

هرگاه این استراتیژی در راستای با سواد ساختن سراسری  مردم مناطق محروم مرزی، توسعه زبان های بومی، راه اندازی برنامه های ویژه تلویزیونی برای باشندگان هر دو سوی نوار مرزی، کشیدن راه ها در مناطق دشوار گذر، ساختن بیمارستان ها و درمانگاه ها برای مردمان بینوا و ساختن نیروگاه های برق و مانند آن متمرکز می گردید، شاید می توانست دستاوردهایی داشته باشد، مگر، تمرکز این پویایی ها در کابل و سرایت بی رویه و تا جای هم آگاهانه و شاید هم نا آگاهانه  آن به دیگر مناطق کشور، موجب دامنه یابی همچشمی های بیهوده و زیانبار زبانی، تباری و آیینی در کشور گردیده و استراتیژی را به بیراهه کشانید.[16].

 سرایت سیندرم «همپیوندی تباری» از دیورند به فرارود  و خطر فروپاشی کشور:

فروپاشی شوروی زمینه پیدایی جنبش های تباری و زبانی را در جمهوری های آسیای میانه فراهم آورد و امروز شمار کسانی که در پی به هم پیوستن بخش های ازبیک نشین، ترکمن نشین و تاجیک نشین افغانستان بنا به نشانه های تباری به جمهوری های ازبیکستان، تاجیکستان و ترکمنستان و در واقع تجزیه افغانستان اند، کم نیستند.

 

هر چه است، اندیشه «سیندرم پشتونستان» یعنی به هم پیوستن بخش های پشتون نشین پاکستان و افغانستان به گونه دراماتیکی باژگونه از دیورند به آمو  سرایت نموده است. هرگاه به هر دلیلی، چه با تجزیه پاکستان ( که به رغم این که از دیدگاه تیوریک امکان آن می رود مگر در عمل با توجه به این که به سود هیچ یک از قدرت های بزرگ جهانی و در گام نخست امریکا[17] و کشور های منطقه از جمله هند و  افغانستان نیست) و چه با ایجاد کنفدراسیون میان افغانستان و پاکستان ( که به همین پیمانه ناممکن می باشد و به سود هیچ یک از قدرت های بزرگ و کشورهای منطقه نیست)، پشتون های دو سوی خط دیورند با هم بپیوندند، ایجاد دولت پشتونستان و به هم پیوستن ازبیک ها، تاجیک ها و ازبیک های افغانستان با همتباران شان در آن سوی رود آمو امری اجتناب ناپذیر و محتوم خواهد بود. چه، پیوستن پشتون های دو سوی خط دیورند به هم، تعادل و توازن  نسبی تباری در افغانستان را بر هم زده و زمینه ساز پدیدآیی تحولات پیش بینی ناپذیر شاید هم بس خونبار خواهد بود.   

 

آنچه که از تکرار آن خسته نمی شوم یادآوری این نکته است که به باور بسیاری از کارشناسان، خطر تجزیه و فروپاشی افغانستان امروز بیش از هر زمانی بالا است. برای نمونه؛ در گزارش جدید انستیتوت اتنوگرافی، مهاجرت و توسعه منطقه یی روسیه زیر نام « راه به سوی صلح و تفاهم در افغانستان می خوانیم:

«تراز رویارویی تباری در افغانستان امروزی چنین است که حفظ افغانستان واحد عملا ناممکن است[18]... در صورت تضعیف آتیه دولت در افغانستان، بایسته است تقسیم افغانستان به دو کشور شمالی و جنوبی را در مرزهای بود و باش جوامع گوناگون تباری در نظر داشت».[19]

 

شاید کمتر کسی از پژوهشگران و کارشناسان مسایل افغانستان نقشه چاپ شده جغرافیای سیاسی آینده منطقه را که در  مقاله «مرزهای خونین» رالف پیترس- دانشمند امریکایی بازتاب یافته است، ندیده باشد. اندیشه اصلی رالف پیترسن این است که منشای همه تنش های منطقه یی را در خط کشی های استعماری و واحدهای سیاسی کنونی که در آن اقوام و اتنیک ها چند پارچه شده و در چهاچوب کشورهای جداگانه به سر می برند، می بیند و برای حل آن  بازنگری در مرزهای کنونی و ایجاد واحدهای سیاسی جدید را مبتنی بر همپیوستگی تباری و آیینی باشندگان منطقه را پیشنهاد می کند.

 

هر چند از دیدگاه تیوریک اندیشه او درست است. مگر، در اوضاع و احوال کنونی، هر گونه بازنگری در مرزها کار بس دشوار و خطرناک و آبستن رویدادهای دراماتیک است که دشوار است پیامدهای آن را پیش بینی کرد. از همین رو، با توجه به جدی بودن این خطر، بایسته است با تمام نیرو بکوشیم از تحول دراماتیک اوضاع در این راستا جلوگیری کنیم و توجه خود را گستره جغرافیای سیاسی کنونی منطقه متمرکز سازیم.   

 

از سوی دیگر، شماری از محافل روسیه، چین و ایران، به گونه غیر رسمی امریکا و در کل ناتو را متهم به سوء استفاده از کنفرانس بن می نمایند. آنان به امریکا الزام می آورند که به بهانه مبارزه با مواد مخدر و تروریسم بین المللی وارد افغانستان شده و کنون در پی اتحاد استراتیژیک با این کشور و ساختن پایگاه های استراتیژیک برای پرش های آینده به سوی آسیای میانه و ایران است. از این رو، پنهانی در پی مبدل ساختن افغانستان به یک «باتلاق» برای امریکا اند تا درگیر یک جنگ دراز مدت فرسایشی گردیده و سر انجام، با سر افگندگی، با  هزینه بسیار و تلفات سنگین ناگزیر به ترک این کشور شود.

 

به هر ور، تا کنون سیاست های امریکا در قبال افغانستان در سایه جنگ عراق قرار داشت و روشن نبود و شکل کجدار و مریز داشت. بایسته است تا دولت آینده ما[20] به گونه جدی با امریکا و ناتو وارد گفتگو شود تا به گونه نهایی در قبال افغانستان تصمیم گیری نمایند. ادامه وضعیت کجدار و مریز کنونی، بیش از این بسیار دشوار است.

 

 راهکار پیشگیری یک سیاست بیطرفانه مثبت و فعال و رو آوری به سیاست سنتی افغانستان:

هر گاه امریکا و ناتو در کل راهکار نخستین را به صورت کامل نپذیرند و یا در پیاده ساحتن آن ناکام شوند، آن گاه راه دیگری نخواهد ماند تا رهیافت سیاسی یی از راه های دیپلماتیک پیش گرفته شود.

هدف نهایی این طرح آن خواند بود تا کنفرانس بین المللی یی زیر نظر سازمان ملل و دیگر مجامع بین المللی برگزار گردد و در آن از امریکا، کشورهای اروپایی، روسیه، چین، هند، پاکستان، ایران، ترکیه، جاپان و کشورهای عربی دعوت به عمل آید و در این کنفرانس رسما اعلام گردد که افغانستان یک کشور بیطرف است و به اشتراک کنندگان تضمین های جدی و رسمی یی دال بر بیطرف بودن افغانستان و روی آوری  به سیاست سنتی بیطرفی مثبت و فعال کشور داده شود و زمینه برای روی کار آمدن یک دولت فراگیر ملی به جای دولت دست نشانده کنونی فراهم آید.

 

در این صورت، بایسته است شمار نیروهای ناتو در افغانستان به گونه جدی کاهش یافته و به جای آن نیروهایی از کشورهای اسلامی میانه رو، جاپان، کوریا، و کشورهای دیگر وارد و در نوار مرزی با پاکستان مستقر گردند. با این کار، به کشورهای عضو سازمان شانگهای نقش برابری با کشورهای ناتو داده شده و به روسیه، چین و ایران نیز در افغانستان نقش بایسته داده شود. یعنی در واقع طرح «همکاری ناتو- شانگهای» در افغانستان پیاده شود.

 

هنگامی که این سه کشور تضمین های بایسته را به دست بیاورند، دیگر ناگزیر نخواهند بود از سیاست های خصمانه پاکستان در برابر افغانستان و در واقع امریکا پشتیبانی کنند. این گونه، پاکستان تجرید شده و میدان مانور آن کشور در برهم زدن روند صلح در افغانستان تنگتر خواهد گردید. روشن است، پاکستان بدون حمایت های مالی محافل معین عربی و یاری های سیاسی- نظامی و اقتصادی بیجنگ و حمایت های سیاسی مسکو و تهران، قادر به انجام کاری در برابر امریکا نیست. هرگاه این اتحاد در هم شکند، پاکستان تنها مانده و کاری از پیش برده نخواهد توانست.

در هر صورت، باید تضمین های بایسته یی برای تقویت نیروهای نظامی و انتظامی افغانستان از جامعه جهانی گرفته شود. هرگاه پای روسیه و ایران  به گونه جدی به روند صلح افغانستان کشانیده شود، بر اساس قرار دادهای پیشین افغانستان با روسیه، آن کشور نیز به تقویت نیروهای مسلح کشور خواهد پرداخت.   

 

- راهکار پیوستن به شانگهای:

شماری از کارشناسان بر آن اند که افغانستان راهی دیگری ندارد چیز این که به شانگهای بپیوندد. این کارشناسان برای این کار دو دلیل می آورند:

-        با توجه به فرسایشی بودن جنگ افغانستان، با توجه به مخالفت روز افزون کشورهای منطقه با حضور دراز مدت ناتو در این کشور و با توجه به مخارج و تلفات روز افزون نیروهای ناتو و افزایش مشکلات داخلی شان، این کشورها سر انجام، چاره یی جز ترک افغانستان نخواهند داشت. پس از بازگشت نیروهای ناتو، میزان مداخله پاکستان در امور افغانستان (به ویژه هرگاه امریکا با پاکستان در زمینه مسایل افغانستان به تفاهم برسد) افزایش خواهد یافت. در این صورت، هر حکومتی که در افغانستان بر سر کار باشد، چاره یی جز رو آوردن به شانگهای نخواهد داشت.

-        چین، روسیه و کشورهای آسیای میانه اعضای شانگهای اند. با پیوستن ایران و در پی آن هندوستان و سر انجام پاکستان[21] به این سازمان، گزینش دیگری برای افغانستان جز پیوستن به شانگهای نمی ماند. مساله بر سر این است که شانگهای کنون یک سازمان  بیشتر اقتصادی است. مگر گروهی از آگاهان بر آن اند که در آینده نزدیک می تواند به وزنه باالقوه یی مبدل گردد برای پیمان اتلانتیک شمالی. زیرا روشن است که امروزه موضوعات اقتصادی با موضوعات امنیت، انرژی و استراتیژیک پیوند ناگسستنی و استوار دارد. نمی توان تصور نمود که کشوری عضو کدامین پیمان اقتصادی راستین، نه نمایشی باشد، بی آن که ملاحظات سیاسی و استراتیژیک آن پیمان را در سنجش نگیرد.

 

به هر رو، به باور شماری از کارشناسان، بایسته است تا افغانستان در آینده در میان شانگهای و ناتو گزینش خود را داشته باشد که کدام یک می تواند بیشتر منافع ملی آن را تامین نماید. در اوضاع کنونی، روشن است که گرایش به سوی ناتو اولویت دارد. مگر هر گاه اوضاع در پهنه  جهانی تغییر یابد، بازنگری در این گزینش ناگزیر خواهد بود.

آنچه که بسیار مهم است، این است که باید یکی از این سه راهکار به گونه جدی و نهایی برگزیده شود. دوام حالت کنونی به سود کشور نیست و ناممکن است.

 

روشن است، بدترین حالت آن خواهد بود که امریکا کلید اداره افغانستان را دوباره به پاکستان بسپارد و برود. در این صورت، تجزیه موقت افغانستان به دو بخش شمالی و جنوبی ناگزیر خواهد بود. در این سناریو- افتادن جنوب به دست طالبان و نیروهای احزاب تند رو اسلامی و شمال به دست نیروهای مشترک جمعیت، جنبش و حزب وحدت در واقع، تکرار همان رخدادهای تراژیک سال های دهه نود سده بیستم خواهد بود.  در این حالت، بهترین راه، گرایش به شانگهای خواهد بود، زیرا تنها شانگهای می تواند بر پاکستان فشارهای بایسته را وارد بیاورد.

 

هرگاه امریکا روزی تصمیم به برون رفتن از افغانستان بگیرد و هنگام برآمدن کلید افغانستان را به پاکستان بسپارد، هر دولتی که در شمال روی کار بیاید، راهی جز گرایش به سوی شانگهای نخواهد داشت.

 

آینده مناسبات افغانستان با امریکا:

برخی از پژوهشگران بر آن اند که هنگامی که نیروهای ائتلاف بین المللی به افغانستان آمدند، جامعه جهانی در مساله افغانستان از همان آغاز صادقانه برخورد ننمود. روس ها، چینی ها و ایرانی ها می دانستند که «آن ها» به پای خود به سوی دامگاه افغانستان می آیند. از این رو حتا کمک هم کردند و  خاموش نشستند. امریکا و اروپا با حرص و طمع، در پی سوء استفاده از زمینه به دست آمده و بهره گیری از افغانستان به عنوان تخته خیز به سوی آسیای میانه، محاصره ایران و و چین بودند. هر گاه در آغاز، از صداقت کار گرفته می شد، باید حتما افغانستان بی طرف اعلام می شد. مگر نه غرب در این کار تمایل نشان داد و نه شرق. غرب تشنه انرژی و هژمونی بود و است و شرق تشنه انتقام و درگیر ساختن حریف در یک جنگ فرسایشی درازمدت و در یک سخن در « باتلاق».

 

 به هر رو، غرب در مساله از روش ها سخت افزاری کار گرفت. مگر، در همان آغاز، مرتکب اشتباه گردید. درست مرتکب همان اشتباهی که شوروی ها در زمان برژنف مرتکب گردیده بودند- گسیل قطعات یا واحدهای محدود به افغانستان. روشن بود که این سنجش درست نبود. آن ها آشکارا نیروی طالبان و واکنش کشورهای منطقه را در قبال حضور درازمدت نیروهای خارجی، دست کم گرفته بودند. غرب، در افغانستان از همان آغاز با یک معادله سه مجهوله روبرو گردید که در آن مجهول اول آن (X)- منابع تمویل تروریزم است که بیشتر تندروان کشورهای عربی خلیج فارس اند. تا زمانی که منابع تمویل تروریزم قطع نگردد، محال است که مبارزه با تروریزم به پیروزی برسد. مجهول دوم(y )- تجهیز، آموزش و گسیل دهشت افگنان از خاک پاکستان به خاک افغانستان است.

 

پاکستان کشوری است ورشکسته از دیدگاه اقتصادی که نرخ تورم در آن- 100 درصد است. 45 درصد نفوس پاکستان زیر خط فقر زندگی می کنند و بیش از نیمی از باشندگان آن بی سواد اند. از این رو، مادامی که سیل پول به پاکستان سرازیر است، ناممکن است جلو تروریزم گرفته شود. یعنی مادامی که این مجهول حل  نگردد، محال است مساله حل گردد. یعنی تا سرِ چشمه بند نشود، بند کردن پایین آن ناممکن است. متاسفانه نیروهای ائتلاف بین المللی در افغانستان سرگرم حل مجهول سوم- (z) با روش های سخت ابزاری متزلزل و نامصصم و لرزان اند. آن هم  در حالی که با واحدهای محدود وارد کارزار گردیده اند. این در حالی است که در سال های گذشته، توجه جدی یی به تجهیز و آرایش ارتش افغانستان ننموده اند. ارتشی که در نبرد با نیروهای تروریزم بین المللی، با دست خالی به میدان رفته است.

 

برای حل مساله، برخی بر آن اند که بایسته است امریکا و اروپا باید بر پاکستان  فشار بیاورند تا آن کشور را وادار به جلوگیری از گسیل دهشت افگنان به افغانستان سازند.  مگر امکانات امریکا و به ویژه اروپا در فشار آوردن بر پاکستان  محدود است.  زیرا به هر پیمانه که بر پاکستان فشار بیاورند، پاکستان بیشتر به سوی چین، ایران و روسیه و نیز کشورهای عربی  متمایل خواهد گردید.  از سوی دیگر، به همین پیمانه نقش نیروهای تندرو در پاکستان بیشتر خواهد شد.

 

در پی جنگ عراق، میان کشورهای اروپایی عضو ناتو و امریکا شکاف افتاد. اتحاد ترانس اتلانتیک در آستانه گسیختگی قرار گرفت و  اختلاف نظر میان امریکا و اتحادیه اروپایی شدید گردید. تازگی ها، امریکایی ها متوجه لغزش های خود در پهنه سیاست جهانی شده و دوباره در پی همگرایی با اروپا برآمده اند. پرسشی که مطرح می گردد این است که آیا امریکا حاضر است، «غنایم» به دست آورده در عراق را با اروپا و یا دست کم با انگلیس تقسیم نماید و در دیگر جاها هم برای اروپا به اصطلاح وانس دهد. امریکا،کنفرانس لندن را آغازی می داند برای چنین همگرایی یی. در این کنفرانس، امریکایی ها برای اروپایی ها در افغانستان نقش برابری قایل شدند و این کنفرانس را الگویی می دانند برای همکاری های همانندی در عراق و احتمالا در آینده در ایران.

 

با توجه به همین مساله، نشست ویانا (گفتگوهای اروپا و امریکا) از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در واقع، سیاست های اخیر اوبوما گواه بر این است که ایالات متحده سر انجام درک کرده است که به تنهایی نمی تواند در سهپر سیاسی جهان برآمد نماید و به متحدان اروپایی سخت نیاز دارد و در واقع، این نشست در راستای پر کردن درزهایی است که در دو سوی اردوگاه ترانس اتلانتیک پدید آمده بود. هر گاه، واقعا، امریکا و اروپا بتوانند با هم زبان مشترک  بیابند، می توان شاهد برخی از تحولات تازه دراماتیک و غیر منتظره در صحنه سیاسی جهان بود.

 

3- افغانستان و پاکستان:

روابط افغانستان با پاکستان، از همان آوان ایجاد این کشور، بر سر سرزمین های پشتون نشین و بلوچ نشین آن سوی خط دیورند، ناهموار بوده است.

 

پیش از سال های جهاد، ایران، امریکا و انگلیس و تا جایی هم اسراییل- کشورهایی بودند که در پاکستان نفوذ  بسیار داشتند.  مگر در دوران جهاد، نفوذ چین، کشورهای عربی و حتا روسیه در این کشور افزایش یافت. به گونه یی که احزاب بنیادگرای پاکستان در کل زیر تاثیر اعراب رفتند و صنایع دفاعی پاکستان مانند صنایع اتمی، موشکسازی، هواپیماسازی و مانند آن یکسره به چین تعلق گرفت. از این رو، کنون پاکستان در میان امریکا، چین، اعراب، ایران و روسیه در مانور است. 

 

امریکا بنا به دلایل بسیاری،گروگان سیاست های پاکستان در منطقه و به ویژه در افغانستان است. در زیر، برخی از این دلایل را بر می شماریم:

1-   داشتن کنترل بر جنگ افزارهای هسته یی پاکستان که بیشتر به یاری چین ساخته شده است.

2-   جلوگیری از برخورد هسته میان هند و پاکستان

3-   جلوگیری از گسترش تکنولوژی تولید سلاح های هسته یی از سوی پاکستان

4-   کنترل تندروان اسلامی در پاکستان و جلوگیری از به قدرت رسیدن آن ها

5-   پشتیبانی از حضور نیروهای ائتلاف در افغانستان که بدون همکاری پاکستان ناممکن است.

6-    کنترل بر پویایی های تندروان اسلامی افغانستان و  رهبران بلندپایه طالبان: ملا عبیدالله، ملا داد الله و ملا عمر در پاکستان و نیز در مناطق مرزی افغانستان

7-   حضور در یک منطقه حساس استراتیژیک در نزدیکی مرزهای چین، هند، افغانستان و ایران

 

از این رو، امریکا نمی تواند بر پاکستان فشار بایسته بیاورد. بر پایه برخی از گزارش ها، امریکایی ها در همان سال های نخست ورود به افغانستان به این نتیجه رسیدند که  تنها هنگامی می توانند در افغانستان به پیروزی دست یابند که در رهبری پاکستان ( هم نظامی و هم سیاسی) و بدنه دولت در افغانستان تغییر وارد بیاورند. از این رو، سیاست امریکا در چند سال اخیر، در پاکستان- تغییر رهبری و در افغانستان- تغییر بدنه قدرت بوده است که هر دو در ظاهر به کامیابی رسیده است. اما این پیروزی موقت بوده و ومی شود گفت در واقع به ناکامی انجامیده است. روشن است، به هر پیمانه که نقش نظامیان در پاکستان کمرنگ تر گردد، مواضع دمکراسی تحکیم نیافته بل بر عکس موقف بنیادگرایان و تند روان تقویت بیشتر می گردد و این خود بزرگترین پارداکس قدرت در پاکستان است.

 

بنا به ارزیابی برخی از کارشناسان، پاکستان، از یک سو، از امریکا در ازای پشتیبانی از آن کشور در قبال مبارزه با تروریزم و مساله افغانستان مزد می گیرد و از سوی دیگر، برای بیرون راندن امریکاییان از همه کشورهای دیگر مخالف حضور امریکا در افغانستان، باج. پاکستان همچنان، برای به دست آوردن انحصار بر بازرگانی هیرویین افغانستان و پیدا نمودن عمق استراتیژیک در برابر هند، نیاز به اشغال حد اقل نیمی از افغانستان دارد و این استراتیژی این کشور است که به هیچ رو از آن، روگردان نخواهد گردید.

 

پاکستان، در آینده، روشن است نمی تواند با توجه به رشد چشمگیری که هند دارد، در دراز مدت با آن کشور رقابت نماید. از این رو، می کوشد با گسترش همکاری های استراتیژیک با چین و ایران و پنهانی با روسیه و جهان عرب، ضعف استراتیژیک خود را جبران نماید. همین اکنون، پاکستان بندر گوادر  را به کمک چین اعمار نموده است. گفته می شود که هزینه ساختن این بندر به  4-6 میلیارد دالر  می رسد که از وام چین تمویل گردیده است. بر اساس قرار داد، قرار است چین اداره بندر را در دست داشته باشد. همچنان بنا به گزارش برخی از منابع، چین در نظر دارد پایگاهی  برای زیر دریایی های اتمی خود برای کنترل خلیج فارس در گوادر  بسازد. قرار بود این بندر در سال 2005 راه اندازی گردد. سپس قرار شد در  ماه جولای 2006 گشایش یابد. مگر باز هم بنا به دلایل نامعلومی به تعویق افتاد. 

 

چین بر اساس قرار دادهای چند میلیارد دالریی که با پاکستان بسته است، ساخت و ساز تاسیسات اتمی، کارخانه های موشک سازی(موشک های شاهین و غوری)، هواپیماسازی و دیگر تاسیسات مهم پاکستان را در دست دارد و بخش بزرگ وام های 30- 60  میلیارد دالری پاکستان (از جمله وام یک میلیارد دالریی که به سکتور خصوصی این واگزار گردیده است)، را داده است.  این گونه، می خواهد از  طریق پاکستان به خلیج فارس راه پیدا نماید.  مگر در این اواخر، نشانه هایی از کمرنگ شدن روابط دو کشور به چشم می خورد و چند پروژه چینی به میزان 1.6 میلیارد دالر بنا به دلایلی در حال تعلیق قرار گرفته است. آگاهان دلیل این امر را فشارهای امریکا و نیز هراس عربستان سعودی و امارات و دیگر کشورهای خلیج از راهیابی چین به خلیج فارس می دانند.  

 

روشن است، سیاست های چین در قبال پاکستان برای امریکا خوشایند نیست. از همین رو، برخی از  محافل پاکستانی، امریکا را متهم می نمایند که به کمک هند و برخی از محافل افغانی در پی پرتنش ساختن اوضاع در بلوچستان پاکستان است.کار حتا به جایی کشیده شده است که پاکستان، افغانستان را متهم به خرابکاری در ایالت بلوچستان نموده است. همچنان برخی از محافل بر آن اند که امریکا در صدد تحت فشار آوردن پاکستان است تا در سیاست های خود در قبال افغانستان و چین بازنگری نماید. از سوی دیگر، پاکستان با تکیه بر یاری های بی دریغ چین، روسیه، ایران و کشورهای عربی مخصوصا محافل معینی از عربستان سعودی در افغانستان  در برابر امریکا عمل می نماید. مقامات افغانی از همان آغاز، خواستار افزایش فشار امریکا بر پاکستان اند و فشارهای کنونی امریکا را بسنده نمی پندارند.

 

محافل معینی در پاکستان می خواهند تا امریکا از افغانستان بیرون رود تا تجارت جهانی هیرویین را به دست گیرند. به پندار آنان، پاکستان تنها در این صورت می تواند مسابقه تسلیحاتی در برابر هند را پیش ببرد. همچنان حلقات معینی در پاکستان می خواهند تا کلید سیاست های امریکا را در منطقه جنوب آسیا  را در دست گیرند. پاکستان کنون با توجه به نیرومند شدن روسیه و چین و با توجه به این که ایران، کشورهای عربی و چین می توانند نیازهای اقتصادی و نیز تسلیحاتی آن کشور را برآورده سازند، دیگر مانند سال های دهه های 50- 90  دستنگر و محتاج امریکا نیست و نیاز چندانی به آن کشور احساس نمی نماید. از این رو، با درک موقعیت خویش بر امریکا فشار می آورد تا از افغانستان بیرون شده و امور این کشور را به پاکستان بسپارد. این حلقات پاکستانی استدلال می نمایند که پاکستان تنها کشوری است که می تواند افغانستان را تحت کنترل درآورد و امنیت را در آن تامین نماید. آن ها دوره طالبان را مثال می آورند که پاکستان توانسته بود تقریبا بر سرتاسر افغانستان کنترل قایم نماید و امنیت را تامین نماید. آن ها به امریکا الزام می آورند که دستاورد همه زحمات و تلاش ها و  جانفشانی های پاکستان را یکسره در افغانستان برباد داده و  کشوری را که کاملا رام ساخته و در آن نظم آهنینی را به وجود آورده بود و در آن برگ از برگ تکان نمی خورد، با لشکرکشی «بی مورد» خود درهم و برهم ساخته است.

 

 از سوی دیگر، پاکستان به امریکا هشدار می دهد که آن کشور توانایی کنترل افغانستان را ندارد. حضور دراز مدت امریکا را در افغانستان ناممکن ارزیابی نموده و از هزینه سنگین جنگ، بدنام شدن امریکا و تلفات سنگین آن کشور یادآوری می نماید. پاکستان همچنان به امریکا کشیدن دیواری از سیم خاردار را در امتداد سراسر مرز دو کشور پیشنهاد می نماید که روشن است برای امریکا صدها میلیون دالر هزینه در بر خواهد داشت و این گونه «دیوارسازی» به شدت از سوی افغانستان رد گردیده است. برخی از محافل افغانی سیاست دیوارسازی را تلاشی از سوی پاکستان برای مشروعیت بخشیدن به خط دیورند ارزیابی می نمایند.

 

گذشته از این، پاکستان سالانه صدها میلیون دالر از امریکا بابت پاسبانی از مرزهای مشترک پول می گیرد. پاکستان هم اکنون 80000  نیرو در مرزهای افغانستان مستقر ساخته است و در نظر دارد 20000 نفر دیگر را نیز مستقر سازد. مقامات پاکستان می گویند که در نبردها میان نیروهای پاکستانی و تندروان مذهبی در نوار مرزی بیش از صدهاتن از سپاهیان این کشور جان باخته اند. مگر برخی از آگاهان، نبرد نیروهای پاکستانی با تندروان مذهبی را  نمایشی خوانده و آن را چونان «جنگ زرگری» ارزیابی می نمایند. برخی از آگاهان افغانی بر آن اند که پاکستان در امر مبارزه با تروریسم صادق نیست و عملا کار شایان توجهی برای درهم کوبیدن پایگاه ها، پالیگون های آموزشی و اکمالاتی آن انجام نداده است. برعکس، برخی از محافل معین و نیروهای استخباراتی پاکستان به گونه پنهانی با طالبان و القاعده و دیگر نیروهای تندرو مذهبی پاکستان از جمله گروهای وهابی همکاری تنگاتنگ دارند. آگاهان افغانی بر آن اند که مادامی که سرچشمه های تروریسم در پاکستان خشکانیده نشود، دشوار است بتوان در افغانستان با آن مبارزه نمود. به پندار آنان، بایسته است تا باندهای دهشت افگن در درون خاک پاکستان در هم کوبیده شود.  

 

همچنان آوازه هایی به گوش می رسدکه گویا پاکستان سیاست های خود را با ایران در قبال بیرون راندن امریکایی ها از افغانستان، هماهنگ ساخته باشد. گفته می شود که دو کشور به توافقات اعلام ناشده یی در زمینه همسوسازی سیاست های خود دست یافته اند. چنین پنداشته می شود که هدف پاکستان، به دست آوردن گاز ارزان از ایران و پرداخت هزینه کشیدن خط لوله گاز از ایران به پاکستان از سوی آن کشور در ازای راندن امریکایی ها از افغانستان و نیز این که نه تنها از رسیدن گاز ایران به هند، بل همچنان از رسیدن گاز ترکمنستان به آن کشور جلوگیری گردد، باشد.

 

از سوی دیگر، با رفتن نیروهای ائتلاف بین المللی از افغانستان، شاید دست کم نیمی از افغانستان و شاید هم کابل به دست پاکستان بیفتد و این کشور در برابر هند از عمق استراتیژیک برخوردار گردد. این گونه، دیده می شود که پاکستان هرگز از سیاست های خصمانه خویش در قبال افغانستان دست نخواهد کشید.

 

امریکا، میدان فراخی برای مانور در برابر پاکستان ندارد. چنین پنداشته می شود که تمامی تلاش های امریکایی ها برای تعویض یا حد اقل زیر فشار گرفتن پاکستان برای تغییر پالیسی آن کشور در قبال افغانستان تا کنون بی نتیجه مانده است و تصور نمی رود، به کدام نتیجه یی برسد.

 

هر چند، امریکایی ها نواز شریف را که در عربستان سعودی در تبعید به سر می برد، از عربستان به لندن و از آن جا به امریکا بردند و سپس زمینه را برای اتحاد وی با خانم بینظیر بوتو فراهم آوردند. هدف اصلی امریکا این بود که بانو بوتو را به قدرت برسانند. مگر این کار راهی به دهی نبرد و به کشته شدن بانو بوتو به دست دهشت افگنان انجامید که شماری از کارشناسان مرگ  بوتو را  چونان مرگ استراتیژی امریکا در منطقه خواندند. پس از کشته شدن بوتو، شوهر وی زرداری به قدرت رسید. مگر، این تنها یک نمایش است چون او از قدرت واقعی برخوردار نیست. قدرت اصلی در دست نظامیان به رهبری کیانی و اسلامگرایان به رهبری نواز شریف است. امریکا به درستی می داند که به هر پیمانه که بر نظامیان به ویژه بر سازمان آی. اس. آی. فشار بیاورد، امکان نیروگرفتن بنیادگرایان تندرو اسلامی بیشتر می شود. 

 

چند سال پیش، آوازه هایی در پاکستان شنیده می شد که گویا امریکا در نظر دارد به کمک هند به پاکستان حمله نموده، ایالات بلوچستان و سند را از پیکر آن کشور جدا نماید. ناوگان دریایی امریکا در نظر دارد به کمک نیروهای دریایی هند این کار را انجام دهد. همچنان کماندوهای امریکایی به کمک کماندوهای هندی باید در یک حمله برق آسا کنترل نیروهای اتمی پاکستان را در دست گرفته و آن را خنثی نمایند. همچنان آوازه هایی شنیده می شد مبنی بر این که گویا برای انجام این حملات، قرار است شماری از نیروهای هندی به مناطق مرزی افغانستان و پاکستان مستقر گردند.  در پی این آوازه ها، دو تن از تندروان مذهبی پاکستان: قاضی حسین احمد– رهبر جماعت اسلامی و مولوی فضل الرحمن- رهبر جمعیت العلمای اسلامی پاکستان اعلامیه هایی صادر نمودند که چیزی مانند اعلام جهاد در برابر امریکا را تداعی می نمود. آنان به پرویز مشرف هشدار دادند که بایسته است تا بخشی از نیروهای پدافند هوایی پاکستان را در مرزهای افغانستان مستقر ساخته و نیز فراخوانی را پخش نمودند تا مردم برای جهاد با کفار (هندوان و یهودان و امریکاییان) آماده گردند.       

 

آنچه در رابطه با پاکستان می توان گفت، این است که نفوذ عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس در این کشور بس بسیار است. نیروهای تندرو پاکستانی مانند مولانا فضل الرحمان زیر نفوذ معنوی و مالی محافل معین عرب قرار دارند. همچنان دولت پاکستان و مخصوصا ارتش آن کشور به شدت زیر تاثیر و نفوذ  اعراب، مخصوصا عربستان سعودی است.  شماری از آگاهان بر آن اند که پاکستانی ها چنانی که تکنولوژی و دانش هسته یی را به ایرانی ها فروخته اند، در ازای پول گزافی این تکنولوژی را به عربستان نیز فروخته اند. 

 

این گونه، می توان چنین برداشت نمود که پاکستان در قبال افغانستان یک استراتیژی تدوین شده و منظم دارد و به هیچ رو از آن رو گردان نیست و آن عبارت است از:  تصرف سراسر کشور و دست کم ایالات خاوری و جنوبی آن و روی کار آوردن یک دولت تندرو مذهبی دست نشانده در کابل. در این راستا، پاکستان می کوشد تا :

- جنگ در افغانستان، هرگاه نیروهای ائتلاف بین المللی در افغانستان ماندگار شوند، برای این نیروها به یک جنگ فرسایشی و روانی درازمدت مبدل گردد.

- هزینه جنگ برای نیروهای ائتلاف بین المللی بالا برود.

- تلفات نیروهای ائتلاف بین المللی بالا برود.

- بیهودگی جنگ در افغانستان به آنان ثابت گردد

 

هدف استراتیژیک پاکستان در نهایت این است که در درازمدت به هر گونه یی که شده، نیروهای بین المللی را  وادار به ترک افغانستان نماید و خود با اشغال این کشور به عمق استراتیژیک آرمانی و بازرگانی جهانی مواد مخدر دست بیابد.

مشکل طالبان و روابط افغانستان و پاکستان:

در یک رده بندی متعارف تر، طالبان را به دو گروه «تند رو» و «میانه رو» تقسیم می نمایند. در مقاله «نقش پاکستان در رشد تروريزم و دسيسه های پيدا و پنهان»، به قلم رادمرد دوشی چی در سایت انترنتی «اصالت» به نشر رسیده است، دلایل این گونه رده بندی . این گه چرا چنین رده بندی یی مطرح می گردد، به روشنی توضیح داده شده است:

«همه چيز به اين سئوال بر مي گردد: منافع پاكستان در افغانستان چگونه تأمين خواهد شد؟ اين سئوالي بود كه در بحبوحه رايزني هاي امريكا براي حمله به افغانستان در سال ۱۳۸۰ از سوي محافل سياسي و امنيتي پاكستان مطرح شد. در آن هنگام، امريكا به شدت به حمايت پاكستان براي سركوب طالبان و القاعده نياز داشت و به اين نكته هم كاملاً واقف بود كه اسلام آباد براي شكل دهي طالبان هزينه زيادي متحمل شده است و اگر قرار باشد پاكستان در سرنگوني طالبان با امريكا  همكاري كند، اين همكاري بايد مابه ازايي داشته باشد. امريكايي ها مي توانستند به تقاضاي اسلام آباد به سه شكل پاسخ دهند:

1-« امريكا كمك هاي سالانه خود به پاكستان را افزايش دهد و در عين حال تعدادي از تحريم هايي را كه به دليل آزمايش هاي هسته یی پاكستان عليه اين كشور وضع كرده بود، لغو نمايد.

2-   واشنگتن هيأت حاكمه جديد افغانستان را وادار كند تا با اسلام آباد روابط حسنه داشته باشند.

3-واشنگتن نيروهاي طرفدار اسلام آباد را در بخشي از ساختار قدرت سهيم كند.

 گزينه نخست اگر چه براي پاكستان سودمند بود، اما اسلام آباد بين دو موضوع تفكيك قائل شده بود. اول اين كه همكاري اين كشور با امريكا عليه طالبان بخشي از همكاري امنيتي دو كشور قلمداد مي شد كه در هر جاي ديگري و در مورد هر گروه ديگري نيز مي توانست اتفاق بيفتد. از اين رو واشنگتن بايستي به صرف همكاري پاكستان، كمك هايي را به اين كشور ارائه دهد. دوم اين كه پاكستان در افغانستان منافع مستقيم و حياتي دارد و اگر طالبان از بين بروند، هيچ نيرويي كه در ساختار سياسي افغانستان از منافع پاكستان حمايت كند، وجود نخواهد داشت. بنا بر اين، اسلام آباد به شدت پافشاری داشت كه به ما به ازاي همكاري با امريكا در قضيه افغانستان در داخل افغانستان پرداخته شود.  

گزينه دوم هم براي پاكستان اطمينان بخش نبود. زيرا در آن هنگام دو گروه قدرت را در افغانستان قبضه كرده بودند كه از قضا هر دو نسبت به پاكستان بدگمان بودند. گروه نخست ائتلاف شمال بود كه پاكستان را حامي طالبان و دشمن خود قلمداد مي كردند.گروه دوم ناسيوناليست ها بودند كه در جريان رم و افغان ملت ها خود را سازماندهي كرده بودند كه اين ها نيز بر سر خط «ديورند» ادعاي ارضي و تاريخي عليه پاكستان دارند. این گونه، هيچ يك از اين دو نيرو (جانشين طالبان) نمي توانست حتا اگر امريكا هم در پشت ماجرا قرار مي گرفت، براي پاكستان اطمينان بخش باشد. تنها گزينه یي كه مي ماند گزينه سوم بود: يعني حضور بخشي از نيروهاي وفادار به پاكستان در ساختار سياسي افغانستان. نيروهاي وفادار به پاكستان را بايد عمدتاً در ميان طالبان جستجو كرد. منتهي فقط آن دسته از طالبان که ايدئولوژيك هستند و نه ملي گرا.

ملي گراها به شدت خواهان شكل گيري پشتونستان بزرگ هستند كه بخشي از مناطق سرحدي و قبايلي پاكستان را شامل مي شود. برعكس، مذهبيون يعني آن هايي كه ايدئولوژيك مي انديشند، همه جا را سرزمين برادران مسلمان مي خوانند و لذا اصلاً قائل به وجود مرز ميان دو كشور اسلامي پاكستان و افغانستان نيستند.اين همان چيزي است كه آي. اس. آي، سازمان امنيت و اطلاعات ارتش پاكستان، سعي كرده است بطور بسيار ظريف طراحي كند تا از يك سو ادعاي تاريخي افغان ها را به فراموشي سپارد و از سوي ديگر زمينه هاي لازم را براي بهره گیری از افغانستان به عنوان عمق استراتژيك پاكستان در برابر هندوستان فراهم كند.  

توضيحات پاكستاني ها براي امريكايي ها قانع كننده بود و لذا واشنگتن تصميم گرفت با اسلام آباد وارد معامله شود. مسأله این گونه مطرح شد: امريكا مي پذيرد كه بخشي از نيروهاي وفادار به پاكستان وارد ساختار سياسي افغانستان شوند. اما چگونه و در مقابل چه چيزي؟ از اين جا بود كه بحث «طالبان ميانه رو» مطرح شد. در مورد اين كه چگونه نيروهاي وفادار به پاكستان در ساختار سياسي افغانستان وارد شوند، تصميم گرفته شد اين نيروها در قالب طالبان ميانه رو وارد ساختار سياسي شوند. در حقيقت پاكستاني ها دو ابتكار مهم را صورت دادند.

اول اين كه ميان طالبان تفاوت قائل شدند و آن ها را به دو دسته تندرو و ميانه رو تقسيم نمودند.

دوم اين كه ميان طالبان و القاعده تفاوت قائل شدند و به امريكايي ها اعلام كردند كه اسلام آباد با القاعده مخالف است. اما از طالبان دفاع مي كند. پس وقتي از طالبان ميانه رو سخن مي رانيم، آن بخش از نيروهاي وفادار به پاكستان هستند كه داراي پايگاه اجتماعي نسبي در ميان بخشي ازا قوام دو طرف خط ديورند مي باشند. اين نيروها ايدئولوژيك بوده و از افكار و عقايد جمعيت علماي اسلام تأثير مي پذيرد.

در واقع، ميان طالبان ميانه رو و تند رو هيچ تفاوتي وجود ندارد جز آن كه براي توجيه افكار عمومي ممكن است بعضي از سران اصلي طالبان مثل ملاعمر را از رأس اين نيرو حذف كنند.

در هر حال، امريكا به رغم بازتاب هاي منفي كه از نظر افكار عمومي دارد، پذيرفته است طالبان ميانه رو وارد ساختار سياسي افغانستان شوند. اما اين مهم در قبال دريافت امتيازات زيادي از پاكستان صورت گرفته است.

نخستین امتياز عبارت است از جلب همكاري پاكستان براي سركوب بقاياي القاعده اما امتيازات بعدي مهمتر هستند. امريكا از پاكستان خواسته است در ازاي ورود طالبان ميانه رو به ساخت قدرت در افغانستان يكي از اين اقدامات را انجام دهد: اسرائيل را به رسميت بشناسد، نظارت بر سلاح هاي هسته یي پاكستان را به دسترس امريكا قرار دهد، اسامه بن لادن را دستگير و تحويل امريكا دهد،

كليه نيروهاي خارجي را كه در اسارت طالبان و القاعده هستند، آزاد كند، بقاياي طالبان را خلع سلاح کند به گونه یي كه آثاري از تحرك نظامي آن ها برجا نماند. معلوم نيست كه پاكستان به كدام يك از اين شرط ها تن داده است. ولي آنچه مسلم است اين كه آي. اس. آي پاكستان سه گروه را فريب داده است و با اين هرسه بازي مي كند. 

نخستین گروه، امريكايي ها هستند. آي اس آي به همان ميزان كه با امريكا همكاري مي كند، به همان ميزان نيز طالبان را هدايت و رهبري مي كند. اطلاعات نادرست به امريكايي ها و اطلاعات درست به طالبان از محورهاي اصلي عملكرد آي. اس. آي است.

دومين گروه، مردم پاكستان هستند. واقعاً مردم پاكستان نمي دانند كه چرا امريكايي ها در كشورشان حضور دارند و چرا ارتش پاكستان بايد توسط امريكايي ها محاكمه شود و چرا ناموس نظامي پاكستان يعني سلاح هاي هسته یي اين كشور بايد تحت كنترل امريكا باشد. مردم پاكستان نمي دانند دولت شان در پشت پرده چه سر و سري با اسرائيلي ها دارد و ...

سومين گروه، مردم افغانستان است. اگر چه عوامل زيادي در قرباني شدن مردم افغانستان نقش داشته ولي سازمان امنيت و اطلاعات ارتش پاكستان نخستین نقش را در فلاكت و سيه روزي اين مردم بازی كرده است.

جلوه ها و نمود سياست فوق در قضيه طالبان ميانه رو كاملاً مشهود است. نخستین نمود سياست آي. اس. آي اين است كه از يك سو طالبان ميانه رو را به انجام كاركردهاي سياسي واداشته است و سعي نموده با رايزني با امريكايي ها و حتا فريب دولت كابل آن ها را وارد ساختار سياسي كند.

از سوي ديگر، براي عملي نمودن اين سناريو، بخشي از طالبان را كه به طالبان تندرو معروف هستند، مسلح نموده است تا با اعمال خشونت عليه دولت و مردم افغانستان و نيز سازمان هاي غيردولتي و حتا نيروهاي امريكايي، آن ها را به پذيرش شرايط پاكستان وادار كند. هم اكنون چهار نيروي اصلي با اهداف مختلف از طالبان ميانه رو براي ورود به ساختار قدرت حمايت مي كنند: پاكستان، امريكا، بخشي از سران قبايل  و كرزي. پاكستاني ها براي گرفتن سهمي از قدرت در افغانستان، امريكايي ها براي كاهش آسيب پذيري خود و تثبيت اوضاع در افغانستان، حامد كرزي براي جلوگيري از شكاف در میان اقوام و در نتيجه تثبيت موقعيت خود در انتخابات بعدی رياست جمهوري و سر انجام بخشي از سران قبايل يعني غلزایی ها براي افزايش قدرت قبيله یی خود در برابر رقيب هم قومي خود يعني احمد زايي ها.

اگر دقت داشته باشيم، هدف اصلي هر چهار نيروي ياد شده تلاش براي نوعي موازنه قدرت مي باشد. اما مسأله اين است كه آيا با ورود طالبان در هر شكلي از آن به ساختار قدرت، بي ثباتي ها از افغانستان رخت خواهد بست؟ جنرال ضياء در يكي از جملات معروف خود گفته بود: «ديگ جوشان افغانستان را بايد همواره در درجه حرارت مشخصي نگه داشت». وقتي چنين عبارتي سرلوحه سياست خارجي پاكستان در افغانستان باشد، چگونه مي توان اميد داشت اوضاع افغانستان سرو سامان پيدا كند و مردم مظلوم اين كشور روي آرامش ببيند؟

چنانچه به رغم تلاش های دولت مبني بر تشويق طالبان در سهم گيری مستقيم در پروسه سياسي و آمادگي برای تفويض سهم بيشتر آنان در مجموع ساختارهای دولتي،آنان سلاح بر زمين نگذاشته و هر روز به حملات شان بر عليه حاکميت کنوني و در زير چتر پاکستان گسترش مي دهند،که اين خود باعث تشويش همه مردم افغانستان است» .

جدا از این ها، هم اکنون شمار بسیاری از اعضای بلندپایه حزب اسلامی که گویا از رهبری حزب بریده باشند، در رده های بالایی دولت جا گرفته و کرسی های فراوانی را در دست دارند که این کار نیز بر می گردد به مشارکت دادن نیروهای هوادار پاکستان در  دولت افغانستان.

 

پاکستان و بازی موش و گربه با امریکایی ها:

به باور برخی از آگاهان، محافل معینی در پاکستان در این اواخر تلاش دارند امریکا را متقاعد سازند که این کشور جنگ را در افغانستان باخته است. امریکا نمی تواند از افغانستان برای کشورهای آسیای میانه ویترین دمکراسی بسازد. سیاست های امریکا همچنان در آسیای میانه با شکست روبرو گردیده است. روس ها دو باره به آسیای میانه بازگشته اند و سرگرم تحکیم مواضع خود و پیش گرفتن فارورد پالیسی در افغانستان اند. امریکا نمی تواند با تکیه به دولت کنونی افغانستان و با روش هایی که در این کشور پیش گرفته است، در برابر استراتیژی روس ها کاری را پیش برد. این محافل  همچنین دلیل می آورند که ایران به سرعت در حال پیشرفت است و با گذشت هر روز توانمند تر می گردد و پا به پای این توانمندی، برای امریکا و اسراییل در عراق و افغانستان دردسرهای بسیاری خواهد آفرید. به ویژه نفوذ آن کشور روز تا روز در افغانستان بیشتر می گردد.

 

به پنداشت این محافل، برای جلوگیری از این باخت، بایسته است تا امریکا به سرعت جنگ در برابر طالبان را متوقف ساخته و با آنان وارد مفاهمه و مذاکره گردد و بخش بزرگ عناصر تکنوکرات و غربگرای ضد پاکستان ( به ویژه غیر پشتون ها را) را از دولت رانده و به جای آنان بخشی از طالبان را زیر نام طالبان میانه رو و نیز بخشی از هواداران حزب اسلامی و دیگر احزاب پشتون تبار مجاهدان را در قدرت مشارکت داد. همچنان بایسته است تا بخش هایی از مجاهدان متعصب سنی مذهب سمت شمال را نیز با دادن امتیازات دو باره وارد ساختار دولت گردانید و این گونه، در افغانستان بر شالوده وهابیت و اخوانیت یک دولت متعصب سنی را روشن است به کمک دولت های عرب خلیج فارس در برابر دولت شیعه ایران آراست تا ایران را از مرزهای خاوری این کشور محاصره نموده، با تهدید جدی روبرو ساخته و برنامه های آن کشور را  در قبال افغانستان خنثی گرداند.

 

 ناگفته پیداست که این کار، از دیدگاه تیوریک شگاف های موجود میان روابط امریکا و کشورهای عربی را که در سال های اخیر رو به فراخ شدن دارد، دو باره بر شالوده ایرانی ستیزی و شیعه ستیزی پر خواهد کرد. از سوی دیگر، چنین دولتی خواهد توانست بار دیگر ثبات در کشورهای آسیای میانه و ایالت سین زیانگ چین را به چالش کشانیده و در برابر نفوذ روس ها در جمهوری های آسیای میانه و افغانستان و نیز پاکستان ایستادگی کند.  شنیده می شود که این محافل به مسوولان منطقه یی ناتو پیشنهاد نموده باشند که با توجه به این که افغانستان توانایی کنترل ولایات مرزی با پاکستان را ندارد، بایسته است امنیت این ولایات به پاکستان واگذار گردد و حتا والیان این ولایات از سوی پاکستان تعیین گردد!. 

  

روشن است، هرگاه امریکا با این طرح موافقت نماید، آبروی دمکراسی در کشور خواهد ریخت و همه دستاوردهایی که در زمینه آزادی های دمکراتیک از جمله آزادی بیان و ... در سال های گذشته داشتیم، برباد خواهد رفت. نه تنها روشنفکران افغانستان، بل نیز روشنفکران کشورهای منطقه باور خود را  به جامعه جهانی و امریکا و طرح های آن کشور مبنی بر پیاده ساختن دمکراسی در خاورمیانه و آسیای میانه بزرگ یکسره از دست خواهند داد. این برنامه، کشور را بار دیگر درگیر جنگ های خونین بی پایان خواهد ساخت. ناگفته پیداست، این کار ایران و روسیه را بر خواهد انگیخت تا با نیروی بیشتری برای جلوگیری از روی کار آمدن یک دولت تندرو وابسته به پاکستان و اعراب تند رودر افغانستان دست به کار شوند که این کار امنیت شمال، غرب و مناطق مرکزی کشور را به شدت برهم خواهد زد و موجب سراسری شدن جنگ در کشور خواهد گردید. در نهایت، می توان پیش بینی کرد که با این کار، افغانستان برای مدت نامعلومی به دو بخش شمالی و جنوبی تجزیه خواهد گردید که در جنوب آن نیروهای طالبان و احزاب تندرو پشتون و در شمال آن ائتلافی از جمعیت تاجیک تبار، احزاب تشیع هزاره تبار و جنبش ملی ازبیک تبار حاکم خواهد گردید.

 

دشوار ترین کار برای امریکا در این کارزار آن خواهد بود که از بهانه اصلی حضور در افغانستان که درست به همین بهانه در کشور حضور یافت، یعنی مبارزه با طالبان و القاعده و نیروهای تندرو دهشت افگن محروم خواهد گردید و  از این ناحیه زیر فشار شدید روسیه و چین و نیز کشورهای آسیای میانه در بعد دیپلماتیک قرار خواهد گرفت.  

 

ایران با حضور نیروهای امریکایی در افغانستان و عراق به شدت مخالف است و آن را تهدیدی در برابر امنیت ملی خود می داند. برخی از کارشناسان غربی بر آن اند که محافل تندرو ایرانی، پنهانی نیروهای تندرو پاکستانی و افغانی را در برابر نیروهای امریکا در افغانستان بر می انگیزند.

 

این کشور همچنان از اتحاد استراتیژیک افغانستان و امریکا نگران است. آگاهان می پندارند که ایران خواهان به دست آوردن تعهدات جدی از جانب افغانستان مبنی بر این است که افغانستان در خاک خود پایگاه های استراتیژیکی یی را که بتواند علیه آن کشور  استفاده گردد و یا آن کشور را با تهدید روبرو گرداند، در اختیار امریکا  قرار ندهد.

ایران در افغانستان نفوذ فرهنگی بسیار بزرگی دارد. در سال های اخیر نفوذ اقتصادی آن کشور نیز گسترش یافته است. می توان گمان زد که با نیرومند شدن ایران از نگاه اقتصادی، نفوذ اقتصادی آن کشور در افغانستان افزایش خواهد یافت.

 

رویارویی این کشور با امریکا تاثیر بس منفی یی بر مسایل افغانستان دارد. در  بحران هسته یی ایران، امریکا با بن بست رو به رو گردیده است. امریکا به نیکی می داند که هرگاه به ایران حمله نماید، این حمله در پهلوی جنگ افغانستان و عراق، به عنوان جنگ امریکا در  برابر اسلام ارزیابی گردیده و می تواند به سرعت به یک جنگ منطقه یی مبدل گردد. دامنه های این جنگ می تواند به عراق، افغانستان، پاکستان، سوریه، لبنان، و فلسطین کشانیده شود. تضمینی وجود ندارد که دامنه جنگ جزیره نمای عربستان را در بر گرفته و منجر به حملاتی بر چاه ها و پالایشگاه های کشورهای عربی و بسته شدن تنگه هرمز و در نتیجه، رسانایی نفت گردد. بی گمان، تروریزم بین المللی شدت بیشتری خواهد یافت و سراسر جهان را با دشواری های بسیاری روبرو خواهد گردانید. هزینه های امنیتی بسیار بالا خواهد رفت.

 

مهمترین دلیلی که امریکا را از حمله بر ایران باز می دارد این است که ضعیف شدن ایران جنگ زده، آن کشور را بیشتر به دامان روسیه و چین خواهد افگند و دشمنی مسلمانان با امریکا را در سراسر جهان بسیار دامن خواهد زد. از سوی دیگر، هزینه جنگ برای مالیه دهندگان امریکایی به صدها میلیارد دالر سر خواهد زد که بیگمان موجبات ناخشنودی و ناخرسندی آنان را فراهم خواهد گردانید.

 

چون جنگ با ایران ممکن است به یک جنگ پر دامنه مبدل گردد، بیگمان به شدت بهای نفت را در بازارهای جهانی بالا خواهد برد که این کار باز هم به سود روسیه که یکی از تولیدکنندگان نفت است، خواهد انجامید و موجب تقویت قدرت اقتصادی و در نتیجه قدرت نظامی آن کشور خواهد گردید. از سوی دیگر، چون جنگ به منظور درهم کوبیدن توان نظامی ایران به راه خواهد افتاد، پس از پایان جنگ، ایران ناگزیر خواهد گردید برای جبران توانایی های دفاعی خود بار دیگر از روسیه خریدهای کلان نظامی نماید که باز هم این کار به سود امریکا نیست. چون موجب تقویت روسیه می گردد.

 

روشن است به سود روسیه و چین خواهد بود تا بتوانند امریکا را درگیر این جنگ با ایران بسازند. از همین رو است که به مسلح ساختن ایران پرداخته اند. چند سال پیش، روسیه 30 دستگاه پرتاب موشک های بسیار پیشرفته زمین به هوای تور- ام  را که قادر به زدن هر نوع هواپیما در فاصله 12 کیلومتری و در ارتفاع 6 کیلومتری هستند، به بهای 700 میلیون دالر به ایران فروخت. همچنان روسیه شمار بسیار موشک های زمین به دریا را به ایران داده که این موشک ها در کرانه های خلیج فارس و جزایر ایرانی در خلیج فارس مستقر گردیده اند.   

 

بنا به ارزیابی برخی از کارشناسان، بیشترین تاثیر منفی را این جنگ می تواند بر افغانستان بگذارد. نخست، این که بهای نفت دست کم به دو برابر خواهد رسید(120-140 دالر) که تاثیر ویران کننده یی بر اقتصاد افغانستان به خصوص در موسم زمستان بر جا خواهد گذاشت. دو دیگر، این که ممکن است ایران برای زیر فشار گذاشتن امریکا در افغانستان، دو میلیون پناهگزین افغان را در این کشور بیرون براند. روشن است، سرازیر شدن ناگهانی دو میلیون بیخانمان، بی سرنوشت و بی روزگار می تواند دردسرهای بسیاری برای دولت افغانستان و متحدان غربی آن به ویژه امریکا، بیافریند و در دراز مدت اوضاع افغانستان را از نگاه اجتماعی بی ثبات گردانیده و  خطر این می رود که کشور را با یک انقلاب اجتماعی ناخواسته و ناگهانی روبرو سازد. همچنان در صورت  درگیری جنگ، حملات موشکی گسترده یی از سوی ایران به پایگاه های هوایی بگرام، قندهار، شیندند(اسفزار) و نیز پایگاه های دیگر امریکایی در افغانستان انتظار می رود. همچنان منتفی نخواهد بود که ابعاد مداخله ایران در بی ثبات سازی اوضاع در افغانستان به گونه بی سابقه افزایش یابد.

 

به رغم این که روابط ایران و افغانستان در سال های پس از سرنگونی طالبان دوستانه بوده است، پس از انتشار اعلامیه مشترک همکاری های استراتیژیک میان امریکا و افغانستان، مقامات ایرانی ناگهان تصمیم به بازگردانیدن پناهگزینان افغان از خاک خود گرفتند، مگر پس از این که دولت افغانستان رسما اعلام کرد که اعلامیه تنها در راستای تامین امنیت در افغانستان است و علیه هیچ کشور سومی نمی باشد، از تصمیم خود منصرف گردیدند. بازگردانیدن ناگهانی پناهگزینان افغان، می توانست ما را با چالش های بسیار جدیی روبرو گرداند.

 

امریکا بر سر سه راهی استراتیژیک:

امریکا در زمینه مناسبات با افغانستان سه راه در پیش رو دارد:

 1-افزایش چشمگیر حضور نظامی و اقتصادی و ادامه فارود پالیسی کنونی

2-تفاهم با روسیه، ایران و چین و تامین استاتوس بیطرفی افغانستان

1-   کنار آمدن با پاکستان و روی کار آوردن دو باره طالبان.

 

 روشن است هر سه راه دشواری ها و تبعات خود را دارد.

 

رهیافت نرم افزاری برای  بحران افغانستان:

 این راهیافت در بر گیرنده چنان مکانیزمی بود و است که سه گونه توازن[1] را در افغانستان در نظر می گیرد:

1-   توارن منافع قدرت های بزرگ در افغانستان مانند امریکا، اروپا، روسیه و چین، با روی کار آوردن یک دولت فراگیر و بیطرف و نامتعاهد

2-   توازن منافع منطقه یی هند و پاکستان،  ایران و کشورهای عربی

3-   توازن درونی که منافع میانتباری، میان زبانی و میان مذهبی را در کشور در بر گیرد. با ایجاد یک ساختار فراگیر ملی به جای ساختار تبارگرای کنونی

 

از دیدگاه تیوریک هم ، مادامی که چنین توازن هایی دست کم به گونه نسبی به میان نیاید، محال است در افغانستان صلح پایدار و  ثبات به میان بیاید.

                  

به هر رو، امریکا و ناتو راهکار سخت افزاری را پیش گرفتند. این در حالی است که به باور شماری از کارشناسان، در همان هنگام راهیافت نرم افزاری برای امریکا و ناتو وجود داشت و می شد با برگزاری یک کنفرانس بین المللی با مشارکت پویای روسیه، چین و ایران و دیگر کشورهای منطقه و شماری از سازمان های بین المللی، با دستیابی به تفاهم فراگیر و اعلام فغانستان به عنوان یک کشور بی طرف، روی کار آوردن یک دولت ملی و فراگیر در افغانستان به جای دولت تبارگرای کنونی با رهبری طرف اعتماد همه باشندگان افغانستان به جای رهبری دست نشانده کنونی، گره از کار فروبسته افغانستان با فرمول توازن منافع همه جوانب گشود .

 

البته، ضرورت برگزاری چنین کنفرانسی تا به همین امروز نه تنها منتفی نشده است، بل با گذشت هر روز به ویژه با به رسوایی کشیدن انتخابات کذایی اخیر، بیشتر شده می رود.

September 3rd, 2009

• فرهادمردم قربانی چانه زنی های لفظی گرداننده گان امور شده اند
• سرلوڅ مرادزید تړون ځنډ به، اختلافونه او کورنۍ جګړه راوپاروي!
• عزیزه عنایتافزونی خشونت دربرابرزنان کشور
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکدنوي ریس جمهور مخې ته ستونزې او دحل لارې
• جاویدفرهادموافقت‌نامه‌ی امنیتی؛ سندِ امتیاز یا زخمِ ناسور
• عبدالو کیل کوچی همبستگی وهمیاری اساس وطنپرستی است
• فرهادمردم از ناحیه بازیهای پشت پرده به ستوه آمده اند
• نظرمحمد مطمئند منډيلا او غفار خان د تګلوري معکوس حرکت او تر شايې پټ لاسونه
• عبدالحی نزهتمعضلهء پیمان امنیتی امریکا و افغانستان
• حسن پیماندوستیهای پاکستان کاملأ مغرضانه ومداخله گرانه بوده است...ا
• معلم عبدالقیومدمعلول سره جنګ روان دئ
• دردمندعشق است که انسان را به مدارج عالی میرساندنه زور و نه زر
• نویسنده : دکتور طاوس وردک امضا نه کردن قرارداد امنیتی بسیار مهم نیست
• سرلوڅ مرادزی　 که کرزی د طالبانو او ګلبدین مشورې ومني، نو بیا!
• محمد عوض نبی زاده نبود اراده ی صادقانه ی تیم حاکم برای تدویرانتخابات شفاف
• داکتر سخی اشرف زی سید کاغذکردار وپندار سیاسی مرکزجاسوسی پاکستان
• فرهادپیامد تأیید پیمان امنیتی چه خواهد بود؟
• نویسنده : دکتور طاوس وردک زیرکاسه نیم کاسه است
• سرلوڅ مرادزی کرزی باید د تړون لاسلیک ته اړیستل شي
• زمان هوتک«انتخابات ریاست جمهوری و چالش ها»
• عتیق الله مولوی‌زادهموا فقتنامه امنیتی وقوله کشی شغالها درکابل !
• نویسنده : دکتور طاوس وردک هنوز هم کله تان کار نمی کند
• سرلوڅ مرادزی اوس باید دواړه لوري امنیتي تړون پلی کړي
• میرعبدالواحد ساداتاحقاق حقوق مردم ویا اتلاف آن قسمت پنجم
• محمد عارف عرفان اشغال دایمی افغانستان
• نظرمحمد مطمئنتړون زموږ پر ګټه دی، خو لاسليک کوم يې نه؟؟؟! کرزی
• انجنیر فضل احمد افغان تخطی تخطیست چه کم باشد چه زیاد
• ملاعبدالسلام ضعيفلویه جرگه یا معامله جرئتمندانه؟
• نظرمحمد مطمئنغل امت او غل رهبر
• دوکتور سید احمد جهشامضای قرار داد امنیتی یا ادامه ی جنگهای فرسایشی!؟
• ملاعبدالسلام ضعيفلويه جرګه که ډيره زړه وره معامله
• عتیق الله مولوی‌زادهچاره دیگر!!
• نظرمحمد مطمئنسوفا، امنيتې او دفاعي تړون او مشورتې لویه جرګه
• نوشته از ع. بصیر دهزادلویه جرگه مشورتی و مفاهیم گرهی :منافع ملی و بین المللی افغانستان
• نویسنده : دکتور طاوس وردک چرا مردم افغانستان تا حال نه فهمیدن که به تنهایی زندګی کردن مشکل است
• تحليل از جلال بايانی کاوشگروقتی ناقض حقوق بشر، مدعی حافظ حقوق بشر می شود
• میرعبدالواحد ساداتاحقاق حقوق مردم ویا اتلاف آن بخش چهارم
• نوشته : نذیر ظفرحمله به رسانه ها حمله مقابل دمو کراسی است
• فرهادعلت افزایش مواد مخدر در کشور چه میباشد؟
• نظرمحمد مطمئنحضرت صاحب دي خدای مړ کړي؟!!!
• نصیراحمد «مهمند» درآستانه انتخابات!؟
• نویسنده : دکتور طاوس وردکدولت اینده با دشمنان تا دندان مسلح بعداز ۲۰۱۴ چې خواهند کرد
• انجنير سيد عبدالقادردامريکا سره دامنيتي تړون امضآ کيدل
• فرهادبه حلوا گفتن دهن شیرین نمی شود
• فرحناز کارگر رحیمیانتخابات 1393 در اوضاع فعلی
• میرعبدالواحد ساداتاحقاق حقوق مردم ویا اتلاف آن بخش سوم
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکپشو( پشک ) د پړانګ کارونه کوي
• نوشته: داکتر حمیدالله مفیدجایگاه ایتلاف احزاب وسازمانهای دموکرات داد خواه وترقی پسند در طرفداری از کاندیدان ریاست جمهوری
• محمدضیاضیا آیینۀ آقای قیوم کرزی گُم شده!!
• سرلوڅ مرادزیپښتونخوا، د طالبانود خرڅلاو پنجابی بازار
• عبدالواسع غفاریدرک وبیان واقیعتها ضرورت به عقل سلیم دارد
• میرعبدالواحد ساداتاحقاق حقوق مردم ویا اتلاف آن بخش دوم
• سرلوڅ مرادزید لندن غونډه او د لومړیتوبونو پرسر ناندرۍ
• نظرمحمد مطمئنسيد حامد ګيلاني څه شي په غوسه کړی؟!!!
• فرزاد رمضانی بونشآینده آرایش جناح های انتخاباتی ریاست جمهوری افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیددوازده سال حضور نیرو های خارجی در افغانستان و پرسش های بدون پاسخ
• فرهادمردم خواهان ختم بازیهای ریاکارانه میباشند
• میرعبدالواحد ساداتاحقاق حقوق مردم ویا اتلاف آن
• سلیمان کبیر نوریرییس جمهور کرزی ملعبه ای در دست سازمان های جاسوسی!؟
• جمیل شیرزادجایگاه فرهنگ در برنامه های نامزدان ریاست جمهوری
• داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذ خانه ملت محل تجمع مفسد ین واشخاص بی کفایت
• کریم پوپلموافقتنامه امنیتی یک جز حیاتی برای افغانستان و امریکا و ناتو است
• فرهادمردم خواهان اصلاحات در عملکرد کشورهای خارجی میباشند
• معلم عبدالقیومسوله که دوستان لري قوي دښمنان هم لري
• سرلوڅ مرادزیامریکا سره ولې امنیتي تړون ؟
• روزنامه نیویورک تایمز کرزی در حال ایجاد پایگاه قدرت برای خودش
• فرهاد چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است
• حسن پیمان سهم ونفوذ اعضای حزب اسلامی حکمتیار در دولت اقای کرزی
• محمد ضیا ضیاقصابان کرسی نشین
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک جهادی مشران په قول او وعده وفا نه کوي
• سرلوڅ مرادزیکوم ټاکنیز ټیم، د هیواد د ژغورنې او تحول تګلار لري؟
• فرهادمردم از ناحیه تهدید زورگویان به ستوه آمده اند
• نظرمحمد مطمئنخدايه! کابل د نورستان مرکز کړي
• میرعنایت الله ساداتاوضاع سردرگم
• فرهادملاک حقیقت عمل است نه حرف
• حسن پیمانسهم ونفوذ اعضای حزب اسلامی حکمتیار در دولت اقای کرزی
• رسول پویانافغانستان و چرخشهای تازۀ منطقوی و بین المللی
• فرهاداز گذشته ها باید آموخت و تصامیم لازم را اتخاذ نمود!
• میهن فدا - محشور قسیم ، قسم خورده است که: پیوسته هزیان بگوید
• نویسنده: مهرالدین مشیدخاینین به آرای مردم نه تنها خاین تر بلکه جنایتکار تر از هر جنایتکاری هستند
• عزیزه عنایت نا امنی های روزافزون درافغانستان !
• فرهادبار کج به منزل نمی رسد
• میرعنایت الله آشفتهکابل افغانستان نیست
• نویسنده : مهرالدین مشیدآیا ممکن است ، گوسفندان فربۀ امریکایی چراگاۀ شهری شان را ترک کنند؟
• حسن پیمانسهم ونفوذ اعضای حزب اسلامی حکمتیار در دولت اقای کرزی
• لیکونګۍ : دکتور طاوس وردک ازموده را ازمودن خطا است
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک افغانستان د پاڼ او پړانګ تر منځ
• فرهاداز کله کندن گرگ باید آموخت!
• نظرمحمد مطمئند پاکستان له زندان څخه خوشي شوې۷ طالبان څوک دي
• زمان هوتک«بحرانِ افغانستان» و «روشنفکران»
• نویسنده : دکتور طاوس وردکدرد دروني
• داکتر سخی اشرف زی سید کاغذدر انتصاب رئیس امنیت ملی نباید سلیقوی عمل شود
• انجنیر: خلیـل الله روؤفـینزدیک شدن زمان انتخابات وسراسیمگی تیم حاکم
• سرلوڅ مرادزی ټولټاکنې، ټاکنیز ملي ضد اتحاد او د پښتنو پاشلې وضعه
• فرهاداز تجارب گذشته باید آموخت و درس عبرت گرفت
• حسن پیمانسهم ونفوذ اعضای حزب اسلامی حکمتیار در دولت اقای کرزی
• بن بست کنونی را با تدبیر باید گشود یا طلسم و معجزه یی در کار استنویسنده : مهرالدین مشید
• زمان هوتک«بحران افغانستان» و «روشنفکران»
• انجنیر فضل احمد افغان افغانستان فلسطین دیګر در منطقه جنوب آسیا
• سرلوڅ مرادزید پاکستان سفر او د ټال چال زړه لوبه
• نویسنده : دکتور طاوس وردک تغیر برای چې
• زمان هوتک«بحرانِ افغانستان» و «روشنفکران»
• فرهادبا گذاشتن یکدسته گل نمیتوان امید شهدا را برآورده ساخت!
• لیکونکۍ : پوهندوی دکتور طاوس وردکاولین اواخرین انتخاب
• نظرمحمد مطمئنله ولسمشره تر ولسکشره؟!!!
• زمان هوتک«بحرانِ افغانستان» و «روشنفکران»
• نویسنده : دکتور طاوس وردکامتحان شرط است
• فرهادحرف بدون عمل درخت بی ثمر
• زمان هوتک«بحرانِ افغانستان» و «روشنفکران»
• دشمن به دهن خانه تان موضیع ګرفتهنویسینده : پوهندوی دکتور طاوس وردک
• عبدالحی نزهتاوضاع کنونی افغانستان و سال 2014
• دشمن به دهن خانه تان موضیع ګرفته
• نویسنده : مهرالدین مشیدمن همانم؛ اما تو! نه آنی و نه آن بودی و نه آن خواهی بود!؟
• زمان «هوتک»2(بحرانِ افغانستان) و (روشنفکران)
• فرهادمقصر کیست؟
• عتیق الله مولوی زادهپوقانه ها وقتی میتر کند.. !
• میرعنایت الله آشفتهاز مجاهد ملا محمدعمر آخُند تا زلمی خلیل زاد
• زمان هوتک(بحرانِ افغانستان) و (روشنفکران)
• فرهادمردم از ناحیه خودسری های زورمندان به ستوه آمده اند
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک یوه ملي قهرمان ته ضرورت په افغانستان کې
• سرلوڅ مرادزید اډو تړل که ترهګرو ته د زیات واک ناندرۍ
• فرهادبازی با آتش
• دنصیراحمد – مهمند – لیکنهدافغانستان د روانـــی بهیرعوامل څه دی او مسوول څوک دی؟دریمه برخه
• فرهادبار کج به منزل نمیرسد
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازی های پشت پردۀ امریکا بر سر افغانستان با اسلام آباد، بازی تازه نیست
• دکتور طاوس وردکدسربازانو شتون مهم دی که بله لاره هم شته
• نظرمحمد مطمئنسوله د امريکا تريخ مجبوريت که پېرزوينه؟
• فرزاد رمضانی بونشبررسی وضعیت آینده‌‌ی پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در افغانستان
• مهرالدین مشیدحکومت درمانده، گروه های سیاسی درمانده طلب و مردم درمانده تر از هردو
• ع. م. اسکندریآيازمان تشکيل جبههءمتحدملی- دموکراتيک فرانرسيده است؟
• فرهادمردم افغانستان بخوبی دریافته اند
• سرلوڅ مرادزی د ملوک الطوایفۍ او بیا کورنۍ جګړې ناکامې هڅې
• نویسنده : دکتور طاوس وردک مردم افغانستان در یک تونل تاریک اسیر ماندن
• نظرمحمد مطمئند ناټو ۸۰ الوتکې څه شي ويجاړې کړې: ږلۍ که مرمۍ؟
• عبدالو کیل کوچی وحدت ملی وترقی خواهانه برای سلامتی
• نویسنده : مهرالدین مشیدبا گشایش دفتر طالبان در دوحه معامله رنگ دیگر گرفت و معادلۀ بازی تغییر کرد
• نویسنده : دکتور طاوس وردکنه بود شخصیت در۲۱ سال خونین باعث تشتت واضمحلال افغانستان شده
• عبدالحی نزهتحملهءطالبان به ارگ ریاست جمهوری
• دنصیراحمد – مهمند – لیکنه دافغانستان د روانـــی بهیرعوامل څه دی ،او مسوول څوک دی؟
• نظرمحمد مطمئنارګ او مرګ، ولسمشر ته د هيټلر سپارښتنه
• دکتور طاوس وردک د جنایت کارانو سره سازش نه کوم
• نویسنده : مهرالدین مشیدمگذارید تا مافیای قدرت در تبانی با گروه های غارتگر کشور را به پرتگاه بکشانند
• نظرمحمد مطمئند قطر دفتر، د مکتبونو او کلينکونو سوځول او سياسي اشخاصو د ترورامکان
• حامد ساحلامریکا در صدد اغفال کردن افکار مردم افغانستان!
• میرعنایت الله آشفته انتقال قدرت سياسى چگونه صورت خواهد گرفت
• مهرالدین مشید فاجعۀ قوم گرایی پی آمد سیاست های خصمانۀ امریکا در افغانستان
• دکتور طاوس وردک تیصره مختصر راجع به نظریات مارشال صاحب فهیم
• فرهادملاک حقیقت عمل است
• عبدالحی نزهتتسلسل انتقال قدرت درافغانستان
• سرلوڅ مرادزید مارشال فهیم ستیانې او ګواښونه!
• بسم الله اکبرید افغانستان بیړۍ د ډوبیدو په درشل کې!
• دنصیراحمد – مهمند – لیکنهدافغانستان د روانـــی بهیرعوامل څه دی ،او مسوول څوک دی؟
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک(صلحه ( سوله
• نویسنده: مهرالدین مشیدآیا می شود باز بر نواز شریف اعتماد کرد؟
• انجنيرسيد عبدالقادر داشغال تر سيوري لاندي دامنيتي تړون امضآکودوهمه اودريمه برخه
• میرعنایت الله سادات همبستگی بخاطر نجات وطن
• نظرمحمد مطمئنتازه خبر، بيړنی خبر، د مرګ خبر
• سلیمان کبیر نوریوزارت امور خارجه افغانستان در چنبرهء آی اس آی
• برگردان – دوکتور سیداحمد جهش کرزی پلان امریکا را برای پایگاه های دایمی درافغانستان افشاء میکند
• نویسنده : مهرالدین مشیداوضاع سیاسی و اجتماعی کشور را بیشتر از این شکننده نسازید!
• سرلوڅ مرادزیعطا محمد نور او له سرې لیکې د تېریدو ګواښ!
• فرهادافراد و گروهای غیر ماهر و بی تدبیر زود فریب میخورند
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک د رهبرانو د محاکمې په خاطر
• عبدالو کیل کوچی رنگها ونیرنگها
• نویسنده : مهرالدین مشیداین هیاهو ها ابراز احساسات است یا واکنشی تلافی جویانه در برابر غفلت های خطرناک گذشته
• نظرمحمد مطمئنښاغلي کرزي ته د هند د پوهنتون اعزازي دکتورا لوړ قيمت
• سرلوڅ مرادزیسیمه کې د افغانستان او هند د دوستۍ اغیز
• نویسنده : دکتور طاوس وردکانګیزه یا( بهانه) جنګ ۳۵ ساله در افغانستان
• انجنير سيدعبدالقادر داشغال تر سيوري لاندي دامنيتي تړون امضآکول
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکدافغانستان تاریخی او صمیمی دوست هیوادونه
• نویسنده: مهرالدین مشیدپشت پردۀ سیاست های استعماری در دوطرف خط دیورند
• نویسنده : مهرالدین مشیدافزون خواهی وکلا، وزرا را به فریاد آورد
• فرهاد ثروت های غارت شده نشان میدهند
• نوی توطیهددکتور طاوس وردک ، لیکنه
• نوشته از جلال بايانی بر گشـــتاندن نواز شريف به ميدان سياست پاکستان؛ زنگ خطر است برای افغانستان
• سرلوڅ مرادزیډیورنډ کرښه او د نظارشورا ملي ضد دریځ
• نویسنده : دکتور طاوس وردک لندنپایګا های نظامی امریکا در افغانستان
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک غچ اخیستل یا انتقام
• نویسنده : مهرالدین مشیدسیاست های استعماری و انحطاط فرهنگی و فقر اقتصادی در دوطرف خط دیورند
• نویسنده : مهرالدین مشیدافغانستان قلمرو حاکمیت مفسدان نامدار، غارتگران بدنام و سیاستمداران معامله گر
• سلیمان کبیر نوریراز های مخوف پس پرده ی صلح طلبی با پاکستان و مزدروانش
• سرلوڅ مرادزیاتل قاسم او د ډیورنډ ضد جګړه!
• ارسالی صمیمی۲۰۱۴ هراسی و فراتر از آن/ آخرین تلاش‌ها برای ابقای نیروهای خارجی در افغانستان
• داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذافشا گری روزنامه نیویارک تایمزدرمورد اخذ مبالغ هنگفت دالرتوسط دفترریاست جمهوری
• به خاطر تحقق ارمان های ملي مردم افغانستاننویسنده : دکتور طاوس وردک
• نویسنده : مهرالدین مشیدمشت های مزدوران سیا باز و چهرۀ رشوت خواران ارگ عریان و آفتابی شد
• رحمت اله روانامريکا او برتانيا په افغانستان کې د جګړې دوام غواړي
• داکترسخی اشرف زی سیدکاغذتادیات مخفی یک کشور بیگانه باعث رسوائی سیاسی وآبروریزی کشور است
• سرلوڅ مرادزیګوشته کې پوستې او دروازې:د امنیتي تړون برخلیک
• رحمت اله روان د فساد تر ټولو ستره سرچينه د امریکا متحده ايالات دي
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکد افغانستان دبحران د ختمولو له پاره د ملانو او سیاسیونو ګډ فرهنګي انقلاب ته ضرورت دی
• نظرمحمد مطمئنقطب الدين هلال د ترکستان پر لاره
• سرلوڅ مرادزی ګوشتې دروازه: جلال اباد کې د جګړه مارو شرغوبل !
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکټوک خواره افغانان
• انجنیر فضل احمد افغان چرا فرزندان یک مادر باهم بیګانه شدند؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدجامعۀ جهانی باید پاکستان را تقبیح کند
• عزیزه عنایت وضع افغانستان درطی بیشترازیازده سال !
• عنایت الله پویان برندګان و بازنده ګان میدان سیاست
• فرهاد مردم از ناحیه زدوبندهای بازیگران سخت نگران میباشند
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکدانه سرطان افغانستان
• انجنیر خلیـل الله روؤفـیآیا صرف، واگذاری زندان بگرام میتــواند پاسخگوی حاکمییت ملی درکشورباشد ؟
• نویسنده: مهرالدین مشیدمفسدان، غارتگرا و جنایتکاران در پایان خط به زنجیرکشانده خواهند شد
• سلیمان کبیر نوریاعتراف ننگین به حمایت از جنایات مرگبار تاریخی
• نظرمحمد مطمئندوهزار وچهارده!؟؟
• انجنيرسيد عبدالقادرداشغال تر بيرغ لاندي دافغان ملي شتمنيو برخه ليک
• رسول پویانصلح خیالی و صلح واقعی در افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدنوکران ایران و پاکستان در افغانستان چون مار های درون آستین اند
• سرلوڅ مرادزی طالب او استخبارات !
• ليکوال: صمد خان غرپه لوګر کې د اربکيانو روان ناورين
• بقلم نادر ظهیرچرا درافغانستان نیروهای ائتلاف توسط سبزها بقتل میرسند ؟
• انجینر نصرالله( نصرت) خانه خالی ملت چه وقت پرخواهد شد
• نویسنده: مهرالدین مشیدادارۀ کشور به تدبیرو کیاست نیاز دارد، نه به احساسات و شتابزده گی ها
• عبدالحی نزهتنشست آیندهء قطربا پیامد های خطرناک
• به قلم الهه افتخارمردم افغانستان به سر در گریبان خود کردن ضرورت دارند!
• اسدالله جعفریسال نو، سال وداع با همه ی بدی ها است
• فرهاد با ادامه وضع موجود نمیتوان به آینده باثبات امیدوار بود
• لوی افغانامریکا ته مصؤنیت ورکولو باندی به فکر وکړواما څه غواړو!
• میرعنایت الله آشفته از چه باید کرد گذشت، بهتر است بگوئیم چه میشود؟
• نویسنده : مهرالدین مشیداشتهای زمســتانی رئیس صاحب کــرزی و هــفت میـوۀ بـهاری
• میرعنایت الله آشفته جنگ زرگری آقای کرزی
• فرزاد رمضاني بونشجبهه بندي هاي انتخاباتي و چالش هاي فراروي انتخابات رياست جمهوري در افغانستان
• دکتور طاوس وردک چشم اندازانتخابات ریاست جمهوری افغانستان
• عزیزه عنایت خروج عساکرنا توازافغانستان !
• فرهاد بدون درک حقیقت صلح و ثبات واقعی تامین نمیشود
• غلام مصطفی بیدار تحلیلی بر سخنپرانی اخیر کرزی صاحب
• ع باغبان قانون وقانونیت در دوره حکومت انتقالی وریاست جهوری حامد کرزی ازدسامبر 2001 الی امروز
• عبدالحی نزهتنگاهی به اوضاع کنونی افغانستان
• میر عنایت الله سادات مقدرات جیواستراتیژیک
• سرلوڅ مرادزید جګړې نويلوبغاړي او د افغانستان زوړ لوبغالی!
• فرهاد ختم جنگ به برخورد واقعبینانه نیاز دارد
• میرویس جوادد ایران د پاڅون بریا او په افغانستان کې لاسوهنې
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعیدافغانیبعضی جوانب اجلاس اخیر سران افغانستان و پاکستان در لندن
• قرهاد مصائب امروز ثمره کارهای دیروز
• عتیق الله مولوی زادهحقوق ما دامام العمر ویانفرین ابدی
• اسلا م الدین اندیشهشدار! از رستگاه تا پرتگاه قدمی بیش نیست؟
• نوشته نذ یر ظفر تیکه داران فر هنگ ستیز
• فرهادپیامد کنفرانس علمای اسلامی در روند تامین صلح و ثبات چه خواهد بود ؟
• نویسنده : مهرالدین مشید فلق فروزندهٔ تاریخ در انتظار بلعیدن « دوزخیان» افغانستان است
• سرلوڅ مرادزید لندن غونډه او د پاکستان دستراتیژۍ د بدلون اړتیا
• نصیراحمد – مهمند نګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• برگردان : دوکتورسیداحمد جهش اشغال دایمی افغانستان
• سرلوڅ مرادزی کوم ملي مقاومت؟ د افغان خاورې بربادي، د افغانانو سپکاوی؟
• ع باغبان قانون وقانونیت در دوره حکومت انتقالی وریاست جهوری حامد کرزی ازدسامبر 2001 الی امروز
• نوشته از نصیر احمد صدیقی درگستره فعالیت‌های ائتلاف در خارج از کشور
• الحاج اسرار خواجهبه ارتباط مصوونیتب قضایی به نظامیان امریكا در افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدقهرمانان فساد باید در قانون شکنی ها و با پا نهادن به روی عزت مردم جهان قهرمانتر باشند
• نویسنده : مهرالدین مشیدمصطفی ظاهر با گفتن من ملی خور نیستم به مردم افغانستان توهین کرد
• انجنیر فضل احمد افغان دست آورد ملاقات اوباما و کرزی چه بود
• نصیراحمد – مهمند نګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• نظر محمد مطمئنټولټاکني: آيا د ۱۵٪ خلکو ګډون به د حکومت مشروعيت او ثبات تامين کړي؟
• عبدالحی نزهتپیمان امنیتی امریکا وافغانستان ،چالش ها ودشواری های فرا راه آن
• سرلوڅ مرادزی ISI د طالب جامه کې، د نشنل پارټۍ محوه کیدا غواړي!
• نویسنده : مهرالدین مشیدفساد اداری و غصب زمین بیداد میکند و اما زمامداران کابل فراافگنی میکنند
• عتیق الله مولوی زادهحکمتیار: بار دیگرکشور به حمام خون تبدیل میشود !!
• عبدالسلام (ضعيف)د سولي له پاره شپږ اساسي او مهم قطعيات
• انجنير سيد عبدالقادر دطالبانوپه وړاندي دامريکا دسياست بدلون
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغانيبخشی ازعوامل ادامــﮥ تراژیــــدي
• فرهادپیامد سفر سرنوشت ساز چه خواهد بود ؟
• خوشحال اصفیتعدد احزاب سیاسی در افغانستان
• سرلوڅ مرادزیامنیتي تړون او د افغانستان د امنیت اصلي ستونزه !
• انجنير سيد عبدالقادردپاريس په کنفرانس کښي د طالبانو ملي دريځ
• نویسنده: مهرالدین مشیدبرگزاریانتخابات عادلانه در کشور نه کلید حل نهایی؛ بلکه بخشی از راۀ حل است
• نویسنده : مهرالدین مشیدقوانین حقوق بشری عرصۀ مانور های سیاسی و نظامی امریکا
• فرهادتکرار اشتباه جنایت است
• نصیراحمد – مهمندنګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• غلام مصطفی بیدار احترام به حاکمیت افغان ها یا بازی با اذهان عامه
• عبدالحی نزهتاستراتیژی کهنه با تکتیک های جدید
• الحاج اسرار خواجهانتخابات در افغانستان عزیز
• نویسنده : مهرالدین مشیداین بار نظامیان پاکستانی چراغ سبز را بوسیلۀ طالبان به سوی کابل نشانه گرفته است
• نصیراحمد – مهمندنګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• سرلوڅ مرادزی روشنفکران : جهادي او طالبي مافیا
• ارسالی صمیمیطالبان افغانستان با کسب حداقل نیمی از قدرت در دولت آتی سهیم می‌شود
• سرلوڅ مرادزی طالبانو ته د پښتنو په نوم، تجارت بس دی!
• نویسنده : مهرالدین مشیدفساد روشمند خارجی ها بهانۀ جدیدی برای توجیه فساد ارگ نشینان
• فرهاددیروز تجاوز ‚ امروز تروریزم سناریو فردا چه خواهد بود ؟
• نصیراحمد – مهمندنګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• داکتر سخی اشرف زی سید کاغذکاندید رئیس جمهور آینده افغانستان وهمگرائی سیاسی با جامعه جهانی
• الحاج اسرار خواجهجامعه، دولت و سیاست در افغانستان
• نصیراحمد «مهمند» نګاه اجمالی به حکومت داری ګذشته وچګونګی ایجاد سیستم کادری خوب
• نویسنده :مهرالدین مشیددو معمای مرموز یکی ترسیم منازعۀ افغانستان و دیگری فهرست قاچاقبران مواد مخدر
• حسن پیمانعوامل وانگیزه های عمدۀ قیامها وانقلابهای خودجوش ادامۀ قسمت (6)
• ح. حريفاشغالگران، مُزدوران و مَسير«بُن»؟!
• انجنير سيد عبدالقادر ټولټاکني که دولس دتير وتلو له پاره دريمه امريکايي لوبه
• ع باغبانندای مادروطن !
• فرهادمردم تکرار بازیهای گذشته را غرض بیرون رفت از وضع موجود اثر گذار نمیدانند
• عبدالحی نزهتاژدهای زرد افغانستان وآسیای مرکزی
• ع باغبان هدف ازایجاد شورای مجاهدین چه خواهد بود ؟
• نوشته از ع . بصیر دهزادبررسی اوضاع کنونی و معادله ائتلاف – و حدت در احزاب وسازمانهای چپ
• سلیمان کبیر نوریاستعمار کهن، نباید چون لسان سانسکریت مُرده شمرده شود قسمت سوم
• فرهادپیامد بازیهای ریاکارانه چه خواهد بود ؟
• حسن پیمانعوامل وانگیزه های عمدۀ قیامها وانقلابها ی خودجوشقسمت..(6)
• میرعنایت الله آشفتهخط دیورند باعث ایجاد پشتونستان، بلوچستان وتجزیه پاکستان خواهد گردید !
• يوسفزىدلغمان حکومتي ادارې څخه يوه درنه هيله !!
• سلیمان کبیر نوریاستعمار کهن، نباید چون لسان سانسکریت مُرده شمرده شود قسمت دوم
• عزیز آریانفرنقش قدرت های بزرگ و منطقه در ریختیابی بحران سر در گم متاجیوپولیتیک افغانستان
• محراب الدین مشیدفروزی و فرنود حلقه های شکننده یی در ماجرای مالی کابل بانک
• مجیب الرحمن ساپیامنیتي سند، پوځي اډې؛ هیلې او ننګونې
• مجیب الرحمن ساپید پاکستان – هند سیالۍ او د سولې خبرې اترې
• الف - محشورسر انجام کسی نگفت که مجا هد کیست ؟
• نویسنده : مهرالدین مشیداین آقای شاخدارمگر مردم را کور خوانده است
• حسن پیمانعوامل وانگیزه های عمدۀ قیامها وانقلابهای خودجوش
• نظرمحمد مطمئند کورنۍ جګړي مخنيوی څه ډول کولا شو
• مجیب الرحمن ساپیحقاني شبکه، بندیزونه او پایلې
• فرهادغرض بیرون رفت از وضع موجود به اتخاذ تصامیم بنیادی نیاز است
• سلیمان کبیر نوریاستعمار کهن، نباید چون لسان سانسکریت مُرده شمرده شود
• عبدالحی نزهت عید قربان فاریاب درآتش نمرود
• حسن پیمانفرهنگ ترور
• نویسنده : مهرالدین مشیداین گوسفند ها به چراندن نمی ارزند
• عزیزه عنایت حادثۀ درد ناک ولایت فاریاب !
• سرلوڅ مرادزید سیمې امنیت او د کړکیچ زیرمې
• سرلوڅ مرادزی اداري فساد د افغانانو لومړی دوښمن !
• صدیق رهپو طرزیحال کشور پس از ۲۰۱۴ع.
• حسن پیماننظام مردمسالار فدرالی درافغانستانقسمت چهار
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغاني بخشی ازشباهت ها بین جناب کرزی و نورالمالکی
• عبدالحی نزهتموضع گیری های چالش زا وآیندهء نبرد افغانستان
• جنگ افغانستان 12 ساله شد
• انجنير سيدعبد القادر دښاغلي محمد يار ( يارصاحب ) ليکني ته يوه لنډه کتنه !
• سرلوڅ مرادزیکرزی او مرستیالان يي، افغانان په جنګ اچوي !
• حسن پیمانعوامل وانگیزه های عمدۀ قیامهای انقلابی خودجوش قسمت3-
• فرهادمروری بربخشی از حوادث و رویداد های یازده سال گذشته کشور ما
• نویسنده : مهرالدین مشید خیمه شب بازی های رییس جمهور برای تقسیم قدرت در نظام پدر شاهی کابل
• ارسالی صمیمیچرا دولت مجاهدین ناکام شد؟
• سرلوڅ مرادزی د جګړه مارو په نوم واټونه او څلې د څه لپاره ؟
• نظرمحمد مطمئنسوله څه ډول راتلای شي
• حسن پیماننظام مردمسالاری فدرالی درافغانستان قسمت دوم
• سلیمان کبیر نوریگریستن بر تجاوز و جنگ اعلام ناشدهء 35 سالهء پاکستان بر ضد افغانستان کافی نیست!
• سرلوڅ مرادزی رباني، د جهاد ډوبه او مرموزه څېره !
• انجنير سيد عبدالقادر يرغلګر ځواک او افغان بي ګناه ولس !
• محمد عالم افتخارهوشداری تلخ اما حیاتی و مماتی به همدینان مسلمان!
• نویسنده: جمیل شیرزادطالبان جهان را به دو بلاك تقسيم مي كنند
• عبدالحی نزهتاستراتیژی عریان واهداف پنهان
• اسدالله جعفریدشمـنی ملـیت ها فاجعه ی بزرگی در افغانستان است. « شهید اقالیم قبله بابه مزاری»
• عبدالو کیل کوچی از تاریخ چه آموخته ایم
• سرلوڅ مرادزی رسنیزه جګړه ،عبدالصبور اودعثمان کمیس
• محمد شفیق صادقد کنړ سیند د کړکیچ اصلي لامل او د راتلونکی پوله
• عطا احمدىتغيیرات جديد درتيم حامد كرزى براى مرحله نهايي چور!
• حسن مسروریازدهم سپتامبر و پیامدهای آن در افغانستان
• لیکونکۍ : پوهندوی دکتور طاوس وردک آیا زور زیاتۍ په افغانستان کې پای لري ؟؟؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغاني نگاهی به بخش از بحث های سرگیچ و نا آرام کننده
• بقلم افراسيابارگ کابل و بازی با کارت سوخته ء « مجاهدين »!
• سرلوڅ مرادزی مزارکې ایراني واټ د ملي شخړې په موخه !
• دوکتور اصغر خیل «منګل»په بهر کې د افغانی روشنفکرانو د ټولنې د طرحی په اړوند څو لنډی خبرې
• څیړونکی لیګوال : نصیراحمد مهمندپه افغانستان کی موجوده اداره جوړښت دمصایبوعلت العلل دی
• سرلوڅ مرادزی د ۹۰ لسیزې کورنۍ جګړې څخه ولې عبرت نه اخلو؟
• نوشته شده توسط - عبدالسلام احمدی مقیمعوامل عمده بحران در کشور و راه های بیرون رفت
• ارسالی صمیمیطالبان در آرزوي خلاصي از القاعده
• عبدالحی نزهتنیمروز آمیخته در خون و آتش
• انجنیر خلیـل الله روؤفـیسراسیمه گی نظام حاکم درجهت بقای قدرت
• سرلوڅ مرادزی مزار کې ایراني واټ او پر نیمروز د ایران یرغل
• سلام خاندپردیو په نامه دواټونو نومول خیانت دې
• نویسنده : مهرالدین مشید قدرت که آبرو ببرد سنگ گونه بر زمین رهایش کن
• عبدالحی نزهتبازهم در بارۀ سال 2014
• نظرمحمد مطمئنمعتصم آغاجان او سياسي هڅي
• سرلوڅ مرادزی د پنجاب بریدونه او بلخوا د نظارشورا ګواښونه
• نویسنده : مهرالدین مشیداین گوسفند ها به چراندن نمی ارزند
• ولی محمد «نورزی » داولس مشر فرمان داداری فساد او رشوت مخه نشي نیولای؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغاني کدام موضوع اولویت دارد و درمورد چه باید اولتر نوشت؟
• سرلوڅ مرادزی نوي حالات او د پنجاب زړه لوبه
• عزیزه عنایت افغانستان و جنگهای تحمیلی !
• سرلوڅ مرادزی یوولس کاله دوکه او مصلحت، دوه کاله ریښتیا او قاطعیت !
• ولی محمد «نورزی»فساد د فساد لپاره لاره پرانیزې!
• سرلوڅ مرادزی نظارشورا بیا د پنجاب په غیږ کې
• دوکتور علوم جلال بايانیکلوخ انداز را پاداش سنگ است
• منصوراحمد زیاعتراضات برای اصلاح
• انجنیـر خلیـل الله رووًفـیآیا میتوان انگیزهً دفاع مقدس را در اردو هسته گذاری کرد ؟
• عبدالحی نزهتنشست سه جانبۀ کابل تصادفی بود؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغانينمونـﮥ مشخص ازمداخلات نادرست حاکمیت کابل
• سرلوڅ مرادزی د نړیوالو مرستې او د مدیریت نویتوب ته اړتیا
• عنایت الله پویان بډې ـ رشوت ـ اداري پسات
• عطا احمدىقيام هاى مردمى ويا تولد يك گروه ديگر شبه نظامى؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغاني مکثی بر بعضی جوانب اطلاق نام «غیب گویی» برتحلیل سیاسِي
• عبدالحی نزهتگسترش فساد و بحران ناشی ازعدم اراده است
• فخرزادغرض ببرون رفت از وضع موجود به برخورد صادقانه نیاز است
• عطا احمدىافغانستان پانزدهمين كشور از متحدان اصلى امريكا اعلام گرديد
• ننګیالی - بڅرکیدافغانانو ستونزي په راتلونکووختونوکي
• عطا احمدىقيمت 24 پاكستانى يك ميليارد دالر و از 24 افغان 48000 دالر معامله ميگردد!
• سرلوڅ مرادزی د افغانستان په ضد، پاکستان په څو جبهو کې
• پنداشت خلیل نجاتمقایسهٔ ثبات وتشنج در سرحدات شمالی وجنوبی افغانستان
• محمداسحاق فیاضافغانستان، تجربه ششمین دولت ناکام در جهان
• محمداسحاق فیاضخشونت، فساد و بی عدالتی عامل دولت درافغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدنگرانی مثلث شیطانی به مثابۀ نمادی از آتش، خون و سرمایه
• ح. حريفپيمان تداوم اشغال و گسترش بی ثباتی!
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغاني آیا حاکمیت کابل با مصلحت ګرایی وداع کرده ميتواند؟
• حسن پیمانافغانستان نباید بیش ازاین درگرودسائیس شوم پاکستان باشد
• سرلوڅ مرادزی د ترهګرو په تړاو د پاکستان تازه ناندرۍ
• ولی محمد« نورزی »د اولس مشر ډیري خوږي خبرې ولې د عمل نه لیري
• نویسنده : مهرالدین مشید اظهارات رییس جمهور برای محوفساد ضرب زبانی بیش نیود
• سرلوڅ مرادزی لټ دولت او خونړي ترهګر
• سرلوڅ مرادزی اداري فساد او د کرزي ستونزې
• میرعنایت الله ساداتثبات افغانستان، امنیت منطقه و رسالت افغانها
• تتبع و نگارش:امان معاشر ، خبرنگار آزادمیگویند: جنرال دوستم مانع آغاز کار استخراج نفت حوزه شمال شده
• سرلوڅ مرادزیافغانستان، سیمه کې د پیوستون په لامل بدلیږي
• خلیل نجاتافراد‌‌‌ تصادفی در احزاب مترقی
• نویسنده : مهرالدین مشیدرویکرد زمامداران ایران در افغانستان شخصیت امام خمینی را جریحه دار کرده است
• رسول پویانضرورت گذار از هرج و مرج به جامعۀ مدنی در افغانستان
• سرلوڅ مرادزیفساد او ترهګري : کرزی لالا او ملاعمر اخوند
• محمد عالم افتخارمن؛ از اقدام خانم سیمین بارکزی حمایت و بر آن مباهات میکنم!
• فخرزادختم جنگ در کشور به بر خورد واقعیبینانه نیاز دارد
• نورمحمد غفوریجبهه او ائتلاف
• بست باستان کی رییس جمهور آینده خواهد بود؟
• سرلوڅ مرادزی د جګړې د کورنیو لاملونو د حل وخت رسیدلی
• انجنير سيد عبدالقادردافغانستان داوسني لانجي دسياسي حل ميکانيزم !
• نویسنده : مهرالدین مشیدنباید بیش از این بهای فساد دولتی و غارت مافیای جهادی را مردم افغانستان بپردازند
• سلام خانپاکستان دهیځ هیواد خوښې وړ شریک نه دئ
• محمد اسحاق فیاضاجلاس شیکاگو:آغاز یک ماموریت جدید در افغانستان
• سرلوڅ مرادزی د شیکاګو کنفرانس او د افغانستان راتلونکې
• رحمت اله رواندشیکاګوغونډه او په باب یی مختلف غبرګونونه
• نویسنده : مهرالدین مشید افغانستان به قیادت بدیل٬ مصلح و بدون منازعه نیاز دارد
• محمداسحاق فیاضبازهم پیام خونین طالبان برای شورای عالی صلح
• سرلوڅ مرادزیپه تورتم کې د پښتنو د ساتلو هڅې !
• شکیب اظهار تاسف فرید مزدک را چه پنداشت؟
• تحليل : دوکتور علوم جلال بايانیبــه مـرگ بـگيـــر تا بــه تب راضـــی شــــــــــــــــــــود !!
• رحمت اله رواندایران سفیرپه افغانستان کې نفاق ته لمن وهي
• انجنير سيد عبدالقادرستراتيژيکي تړون ( دوامداره جګړه ) که سياسي حل ( دوامداره امن ) !
• مجیب الرحمن ساپی رحماني؛ د سولې قرباني
• اسدالله جعفریجبهه ملی وراه دشوار مردم سالاری
• کوچی مساپراظهارات شرمساری فرید مزدک با خبرنګار بی بی سی؟
• سرلوڅ مرادزی د تړونونو په وړاندې د ګاونډیو د غچ ګواښونه
• سلام خانرئیس مشرانوجرگه: رهبران ایران دیوانه اند
• تحليل : دوکتور علوم جلال بايانیشبکه تروريستی جلال الدين حقانی از کدام آبخور تغذيه ميگردد
• محمد اسحاق فیاضدایره های نفوذ طالبان و چاره اندیشی حکومت
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعیدافغاني باز هم یک حزب جدید
• محمد یعقوب هادیازدهلیز «فیس بوک» تا رادیوی بی بی سی
• شبيراحمدمخالفين يا ملي وسلوال مقاومت؟ استاد تره کی
• فواد احمدیار متاسف و شرمنده بودن مزدك چى دردى را دوا ميكند؟؟؟
• عبدالحی نزهتامضای پیمان استراتژیک باامریکا
• سرلوڅ مرادزی ستراتیژیک تړون، د ننګونو او ګواښونو په وړاندې غبرګون
• تحليل : دوکتور علوم جلال بايانی پيش منظر و پس منظر روابط افغانستان با کشور ترکيه
• سید احمد ضیا نوریحقیقت
• سرلوڅ مرادزی د بن لادن د وژنې د لومړی کال په پلمه
• نویسنده : مهرالدین مشیداز تجلیل جهنمیان تاریخ کاست و برهرچه باشکوهی محاکمۀ آنان افزود
• انجینیر جمشیدی تحول ٧ ثور
• فخرزادمردم خواهان ختم تسلط شیفته گان زور و زر در کشور میباشند
• رحمت اله روان خون بیش از هفتاد هزار باشنده کابل بخشیده نه می شود
• محمداسحاق فیاضبهار و افزایش رقص گلهای کوکنار
• مجیب الرحمن ساپیسوله او د همکارۍ غوښتنه
• سرلوڅ مرادزی د غزني پېښې او د طالبي ډنډورچیانو تازه رسوايي !
• محمد عالم افتخار از «عصر طلایی اسلام» تا عصر «بازی شیطانی» با اسلام
• سرلوڅ مرادزی افغانستان کې د پاکستان دایمي موخې
• نویسنده : مهرالدین مشیدطالبان با چراغ سبز و سرخ نشان دادن ها بازی گر اصلی هستند
• محمد اسحاق فیاضسایه های روانی نفوذعوامل طالبان درداخل نیروهای مسلح
• عبدالحی نزهتحوادث اخیر کابل رد شورای صلح
• دوکتور صلاح الدین سعیدی آی اس آی درعقب حملات تازه درافغانستان!
• رحمت اله رواند ستراتيژيک تړون پر وړاندې لاهم خنډونه پراته دې
• بهارهء سیه دلاننوشته نذ یر ظفر
• محمد عالم افتخاربرو ؛ قوی شو و اسرار اقتدار ؛ آموز که در نظام طبیعت؛ ضعیف پامال است!
• سرلوڅ مرادزی ایا ځانمرګي بریدونو ته، ملي مقاومت ویلای شو ؟
• بقلم : احمد عارفیکرزی ، اسپنتا و پیمان استراتیژیک
• مجیب الرحمن ساپی ځانګړي عملیات او ننګونې
• سرلوڅ مرادزی ستراتیژیک تړون پرسر، د زرګري جګړې پای
• رحمت اله رواند افغانستان د جګړی حل په قطر کی نه بلکی په پاکستان کی ده
• فخرزادمردم از ناحیه ناتوانی قوای مسلح بخاطر دفاع از آنان نگران میباشند
• ارسالی صمیمیدهان دوزخ برای بلعیدن «اشرار» همیشه چاک است
• سرلوڅ مرادزیطالبان او شرګډي روشنفکران !
• محمد عالم افتخارآنچه باید افغان ها از آن بترسند؛ ترس از «دانستن» است!
• رحمت اله رواند احمدی نژاد څرګندونې دافغانستان په چاروکی لاسوهنه ده
• نوشته نذ یر ظفراستعفا یا قهر
• سلیمان کبیر نورینگرانی ملی آقای وحید عمر و حلقه اساسی زنجیر مبارزه و سیاست
• مجیب الرحمن ساپی القاعده او په افغانستان کې د امریکا شتون
• محمد اسحاق فیاضسازمان ملل و نقش های جدید سیاسی در کشور
• مجیب الرحمن ساپی بګرام زندان او ننګونې
• رحمت اله روانمردم افغانستان از جنگ خسته شده اند و خواهان صلح میباشد
• سرلوڅ مرادزی د طالبانو وحشت، د نظارشورا د چړچو د دوام لامل
• کوچی مساپرعملکرد دولت افغانستان و بازی با خون بی ګناهان!
• رحمت اله روانامریکا دخپلی ماتی غچ اوس له بیګناه افغانانو ځخه اخلې
• محمد عالم افتخاراز جهالت «علما»ی دربار کابل تا کهنه درد سرطانی در پیکر اسلام
• فخرزادآفتاب به دو انگشت پت نمیشود
• سرلوڅ مرادزیافغانستان حق لري، ترهګر پاکستان کې وټکوي
• محمد اسحاق فیاضجشن نوروز، پارادوکسی از شادی و هراس
• سلیمان راوشجامعه را باید به نقد گرفت
• محمد عالم افتخارادامهء رسوایی توطئه ها و توطئه گران در «بازی شیطانی»
• محمداسحاق فیاضمذاکرات امریکاوطالبان، خواسته ها ودیدگاههای متفاوت
• نویسنده : مهرالدین مشیددولت مقتدر ملی و منافع ملی نه در يك دولت فاسد با اقتدار ضعيف
• واحد حکیم زاده صلحجوخا ستگا ه ها از وضیعت مثشنج
• سرلوڅ مرادزی بیا هم افغاني غمیزه !
• محمد عالم افتخارمردم افغانستان؛ زیر دست و پای بازیگران «بازی شیطانی»
• قیوم بشیرکجاست برادر بزرگتر؟!!!
• سلام خان امریکايي پوځیان داسي جنایتونه کوي چې سره پوځ نه وه کړي
• عبدالحی نزهتافغانستان در متن بحران
• لیکونکی: ولی محمد نورزیځنې افغانان ولي دخپلي خاوری دښمنا ن دي
• فخرزادملاک حقیقت عمل است
• محمداسحاق فیاضتدوین استراتژی دراز مدت ملی و ضرورت روشن اندازی بیشتر
• سلام خانبالاخره افغانانو ته د امريکايي زندانونو د سپارلو موافقه لاسليک شوه
• پارلمان و حکومت درتعامل دیرهنگاممحمداسحاق فیاض
• انجنیر خلیـل الله روؤفیکیها شرمسارتاریخ اند ؟
• محمد اسحاق فیاضاستخبارات، موفقیت نسبی وضرورت تغییر ساختاری
• محمد عالم افتخار مقدسات ما ؛ چالش ها ، کنش ها و درس ها
• عبدالحی نزهتعلل بحران و راه بیرون رفت از آن
• کوچی مساپرد قلم الدین رنګارنګ تلویزیونونه
• سلام خانایران او پاکستان دافغانانو له احساساتو ناوړه استفاده کوي
• محمد عالم افتخار خانه بن لادن تخریب شد ولی لانهء بن لادن چطور؟!
• محمدعارف عرفان چشم اندازنقش رهبران پیشین حزب دموکراتیک خلق افغانستان دربسترزمان
• سرلوڅ مرادزی ښه حل لار ، د مرکزي دولت پیاوړتیا ده
• عبدالحی نزهتبن بست مذاکرات سه جانبهء اسلام آباد
• مجیب الرحمن ساپیدرې خواوې او درې شرطونه
• عزیز آریانفرپیشگویی های راهبردی در باره ساختار آینده نظام در کشور
• محمد عالم افتخار«بهار افغانستان» در زمستان اسارت ایدئولوژیک پاکستان؟؟!
• سرلوڅ مرادزی ښه حل لار، د مرکزي دولت پیاوړتیا ده
• فخرزادتکرار اشتباه جنایت است
• محمد اسحاق فیاضتجربه دموکراسی در فضای رقابت های منفی
• نبی حیدری معلم مظاهر عدم پیگیری ونوسانات در سیاست خارجی افغانستان
• بقلم - دوکتور جهش ایدیولوژی ملی؛یا نظرات و راهکار های مشترک برای ملت بودن
• محمد عالم افتخار«بهار افغانستان» در زمستان اسارت ایدئولوژیک پاکستان؟؟!
• عبدالحی نزهتمسئلهء هستوی ایران وبحران افغانستان
• میرمحمدشاه رفیعیشب نامه سایتی وغیرت افغانی
• فخرزادچیزیکه عیان است چه حاجت به بیان است
• محمد اسحاق فیاضسرنوشت مبارزه با فراطی گری چه می شود؟
• حسن پیمانانگیزه ها بسوی مردمسالاری
• عزیز آریانفرسپهر تیره و تار افغانستان پس از 2014
• نویسنده : مهرالدین مشیدجنایتکاران در پشت دیوار های آهنین قدرت از چنگان عدالت فرار کرده اند
• بصیر دهزادجلسه حقوقدانان افغان در اروپا
• عزیزه عنایت اوضاع افغانستان درارتباط به اوضاع جهان !
• سرلوڅ مرادزی افغانان له پاکستانه د ژمنو پلیتوب غواړي
• لیکونکی : ولی محمد نورزیکرکه، نفرت ، تعصب اوکینه ولی د انسا نانو په منځکي ناوړی اغیزی لري.
• سرلوڅ مرادزی نوی کال او نوی فرصتونه
• سرلوڅ مرادزی د تړونو لاسلیک د ملي پرمختیا لوري پرانیستل
• محمد اسحاق فیاضناتو: افزایش ترور شخصیت ها و کاهش نسبی خشونت ها در افغانستان
• میرعنایت الله ساداتاحیای ملوک الطوایفی
• نویسنده : مهرالدین مشیدبیش از این رزمندهٔ گمنام آزادی را باید ستود
• قانون پخپله د قانون جوړونكو لخوا تر پښو لاندې كېږي
• محمد اسحاق فیاضپارلمان، عبور از یک سال پرتنش
• عبدالحي نزهتتشديد جنگ استخباراتي در افغانسستان
• ح . ميلاددهۀ هشتاد و حراست حقوق شهروندان کشور
• رحمت اله روانپاکستان دداخلی شخړو ډګر ته د داخلېدو په حال کې دی
• علی رمضانی: کارشناس مسائل سیاسی افغانستانیکجانبه گرایی امریکا در مذاکرات صلح با طالبان
• فخرزاددروغ پراگنی ها تا به چند؟
• مهرالدین مشید روحانی نمایان مزدور چون کابوسی بر عزت و وقار افغان ها سنگینی می نمایند
• حسن پیمانروشنفکر ازپدیده های بازدارندۀ همسوئی چگونه متأثر میگردد
• نوشته : ع. بصیر دهزادگذار از پروسه های فرسایشی به همسوئی های عملی و ممکن
• سلام خانپه قطر کی دطالبانوددفتر پرانيستل د تسليمېدوپه معنا نه دې
• سرلوڅ مرادزی د ازادۍ پتنګان ولې د ډیورند دیوال نه ړنګوي ! ؟
• محمد اسحاق فیاضوقتی طبل جنگ و صلح یکجا به صدا در می آید
• داکترآرینکنگره ((متحد ملی(( ماتم بزرگ سیاسی نیست
• سلام خاندجرمنی دکنفرانس مهمه موضوع دطالبانو سره دخبرو په باب وه
• Najibullah Joya تاریخ از دو دوره سلطنت اقایی کرزی و نقش اوباما قضاوت خواهد کرد...؟
• فخرزاد مردم افغانستان از تکرار تجربه خونین دو دهه گذشته سخت نگران میباشند
• سرلوڅ مرادزیروان کال ، موږ چیري یوو او چیري ځو !
• محمد همایون سرخابی آیا کنفرانس بن دوم با ایجاد دفتر طالبان در قطر ربطی با یکدیگر دارند؟
• آصفه صبانگاهي به جريانات جاري كشور
• رسول پویانگسترش انارشیزم مافیایی بجای نظام سیاسی در افغانستان
• عبدالصمد ازهرآیا یادداشتهای ذیل گمانه زنی اند یا حقیقت؟
• محمد اسحاق فیاضیک بار تجربه در دموکراسی کافی است!
• عبدالحي نزهتچراغ سبز براي پاكستان
• سلام خانچې طالبان مو دښمنان نه دي، نو ولې یي وژني؟
• عزیزه عنایت ایجــاد دفتر سیاسی طالبان در قطـر !
• محمد عالم افتخاریاد داشت هایی بر طالب دوستی «جامعه جهانی» و موارد مرتبط
• سرلوڅ مرادزید شمالټلوالې استحاله په ملي ټلوالې
• نویسنده : مهرالدین مشید مسؤولیت گریزی های رییس جمهور در جایگاهٔ بابای ملت
• سرلوڅ مرادزیدولتي اداره غښتلي څنډنې ته اړتیا لري
• حسن پیمانمکث کوتاه برسرمهمترین پدیده های بازدارنده ی که وحدت وهمسو یی رااسیب پذیرمیسازد
• مجیب الرحمن ساپی پر افغانستان د فشار نوې آله
• رحمت اله رواندافغانستان خلګ د سني او شيعه په نوم نه سره بيليږي
• محمد عالم افتخاربن 2 – مفتضحانه ترین کنفرانس بزرگ جهانی
• نویسند: مهرالدین مشیداز بن اول تا بن دوم؛ آغازی اشتباه آمیز و فساد آلود و پایانی بی سرانجامی ها
• سرلوڅ مرادزی ایا د کرزي اداره د فساد په وړاندې د مبارزې اراده لري ؟
• عبدالحي نزهتافغانستان كشور فاقد استرا تژي!
• نوشته : اسد محسن زادهنیمـرخ دیگـر بــن
• نویسنده: دکتور شهیرنثاریادامه فساد گسترده در کشور وسایه شوم آن بر تهعدات جامعه جهانی درکنفرانس بن ؟
• مجیب الرحمن ساپی کابل د آی اس آی په لاس دویمه کربلا
• سرلوڅ مرادزیدوهم بن او د افغانستان بیا ځلیدا
• سلیمان کبیر نوری«بن» ها و تداوم بن بست ها در افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدمقدرات این شیر و این جنگل مانند اشکی بر مژگان امریکایی ها سنگینی دارد
• سرلوڅ مرادزیدوهم بن کې نه ګډون به، پاکستان نور هم ګوښه کړي !
• رحمت اله رواندبن دوهم کنفرانس دافغانستان لپاره ښه موقع او فرصت دې
• ننګیالی بڅرکیلویه جرګه پایته ور سیدل خو لاسته را وړنه یې نه لرل
• سرلوڅ مرادزید افغانستان په ګټه تاریخي فرصتونه
• انجنیر فضل احمد افغانلویه جرگه عنعنوی مشورتی و آینده مادروطن عزیز ما افغانستان
• سرلوڅ مرادزیجهادی،طالبي امارت یا عصري دولت ؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعیدافغانی دودیزه مشورتي لویه جرګه که یوه بله دوکه؟
• جمعه خان صوفيانګريز مونږبې نومه نه بلکه نامداره کړو
• سید احمد ضیا نوریاز لویه جرگه تا لویه جگره
• نبی حیدری معلمراه حل پیشنهادی معضله افغانستان
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعیدافغانیلویه جرگۀ عنعنوی مشورتی / دودیزه مشورتي لویه جرګه
• نویسنده : مهرالدین مشیدمزدوری برای ایران و پاکستان هر چند مقدس هم توجیه شود، ننگین و زیانبار است
• رسول پویاننگاهی به چگونگی لوی جرگه در کابل
• سرلوڅ مرادزی لویه جرګه د ډېرو پر مخ کلکه څپېړه
• مجیب الرحمن ساپیدودیزه لویه جرګه که حکومتي لویه جرګه؟
• مهرالدین مشید بهـــار عـــرب در شـــگوفایی است و امــا در خراســـان کهـــن باد هــای خســته می وزد
• دوکتور جهشقرارداد استراتیژیک یا ستهء معاملات فروش خانه !؟
• سرلوڅ مرادزی ستراتیژیک تړون او د پنجاب د نازولتوب پای
• نجیب الله جویاتخلف و تقلب از کجا تا به کجا!
• عارف امید به آنهاییکه از جهادوجهادی ها میګویند
• متن کامل همکاری های ستراتژیک بین افغانستان و امریکاانجنیر فضل احمد افغان
• جمعه خان صوفيانګريز مونږبې نومه نه بلکه نامداره کړو
• سلام خاندستراتیژیک تړون پر۹۰سلنه موادو موافقه شوی ده
• محمد عالم افتخار«پاکستان»؛ اسرائیل و « افغانستان ...» فلسطین کمیته 300 است !!
• سرلوڅ مرادزید پنجاب پټې اوښکاره بلاګانې !
• محمد عوضپهلوان زنده خوش است
• نویسنده : مهرالدین مشید ظرفیت های ملی و بستر های فرهنگی و شکننده گی گروهی و بستر های سیاسی
• سرلوڅ مرادزی بیا هم د جنرالانو په ژبه خبرې!
• عزیز آریانفرافغانستان بزرگترین بازنده بازی جیواکونومیک در منطقه
• سرلوڅ مرادزی کرزي د رسنیو پام له پنجاب څخه د ځان په لور واړوه !
• انجنیرعمر محسن زادهاین همه هیاهو بخاطر چیست ؟
• سرلوڅ مرادزی ایا پنجاب به د افغانستان او سیمې په اړه ستراتیژي بدله کړي ؟
• نادرکارگر صدیقیجنایات امپریالیزم امریکا وصهیونیزم اعزرائیل علیه کشور های اسلامی
• محمد اسحاق فیاضناتو، تغییر جغرافیایی عملیات های نظامی علیه طالبان
• مجیب الرحمن ساپیخدا نا کرې اګر کبي بي پاکستان اور امریکا کې جنګ هو ګيي تو هم پاکستان کې ساتهـ هونګي
• احمد سعیدیمکثی بر فتوای اخير شورای علمای کشور
• محمدنبی عظیمیپدیده فرار در ارتش افغانستان
• سرلوڅ مرادزی ولې پښتانه او طالبان یوبل سره اخښل کیږي؟
• داکترآریننیروی ما در وحدت ماست
• محمد همایون سرخابیچرا پاکستان از بدو پیدایش با حکومت ها و مردم افغانستان خصومت میورزد
• عزیزه عنایت دولت افغانستان و تصمیم گیری مذاکرات !
• محمد عارف عر فان رازهای نا گفتهء تو طئه سقوط نظام دمو کرا تیک ودرس های زهر آلود تاریخ در افغا نستان
• زبیر شیرزادسیاست و تفکر واحد و وحدت عمل
• محمداسحاق فیاضآیا مردم افغانستان مستحق قحطی است؟
• رحمت اله رواندپاکستان آی،ایس،آي نه غواړی چی په افغانستان کی سوله راشی
• محمد عالم افتخار آسیب شناسی ی سیاسیون و رهبران در افغانستان معاصر
• سرلوڅ مرادزیپنجاب غواړي وخت سپما کړي !
• فخرزادمبارزه با ترورسیم وسیله است یا هدف ؟
• محمداسحاق فیاضعملیات منظم نظامی،عامل تضعیف طالبان وتقویت اردوی ملی
• الهه افتخارمردم افغانستان ازهمه اولتر به بازسازی تفکر شان ضرورت دارند !
• نویسنده : مهرالدین مشیدپاکستان در حمایت از تروریزم منافع استراتتژیک و حیاتی خود را دنبال میکند
• جیحونازطرح تو طئه آمیز مصالحه ما سکو تا طرح دسیسه آمیز مصا لحه واشنگتن درافغا نستان
• سرلوڅ مرادزی مذهبي توندلاري د پنجاب او ایران د یرغل غشي !
• محمد عارف صخرهسپتامبر سیاه با دستان الوده بخون اجیران آی اس آی رقم خورد
• ولی محمد نورزید افغا نستان د جمهوری ریاست ارګ د جنازو او فاتحو مرکزشو
• سلام خاندافغانستان په ټولو ترورستی پیښو کی دپاکستان لاس دې
• قیوم بشیر ریش از من و اختیارش بدست قاضی غلام !
• عزیزه عنایت افغانستان در تلاطم آشوب
• سلیمان کبیر نوریخواب یا خیانت ننگین دولتمردان افغانستان
• محمد عالم افتخارترور ربانی؛ یعنی که «بالاتر از سیاهی هم رنگ» هست!
• محمداسحاق فیاضطالبان وارد عرصه دیپلماسی می شوند
• سرلوڅ مرادزی نظارشورا ولې د مقاومت او جهاد لوبه توده ساتي ؟
• با رفیق هدایت حبیب گران ارج
• محمداسحاق فیاضقلب کابل چگونه لرزید؟
• محمد عوضكرزي غواري چه پر قدرت پاتي شي
• رحمت اله رواندسیپتمبر (۱۱ ) له لسو کلونو وروسته
• لیکونکی : ولی محمد نورزیپه افغانستان کي لس کلنه دیموکراسې اودکرزی دواک او قدرت چاري
• محمد اسحاق فیاضنشست چهارجانبه؛ خواسته ها و اهداف دراز مدت
• محمدنبی عظیمی آیه های یأس
• سرلوڅ مرادزی ستراتیژیک تړون : دایران او پنجاب نهیلي
• انجنیـر خلیـل الله روًوفی بهـــای بحرانیـــکه به انفجـــار نزدیکـــش ســـاخته اند، کیـــها بایــد بپــردازند ؟
• داکترآرینبه بهانه ای کنفرانس بن دوم
• زلمی خلیل زاد اوضاع منطقه و جهان بهتر از هر وقت دیگر به نفع افغانستان است
• رحمت اله رواندستراتیژیک تړون په باب په لوړه کچه ناسته تر سره کیږې
• جلال پیروز سلام به سروران اسلا م درافغانستان امروز !
• محمداسحاق فیاضاربکی ها، دستآوردی با نتیجه معکوس
• مجیب الرحمن ساپی تر ۲۰۲۴ کاله د امریکا شتون او زموږ اندېښنې
• نویسنده : مهرالدین مشید وکلای برنده و بازنده سر دل مردم افغانستان ریخته اند
• عبدالوکیل کوچیبسوی تحکیم وحدت و تعهدات آرمانی
• سلام خاندپارلمانی دانتخاباتو دستونزی دحل په باب دملګرو ملتونو دسازمان طرحه
• دوکتور صلاح الدین سعیدی - سعید افغانی فهم من از فرمان رئیس جمهورمبنی بر ارجاع حکم محکمه به کمیسیون انتخابات
• دکتور اصغرخیل منگلوحدت ملی منطق بقا و پيشرفت افغانستان
• علی رستمیامید که ناامید شد!
• رحمت اله روانبرگزاری کنفرانس دوم بن بدون حضور مخالفان ناکام است
• محمد عار ف عر فان پژواک های تلخ رو یا های جدای طلبا نه در حزب واحد
• نوشته از ع. بصیر دهزاد آینده نگری، گذار از دیروز بر واقعیت های کنونی جامعه افغانی
• سلام خاند پارلمانی ټاکنو په باب دولسمشر حکم ګونګ او پیچلی دې
• مجیب الرحمن ساپی د بن دویم کنفرانس او د طالبانو نه ګډون
• سرلوڅ مرادزی ستراتېژیک تړون او د اووه سرو بلاګانو راټوکېدل
• عبدالحی نزهت افغانستان بن بست نظامی سیاسی
• محمد اسحاق فیاضکنفرانس بن دو، اما و اگرهایی برای حضور طالبان
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعیدافغانیمکثی بر نوشتۀ نمی دانم کرزی با کې میخواهد صلح و مذاکره کند؟
• سرلوڅ مرادزیترڅو بیا بیا اشتباه !
• محمد عالم افتخاردر قبال «بازی شیطانی» از جناح چپ ؛ باید جداً هوشیار بود !
• محمد اسحاق فیاضنشست های سه جانبه، تلاش های صلح در سایه تعارفات
• نویسنده : مهرالدین مشیدطالبان ابزاری در دست استخبارات پاکستان و امریکا برای بحران آفرینی
• ولی محمد نورزی افغا نان د پا ڼ او پړانګ په منځ کي
• محمد همایون سرخابیافغانستان در آستانه دومین کنفرانس جهانی در بن
• انجنیـر: خلیـل الله روًوفیزندگی ومرگ، قربانی سیاست وثروت
• محمد اسحاق فیاضآیا نیروهای مسلح افغانستان، توان مبارزه با تروریسم را دارد؟
• سلام خان له القاعده سره د ایران له لوری مرسته کومه نوی خبره نه ده
• رحمت اله رواند افغانستان او امریکا ستراتیژیکې اړیکې به د یوې اعلامیې پر بنسټ تنظیم شي
• زلمی نصرتوظایف ما در قبال «کنفرانس بُن دوم»!
• ایمل خان فیضیادامۀ جنگ، تلاش برای دوام حضور امریکا-ناتو در افغانستان
• سرلوڅ مرادزی پنجاب پر وړاندې د افغاني سراسري غورځنګ اړتیا
• عزیزه عنایت انتقال قدرت ازقوتهای ناتوبه اردوی ملی افغانستان !
• نویسنده : مهرالدین مشید دست بحران ساز بعید است تا بحران زدایی کند
• محمد عالم افتخارفجایع قندهار ؛ فلاکت ملی و مسؤلیت لرزانندهء مدعیان «چپ» افغانستان!
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی خطاب به آنهائیکه مصالحۀ سیاسی را نمی پذیرند وبه تعریف رسمی دشمن تأکید دارند!
• محمد همایون سرخابی از سگ شویی در اروپا تا وکالت در شورا
• نویسنده : دکتور شهیر نثاریبیایید اساسات نظام مردم سالاری و دموکراسی را بیشتر ازین به بازی نگیریم !
• فهیم ادأبه کجا سقوط کرده ایم؟
• محمد اسحاق فیاضاجرای­عدالت، حق گمشده برای­عوامل نفوذی­طالبان
• سرلوڅ مرادزی د پنجاب یرغل ، د ناتو چوپتیا او د دولت بېتفاوتي
• نویسنده : مهرالدین مشیدسکوت سنگین کرزی در برابر فساد را تنها خنجر داد می شکند
• سلام خانله طالبانو سره لیدل او خبرې کول کوم ګران کار نه دی
• ليکوال: جګتورن غلام يحيى تندرزرعجم خان باید بښل شوی وه!
• سید احمد ضیا نوری سکوت ننگین
• عزیزه عنایت مداخلات دشمنان درخاک افغانستان !
• انجنیر: خلیـل الله روًوفـیساختارنظام سیاسی کشوربه نظرخواهی مجدد مردم نیاز دارد
• احسان عمرراه پیموده شده را بازنگری کنیم
• نویسنده : مهرالدین مشیدالقاعده و طالبان و آبدیده گی ایده ئولوژیکی آنان در کرهٔ استخباراتی پاکستان
• محمدنبی عظیمی ارتش دولتی و مسأله روحیه نبرد دردوران انتقال مســــــــــؤولیت
• نورمحمد غفوری د نړۍ بډایان او د شتمنیو ویش
• نویسنده : مهرالدین مشید بد نوکر بودن برتر از خوب نوکر بودن در دو گزینۀ راهکاری
• محمد اسحاق فیاضلیست سیاه طالبان از سوی سازمان ملل، به خاکستری تبدیل شد
• محمد همایون سرخابیحاکمیت ننگین در نظام ریاستی چرکین کنونی افغانستان
• عبدالو کیل کوچیدموکراسی واثرات آن بخصوص درافغانستان
• سید نبیل شمیممثالهای چندی ازادامه جنگ در افغانستان ،تروریزم چیست؟
• ایمل خان فیضی پیمان ستراتیژیک: ادامۀ مذاکرات پوشیده و نگرانی ها
• نصیر احمد مهمند افغانانو ته درسوا اوشرمیدلی دښمنانو سرهڅه کول پکار دی ؟
• محمد اسحاق فیاضآیا کنترول امنیت هنوز در اختیار نیروهای امنیتی است؟
• میرعنایت الله سادات خلف انگریز افشاء شد
• سلام خان د افغانستان جگړه د ورځي ۳۰۰ مليونه ډالره لگښت لري
• محمد امین میرزادطالبان، سه تاکتیک جدید نظامی برای گسترش خشونت ها
• محمد اسحاق فیاضبرخی از سران طالبان بازهم بخشیده می شوند
• عزیزه عنایت افغانستان و ناآرامیهای روز افزون !
• نویسنده : مهرالدین مشیدافغانستان در چنبرۀ زمامداران فاسد و رهبران سیاسی اماتور
• انجنير سيد عبدالقادر لوي کندهاره !
• سرلوڅ مرادزی په مقاومت او جهاد سوداګري تر کومه ؟
• داکترآرینتشنج طرح ها، جدی ترین ناقوس خطر برای وحدت ماست
• محمد اسحاق فیاضافزایش 5درصدی خشونت ها بعد از مرگ بن لادن در افغانستان
• رحمت اله روانپه افغانستان کې د تروريستانو فعاليت بهرني لاس وهنه ده
• سرلوڅ مرادزی طالبان له شمالټلوالې ښېګڼه نه لري
• نوشته از ع. بصیر دهزادجامعه افغانی یا تقاطع بینش ها و برنامه های سیاسی
• نویسنده : مهرالدین مشید پاکستان هنوز هم چرخ های نظامی و سیاسی طالبان را به پیش میراند
• محمد اسحاق فیاضوقتی که بیماران نیز قربانی قساوت و بی رحمی جنگ می شوند
• بقلم دکتور جهش بحثی پیرامون استقرار پایگاههای نظامی ایالات متحده ء امریکا درافغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشید ترور اسامه بوسیلۀ امریکایی ها را جشن گرفت یا در سوگ آن نشست
• عزیز آریانفرگره کور پیمان راهبردی با امریکا و چالش های پیش رو
• الف – محشور (( پکه ، دادی هم بله سپکه )(
• ولی محمد نورزی امریکا یا نو افغا نانو ته څه ورکړل
• محمد اسحاق فیاضتشکیل کمیته مبارزه با فساد، راهکارعملی یا چرخش در دور باطل دیگر؟
• احسان عمرراه پیموده شده را بازنگری کنیم
• نویسنده : مهرالدین مشید القاعده و امریکا به مثابۀ دو روی یک سکۀ جنایت برای مردم افغانستان
• الف - محشور )) بن لادن(( تروریست نبود
• سلیمان کبیر نوریملا ضعیفی که در حسرت ملا قوی شدن شارید!!
• سلام خانالقاعده شبکی دخپل مشر وژل کیدل وروسته له شپږ ورځو تا ئید کړل
• نویسنده : کاکوجان نیازیپاکستان دچار آشفتگی سیاسی غیر قابل علاج
• نویسنده : مهرالدین مشید کشتن اسامه کشيدن چراغ سبز پاکستان به امریکا برای بازی تازه با افغانستان
• عبدالحی نزهتقتل اسامه بن لادن در پاکستان
• محمد همایون سرخابی حامیان اصلی تروریزم بین المللی
• ف. بریدیکتیی پاکستان به حکومت افغانستان
• کریم پوپل ستراتیژی کوتاه مدت ودراز مدت اضلاح متحده امریکا در قبال افغانستان و منطقه
• سرلوڅ مرادزی ایا د بن لادن په مرګ ترهګرو ته اړتیا پایته ورسېده ؟
• سرلوڅ مرادزی د افغانانو خبره چې بن لادن پنجاب کې دی ریښتیا وختله
• رستم پیمانپایان اسامه و پایان یک بهانه
• سلام خانبالاخره د اسامه بن لادن مرګ په نړیواله سطح تائيد شو
• محمد اسحاق فیاضزندان قندهار، درامه ای که هیچ کس خم به ابرو نمی آورد
• نویسنده : مهرالدین مشیدعبوسیت آمیخته با خشم فضای کشور را بهم پیجانیده است
• سلام خان د دفاع وزير دې استعفى ورکړي اوویاند یی باید بخښنه وغواړې
• انجنیـر خلیـل الله روًوفـیضرورت تغییربنیادی درسیستم نظام کشور
• نویسنده : مهرالدین مشیداستراتیژی تجزیه طلبانۀ امریکا در افغانستان بیشتر روح اسلام ستیزانه دارد
• نجیبه آرشبدون بازنگری در مصوبات شورای امنیت، تامین صلح در کشور، میسر نخواهد بود
• سلیمان کبیر نوریسند تازه ی انکار ناپذیر محکومیت، بر اسناد پیشین افزوده شد+ فیلم
• محمد اسحاق فیاضشصت درصد افزایش خشونت در بهار خونین افغانستان
• محمداسحاق فیاضعوامل نفوذی طالبان، پاشنه آشیل نیروهای مسلح افغانستان
• سرلوڅ مرادزیپنجاب اصلي لوبغاړي رامیدان ته کړل
• محمد اسحاق فیاضکمیسیون مشترک صلح، تلاش دوجانبه برای نتیجه نامعلوم
• سیدمحمد فرزاد تا کی دروغ ؟
• سرلوڅ مرادزیافغانستان ته د الوتکو ورکړه او د پنجاب منډې !
• نورمحمد غفوریسیاسی حاکمیت او د ملت تر مخ پرتې ستونځې
• نویسنده: دکتور شهیرنثاریچگونگی مدیریت بحران در افغانستان
• محمد اسحاق فیاضتحولات افغانستان در چشم انداز نشست وزرای خارجه ناتودر برلین
• سلام خاند طالبانو تسليمېدل هسې تبليغات او خبرې دي
• فخرزادغرض مبارزه با فساد ‚ به اراده قوی ‚ و همکاری صادقانه ‚ جامعه جهانی نیاز است
• محمد عوض افغان ها سر نوشت خویشرا خود باید تعین نماید
• محمد اسحاق فیاضافغانستان در تحولات نظامی سال گذشته
• محمد اسحاق فیاضافغانستان در تحولات سیاسی سال گذشته
• ولی محمد نورزی د ولسی جرګي د انتخا باتو پر کشا لې د ځانګړي اختصاصي محکمي پریکړي څه شوي ؟
• نورمحمد غفوریدسوله ایز فشار اړتیا!
• سلیمان کبیر نوریفجایع سازمان یافته ی تروریستی در کشور
• محمد یعقوب هادیداکتر نجیب الله یک قتل سیاسی بود؟
• ډاکـــټــــر صـــلاح الــــدیـــن سـعـیـدی – سعـــیـد افــغــانـيپه افغانستان کې حالات، کړکیچونه او د حل ممکنې لارې!
• سرلوڅ مرادزیمذهبي لیونیان د وحشت په عروج کې
• عزیزه عنایت افغانستان و پایگاه دائمی نظامی امریکا
• انجنیر عزیزاحمدپایداری یا وابستگی
• نویسنده : کاکوجان نیازیکاندیدان معترض در جستجوی نخود سیاه
• محمد الله وطندوستوضع موجود و روشنفکران
• کاکوجان نیازیدخالت دروظایف محکمه ی خاص، بحران می آفریند!
• نویسنده : مهرالدین مشیدقبایل آنسوی دیورند آماج دسایس و بستر رقابت قدرت های استعماری قسمت سوم
• فخرزادبخاطر تامین صلح در کشور به مدیریت سالم کاری،حمایت کشورهای منطقه وجهان نیاز است
• ع.رستمی مبارزهء اگاه اختیاری است نه جبر!
• نویسنده : مهرالدین مشید قبایل انسوی دیورند آماج دسایس و بستر رقابت قدرت های استعماری *قسمت دوم
• کاکوجان نیازیسناریوی حضور نظامی امریکا منجر به ایجاد پایگاه نظامی آنکشور در افغانستان خواهد شد!
• عبدالحی نزهتنگاهی به جریانات داخلی ولسی جرگه
• سرلوڅ مرادزیپنجاب او مجاهدین د امریکايي پوځي اډو لامل دي
• محمد عالم افتخارجنایت و اشد جنایت علیه بشریت (مقدمهء دوم )
• رستم پیمانولسی جرگه؛ باز هم درجال جهالت
• ولی محمد نورزیپه افغا نستان کي د فو ځي اډو شتون او ضرورت
• رحمت اله روان ګاونډیو تل هځه کړی ده چی افغانستان کی سیاسی سیالی تر سره کړې
• نویسنده : مهرالدین مشیددنباله روی امریکا از سیاست های انگلیسی کفر سیاسی و جنایت تاریخی است
• رستم پیمانولسی جرگه را خنثی کردند
• محمد عالم افتخارجنایت و اشد جنایت علیه بشریت
• سرلوڅ مرادزی ننګرهاریانو دوښمن اوس هم په کمین کې دی !
• انجنير سيد عبدالقادر دامريکا پوځي دايمي اډي يا داشغال دوهم دګواښونو ډک پړا و!
• کاکوجان نیازیپیامد های سفر آتی رییس جمهور کرزی به لندن
• نصرت شادسه قرن ادبیات رئالیستی روس
• پژوهشی از: سلطان علی کشتمند ترجمه و نقش آن دردانش پژوهی، آموزش و پخش اندیشه های نوین
• انجینر محمود صافیزما کوره ، زما ګوره ، دګلو هاره ښکلی ننګر هاره دښمنان دی په سترګو ړانده شه
• علی رستمیچگونه برای یک حزب متحد ویکپارچه مبارزه نمود!
• نوشته: فهیم اندیشهسلجقوقی؛ چهارمین قربانی در پای قانونی
• خبرگزاری صدای افغان(آوا)ايجاد پايگاههاي نظامي امريكا در افغانستان؛دولت بايد فوق العاده محتاط باشد
• عبدالحی نزهتشورای صلح وواکنش های انفعالی مخالفین
• سلام خاند افغانستان شخړه یوه سوله ایز حل ته اړتیا لري
• رحمت اله روانتازمانیکه افغانها باهم متحد نشوند هیچ اقدام خارجی ها نتجه ندارد
• سرلوڅ مرادزی جلال اباد د دوښمن د سترګو اغزی
• نویسنده : مهرالدین مشید امریکا برای رسیدن به استراتیژی خود از هر خط قرمزی عبور میکند
• فخرزادپیامد بازیهای پشت پرده درکشور چه خواهد بود؟
• فرستنده : بامدادگفتید پایگاه دایمی؟
• اکا دمیسین دستگیر پنجشیریافغانستان به بیطرفی دایمی و غیر نظامی شدن نیاز مبرم دارد
• محمد یعقوب هادیپایگاه نظامی خارجی یا پایمال ساختن منافع ملی ما ؟
• الف - محشور بازی بامنافع و حیثیت مردم و میهن کافیست !
• لیکوال: ولی محمد نورزی د ولسی جرګی د ریاست مقام ته د وکیلانو د پهلوانی او زور آزمایی مسا بقه بیاهم نا کا مه شوه
• نویسنده : مهرالدین مشید جستاری بر پسینۀ فساد زنجیره یی زمامداران کابل
• فهیم اندیشهکشت قانونی در غربال سیاف
• سلام خان نړيواله ټولنه بايد دافغانستان له ګټوسره سم عمل وکړي
• عبدالله رسولیبرای کدامين درد بنالم؟
• رحمت اله رواندخارجی چارواکو دیوه اوبل ضد ځرګندونې افغانستان بحران ته وړې
• محمد عالم افتخارخیانت ، شر ، فساد و قطاع الطریقی در مسند قضا
• انجنير سيد عبدالقادر اوباما بايد دډموکراسي نقا ب له مخه ليري کړي !
• نویسنده : مهرالدین مشید امریکا و بازی بزرگ در کشوری که دشنه مقاومت گلوی هر مهاجمی را شگافته است
• الف - محشور ولسی جرگه یا جهادی جرگه ؟
• سرلوڅ مرادزی لاسپوڅې او ملي ضد ولسي جرګه
• محمد اسحاق فیاضروسیه، حضور مجدد آرام و خزنده درافغانستان
• رحمت اله روانبالاخره پارلمان افغانستان رسماً افتتاح گردید
• سلام خانټول ۵۹ بریالي اعلان شوي کاندیدان په درغلۍ تورن دي
• واحد صلحجو حکیمزاده کلیشه سازی ها و پیکر ترایی
• عزیزه عنایتافغانستان ودشواری های روزافزون !
• نویسنده : مهرالدین مشید مطبوعات سکوی پرش یا توسنی برای هوس رانی های گندیده نیست
• نوشته :آرش آزیشماجرای رقابت برسرکرسی ریاست مجلس نماینده گان
• وزیراوستا کرزی: بجای اصداربیانیۀ مستقل به سفیرایران عذرمیکند
• فخرزادپیامد کشمکش های قدرت طلبی در کشور چه خواهد بود ؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعیدافغانیفـریب و اغواء گری پاکستان درقبال کشور ما پیگیرانه دنبال میشود!
• عطا احمدیمارشال فهيم دست خالى برنگشت و ايران دين خود را بارديگر ادا كرد!
• نوشته از : ع. بصیر دهزاد جستجوی اهداف بزرگ در امکانات کوچک
• سرلوڅ مرادزی ایران د افغانستان په اړه د ګورګین خوبونه ویني
• کابلی والاگلِ خشک به دیوار نمی چسبد
• نویسنده : دکتور شهیر نثاریمسئولیت پذیری ؛ ضرورت جدی در کشور
• ولی محمد نورزی د افغا نستان او ایران اړیکي کومی خواه ته روانی دي
• نوشته نذیر ظفرمهمانان نا خوانده
• سلام خانوسله وال مخالفان په يوه قوم او قبيلې پورې اړه نه لري
• محمد اسحاق فیاضچشم انداز 2014 و سال های سخت و دشوار
• مصلح سلجوقی سازمان شیفتگی ( کاسه لیسی )
• محمد یعقوب هادیسیاست پردازی و نیرنگ
• محمد عالم افتخاردعا به روح پدر بزرگ «جهاد» حضرت نصیرالله بابر
• نویسنده خوشحال اصفی اینده مبهم پس از خروج !
• اسماعیل -- محشور ((ما توانایی نبرد در دو جبهه را نداریم ))
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانیتحولات افغانستان، منطقه وتحلیل های آقای امرالله صالح درمورد!
• محمد عالم افتخار «جنبش چپ »((قسمت ششم و پایانی))
• داکترعمرپو پلسیمای داکتراکرم عثمان در آیینه تاریخ
• سلام خانتوقف تانکر ها ی تیل نتایج سفرمارشال فهیم را زیرسوال برده است
• سلام خانپه تیرو نهه کلونو کی بهرنیانو تنها دخپلو ګټو په باب فکر کړي دې
• مشکل حسابدهی کمک های مصرف شده درافغانستان نویسنده : دکتور شهیر نثاری
• عبدالحی نزهت شرایط دشوار و راه برون رفت از آن
• سلام خاننوی میلادې کال به هم له ستونزو ډک کال وي
• یعقوب هادیآرمانهای حزب دموکراتیک خلق افغانستان جاذبهء جاودان
• رحمت اله روانافغانستان یک سال دیګر مملوازمشکلات و خونین را سپری کرد
• سلام خاندوې نوې نقشې په افغانستان کې د ناامنۍ زياتوالی څرګندوي
• دوکتور صلاح الدین « سعیدی ـ سعید افغانی »دیدگاه درمورد اعلامـیـﮥ مجمع فعالان سیاسی کشور
• ډاکټرسرلوڅ مرادزی مذهبي لیونیان
• داکتر آریندرباره خدمات واشتباهات حزب دموکراتیک خلق افغانستان
• کاکوجان نیازیاظهارات جوبایدن ، جاری شدن جوی خون در افغانستان
• عبدالحی نزهتتخلیۀ بدون قید وشرط افغانستان
• پژوهشگرومحقق ( صباح )آيا پس لرزه هاي تقلب گسترده انتخاباتي ويرانگرنخواهد بود؟؟؟
• پژوهش وتحقيق از ( صباح ) آقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• سلام خانبن لادن بهانه خوبی برای جنګ در افغانستان بوده!
• محمد عالم افتخار«جنبش چپ »(( بخش پنجم ))
• نویسنده: دکتور شهیرنثاریمیزان نیازمندی به تداوم حضور نیروهای خارجی در افغانستان
• سرلوڅ مرادزی نړیوالو ځواکونو د ویستلوغوغا شا ته، د چا لاس دی ؟
• رحمت اله روان دخارجی قواو په موجودیت کی هیڅ کله هم سوله را تلای نه شي
• عطا احمدىكي ها و چگونه بر سرنوشت مردم افغانستان تصميم ميگيرند؟
• محمد عالم افتخار از فارورد پالیسی « جهادی » تا بفرزون « قبیله وی جنوب » در افغانستان !
• فخرزادغرض بیرون رفت از وضع موجود به عملکرد عالمانه و صادقانه نیاز است
• الف - سپید سنگ )) چکری(( هنوز هم چکر میزند
• پژوهش ومحقق ( صباح )آقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• سرلوڅ مرادزی رغول شوې ستراتیژي او سپين سترګی پنجاب
• نویسنده : مهرالدین مشید زنده گی مافیا های دولت محور کابل به روایت زاغه نشینان
• سلام خاند افغانستان په اړه د امریکا نوې آرزیابي خپره شوه
• داکتر خاکستردر پی شناخت روزمره گی سیاسی نخبگان چپ
• عبدالحی نزهتصدراعظم پاکستان در کابل
• سلا م خاندافغانستان جګړه باید ختمه شي!
• داکترآرینتثبیت وگسترش آرمانهای چپ تنها در تشکیل جبهه متحد است
• سلیمان کبیر نوریرییس جمهور کرزی همچنان سرگردان در پی نخود سیاه است !؟
• صباحآقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدباز گشت طالبان پاسخی مشت آهنین در برابر دزدان مافیایی کابل و واشنگتن
• محمد عالم افتخار « جنبش چپ و معادله ای از کاشف « نسبیت » ( اینشتاین )
• کابلی والادستاوردهای عمده ی مدیریت مجلس نماینده گان
• فرزادانوشهقانونی ،چهره ی مؤثروکارگزاردرحوزه ی تفکر ملی
• سلام خان ولسمشر د ټاکنو په کار کې هیڅ ډول مداخله نه شي کولای
• وزیراوستاباورمندی اصولی ویقین کامل درعمل کرد
• عادل گیلگمش تهمت فساد بر تاریخ و فرهنگ افغانستان معادل خراسان و آریانا نمی چسپد !
• صباح آقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• کابلی والارقابت برسرکرسی ریاست مجلس نماینده گان به کجا می انجامد؟
• صباحآقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدباز گشت طالبان پاسخی مشت آهنین بر دهن دزدان مافیایی کابل و واشنگتن
• انجنیـر خلیـل الله روًوفیرویدادهای فضیحت بارسیاسی لطمهً جبران ناپذیردر تاریخ کشورما
• عبدالحی نزهتافغانستان دوباره ویتنام میشود!!
• محمد عالم افتخار «جنبش چپ »(( بخش سوم ))
• ولی محمد نورزی د امریکا ناوړی سیاست او دکرزی فا سد حکومت
• سرلوڅ مرادزی د ډیورند جرګې د لروبروافغانانو زړه ته لاره کړې
• جمال رستمیکشورعجایب ، رهبران سیاسی عجیب ، مخالفین عجیب
• رحمت اله روانتشویش پاکستان درمورد خروج ناتو از افغانستان
• عبدالحی نزهت سناریوی مضحک
• صباح آقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• سلیمان کبیر نوریعرایضی به بهانه ی (ملا بینظیر مادر طالبان)
• محمد عالم افتخار «جنبش چپ »(( بخش دوم ))
• عبدالحی نزهتاستراتژی انتقال مسولیت جنگ به اردوی افغانستان
• سرلوڅ مرادزی قاضي حسین احمد او د پښتو او پښتنو پښې وهل
• دوکـتــور صـلاح الــدیـن ســعـیـدی « سـعـیــد افـغـانــی » دیموکراسی بدون حاکمیت قانون مردود است!
• صباح آقاي کرزي! آيا صداي ملت راميشنويد؟؟؟
• کمال نبی یار چرا مارشال فهیم از قاچاقبران حمایت میکند؟
• محمد عالم افتخار«جنبش چپ » و معادله ای از کاشف « نسبیت » (اینشتاین)
• سرلوڅ مرادزی د ای ایس ای ګواښونه د ملاعمر او ګلبدین په ژبه
• سلیمان کبیر نوریافتضاح بی نظیر در بر افتادن ماسکها
• نوشته: احمدضیاء نوریرنج های محمد یونس قانونی
• الف - میهن فدا پس از دو سال خاموشی باز هم چرند
• محمد همایون سرخابی درنگی به اعترافات افتضاح آمیز آقای داود عمر زی رئیس دفتر قصر ریاست جمهوری افغانستان
• صباحصداي ملت چيست؟
• محمد عالم افتخارچرا میگوئیم « جنبش چپ افغانستان »؟؟ (جان مطلب!)
• انجنیر عزیزپس منظر انتخابات
• فخرزادعلت گسترش بی ثباتی در کشور چه میباشد ؟
• محمد امین میرزادتلاش های صلح و چالش های که هروز افزون می گردد
• سرلوڅ مرادزی ایا افغانستان د برتانوي پنجاب ستراتیژیک کنډو(۱) دی ؟
• انجنير سيد عبالقادر آيا دولسي جرګي دټاکنو په لوبه کي نا کامه روشنفکره نوماند وکيلان حق لري چی د ا لوبه غير مشروع وبولي !
• صباحآقاي کرزي خوابي يابيدار،آيا توآوازملت راميشنوي؟؟؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازگشت به خویشتن شرقی و رها از خویشتن غربی قسمت چهارم
• عبدالو کیل کوچی آنجا که فساد اداری باشد رسوایی تازه گی ندارد
• عبدالحی نزهتافغانستان درگیر بحران فزاینده
• دوکتورصلاح الدین سعیدی – سعید افغانیمکثی بر مصوبات جلسه ای مؤرخ ۲/۱۱/۲۰۱۰ حکومت افغانستان
• داکترآرینعوامل شکست چپ در انتخابات پارلمانی
• الف - میهن فدا ((من به جورج بوش گفته بودم ))
• نویسنده : مهرالدین مشیدافتضاح بسته های پولی د ر ارگ کابل و دهن کجی شماری رسانه ها
• محمد عالم افتخار آنچه باید « آگاهان » از آن آگاه شوند !
• واحد صلحجو حکيم زادهرسوايی ھای عقب پرده در امواج طوفان حوادث
• محمد همایون سرخابیمضحکه صلح ملا با طالب
• حاجی خدايداداخگرازنماينده های واقعی تاکمک های قانونی
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازگشت به خویشتن شرقی و رها از خویشتن غربی قسمت سوم
• نوشته از ع. بصیر دهزاد بدیلی بر یک معامله یا مثلث بد – زشت - شوم
• آصفه صبابلی آقای احمد سعیدی آگاهان بازنده شدند!
• عبدالحی نزهتافغانستان کانون جنگ های استخباراتی
• مرکز مطالعات ستراتیژیک افغان مکثی بر مصوبات جلسه اخیر حکومت افغانستان
• محمد عالم افتخارمکثی بر شایعات و واکنش ها در بارهء کتاب « معنای قرآن »
• ذکريا (يوسفزی)به کی باورکرد؟امريکا،انګليس،پاکستان ويابه هيچ يک ان،واقعيتهای پشت پرده چيست؟
• عبدالحی نزهت شورای صلح ,چالش ودشواری های فرا راه, استاد برهان الدین ربانی
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازگشت به خویشتن شرقی و رها از خویشتن غربی قسمت دوم
• عبدالواسع غفاریبجواب نه ،بلکه به ارتباط تبصره محترم رفیق عظیم بابک
• محمد همایون سرخابی چرا دیگران هزینه سرکشی طالبان را بپردازند ؟
• فخرزادتامین صلح و ثبات واقعی به برخورد صادقانه و واقعبینانه نیاز دارد
• انجنير سيد عبدالقادر په کندهارکي دهمکاري په نامه پوځي عمليات په ښامار ي ګوزارباندي واوښتل
• عبدالو کیل کوچی صلح را با صلح خواهان میتوان تامین کرد
• عبدالواسع غفاری تحقق گفتاردرعمل ضا من وحدت نیروهای دموکراتیک ومترقی است
• س.ک.نوریکاربرد ابزاری غرب از بنیادگرایی
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازگشت به خویشتن شرقی و رها از خویشتن غربی
• عبدالحی نزهتباز هم دربارهء نقش پاکستان در بحران افغانستان
• سرلوڅ مرادزی افغانستان کې د سولې هڅو پنجاب وارخطا کړی
• محمد اسحاق فیاضحملات هوایی، بهترین وسیله شکار رهبران القاعده و طالبان در پاکستان
• محمد عالم افتخاراساسی ترین حلقهء سیاست که باید همه افغان ها به آن چنگ بزنند !
• نگارنده : زلمی رزمی دزدان با چراغ
• معلم زرغون شاهاولسمشر او د هغه تړمې اوښکې
• نوشته از ع . بصیر دهزادفدرالیزم و ارزش های آن، تضاد یا تطابق در سیستم سیاسی و اجتماعی افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشید رشد سیاسی و اقتصادی روندی است هماهنگ و متوازن
• عزیزه عنایتاستعــداد ونیــروی فکری افغــانــان
• شاه محمود محموداعلان نتایج انتخابات دال برتحـــریم انتخابات توسط مردم وادامه بحـــران مشــروعیت دولت درافغانســــــتان اســــــت
• عبدالواسع غفاری بمناسبت چهاردهمین روزشهادت دوکتورنجیب الئد
• محمد عالم افتخار دنیا ؛ با «ISIپاکستان» است یا با «شورای امنیت» ملل متحد؟!؟!
• سرلوڅ مرادزی ازمایل شوي ډاکوان هېواد ته سوله راوستلای شي ؟
• کاکوجان نیازی نگاهی به سیاست های پاکستان در قبال افغانستان
• رحمت اله روان د شهید داکتر نجیب اله دشهادت دڅوارلسم تلین په یاد
• محمد الله وطندوست باز هم تقلب در انتخابات و ادامه نا امنی ها
• سرلوڅ مرادزیدوکتورنجیب د خوشحال خان د شعر میړنی
• فخرزاداز تجارب خونین نه سال گذشته گذشته باید آموخت
• عبدالوکیل کوچیصلح عادلانه زیبا ترین بهای زندگیست
• اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان - طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت! (بخش هفتم و پایانی )
• یعقوب هادیبخاطرآینده جنبش مترقی کشور روی واقعات کشوری باید به قضاوت مشترک رسید
• رحمت اله روانافغانستان ی˜ كشور مستقل است هیچ پلانی براى تجزیه ان عملی نخواهد ګردید
• نویسنده : مهرالدین مشید ادارۀ کابل نمادی از ذبون پهلوانان فساد ، جاسوسی و معامله
• انجنير سيد عبدالقادر آيا پوهيږي چی دولسي جرګی په راتلونکو مصنوعي ټاکنو کي به کاميابي دکومو اشخاصو په نصيب سي ؟
• اجمل شينوارید ملی جبهي جوړول اسان خو پايښت (دوام) ئی سخت دي!
• محمدنبی عظیمی دنیا جای خوبی است و می ارزد که به خاطر آن بجنگیم
• رستم پیمانطرح که تجربه شد، طرح که تجربه شود و طرح هایکه...
• نویسنده : مهرالدین مشید در کارنیوال انتخاباتی بازیکنان اصلی تفنگداران غارتگر و گروههای مافیایی اند
• محمد یعقوب هادیبخاطرآینده جنبش مترقی کشور روی واقعات کشوری باید به قضاوت مشترک رسید
• محمد همایون سرخابی تغییر در نظام سیاسی افغانستان متضمن صلح و ثبات است
• عزیز آریانفرعمو سام در راه اژدها
• داکتر و . خاکسترسرمه بر سنگ حنا سایدن
• انجنير سيد عبدالقادردولتي چارواکي حق نلري چی دلوټ مارانو او قمار بازانو ددرغليو تاوان دبيت المال په پيسوباندي ورکړي !
• انجنیر عزیز ادغام – چالش ها و راهکارها
• محمد عالم افتخارپاکستان در کام غضب های زمینی و آسمانی
• محمد یعقوب هادیبخاطرآینده جنبش مترقی کشور روی واقعات کشوری باید به قضاوت مشترک رسید
• سلیمان کبیر نوریتیزس استراتیژی افغانی برای تامین صلح وثبات پایداردر افغانستان
• عزیز آریانفرنیاز تاریخی به راه اندازی گفتمان بزرگ سراسری در زمینه دستیابی به اجماع ملی
• فخرزادکلید حل دشواریهای خونین کشور در کجاست ؟
• اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان ـ طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت! ( بخش پنجم )
• سرلوڅ مرادزید طالبانو امارت یا د پيریانو پاچايي
• عزیز آریانفراوضاع منطقه و پیش بینی هایی برای آینده افغانستان
• سرلوڅ مرادزی جګړه باید افغانستان څخه پنجاب ته انتقال شي
• و. اوسیپف پیرامون بی طرفی افغانستان
• نوشته از ع. بصیر دهزاد تجارب سیاسی - سازمانی و شیوه برخورد با معضلات مقطعی
• محمد عالم افتخارخطاب جهانی در بارهء کتاب « معنای قرآن »
• سرلوڅ مرادزی مه پریږدۍ د پښتونستان ورځ هېره شي
• عزیز آریانفرگام های گمشده در سمفونی گوشخراش بحران خونبار افغانستان
• محمد یعقوب هادیحقیقتِ واقعات را باید گویا ساخت
• عزیزه عنایت تظاهرات درولایت بادغیس بخاطر کشته شدن یک پولیس افغان !
• عزیز آریانفرساختار ایده آل نظام سياسي در افغانستان
• عزیز آریانفرگره های کور و فروبسته کلاوه سر درگم بحران افغانستان
• فرشید رویایییک احتمال در باب سفر داکتر نجیب الله
• سلیمان کبیرنوریتمرین جنگ بر ضد ترور، با سلاح چوبی
• محمد عالم افتخار پاکستان در کام غضب های زمینی و آسمانی !!
• عزیز آریانفرشکست استراتیژیک امریکا؟
• محمدنبی عظیمیبـــــوی بــــــــــد
• سه یاداشتداکتر و. خاکستر
• رستم علی پیمانباید رأی داد اما برای کی؟
• محمد ولیوضع درکشورونقش چپ دموکراتيک دربهبودی اوضاع
• فخرزادآفتاب به دو انگشت پت نمیشود
• اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان ـ طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت! ( بخش چهارم )
• سلیمان راوشبجایی تجزیه یا تقسیم افغانستان چرا پاکستان باید تجزیه نشود؟
• انجنيرسيد عبدالقادردخپلواکۍ ۹۱ يمه کاليزه د امريکايي اشغال په ۹ کلن درشل کي !
• کاکوجان نیازی فرمان انحلال کمپنی های امنیتی در افغانستان صادر شد
• نوشته: عبدالاحد"برين مهر" پايان خونين كوچيگري
• نوشته از بصیر دهزاد مخاصمات قومی و پسمنظر های خطرناک آن
• محمد عالم افتخارجهان ؛ به سوی پایان پروژه های جهادی!
• نویسنده : مهرالدین مشید هیاهوی تجزیۀ افغانستان توطیۀ دیگری برای فاجعۀ دیگر
• عبدالو کیل کوچیوحدت ملی خونبهای مردم است
• نوشته نذ یر ظفرسگ همسایه
• انجنیر زلمی نصرت ادامه سیاست «مصالحه ملی» در شرایط نو به بازنگری، غنامندی و انکشاف ضرورت دارد!
• اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان ـ طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت! ( بخش سوم )
• خبرگزاری صدای افغان(آوا) چرا تجزيه، وقتي مي توانيم با هم باشيم؟!
• خبرگزاری صدای افغان(آوا) حركت در جهت استقلال، تنها راه دولت افغانستان
• حقيقت جو فشردهء فاکتها وحقايقی که تاکنون از اسناد ويکی ليکس فاش شده است
• سرلوڅ مرادزیمذهبي سخت دریځۍ کۍ پښتانه هرڅه له لاسه ورکوي
• دوکتور اصغرخیل منګلټولټاکنې، دموکراسي او افغانستان
• نویسنده خلیل الله عالمقدرت های نوع ظهورجهان و بازیهای بزرگ بازیگرانی کوچک
• وحید خرسندوحدت یا مصالحه غیر اصولی
• از اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان ـ طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت! (بخش دوم)
• رحمت اله روانطرح تجزیه افغانستان را باید در زباله دانی تاریخ انداخت
• نویسنده : مهرالدین مشیدامریکایی ها شکست خورده اند ؛ اما خطر متوجۀ افغان ها است
• از اندیشه گاه تمامیت افغانستانطالبان ـ طوق لعنتی بر گردن اسلام و لکهء ننگی بر دامان بشریت!
• داکتر آرین پیروزی حزب واحد در وحدت حرف و عمل آن است
• کاکوجان نیازیصلح با طالبان ؟ یا پاکستان ؟
• محمد همایون سرخابی یک پاسخ کوتاه به ارجفنامه آقای ضیا باری بهار
• علی رستمیوحدت نیروهای ملی ودموکراتیک واقعیت زمان است!
• حقيقت جوشعله های آتشی که مردم افغانستان را ميسوزاند از پاکستان برميخيزد!
• نویسنده : مهرالدین مشید سیمای چند پهلو و همسویی های جنایت کارانۀ امریکا در جعبۀ جادویی
• نوشته از ع. بصیر دهزاد2019 یکصد سالگی استقلال افغانستان و فرصت های طلائی هنوز در دست
• محمد یعقوب هادیمرحله نتیجه گیری تدابیردموکراتیک
• عبدالوکیل کوچی استقلال
• انجنير سيد عبدالقادر ولسي جرګې خپله ميز ټکونه څو اونۍ مخکي دجمهوري رياست دمقام سر ه په يوه پټه معامله کي پاي ته ورسوله !
• محمدنبی عظیمیاین اربکی ها
• رحمت اله روان. کاسه صبر افغان‌ها از مداخله عریان همسایگان لبریز شده است
• فخرزادطرحهای کنفرانس کابل به جلب همکاری صادقانه مردم و جامعه جهانی نیاز دارد
• نویسنده : مهرالدین مشید ابتکار جنگ در دست طالبان و فرماندهان امریکایی قربانیان لابی های کاخ سفید
• از قلم عبقریاز مار شال بینی باید ببینی
• عبدالو کیل کوچی از کنگره موسس تا کنگره حزب موسس !
• سرلوڅ مرادزی کابل کنفرانس : ترهګر او اداري فساد
• سرلوڅ مرادزی افغانستان د نړۍ او خپل تاریخ په عروج کې
• انجنـیر خلیـل الله رووًفـیافغـانستان درجهنـم سردرگمیها
• فخرزادزور سالاری را نمیتوان مردم سالاری خواند
• وزیراوستاگامها بسوی کنگره طنین انداز نیست
• اسدالله جعفری ضرورت وحدت هزاره
• اسدالله جعفری خلیلی و محقق در رأی نیاوردن وزرای هزاره خاینند یاخادم؟
• سرلوڅ مرادزی د افغانستان په اړه د پاکستان یرغلګر سیاست لابربنډیږي
• نویسنده : مهرالدین مشید دشواری های موجود و رهایی کرزی از توطیه های منطقه یی و بین المللی
• جمیل شیرزادکنفرانس کابل و تعهدات
• فخرزادمشت ها باز میشود حقایق برملا
• نویسنده : مهرالدین مشید امریکا در پرتگاۀ جهانخواری ها در موجی از صف آرایی های آینده
• کاکو جان نیازی انتخاب المصری به حیث فرمانده ی جنگ در افغانستان از سوی شبکه ی القاعده
• شاه محمود محمود چپاول ملیارد ها دالر کمکهای خارجی به افغانستان توسط افراد بلندپایه دولت
• محمد اسحاق فیاضملاعمر و بن لادن هم سرنوشت جداناپذیراز یک دیگر
• محمدالله وطندوستعدالت اجتماعی و دموکراسی
• فخرزادمقصر کیست ؟
• جويندهء حقيقتهيزم آتش بيگانه گان
• نویسنده : مهرالدین مشید حماسه هاییکه به دستان مردان مقدس نمایی به تاراج رفته اند
• کاکوجان نيازى سياسي او امنيتي کمپاين له افغانستان څخه د وتلو لپاره د لويديځ کمپاين شنونکى:
• کاکو جان نیازی بحران سیاسی وامنیتی ناشی از کمپاین برنامه ی خروج غرب از افغانستان
• نویسنده : محمدهاشم مهدویآیاخرِما ازاول دُم نداشت؟
• فخرزادپیامد رویدادهای مهم هفته های اخیر چه خواهد بود؟
• نویسنده : مهرالدین مشید شهزاده گان بریتانیایی و رویای غلبه بر اسلاف جنگاوران میوند
• د کاکوجان نيازى لیکنه د افغانستان په ټاکنو کې د رسنيو دقيقه شکل نيونه
• رحمت اله روانسیاسی کارپوهان د مکریسټل استعفا حیرانوونکی بولي
• لطیف کریمی استالفی خود را نفروشید ، شایسته ترین را انتخاب کنید !! .
• انجنير سيد عبدالقادر دولسي جرګي راتلوونکي ټاکني به حتی د مصنوعي مشروعيت لرونکي هم نه وي !
• فریده تبسمصدای ملت خاموش افغانستان
• رحمت اله رواند افغانستان لپاره هلې ځلې په بحران بدلیږي
• نويسنده : مهرالدين مشيد افغانستان زیر پاشنه های آهنین امریکا
• درانی اعلام کشف معدن لیتیوم پرده از دلیل لشکر کشی به افغانستان برداشت
• بســــــــــــــــملکرزی وایي دکندهار عملیات به تصفیوي وي نه جګړیز ؟؟
• رحمت اله رواند طالبانو ملا تړ د(اى ، اس ،اى) رسمي پاليسى ده
• نویسنده : مهرالدین مشید بحران اقتصادی کشور در امواج توفندۀ فساد حاکم در کابل
• دوکتور صلاح الــدیـــن سـعــــیـدی - سعید افغانی سـوله، جــرګه، دریـځـونـه او عـوامـــل
• عبدالحی نزهتجرگهءمشورتی صلح استعفای اتمر وامرالله صالح
• نو شته عبقری استعفای دو تن و سرخ چشمی دو صد تن
• رحمت اله روانحنیف اتمر اوامراله صالح استعفاوته مجبور کړل شول
• رحمت اله روانافغانستان دټولو افغانانو ګډ کور دي
• نویسنده : مهرالدین مشید بازی دو گانۀ امریکا با تروریسم به گونۀ دو روی یک سکه
• انجنیـر خلیـل الله روًوفـیرازهای نامکشوف درسایهً ستراتیژی مشترک کابل ــ واشنگتن
• دوکتور محمد سعید سعـید افغانی نــدآ صلح و آرامش ضرورت مبرم عصر موجوده ماست
• دوکتور صلاح الــدیـــن سـعــــیـدی - سعید افغانیتفاهم بین الافغانی اساسا توافق بر قواعد وراه کردهای زندګی سیاسی است!
• فخرزادریشه های هراس افگنی و القاعده درخارج از مرزهای افغانستان آبیاری میشود
• نویسنده : مهرالدین مشید راهکار ملی و حکومت ملی ؛ راهبرد فاسد و حکومت فاسد
• کــــامــــرانجنون انسان دشمنیء پس کسوتان شیطان
• دوکتور صلاح الــدیـــن سـعــــیـدی - سعید افغانیتفاهم بین الافغانی اساسا توافق بر قواعد وراه کردهای زندګی سیاسی است!
• فخرزادآیا درین بازی خونین برنده مردم میباشند ؟
• محمدالله نصرت مقام معلم
• نویسنده : مهرالدین مشید مانور های استراتیژیک امریکا زیر چتر دشمنی با تروریسم
• نور محمد غفوریدا پېړۍ او زموږ نړۍ
• شهاب الدین سرمند ناتو در گمراهی حل مشکل افغانستان
• علی رستمی جنگ درافغانستان برای تحقق اهداف ایدئولوژیکیست!!
• جاویدفرهادبرداشت نوانگلیس از سیاست های گذشته
• محمد یعقوب هادیاجازه ندهید جمع آمد های وحدتخواهانه به تفرجگاه شهره پرستان، توطئه گران وانتقام گیریهای شخصی مبدل شود
• فخرزادبخاطر داشتن یک افغانستان با ثبات ومصئون به یک اداره سالم و کارائی نیاز است
• نویسنده : مهرالدین مشید بازگشت طالبان به مارجه و زمینگیر شدن نیرو های امریکایی
• فریدون ســاحلعدالت انتقالی یا دایمی
• انجنير سيد عبدالقادر دافغانستان داوسني سختي لانجي دسياسي حل لاره
• عبدالحی" نزهت"بیهودگی مذاکرات صلح با طالبان
• فخرزادتامین صلح و ثبات وابسته به اتخاذ تصامیم صادقانه جامعه جهانی وتن دادن بخواستهای اکثریت مردم افغانستان است
• رحمت اله رواند رسنیو له نظره ، واشنګتن ته دافغان ولسمشردسفر مهم اهداف
• میم – محشور د (( قم)) چړیان او دافغانانو رټل او وژل
• میهن فدا -- محشور وحشیا ن سربرآورده از قم - درصد د انتقام از فرزندان اشرف و محمود
• نویسنده : مهرالدین مشید مارجه و افسانۀ جنگ تریاک
• صديق وفاپيشينهء مبارزات سياسی مسالمت آميز ومکثی بر مبارزات انتخاباتی در افغانستان
• شهاب الدین سرمند پارلمان افغانستان و مبارزه پارلمانی
• واحد صلح جو حکیم زادهشکوه ها دل ازاریها ازحرمسرای تا اقا متگا ه
• رحمت اله روانبه امید رسیدن ان روزی که، حقیقت ګویی جایی یاوه سرایی را بګیرد
• فخرزادواقعیت واقعیت است نمیتوان آنرا تغیر داد
• انجینر محمود صافی ضرورت تاریخی ایجاد حزب واحد
• علی رستمیاول می روز قیام کارگران علیه استبدادواستثمار!
• رحمت اله روانلیناروزبه ژورنالیست موفق وګوینده پرافتخار،برای افغانستان
• ل . کریمی استالفی معاذ الله ، از منادیان فتنه انگیز !! .
• محمد اسحاق فیاضکابل، تلاش برای ایجاد تعادل در روابط منطقه ای
• الف - سپید سنگ هشتم ارد یبهش تپایان آرزو های واهی
• میهن فدا- محشور هفتم ا رد یبهشت آفریده گار جهنم و بهشت
• میم - محشور دغوایی اووم : انقلاب، کودتا ، پاڅون ؟
• اکانديد اکا د ميسن ظاهر افق دمارجې او نادعلی اولسونو سرې او وطنپاله وينی به د خپلو اکۍ تر سرحده وچی نه شي
• رحمت اله روان کلیپ های وید یویی را پس نه کنید که باز دشمنان حزب د،خ،ا خفه می شود
• فخرزادپیامد بازیگران استراتیژی امریکا در رابطه به کشورما چه خواهد بود؟
• محمداسحاق فیاضشمال کشور، اپریل خونین برای آلمانها
• دپلوم انجنیـر خلیـل الله رووًفـیباجگیــریها وباجـدهی ها درمیدان کشمکش قدرت
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی مواد موافقتنامه های بــــن به بیراهه کشانیده شده اما ...!
• داکتر و.ع.خاکستراین بازی ارزش دیدن راندارد
• دگرجنرال ارکانحرب محمدعزیز حساسدکترین امریکا و متحدین آن در افغانستان
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی بحث تکمیلی بر نوشته صلح و استقرار خواست ملت است!
• انجینر محمود صافید ورکی مینۍ ورکه مینه
• رحمت اله روانکمیته انسجام برای اعاده حزب وطن در المان
• دوکتورصلاح الدین سعیدی – سعیدافغانی اطلاعیه غیر موجه، بی جاء و سیاسی لوی څارنوالی افغانستان
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی صلح و استقرار خواست ملت است!
• رحمت اله رواندبل دګناه په ویلو دخپل ځان ګناهوی نه کمیږي
• دکترنجیب الله مسیردگرسازی سیستم سیاسی ونقش آن درفرایند همگرایی وآشتی ملی گذاراز بحران عمومی به آرامش ملی
• نویسنده : مهرالدین مشید پایان تنش یا سناریوی دیگر با بیرون شدن تیغ از نیام انعطاف
• محشور- میهن فداکرزی : (( یا تخت است یا تابوت ! ))
• رحمت اله روانحزبی وحدت دحزب دټولو غړو غوښتنه ده
• فخرزادملاک حقیقت عمل است نه اظهار حرفهای تلخ و شرین
• محمد اسحاق فیاضقانون جدید انتخابات و چالش های پیش رو
• دوکتور صلاح الـدیـن سـعـیـدی- سعید افغانی اندیشه های ملی ګرایی! محترم ح. کرزی و انتخابات پارلمانی افغانستان!
• محمدنبی عظیمینگاهی به اوپراسیون تعرضی دولت ونیروهای نظامی بین المللی درولسوالی مارجهء ولایت هلمند
• رحمت اله روانکاپی کردن بهتر ازچتیات نویسی واضافه ګویی میباشد
• وزیر اوستا این با ر هم از خود می پرسم
• میوندردِ یاوه سرائی های جناب قدوس زریر
• علی رستمی به استقبال از کنگره حزب واحد !
• انجینر محمود صافیدر باره یاداشت عمر شمس ویدیو کلیپ ها وعکس العمل ها
• نوشته از ع. بصیردهزادافغانستان در یک معمای سیاستهای بغرنج فرامرزی
• رحمت اله روان حقیقت ګفتن تلخ است ولی بری شیرین دارد
• عبدالواسع غفاری وحدت را واقعاً درک نموده وصادقانه میپزیرید ؟
• انجنير سيد عبدالقادر دافغانستان داوسني سختي لانجي دسياسي حل لاره !
• کوشان صافی د اسلامي ګوند او د کرزي د دولت تر منځ د سولې د ټینګولو د پاره د روانو خبرو اترو په هلکه یوه تبصره
• محمد عا رف عر فان در رسای نقش داکتر نجیب الله برای تحکیم پا یه های رژیم مجا هدین در افغا نستان
• نثاراحمد بهینپه افغانستان کی دامریکا کومه پالیسی روانه ده
• فخرزادآزموده را آزمودن خطاست
• ډاکټر صلاح الدین سعیدي – سعید افغاني د ســـولــی جــــرګه
• عبدالحی نزهتمذاکرات با احمدی نژاد طالبان وحزب اسلامی
• رحمت اله روانپه لیکنو کی باید دحقیقت ځخه سترګی پټي نه شي
• رحمت اله رواننوي کال، نوي هیلې اوارزوګاني
• فخرزادمردم ار ناحیه پیامد رویدادهای مهم سال 1388 سخت نگران میباشند
• انجنیـر خلیـل الله رووًفیعوامل فشاربر رسانه ها ازکجا آغازمیشود !!
• حقيقت جونگاهی کوتاه بر نبشته های ماندگار تاريخی وفرهنگی دال بر حقانيت جمهوری دهه هشتاد در افغانستان
• نگارش از ع. بصیر دهزادتفسیری بر نواندیشی سیاسی و سازمانی
• انجنير سيد عبدالقادردامريکايي قومندان پرڅرګندونو باندي مکث
• نويسنده : مهرالدين مشيد قصرهای مافیایی از شیرپورتا جمیرا نمادی از فساد واشنگتن در کابل
• اسدالله جعفریوحدت ملی، یعنی احترام نهادن به حقوق شهروندی همه ی شهروندان
• انجینر محمود صافینظر کوتاه به ارتباط انتشار ویدوکلیپ ها
• رحمت اله روانزمونږ قضاوت باید عادلانه اوله هرنوع تعصب ځخه پاک وې
• محمد عا رف عر فان پا سخی به یا وه سرای های سقوط رژیم دمو کرا تیک در افغا نستان
• عبدالحی نزهتآغاز پروسهء بازداشت وتوقیف سران طالبان
• رحمت اله رواند ویدیویی کلیپونو خپریدل دحزب پر غړو کوم غلط تاثئیر نه لري
• محمدنبی عظیمی آتش به جان شمع فتد
• انجنـیـر خلیـل الله روًوفـیفریضهً مکلفیت دربن بست بازیهای سیاسی
• نویسنده : مهرالدین مشید دستگیری رهبران طالبان سناریوی پاکستان یا امریکا ویا هردو !؟
• رحمت اله روانافغانها همیشه قربانی رقابتها بین هند وپاکستان میګردد
• نثاراحمد بهینپیامد های سیاست «جهادی» سازی
• میم ---میهن فدا زنهار ! قانون را قاچاق کرده اند
• د افغان ستراتـیـژیکی څـیــړنــو مــرکـز دافغانستان د اداری نظام د رغونی په هکله مشخصی ملاحظی او پیشنهادونه!
• نورمحمد غفوریکه سیاست نه کوی، سیاست درباندې کیږی!
• نویسنده : عبدالحی " نزهت" فاجعه سالنگ ونتایج حاصله از آن
• د. صلاح الدین سعیدی په افغانستان کې د ناتو وروستی پوځی عملیات له یوی بلی لیدلوری نه!
• رحمت اله رواندهلمند په مارجه کی عملیات ځو خاص اهداف لري
• انجنير سيد عبدالقادر افغان ولس پر مارجه باندي يرغل محکومه وي !
• داکتر خاکستر پرتاب شده گی با سلیمان راوش
• انجنیر زلمی نصرت مهمند يگانه راه نجات افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیداستراتیژی رویارویی با القاعده و موج خطرناک آینده
• محمد عا رف عر فان حزب واحد ستا رۀ درخشانی در کهکشان نیرو های دمو کرا تیک ملی در افغا نستان
• ډاکـــټـــر صلاح الــدیـــن سـعــــیـدی - سعید افغانی مـــصـــالحه بــــا کــــې؟
• نورمحمد غفوریدهېواد سخت شرايط د افغانانو واحد عمل غواړی!
• رحمت اله رواندیوه واحد ګوند ځخه ملا تړ زمونږد ټولو مشترکه وظیفه ده
• میم --- محشور خادم الحرمین , یا خادم القصرین ؟
• اسدالله جعفریخود فراموشی «افشار» دفن تاریخ است
• نویسنده :عبدالحی نزهتتلاش های صلح جویانهءترکیه معضله ی غامض وپیچیده ء افغانستان
• محمد الله وطندوستبه ادامه چند حرف" ستره" در باب وحدت
• علی رستمی به استقبال وحدت دوحزبِ باهم برادر !
• دوکـتــور صلاح الـدین ســعـیـدی - سعید افغانی د عسکرخدمت اجباری کول د حل لیار نده!
• فهیم ادا چند حرف «سُتره» در بابِ وحدت
• رحمت اله روان د طالبانواودولت ترمنځ په خبروکی دسعودی اوپاکستان شرطونه
• نویسنده : مهرالدین مشیدکنفرانس ها برای صلح ! یا بقای نیرو های خارجی
• دکتور صلاح الدین سعیدافغانیعـدم موفـقـیـتها درافغانستان و راه های حـل ممکن
• نوشته ی : فروغیدر حاشیه ی کنفرانس لندن
• عبدالوکیل کوچیخودکوزه وخودکوزه گروخودگل کوزه
• رستمیطالبان تروریست،قاتل،جنایتکاروبی فرهنگ تا برادران آزرده خاطر!
• رحمت اله رواند افغانستان مخالفین بایددپاکستان د آی،اس،ای دتاثیر ځخه نجات پیداکړي
• محمدنبی عظیمی Demagogy عوام فریبی ــــ
• میم --- محشور کنفرانس لندن : همه کشورها درتلاش کسب امتیاز برای چاکران خویش ا ند
• انجنيرسيد عبدالقادر په افغانستان کښي ديرغلي ځواکونوډيرښت به دبشري اواقتصادي تلفاتو سره يو ځاي يوازي ددوي دماتي وخت لږ څه ور اوږد کړي !
• نظر- برهان یک موفقیت دیگری نیروهای چپ( ح. د.خ.ا یا "وطن") دیروز
• نظر -برهان وحدت تشکیلاتی سیاسی نیرو های چپ دیموکراتیک "پرچم"
• ارسالی نجیب الله عظیمیکنفرانس لندن
• عبدالوکیل کوچی بسوی تحکیم وگسترش وحدت
• عمر محسن زادهکنفرانس بین المللی افغانستان و دشواری های حل مسآله
• جاوید جویا وسایل و راه های حل نهایی بحران افغانستان
• نوشته ی : اسماعیل فروغی آشتی با طا لبان یا سپردن اختیارات بیشتر به پاکستان ؟
• تهیه کننده : عبدالرزاق طلوع ریس جمهور کرزی با وزرای داخله و امنیت دولتی خویش باید استعفا دهید !
• رحمت اله روانحملات روزدوشنبه درمرکزکابل اهداف سیاسی داشت
• ع رستمیرسوائی ویا بدنامی!
• داکتر دستگیر رضایی تحکیمات سواحل دریای آمو جانب افغانستان و جلوگیری از تخریب بیشتر آن به قیمت خشت جان هر شهروند افغانستان می ارزد!
• ارسالی نجیب الله عظیمی „ شماری از احزاب در افغانستان خواستار تجدید نظر در استراتژی اوباما شدند “؟؟؟
• رحمت اله رواننوي ميلادي کال به هم دخارجی نظامیانو لپاره خونړی کال وي
• رحمت اله روانرویدادهای عمده سال ۲۰۰۹ م در افغانستان وبعضی نقاط جهان
• محمدنبی عظیمی نزدیک آی تا ما سراسر " ما " شویم *
• میهن فدا --- محشور ))هیاهوی بسیار برای هیچ(( ? !
• نگارنده : واحدصلحجو(حکیمزادهاستراتژی جدیدایالات متحده امریکا
• انجنیر زلمی نصرت مهمندافغانستان د«جواهر لعل نهرو»له نظره!
• فخرزاد مردم افغانستان در امتحان مرگ و زندگی قرار گرفته اند
• رحمت اله روان افغانستان همیشه دنړی دسترو طاقتونو دسیالیو قربانی شوي دي
• عبدالله رسولیرييس جمهور موفق(؟)
• رحمت اله رواندکابینی د رد شویو وزیرانو په اړه مختلف عکس العملونه
• میهن فدا --- محشور پارلمان جهادی وزیران مجاهد را رد کرد
• نویسنده : مهرالدین مشیدافغانستان پیکرۀ بیمار در زیر شلاق دموکراسی و مشت آهنین رهبری فاسد
• سلیمان راوشباز خوانی چپ و راست:
• فخرزاد مردم ما ازناحیه دشواریهای موجود به ستوه آمده اند
• هدایت حبیب چهل وپنجمین سالگرد حزب دموکراتیک خلق افغانستان
• انجنیــر خلیـل الله رووًفـیتناقضات ستراتیژی واشنگتن وآیندهً سردرگم افغـانستان
• داوود کرنزی فرخنده باد چهل و پنجمین سالگرد تاسیس حزب دموکراتیک خلق افغانستان ، حزب شهیدان وزحمتکشان افغانستان
• تحقيق وپژوهش ازصباحقواي مسلح ازلشکرکشي شوروي تا يورش نظاميان آمريکا قسمت دوم
• رحمت اله روانراځی چی دشهیدانو دارمان په خاطر سره یو ځای شو
• تحقيق وپژوهش ازصباح قواي مسلح ازلشکرکشي شوروي تا يورش نظاميان آمريکا قسمت اول
• انجنير سيد عبدالقادر افغان ګوډاګی دولت لږ تر لږه مصنوعی مشروعيت هم تر لاسه نه کړ !
• فخرزاد مردم افغانستان خواهان یک مدیریت سالم و کارائی میباشند
• نوشته ی : اسماعیل فروغیمقصر کیست ــ حکومت یا جامعه ی جهانی
• اسدالله جعفریکابینه جدید آقای کرزی خلاف قانون اساسی است
• فخرزاد غرض محو فساد به افراد شایسته ماهر ومتعهد نیاز است
• ارسالی نجیب الله عظیمی درامهء جانبدارانه و تنگ نظرانهء پنجم دسامبر سال ۲۰۰۱ بن و سرنوشت بعدی افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشید فساد مدیریت در کابل و وامانده گی ها برای مبارزه با فساد
• استادصباحنهضت فراگيردرانتخابات رياست جمهوري چه بد ست آورد وچه را ازد ست داد؟؟؟
• فخرزاد صلح زمانی میسر میشود که اکثریت انسان ها از مزایای زندگی طور عادلانه استفاده نمایند
• نویسنده : مهرالدین مشیددستان اغواگرانۀ انسان تایخ را به انحراف و جامعه را به فساد میکشاند
• انجنیــر خلیـل الله رووًفــیاستفاده ازمراسم سوگند در چالشهای سیاسی
• میر عنایت الله سادات پی آمد یک توطئه ای تاریخی
• رحمت اله روان په افغانستان کی دیوه امریکایی عسکر کلنی مصرف نژدی یو میلون ډالر دي
• سرور میړنی نجیب اله کابلی دسیما سمر په باب رښتیا وایی
• نوشته ی : اسماعیل فروغی بازهم همان آش است و همان کاسه
• مرادزی پنجابي ټلواله د سیمې د ناورین اصلي لامل
• نویسنده : مهرالدین مشید حامد کرزی در کوچۀ بن بست گزینش ها
• علی رستمی یاد بود ازشخصیت جاویدان تاریخ !
• عبدالواسع غفاریوحدت پیروزی وتفرقه تباهی درقبال دارد
• رحمت اله رواندبګرام په زندان کی دبندیانوسرنوشت دتشویش وړدي
• نویسنده : مهرالدین مشید روایتی از ناباوری ها برای آینده در جغرافیای فساد قدرت در کابل
• محمد عوض نبی زا ده برخی دلایل بی ثباتی و خشونت درافغانستان
• رحمت اله روان هیچ افغان وطندوست طرفداراقامت قوای خارچی درافغانستان نیست
• انجنير سيد عبدالقادر افغان ګوډاګی دولت لږ تر لږه مصنوعی مشروعيت هم تر لاسه نه کړ !
• دوکـتــور صـلاح الــدیـن ســعـیـدی – سـعـیــد افـغـانــی فساد اداري، تــوقـعــات وظرفیت های حاکمیت افغانستان
• نوشته ی : اسماعیل فروغی فساد ، عامل عمده ی ناکامی های هشت ساله
• فخرزاداقتدار دولت آینده مربوط به حاکمیت قانون تامین امنیت و و رفاه اجتماعی خواهد بود
• نویسنده : مهرالدین مشید قهرمانان و نخبگان قربانیان مظلوم نبرد داد بر ضد بیداد هستند
• انجنیـر خلیـل الله رووًفیضرب الاجلهای کاری وآیندهً نا پایدارحکومت نوتشکیل درافغانستان
• رحمت اله روان دفا سد حکومت تور داغ باید دافغان ملت له تندی پاک شي
• مرادزی یوازې اداري فساد ، که د جنګي مجرمینو په اړه هم مبارزه ؟
• عبدالوکیل کوچیوحدت معیار وطنپرستی وضامن پیروزی است
• خلیل وداد چند نکته در بارهء مقالهء «خریداری نخستین هواپیماها برای نیروی هوایی افغانستان...» در سایت بی بی سی فارسی
• محمد عوض نبی زا ده شیوه های انحصارقدرت وتبعیض قومی درافغانستان
• مرادزی د فساد په ضد هڅې باید له نورو ملي موخو سره وتړل شي !
• داوود کرنزیکار آئی و عدم کار آئی ســیاسـی و تشـکیلاتی
• فخرزاد راه بیرون رفت از وضع موجود چه خواهد بود ؟
• رحمت الله روان افغانستان ته فساد دنړیوالی ټولنی له برکته راغلی دې
• محمدآصف خواتیهغوی ته چې په هیوادکې مثبت بدلون غواړی
• نو شته نذ یر ظفرپیروزی داکتر عبدالله یا نا کا می کرزی
• فخرزاد حکومت آینده افغانستان به کسب مشروعیت نیاز دارد
• نویسنده : مهرالدین مشید استعفای مخملین داکترعبدالله و ادامۀ فساد در بستر باید ها و آیا ها
• نوشته ی : فروغیحمایتهای مشروط از حامد کرزی
• مرادزی ملي مشارکت یا سهامی شرکت
• طلوع هیچ دایه مهربان تر از ما در نخواهد بود
• دوکـتــور صلاح الـدین ســعـیـدی - سعید افغانی فساد اداری در افغانستان – عوامل و راه های بیرون رفت
• نوشته ی : اسماعیل فروغی آیا پای اوباما در باتلاق جنگ افغانستان فروخواهد رفت ؟
• فخرزادنجات کشور به اتخاذ تصمیم صادقانه و عالمانه نیاز دارد
• محمد عوض نبی زادهبررسی مختصرتداوم سه دهه جنگ درافغانستان
• محمد الله وطندوستجابجائی طالبان در شمال و پیامد های ناگوار آن
• انجنیـر خلیـل الله رووًفیافقهای فرورفته درتوفان حوادث
• نگارنده : زلمی رزمی (مجید)درآشفته بازار دوکانداران قدرت
• حقيقت جودور انديشی ودِرايت زمامداران پيشين وهوشمند افغانستان
• نوشته ی : اسما عیل فروغیدور دوم انتخابات یا حکومت مؤقت ؟
• رحمت اله رواندخارجی قواو په کړنو اعتراضونه زیاتیږي
• مرادزی انګریزانو د جدايۍ خبره رسنیو ته راوویستله
• جاویدفرهادتفکرملی چگونه ایجاد می شود؟
• محمد یعقوب هادیچیستیم،کیستیم
• محمدنبی عظیمیاز بینن سیوان تا کای ایدی
• فخرزادپیامد رفتن انتخابات بدور دوم چه خواهد بود ؟
• رحمت اله روان که دوهم ځل انتخابات کیږي بیا ایتلافی حکومت ځه معنا لري؟
• عزیزه عنایت مردمیکه سالها بار جنگ تحمیلی رابردوش کشیده اند
• نویسنده : مهرالدین مشید پاسخ منطقی تقلب به مثابۀ خیانت ملی محاکمۀ عاملین آن است
• محمد ا صغر( عبا د ی ) ا نتخا با ت وپی آ مد ها ی آ ن د رمیهن عزیز
• نوشته ی: اسماعیل فروغی افغانستان ، جولانگاه استعمار کهنه و نو
• عبدالوکیل کوچی ما درمضمون برنده شدیم ودیگران درشکل
• دوکـتــور صلاح الـدین سـعـیـدی - سعید افغانی آیا افغانها قادر به ساخت و ساز کشور شان هستند؟
• انجنیر عزیزاهداف،تجارب و درس های انتخابات
• مرادزی فاسد دولت او ترهګر د یوې سکې دوه مخونه
• رحمت اله رواندپردی تر شا یوه بله خطرناکه لوبه روانه ده
• فخرزادبازی با آتش و خون ادامه دارد
• نویسنده : مهرالدین مشید دراز راۀ صلح در افغانستان دشوار تر از استراتیژی اوباما
• رحمت اله روان د سولی کاروان ومسکین یارصاحب ته دعبرت ښه درس دې
• محمد یعقوب هادیدگم ها را بر طرف باید کرد
• فخرزادبار کج به منزل نمیرسد
• محمد نادر ظهیر از انتخاب درست تا کژراههء دیگر
• اسدالله جعفریسیاهان از سخن گویی محمد(ص)تاجایزه جهانی صلح نوبل«باراک حسین اوباما»»
• نویسنده : مهرالدین مشید خروج نیرو های خارجی از افغانستان در چشم اندازی از شکست
• زبیر شیرزادمکثی بر نوشته ی نقاب پوش د . م. از شهر لندن مقیم آلمان
• محمد عوض نبی زا دهچشم انداز مختصربرخی از مسایل کنونی افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدبازی امریکا کابوسی از ترفند در چاله یی از تحریف حوادث
• نوشته ی:اسماعیل فروغی آیا واقعا جنگ در افغانستان به بن بست رسیده است ؟
• رحمت اله روانطرح داکتر وحید اله بهتر ازستراتیژی خارجی ها میباشد
• دوکتور صلاح الدین (سعیدی – سعید افغانی) د افغانستان اوسنی سیاسی بحران د حل لاره
• فخرزادعلت گسترش خونریزیها در کشور چیست ؟
• رحمت اله رواننورباید دامریکا په انتظار وخت دلاسه ورنه کړو
• نویسنده خوشحال اصفی اعزام بیشتر نیروی نظامی به افغانستان اشتباه است!
• ترجمهء دکتور خلیل وداد (بارش)افغانستان- آستانهء حوادث
• شهاب الدین سرمندمبارزه تجربه وامید
• محمد الله وطندوستغوث زلمی بایدبی درنگ آزاد شود
• س. صابریبه مناسبت سيزدهمين سالروز شهادت دوکتور نجيب الله
• نویسنده : مهرالدین مشید رویای حضور قدرتمند نظامی امریکا در منطقه در موجی از خون و آتش
• محمد الله وطندوستبه بهانه سیزدهمین سالگرد شهادت داکتر نجیب الله
• رحمت اله رواندشهید داکترنجیب اله دشهادت ددیارلسم تلین په یاد
• تهیه و ترتیب میر محمد شاه رفیعیروز نمایش اهداف شوم و پنهانی جهان خوران
• مرادزیڅونه چې دښمن دوکتور نجیب پېژنده ، افغانانو ونه پېژاند
• مرادزی ای اس ای د طالبانو په جامه کې
• محمد یعقوب هادییاد شهیدان وطن گرامی باد
• فخرزادپیامد بازیهای ریاکارانه چه خواهد بود ؟
• امان معاشر خبرنگار ازاد(خود کوزه و خود کوزه گر و خود گل کوزه)
• دوکتور صلاح الدین (سعیدی – سعید افغانی)راه حل بحران سیاسی افغانستان بعد ازانتخابات ۱۳۸۸
• نوشته: دکترغلام محمد( اسد) محسن زاده عـمــق فـاجـعـه
• رحمت اله رواند کای ایدې مرستیال دکا بل څخه وشړل شو
• انجنیر فاروق کوهستانیروند انتخابات و معرفی نیم رُخ دیگر از چهره های سیاسی در کشور ما
• فخرزادمردم خواهان شفاف شدن نتایج انتخابات میباشند
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسترش اندیشۀ وتحقق ناپذیری "نظام ایده آل" در جامعۀ بشری (قسمت پایانی)
• داکتر خاکسترگروپ روم چه شد ؟
• میرمحمدشاه "رفیعی"ضرورت اتحاد و همبستگی نیروهای ترقیخواه و تحول طلب
• رحمت اله روانآی ایس آی د افغانستان په ټولو ادارو کې نفوذ لری
• اشرف هاشمی آزادی پرویز کامبخش مبارک باد وفریاد برای غوث زلمی وسایر بی گناهان بلند تر باد
• رحمت اله روان نړیواله ټولنه له ازمویښت سره مخامخه ده
• محمد ا صغر( عبا د ی ) ا نتخا با ت اخیروطن
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسترش اندیشۀ وتحقق ناپذیری "نظام ایده آل" در جامعۀ بشری )قسمت سوم(
• عزیز آریانفردر جستجوی سر نخ «کلاوه سر در گم استراتیژیک» افغانستان
• عبدالوکیل کوچیانتخابات،حفظ قدرت، سیستم نا کار آمد
• رحمت الله روانمردم افغا نستان ازریس جمهور اینده تقاضا امنیت دارد
• حقيقت جونتيجه ده در صد آراء و موقف داکتر منگل کانديد نيروهای ترقيخواه
• رحمت اله روانتیر انتخابات دافغانانو تر منڅ دیوالی نخښه ده
• محمد عوض نبی زا دهافغانستان معبر مداخله و رقابت ابر قدرت های جهان
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسترش اندیشۀ وتحقق ناپذیری "نظام ایده آل" در جامعۀ بشری ( قسمت دوم)
• نویسنده : داکتر فریدون نورزادروش های جذب و تشویق سرمایه گذاری در افغانستان
• بریالی جویان جبهۀ دموکراتیک و وطنخواه،یگانه راه برون رفت از بن بست
• سپاهینتایج انتخابات 1388 افغانستان ودست اوردهای نهضت فراگیر
• حقيقت جونگاهی بر نظر سنجی سايت وزين انتخابات پيرامون کانديدان رياست جمهوری افغانستان
• سپاهی گمنامچرا من رای خودرا به حبيب منگل ميدهم
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسترش اندیشۀ وتحقق ناپذیری "نظام ایده آل" در جامعۀ بشری
• فخرزادمردم ما از گسترش نا امنی ها نگران میباشند
• حقيقت جوجان کندن موذی، شام غازی
• اسدالله جعفریارتداد روحانیون ازرسالت دینی
• دوکـتــور صلاح الـدین سـعـیـدی (سعید افغانی) ملاحظات کوتاه در مورد نظریات محترم عارف عباسی ګرداننده پروګرام در لابلای واقعیت های افغانستان – موقف طالبان در افغانستان- تلویزیون پیام افغان!
• رحمت الله روان هرکس از خود حق دفاع دارد
• عبدالکریم تا یب شریفی فرهنگ انتخابات در تاریخ افغانستان برای بار دوم تمرین میگردد
• حقيقت جوسابقه داران ما ، حقايق و سرخورده گيها
• رحمت اله روانافغا نستان یو خپلواک هیواد دې
• محمد عوض نبی زا ده یادوبود از یازدهمین سالگرد شهدای نسل کشی طالبان در مزار شریف
• نویسنده : مهرالدین مشیداندیشۀ جهانی دردرازراۀ رسیدن به" الگوی تغییر" برای دگرگونیهای جهانی
• عبدالحی نزهتاوضاع روبه وخامت افغانستان
• سرور میړ نی سید اسحق ګیلا نی بیا په ښه بیه خرځ شؤ
• فواد پامیرینظام سیاسی و دغدغه های انتخاباتی در افغانستان
• فخرزادآيا ميتوان بدون مشاركت آزادنه مردم انتخابات را مردمي خواند ؟
• سرور(میړنی) هغه د خا د په بو جیو کي روپي وي اوکه کوم بل شې ؟
• نویسنده : صبحدم – بدخشانیانتخابات آیندۀ افغانستان و پامیری زبانهای بدخشان
• نویسنده : مهرالدین مشید گفتمانی میان سیاست و تاریخ در سه دهۀ اخیر که نه تاریخ است و نه سیاست
• تبصرۀ "شاهد" - از کندزکندز متلاطم است
• محمد عوض نبی زا ده گروه طالبان نمادی ازخشونت و قتل عامها درافغانستان
• رحمت اله روانآمريكا با جنګ درافغانستان یکسال وقت دارد
• فخرزاداگر اين مدرسه باشد اين ملا حال طفلان را خراب مي بينم
• محمد هاشم مهدویاستخاره سیاسی!
• محمد هاشم مهدوییک بیت راست ویک بیت دروغ !!
• اسدالله جعفریرسالت عالمان دینی دربرابر وسوسه های شیطان
• عبدالحی نزهتآه وحسرت ریس جمهور اوباما درباره ی قتل طالبان
• رحمت اله رواندهیواد ددښمنانوشیطانې دسیسه ناکامه شوه
• فخرزادمردم و جامعه جها ني به نسبت افزايش چا لش هاي انتخاباتي نگران ميباشند
• اشرف هاشمیداودخان آخرین شهزاده واولین ریس جمهور
• رحمت اله روانازدادن لقب قهرمان تا لقب حیوان
• محمد عوض نبی زا دهتقسیمات ملکی ظالمانه نمادی ازتبعیض واستبداد درافغانستان
• خلیل ودادخاطراتی چند از داکتر حبیب منگل (کاندید ریاست جمهوری)، سفارت افغانستان در مسکو و غیره
• نویسنده : مهرالدین مشیدجنگ در افغانستان نبردی است میان مافیای بین المللی
• صديق وفاپيشينهء مبارزات سياسی مسالمت آميز ومکثی بر مبارزات انتخاباتی در افغانستان
• انجنير سيد عبدالقادرايا امريکايي او افغاني واکمنان دافغان ولس په وړاندي رشتيا وايي ؟
• نوشته : لطیف کریمی استالفی روحانیون پیروان فرعون !!
• فخرزاد قانون ستيزي تا چی وقت؟خون ريزي تا بكي ؟
• اشرف هاشمی پیغام به هم وطن
• رحمت اله رواننظامیان غربې در افغانستان دچار سردرگمی شده است
• وزیر صلاحدولت نا کارامد کرزی مصداق ‍پیروزی ماست
• فخرزادمردم ما خواهان تدوير انتخابات شفاف ميباشند
• نویسنده : مهرالدین مشیدترفند قحط الرجالی مشروعیت انتخابات آینده را به قربانی گرفته است
• انجنير سيد عبدالقادرايا امريکايي او افغاني واکمنان دافغان ولس په وړاندي رشتيا وايي ؟
• نوشته از ع. بصیر دهـــزادبررسی بر سیاستهای انتخاباتی وپروګرام انتخاباتی داکتر حبیب منګل
• محمد عوض نبی زا ده افغانستان کانون گرایشات قومی ودینی
• رحمت اله روانامریکااوبریتانیا دافغا نستان په حکومت کي بدلون غواړې
• نویسنده : مهرالدین مشید آسیای میانه بازی بزرگتر از شرق میانه وجایگاۀ افغانستان در آن
• میرمحمد شاه "رفیعی"ریا کاری برای پیروزی در دومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
• فخرزادپرده از رازها بركنار ميشود ؟
• اسدالله جعفریانتخابات وتقدیر سرنوشت هزاره(بخش دوم)
• محمد یعقوب هادیخوب فکر کنید و رای بدهید
• رحمت اله رواندامریکا سفیر په لاس وهنه تورن شو
• محمداسحاق فياضآيا شبكه هاي مالي طالبان كشف خواهد شد؟
• حقيقت جوتبصره بر برخورد غير دموکراتيک سايت وزين خاوران
• صديق وفاپلاتفرم داکتر منگل يا برنامهء تحول دموکراتيک وترقيخواهانه
• نویسنده : مهرالدین مشید ملت سازی ، چالش ها و دولت مقتدرملی
• انجنير سيد عبدالقادردامريکا دنوي ولس مشر د تغير يا« چينج » دسياست اعلانو ل اودافغان ولس نور ټکول
• فخرزادآزموده را آزمودن خطاست
• اسدالله جعفریانتخابات وتقدیر سرنوشت هزاره
• نوشته ی: کابلی والا"بلخ" الگوی بازسازی در افغانستان است
• محمد عوض نبی زا ده اهمیت سیاسی واستراتیژیکی افغانستان درجهان ومنطقه
• نویسنده : مهرالدین مشید مردم افغانستان در چنبرۀ مثلث شوم وشیطانی به اصافۀ فساد
• ب.د.گذرگاهیمِسکينستان!
• فخرزادمردم ما خواهان تامين امنيت محو فساد و فقر ميباشند
• کاووند راتلونکو ټولټاکنو په اړه یوه ناپیېلې سروې
• محمد عوض نبی زا دهکتاب شوئی کشف جدید نابودی وسانسورکتابها
• فخرزاددروغ پراگني تا به چند ؟ قدرت طلبي تا بكي ؟
• عظیم لمرچهار سال پر افتخار
• دکترنجیب الله مسیرنظام سیاسی آینده وفرصت های ازدست رفته
• مولاناعبدالکبیر(فرخاری)داکترحبیب منگل شخصیت درخور اعتماد مردم
• اسدالله جعفریمرگ سیاسی واخلاقی خلیلی - محقق ،ولزوم کنگره وحدت هزاره
• رحمت اله روانتا به کی علیه یک دیګر تو طیه ودسیسه
• محمد عوض نبی زا ده انتخابات آزمون دیگری ازتمرین دموکراسی درافغانستان
• ع باغبانبهتان کشتار دوملیون افغان درفاصله بین هفتم 1357وهشتم ثور 1371
• فخرزاد مشت ها باز ميشود - حقايق برملا
• محمدنبي عظيميعشق پیدا بود
• محمد اسحاق فياضاعتماد متقابل، اساس تداوم نشست هاي منطقه اي
• انجنیر عزیزباتو از تو
• محمد عوض نبی زا دهغَرجستان، سرزمین کهن واستبداد زدهءافغانستان
• میرعبدالواحد ساداتبر داشت ها و یادداشت ها پیرامون مصاحبۀ آقای "اکادمیسین" سلیمان لایق با بی بی سی
• اسدالله جعفریسفر حامد کرزی به ایران یاد آورسفر چوسیسکی به ایران است
• اسدالله جعفریاگر شهروندان کشورما در خارج، حق شرکت در انتخابات را نداشته باشند،دولت آینده مشروعیت دارد؟
• فخرزادپيامد انتصاب فرد پر قدرت و بي مسؤليت در آينده چي خواهد وبود ؟
• عبدالولي منګل د ښاغلي حامد کرزي کمپله په ټولیدو ده
• داکترفریدون نورزادافغانستان و توسعه‌ی اقتصاد زراعتی
• ابونظيفهتراژيدی مديريت دربدخشان
• مرادزئد پردیو موخو پرځای ، طالبان باید د پښتنو د موخو لپاره وجنګیږي
• رستم پیمانقانونیت لازمه مشروعیت است
• جاویدفرهادملی‌گرایی زیاد، ملی‌نگری کم
• پ.پامیربه جواب مصاحبه غلام مجدد "س لایق" در پاکستان
• جلالزیځيني کاندیدان ابتدایې سواد نه لري
• سيد معروف همدردطالبان لويه بلا ده چې د ISI او CIA لخوا جوړه شوي
• مرادزئافغانستان باید له پاکستان څخه د جګړې تاوان وغواړي
• ډاکـټــر صلاح الدین سعـیـدی – سـعـیـد افـغـانـیکه پـه ریــښـتـیـا هـم مـثـبـت بــدلـون غــواړی نــو تـفـاهــم وکړی!
• فخرزاد مردم نگراني كاي اي دي را بجا ميدانند
• اسدالله جعفریسونامی انتخابات افغانستان(شقاق درجبهه ملی)
• جاویدفرهادنگرشی بر مسأله‌ی ملی‌گرایی درافغانستان
• اسدالله جعفریپیدا وپنهان انتخابات افغانستان(گلبدین حکتمیار هم می آید )
• نوشته :دکتر غلام محمد ( اسد ) محسن زادهبخاطر پیروزی حبیب منگل بکوشیم
• عظیم لمرانتخابات، وظایف ومسوولیت های نیروهای مترقی ودموکراتیگ دربرابر مردم وجنبش
• دوکتور صلاح الدین سعیدی - سعید افغـانیاګر تغییر مثبت میخواهید توافق کنید!
• محمد عوض نبی زا دهسخنی چند دربارهء انتخابات درافغانستان
• عزیزه عنایتکشتار غیر نظامیان در ولایت فراه
• محمد اسحاق فیاضسایه های تهدید طالبان در امنیت انتخابات
• فخرزادپيامد جلسه مشترك اخير سران امريكا . پاكستان و افغانستان چه خواهد بود ؟
• محمدنبي عظيمينبرد ادامه دارد
• انجنير سيد عبدالقادردمصنوعي ټولټاکنو له پاره ډله ايز ي وژني
• اسدالله جعفریانتخابات وموضع روحانیون در مشهد
• رستم پیمانروز پیروزی جهاد مردم افغانستان؟!
• محمد عوض نبی زا دهطالبان وکوچیهای مسلح عوامل اصلی بی ثباتی درکشورند
• فخرزادمردم ما گسترش هراس افگني را در منطقه ثمره توسعه طلبي كشور كشايان مي خوانند
• اسدالله جعفریبراساس بلوغ مدنی،رأی هزاره بر چه کسانی حرام است؟
• دوکتور صلاح الدین سعیدیملاحظات چندی برانتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ افغانستان
• احمدمنصور احمدینماينده سازمان ملل در افغانستان خواستار احترام به آزادي مطبوعات شد
• نوشـتهً دپلـوم انجنیـر خلیـل الله روًوفی استراتیژی جدید کاخ سفید وآماج بحران درمنطقه
• صفت الله عمل یاراول می روز اتحاد و همبسته گی کارگران
• علي رستمياول می را بايد گرامی داشت !
• اسدالله جعفریانتخابات وعقلانیت جامعه هزاره
• اسدالله جعفریشایعات انتخاباتی درمیان مهاجران هم ميهن ما در مشهد
• انجنير سيد عبدالقادر په نامه ټولټاکني او که دسياسي حل ريښتينه لاره !
• محمد عوض نبی زا ده افغانستان آزمونگاه نظامی و سیاسی ابرقدرتهای جهان
• نو شته :- نذ یرظفرچشم دید
• نویسنده: عبدالرزاق طلوع هشتم ثور ۱۳۷۱ روز آزادی افغانستان؟ ویا آغاز بربا دی و ویرانی عمیق افغانستان
• نو شته نذ یر ظفرکاندید سر شناس
• سعید سپهر واعظان منافق، سیه دل و مکار
• آریـــــن بــــــــادشـــــــــــــــاهکاندیدان پست ریاست جمهوری افغانستان
• خوشحال اصفیبحران امنیت در افغانستان
• از طرف -- ر.ت.نایا با چهره چند بعدی ویس نا صری اشنایې دارید؟
• فخرزاد دفاع از مشروعیت به صداقت نیاز دارد نه به نیرنگ و ریا
• انجنیریاسین فولادی قضــا وت با خـواننـده گــان !
• محمدنبي عظيمينبردی درپیش است
• محمد عوض نبی زا دهچشم انداز تاریخی تداوم بحران افغانستان
• حقيقتجوچرا تحريم انتخابات زيرعنوان حقيقت ؟
• فیروز کوهفقر و بیکاری باز هم از مردم ما قربانی گرفت
• میرمحمدشاه "رفیعی"تصامیم مجلس موسسان نهضت فراگیر دموکراسی و ترقی افغانستان به تاریخ 23 حوت 1387 مسئولانه و آگاهانه اتخاذ گردیده است!
• فخرزاددر تامین صلح ثبات کشور نیروهای داخلی و خارجی لازم و ملزوم یکدیگر اند
• عزیزه عنایت مروری بر مسایل داغ افغانستان
• محمد عوض نبی زا ده افغانستان قربانی تعصبات دینی , تبعیض قومی وبازیهای سیاسی
• پوهندوی دوکتور سیدحسام (مل)دیویشتمی پیړی بربرا ن د آی ، اس ،آی مزدوران
• غورځنګ دجمهوری ریاست په ټاکنو کې دملي ـ دموکرات ځواکونو دګډون اړتیا
• فخرزادتطبیق استراتیژی جدید اوباما به قاطعیت و صداقت نیاز دارد !
• صباحمروري برهشت سال حاکميت دولتي وچالشهاي سياسي
• عزیز آریانفراز راهبرد نو کاخ سفید تا زمزمه ها و آوازه های سر بازارهای مکاره سیاسی
• انجنیر یاسین فولادیمکثی برکی. جی. بی در افغانستان
• ديپلوم انجنير سليم صابریاز وحدت عمل به سوی کنگره واحد
• کا نديد اکا دميسن ظاهر افق آسان يي نالول چنګوښوهم پښي پورته کړې
• فخرزادبدیل جاگزین ساختن کشت خا شخاش چیست؟
• عزیز آریانفرریشه های بحران ها و چالش ها در کشور و جستجوی راهیافت های سازنده
• قیام الدین قیامآ خرین نقا ب بر افتید
• م ی هادیاحترام به کرامت انسانی ویا بهره برداری سیاسی
• محمد یعقوب هادیتاریخ واقعی با تحلیل حقیقی از واقعات باز نویسی خواهد شد
• دوکـتور صلاح الدین سعـیدیفــهــم مــــا از مــــذاکــــره بـــا مخالـفــیــن و طــالـبــان!
• صباحمقصراصلي درمشکل کشورکيست؟ دولت يانيروهاي ائتلاف؟
• میرمحمده شاه "رفیعی"ما پیروز هستیم
• نویسنده: بشرملا عمر را شخص معتدل اعلان کرد ن چه عواقبی در پی خواهدداشت؟
• لطیف کریمی استالفی پنج سال و هفده روز سکوت تلخ ! .
• جنرال ارکانحرب پوهاند محمد هاشم میکانیزم حل سیاسی و نجات افغانستان از جنگ ،در راستای طرح ابتکاری آقای دکتر وحید وحیدالله
• فخرزاددر جوئیکه آب رفته باز خواهد رفت
• محمد عا رف عر فان سیمای نهضت در برابر آئینه تمام نمای زمان
• داکتر خاکستربازیهای های این چرخ بازیگر
• صباحکيها درمشکلات مردم طي هشت سال آگاهانه نقش بازي کرده اند؟ (بخش دوم )
• خوشه چين یگانه راه حل مشکل
• فخرزادکسی میتواند به موفقیت برسد که خواهان آن باشد
• میرمحمدشاه "رفیعی"اهداف نشراتی تلویزیون های افغانستان
• صباحکش وگيرهاي انتخاباتي وبازي هاي استخباراتي
• محمد عوض نبی زا دهچشم اندازمختصرمناسبات میان افغانستان و ایران
• صباحکيها درمشکلات مردم طي هشت سال آگاهانه نقش بازي کرده اند؟ بخش اول
• خوشه چینپایان جنگ ناتمام!
• محمداسحاق فیاضنشست سه جانبه واشنگتن،عزم جدید برای مقابله با افراطی گری
• م ی هادی تمام ارزش های معنوی انسان ازاندرون خودش آغاز میشود
• خوشه چينپایان جنگ نا تمام!قسمت چهارم
• محمد اسحاق فیاضبالاخره چه روزی برای انتخابات تعیین می شود؟
• ص. وفا تجهيز شورشيان ديروز وامروز با زراد خانهء غربی ها
• دستگیر نایلنگاهی به اظهارات جناب توخی
• فرشید یاسائیانقلاب ناتمام
• خوشه چيناوشلُقی
• دوکتور صلاح الدین « سعیدی » سیکو لاریزم اکادمیسين سیستانی
• محمد عوض نبی زا ده تاثیرگذاری احزاب سیاسی بررویداد های تاریخ معاصرافغانستان
• م ی هادی پیرامون برنامه کاری از جهات عینی باید اندیشد
• فخرزادمردم ما خواهان بازنگری اساسی میباشند!
• فخرزادبارکج به منزل نمیرسد
• خوشه چیناخطاریۀ جبهۀ ملی
• لطیف کریمی استالفی خوارج مُتهم اند ، برئ الذمه نمیشوند !.
• نویسنده : میر عنایت الله ساداتهنوزهم امیدی است ؟
• زبیر شیرزادنیروهای ملی - دموکراتیک و ترقیخواه باید کاندید ریاست جمهوری داشته باشند
• زبیر شیرزادهوشیار! خبردار!
• خوشحال اصفیعوامل بحران در افغا نستان
• خوشه چينزیردهل سیاه، سرخ ویامردم؟؟؟
• نصيراحمدصديقينگاهی به انتخابات ریاست جمهوری آینده
• عبدالشکور خوشه چينپا یان جنگ نا تمام!
• جنرال سيد عبدالقدوس " سيد "ابتکار صلح، شگوفهء امید
• مازیار رازیملاحظاتی بر مقاله ی ی. بیدار
• خوشه چينپایا ن جنگ نا تمام!قسمت دوم
• محمد اسحاق فیاضآیا بعد ازسه ماه ، بازهم امنیت انتخابات تامین می شود؟
• محمد عا رف عر فانچشم انداز مشا رکت احزاب دمو کراتیک در انتخا بات ریاست جمهوری افغا نستا ن
• محمد اسحاق فیاضافغانستان، خروجی مهم تنش های غرب و روسیه
• انجنیر عزیز احمدقدرت طلبی یا عدالت پسندی
• خوشه چينپایا ن جنگ نا تمام!
• م ی هادی نظری پیرامون مقاله" نگاه تازه به جنبش چپ افغانستان وضرورت نو سازی فکری آن "
• دکتر دستگیر رضایی نگاهی بر اقتصاد مختلط
• نو شته نذ یر ظفر هز یان مجدد مجددی
• عظیم لمرعدالت اجتماعي
• م ی هادیچه خوب است قبل از عمل به افکار هم حق بینانه داوری شود
• محمد الله وطندوستباز هم در باره وحدت نیروهای چپ دموکراتیک
• محمد الله وطندوستبا تقویت نیروهای نظامی خارجی پیروزی در افغانستان ممکن نیست
• آدینه سنگین جهانی سازی اقتصادی و بحران مالی ناشی از آن
• ع باغبا نقانون وقانونیت از ثور 1357 الی جدی 1358
• عزیزه عنایت نسل بشـر را سایهء شوم جنگ تهدید میکند
• گل کریم گردیزیمواد مخدر، پروبلم هاوافغانستان
• انجنیر عزیزاحمد پروسه وحدت
• انور فرزامابر مرد وفاداربه اندیشه وتفکررهایی بخش ووارسته از وابستگیهای مادی دنیا
• سازمان کار افغانستانطرح مرامنامه و اساسنامۀ
• محمد یعقوب هادیدر اسطبل ما پر کاهی وجود ندارد که طیوری به منقار خود گرفته به هوا پرواز کند
• محمد یعقوب هادیگونه های فراز وفرود گفتگو ها در بارهء وحدت ن ف د ت ا وح م م ا
• ا سدالله جعفریامام حسین ووحدت ملی در افغانستان
• از: دکترنجیب الله مسیر بررسی مفاهیم امپراطوری و دولت ملی تلاشی برای پی ریزی بنیاد تیوریک این اندیشه
• نویسنده : فواد پامیری مسأله وحدت وهویت چپ دموکراتیک
• محمد یعقوب هادیحاصل زحمات مانرا ازگزند هر نوع اقلیم نا مساعد سیاسی حفاظت مینمائیم
• ع.رستمی مردان تاریخ !
• جليل پرشورارزش رای دهی آزاد ومخفی درامر تحكيم دموكراسی و سرنوشت رای دهنده گان
• محمد عوض نبی زا ده هفتادوپنجمین سالیاد شهادت مبارز ملی عبدالخالق شهید گرامی باد
• جليل پرشوروحدت رابايد ازپائين به بالاوسعت دهيم درغير آن باز متفرق خواهيم شد !
• جليل پرشورتمام موانع راازسرراه تاًمين وحدت مجدد رفقا بايد برداريم !
• محمد یعقوب هادی ارادهء مردم خواهانه ووطن دوستانه محور وحدت همگانیست
• محمد الله وطندوستبسیج همه نیروهای ترقی خواه ضامن پیروزی مردم ماست
• محمد همایون سرخابی به پیشواز از دوازدهمین سال روز وفات بزرگ مرد تاریخ کشور روان شاد ببرک کارمل رهبر پر افتخار و نستوه زحمتکشان افغانستان
• ع. لمریادی از بزرگمرد خرد وعمل ملی وانقلابی تاریخ معاصر افغانستان شاد روان ببرک کارمل
• نجیب الرحمن «شمال »گلهای آرزوشگوفان میشود !
• محمد عا رف عر فانظهوریک تحول بزرگ در اقلیم سیا سی نیرو های دمو کراتیک درافغا نستان
• محمد نادر ظهیر استراتیژی مـشـترک کشورهای آســیای میانه و افغانســتان درمنطقه
• جليل پرشورما ، اتحاد رفيقانهً حزب متحد ملی ونهضت فراگيرترقی ودموكراسی افغانستان را با اشك شادی استقبال ميكنيم !
• کانديد اکادميسن ظاهر افق دبوش ناټو يي سازمان نه يوازی دګونډې وهلو په درشل کی دی بلکه لاره يي هم پر ورکيدو ښکاری !
• محمدنبي عظيمي سحرگاهان این جا آرام است
• محمدنبي عظيمي درحاشیهء روزگار وصل نزدیک است
• غوث الدين مير خدا را شکر که بمشامم بوی گلاب می آید
• محمد یعقوب هادی گل های بهارستان حیات به شگوفه نشسته است
• انجنير سيد عبدالقادرولسی جرګه دملی دريځ پر لور
• خوشه چينازدیدگاه«عیاران» تنها اتحاداست که رسیدن به پیروزی راآسان میسازد!
• ع .باغبان درک واقعی رنجهای مردم کشورعامل وحدت میباشد
• بصيرصباحسليمان لايق (غلام مجددي) ازتفرقه جويي تاياوه سرايي { بخش دوم وپاياني }
• نو شته نذیر ظفر جنا یت کار مجرب
• ع باغبان ازسکوت اعضای حزب دیموکراتیک خلق افغانستان(حزب وطن) وکارمندان دولت آنوقت،مغرضین ودشمنان استفاده سئومینمایند
• زبیر شیرزادخودگذری شجاعت است
• محمدنبي عظيميروزگار وصل نزدیک است
• محمد یعقوب هادی ببرک کارمل به عنوان یک انسان بسیار بزرگ در راه تمام ارزش های انسانی یک رهبر واقعی بود
• بصيرصباحسليمان لايق (غلام مجددي) ازتفرقه جويي تاياوه سرايي (بخش نخست)
• محمد اسحاق فیاضکنفرانس امنیت و شعار های امنیتی
• محمد الله وطندوستبیانیه مشترک مسوولین شورا های اروپائی نهضت فراگیر دموکراسی و ترقی افغانستان و حزب متحد ملی افغانستان گامی در راه تحقق آرمانهای وحدت طلبانه نیروهای چپ کشور
• محمد الله وطندوستمحاصره خود سرانه و بی اطلاعی مقامات
• زبیر شیرزاد سالروزِ تولدِ خجسته
• عبدالوکیل کوچی فرخنده باد هشتادمین سالگرد باسعادت ببرک کارمل
• محمد داؤد رزمياراو هرگز لايق نبود
• م ی هادیخوش بینی به آینده را باید با تدابیر ضروری وموثر تقویت نمایم
• محمد عوض نبی زا دهعملکرد دوگانه وناموفق هفتسالهء دولت افغانستان
• انجنير سيد عبدالقادر پريږدي چی افغان غيور ملت خپله راتلونکي خپله وټا کي !
• حساس اوريارهبر فرزانه مردم
• م ی هادیوضعیت پیچیدهء کشور وضرورت تشکُل واحد نیرو های مترقی که مردم افغانستان به آن امیدوارند
• محمد عارف صخره دموکراسی ،انتخابات و ناامیدی مردم
• محمد اسحاق فیاضدومین جرگه امن منطقه ای با اهداف متفاوت از قبل
• عزیزه عنایت برای تا مین امنیت افغانستان قاطعیت اصولی لازم است
• محمد عوض نبی زا دهمذاکره با طالبان مبارزه علیه تروریزم جهانی را خدشه دارمیسازد
• فضل احمد طغیانآیا انتخا با ت آ ینده ریا ست جمهوری افغا نستان میتو اند ثبات و امنیت را تضمین نماید؟
• زبیر شیرزادما مکتب خود را داریم، که سری تعظیم به مردم غیور وطن و انسان زحمتکش آن فرو می آورد!
• لیلما ناشرخیانت و اختلاس: تحفه خلیلزاد به اداره کرزی
• نو شته نذیرظفرکتاب نا تمام
• رحمت اله روان مذاکره با طالبان برای مشروعیت و نجات طالبان میبا شد
• محمدنبي عظيمي مصالحه یا معامله ؟
• محمد اسحاق فياضافغانستان، فقير ترين كشور آسيايي
• محمدآصف خواتی بیایید که به ندای دادخواهانه جوانان لبیک ګوییم
• محمد عوض نبی زا دهعملکرد دوگانه وناموفق هفتسالهء دولت افغانستان
• محمد عارف صخره مذاکره با طالبان
• ا. م. شیزلی عفریت سرمایه داری در چنگال بحران
• محمد الله وطندوستمصالحه یا معامله؟
• حقيقت جوجعلکاران بايد محکمه شوند
• ارسالی نجیب الله عظیمی سیاست های عاری از شفافیت در کابل و حامیان بین المللی آن در افغانستان
• م ی هادینه تاریخ می ایستد ونه حقیقت پنهان میشود
• محمد عوض نبی زادهضرورت گذاراز تفکرتک قومی به اندیشه فرا قومی در افغانستان
• جنرال محمد یاسین امیریهشتاد سال از تولد ببرک کارمل شخصیت استثنایی تاریخ معاصرکشورمی گذرد
• م ی هادیگفتنی های چند در بحبوحه طرح ها ،نظریات واقدامات رفقای ما:
• صالحه رشیدی نبايد با زنده گي در قفس های طلايي غرب ،وطن را فراموش کرد
• محمد اسحاق فياضطالبان مدرن، چالشي فراروي استراتژي جديد امريكا
• انجنیر جمشیدیاتحاد وهمبسته گی
• سرورزهتابفرزند لايق ديروز حزب،خلف نالايق امروز!
• اکبر سید آبادیابن الوقت، مکار، شیاد، ... و یا هم ...؟
• ع. لمر انسان ها می میرند ولی مبارزه ادامه دارد
• داکتر صلاح الدین سعیدی وسایل اطلاعات جمعی و تلویزیون در افغانستان
• صلاح الدین سعیدی مطالب و مسایل مطرح در افغانستان، پروسه و را ههای حل
• محمدنبي عظيمياین زبان سرخ...
• داوی روشانبیست سال زندان بخاطر ترجمه قرآن
• محمد یعقوب هادیوضعیت بالفعل جهان و تبارز نیرو های بالقوه
• خوشه چين امانت درزیرآسمان آبی
• رحمت اله روان تا به کی علیه رهبران محبوب خویش تهمت میکنيم ؟
• عبدالو کیل کوچیغلام مجدد چه وقت سلیمان وچگونه لایق شد
• انور فرزام سابق عضو کميته مرکزی ح.د.خ.ا،منشي صدر هيأت رييسه شورای انقلابي ج.د.ا،دستيار زنده ياد ببرک کارمل و ديپلومات پيشينتصفیهءحساب شخصی است یاکرنش دربرابرارباب قدرت؟ یاهردویش؟
• محمد یعقوب هادیاز جوانی تا به پیری از پیری تا به کـَی؟"
• دردمندانسانهای واقعبین شکست های خود را ب پوچ گویی و دروغ گفتن توجیه نمی کنند
• محمدنبي عظيميفرهنگ ستـــــــــــوده
• محمد یعقوب هادیرقابت های نا مشروع به مثابه ای تیشه ای بر ریشه ای خودماست
• صارمگذشته خوب است که آيند ه خوبتر رانویدمیدهد
• ا. م. شیزلی عقیمانی که از درد زایمان می نالند
• انجنیر سید عبدالقادر دملی ګټو « ملی منافعو» ساتنه اودفاع دهرافغان ایمانی اووجدانی وظیفه ده !
• فضل احمد طغیانضرورت اتحاد سياسی برپایۀ برنامۀ مشترک ورهبری انتخابی جمعی
• محمد اسحاق فياضافزايش خشونت ها درسايه تغييرتاكتيك جنگي طالبان
• م ی هادیمسوول درجه اول تلفات غیر نظامیان ناشی از عملیات نظامی دولت ،کیست؟
• خوشه چين وقتی که راهت را انتخاب کردی...؟
• عبدالرزاق طلوعایا در افغانستان صلح واقعی بوجود خواهد امد؟ بکدام شرایط و با چه عواقب، در موجودیت کدام نیروها وچه وقت؟
• خوشه چيناز نفرت و نفرت زده گی نفرت داشتن
• م ی هادی"شیشه را گر بشکنی هر زره اش یک خنجر است"
• انجنير سيد عبدالقادر داسد داته ویشتمی دافتخاراوغرور څخه ډک استقلال څه سوو؛
• فضل الرحیم رحیم خبرنگار ازادبجای شکستن ائینه ، در پی اصلاح زشتی ها خود شوید !
• محمد عوض نبی زاده بهسود ودایمیرداد سرزمین سوخته وقتلگاه غارت وجنایات طالبان کوچی نما
• تتبع ونگارش : امین الدین « سعیدی »سکولاريزم يا جدائي دين از دولت
• نگارنده : زلمی رزمی ٢٨ اسد هشتادونهمین سالروزاسترداداستقلال کشوررا گرامی میداریم
• خوشه چينانسانی که برای خوشبختی انسان میرزمد
• عارف جهشمثلث قاچاق مواد مخدر ویا " مثلث طلايی"
• نذيرظفرخرم پژمرده شد
• نوشته ی : داکتر آسیابان فراپرسی ، بر توضیح ضروری گرانقدر ابراهیم سکندری
• محمد یعقوب هادی اندیشه، تفکر وعقیده خوابگاه عمل نیست
• محمد اسحاق فياضافغانستان، تجربه نوين تعدداحزاب سیاسی
• نوشته : زلمی رزمی شایعه وشایعه پردازی
• عارف جهشتوليد انبوه مرگبارترين سلاح در افغانستان ترياك و هروئين
• ع. لمرکنفرانس پاریس تیری دیگری که به هدف نخواهد رسید
• دوکتورحبیب منګل دافغانستان ددموکراسی اوپرمختیا د فراګیرغورځنګ ددریمی کلیزی په ویاړ
• محمد عوض نبی زادهچهلمین سالروز وفاتسیداسماعیل بلخی مبارز ضد استبداد فرخنده و گرامی با د
• انجینربرهان عقابناسیونالیسم قومی خاستگاۀ جنبش های چپ وراست در افغانستان
• ا . واصلمداخلات پاکستان درکشورما ريشه عميق دارد
• عزیزه عنایت حفظ وحدت در تلاطم روز گار
• خوشه چينزبان سرخ
• ميرمحمدشاه "رفيعي"رخداد غيرقابل پيش بيني كه سرانجام اندوهناك و خونين داشت
• م ی هادیگذشته ی ما درسنامهً آینده ی ما است
• عبدالشکور خوشه چينکشورما سنگ زیرین آسیا است
• اسدالله جعفريدوشنبه خونین 17 سرطان 1387 کابل نتيجه جهاد اسلامي است يا ره آورد تجاوز مشروع؟
• عزیزاحمد خوارمل په نړی کې همدا اوس څوک اوکوم هيوادونه دي چې انسانی حقونه ترپښولاندی کوي اوبیا تردغه سرلیک اوددموکراسی ترنامه لاندی نړی یې دګډوډی پرلور روان کړیدی ؟
• انجینر محمود صافی سخنی چند پیرامون متن نامه سرکشاده عنوانی سرمنشی سازمان ملل متحد از دکتور نورالحق نسیمې
• اشرف هاشمییک یادداشت اغشته بخون!
• محمد یعقوب هادیباردیگردر باب سخنهای رفیق اسدالله کشتمند
• دکتور نورالحق نسیمی نامه سرگشاده عنواني سرمنشي سازمان ملل متحد
• محمد یعقوب هادیاعتراف ريیس جمهور حامد کرزی به حقایق تاریخی
• دکتور دستگیر رضاییاهمیت کنفرانس پاریس نه درتعهد کمیت مبالغ کمکها، بلکه دراجرای واقعی ، بکار گیری هدفمندانه وموثریت آن خواهد بود!
• محمد اسحاق فياضامسال هم طالبان، از ترياك سودي كلان مي برند
• خوشه چينعیاروطن
• دوکتور صلاح الدین سعیدی مطالب و مسایل مطرح در افغانستان، پروسه و را ههای حل
• پژوهشي از( زيميرواسکاري ) آياکرزي ميتواند جلومداخله پاکستان درافغانستان رابگيرد؟؟؟
• عزيز احمد خوارملافغانستان او د ستر احمدشاه پنځه ويشت كلن سلطنت
• محمدالله وطندوستکوچی ها یا طالبان
• عزیزه عنایت ا ن الله یحب المقسطین
• ولي زيارملدريمه نيكمرغه كليزه
• محمد اسحاق فياض آيا آي اس آي با طالبان همكاري مي كند؟
• احمدشاه قادریچرا و چه بايد نوشت؟
• جاوید جویاطرح مقدماتی درباره اتحاد نیروهای دموکراتیک
• خوشه چيندرسنامه برای وحدت خواهی
• دعزيزاحمد خوارمل ليکنهکه راتلوونکی دولت ،يوغښتلی مرکزی دموکراتيک اوملی دولت وي ؟
• عزیزه عنایت ضرورت همدلی و هم آهنگی فکــــر و عمل
• محمد اسحاق فياضافغانستان، مصاف جديد براي فاتح بغداد
• م ی هادیآیا ، مقالهً رفیق اسدالله کشتمند موضع رسمی ن ف د ت ا، است ؟
• اسدالله کشتمندوجوه اشتراک نوین و راه مشترک را باید پیداکرد
• خوشه چين سیم خاردار
• جیحون وحدت ساز مانی یا سبو تا ژسیا سی
• صمد راحمبايد به امر وحدت و نزديکی نيروهای ترقيخواه و وطنپرست صادقانه سرنهاد!
• محمد یعقوب هادیاز مردم وکشور در برابر توطئه ها ودسایس باید دفاع نماییم
• عزيزاحمد خوارمل دوصدوشصت سالګی لويه جرګه شيرسرخ مهر ختم برپراګنده ګی های ملی نيمه اول قرن هژدهم
• اسدالله جعفريآيا بشر دوست، همان گاندي است؟
• دوکتور دستگیر رضایی افغانستان در مرحله گذار از نظام( سیستم )عنعنوی به نظام( سیستم)اقتصاد بازارعصری
• اشرف هاشمیایا وحدت نیروهای ملی مترقی و دموکراتیک صورت میگیرد؟
• م ی هادیاز واقعیت تا واقعیت
• خوشه چینما میخواهیم که دروغگوی حقيقت نما نباشیم
• محمداسحاق فياضسفيرگمشده و معامله معمايي جديد
• پژوهش نبرد- زيميرو اسکاري درعقب درهاي بسته سياسي ونظامي کشورچه ميگذرد؟؟؟
• ع. باغبانوحدت واقعی
• اين همه تنش وتشنج درافغانستان تقصيرکيست؟؟؟به ادامه بخش نخست
• سرور منگل به پیشوازتشکیل " کمیته سازماندهی وهمآهنگی امور اروپائی" !!
• زيميرواسکارياين همه تنش وتشنج درافغانستان تقصيرکيست؟؟؟
• میر عنایت الله سادات چطور میتوان به توطئه ها پایان داد ؟
• محمد عوض نبی زادهنگاه گذرا بر نهضتها و احزاب سیاسی معاصر افغانستان
• نو شته نذ یر ظفرراز های پنهان در سخن عر یان
• علی احمد «صارم»چرا چهل و سه سال قبل ح. د. خ. ا.به حیثِ میراثدارِ رادمردانِ تاریخ افغانستان، اهداف و مرام مردم زحمتکش وطن را با جسارت عظیم علنی ساخت؟
• م ی هادیفریاد از این بازیگران
• حقيار دغويي په اتمه دناټو او افغان دولت ترمنځ دځغاستې نړيواله سيالي
• نيلاب سلامدیدگاه من بر اجلاس وسیع نیرو های مترقی
• محمد عوض نبی زادهضرورت گذاراز تفکرتک قومی به اندیشه فرا قومی در افغانستان
• محمد اسحاق فياضفساد اداري، هيولاي سيري ناپذير درافغانستان
• م ی هادی وحدت نیرو های هم اندیش فعل مردم دوستی ووطندوستی است
• محمدالله وطندوستپيرامون اجلاس نيروهای ملي،دموکرات و مترقي افغانستان در اروپا
• اکبر سید آبادیافتضاح ـ استیضاح و افتضاح بزرگتر
• نو شته نذ یر ظفرگر یز دلاوران
• ميهن فدا محشور هفتم ثور: انقلاب،کودتا،خيزش،رويداد،فاجعه،کبير و برگشت ناپذير،صغير و برگشت پذير
• هارون امیرزادهنگاهی به جلسه هالند وآینده جنبش چپ در افغانستان
• اشرف هاشمی جنگ های کابل
• صديق وفاگشايش دريچهءبسوی گفتمان
• اسدالله جعفريچپ ها همچنان چپ مي انديشند
• ج - نبرد از7 ثورتا 8 ثور
• محمد عوض نبی زاده سرک شاهراه آسیائی فریب و بازی سیاسی دولتها با مردم این مناطق کشور
• اسدالله جعفريراه هاي تحقق وحدت ملي در افغانستان
• الف سفید سنگبازهم افغان کشی سبعانه
• « د - نيک پي پور» و« وطن خواه »کابل ازدولت اسلامي تاجمهوري اسلامي بخش (2)
• نویسنده: کاوه کرامیمن و تو با هم "ما" شویم
• اشرف هاشمیعاشقان ودلباخته گان وطن!
• محمدنبي زاده کوچیها، زخم خونین سیاسی برپیکر مجروح هزاره جات
• محمد اسحاق فياضافغانستان، سومين كشور بي ثبات جهان
• « د - نيک پي پور» و« وطن خواه »کابل ازدولت اسلامي تاجمهوري اسلامي بخش (1)
• ن - مامونچرا افغانستان با گذشت هرروزخونين تروشکسته ترميشود؟بخش سوم
• محمدعوض نبي زادهکوچیها،زخم خونین سیاسی برپیکرمجروح هزاره جات
• محمد عوض نبی زادهتعلل دولت بخاطرارتقای ولسوالی جاغوری به ولایت
• ن - مامونچرا افغانستان با گذشت هرروزخونين تروشکسته ترميشود؟
• انجنير سيد عبدالقادر افغان وطن کی به صلح څه وخت دجګړی ځای نیسی
• خوشه چينباران انسا نیت
• م ی هادی از واقعیت های تاریخی طفره نمیروییم
• اشرف هاشمیمطمینم که خرمن ما اماده یی برداشتن میشه
• ن - مامونچرا افغانستان با گذشت هرروزخونين تروشکسته ترميشود؟( بخش نخست )
• محمدعوض نبي زاده ضرورت گذاراز تفکرتک قومی به اندیشه فرا قومی در افغانستان (بخش دوم)
• محشور سفيدسنگبه بهانهء فرا رسيدن سال نو1387
• دکتور حبیب منگل اوضاع سیاسی افغانستان وضرورت ایجاد یک جبهه ءوسیع دموکراتیک
• خوشه چيننقد
• اشرف هاشمی قندهار یا زهر مار
• ماموناشتباهات آگاهانه ائتلاف ،توطئه هاي هوشمندانه پاکستان ومشکلات مردم افغانستان(بخش دوم)
• سلیمان راوش از آش کرده کاسه گرم است
• ماموناشتباهات آگاهانه ائتلاف ،توطئه هاي هوشمندانه پاکستان ومشکلات مردم افغانستان
• مامون اختلاف ودشمنی بين تيم کرزی و جنرال دوستم
• حاجی اکبر هاشمیناشناس مفت نجات یافت باید کشته میشد
• م ي هادي ما باید نیک نامی فرزندان وطن را در لوح تاریخ کشور حفظ نمایم
• محمد عوض نبی زا ده نگاه گذرا بر نهضتها و احزاب سیاسی معاصر افغانستان
• نوشته از بصیر دهزاد برخورد بر مساله فرهنګ، از اشتباه تا دسیسه
• عزیز آریانفر رازهای سر به مهر تاریخ دیپلماسی افغانستان
• خوشه چينآرمان گرا ها....
• انجنیر سخی ارزگانیحاکمیت مرد سالاری بجای حاکمیت مردم سالاری در شورای ملی افغانستان
• کانديداکادميسن م : ظاهر افقدپرويز کامبخش داعدام محکوميت نه يوازي دقانونيت سپکاوی دی ، بلکه دبشر يت پرتندی باندی يو دبې ننګۍ تور داغ هم بلل کيږي
• محمدعوض نبي زاده اهمیت جهانی و منطقوی جیو پولیتیک افغانستان
• محمد داؤد رزميارزمستان دراز و فضای سرد سياسي
• گزارنده به دری: عزیز آریانفرمبارزه دیپلماتیک قدرت ها در افغانستان در سال های 1919- 1921
• الف: سفيدسنگفراخوان
• ناهيد بشردوست بياييد واژه جنگى ها را کنار بگذاريم
• اکبر سید آبادیامیر و آمر یا دراکولا و همزادش
• نوشته : آرین زایی واژه ی دانش و ترکیب های آن
• انجنير سيد عبدالقادر دافغان لاس تړلي ملت سرنوشت چيري اوڅوک ټاکي؛
• فضل احمد طغیان جولانگاهی مبارزۀ اپو زیسیون دموکراتیک باید برای توسعۀ سیاسی، دمو کراسی وعدا لت اجتماعی باشد
• اشرف هاشمییک شب و یک خاطره
• محمداسحاق فياضوقتي كه فرهنگ و زبان قرباني تعصب مي گردد
• محمد عارف یوسفی« قصاب اگر زیاد شد گوسفند حرام میشود»
• پوپلافغانستان!درحال حاضروپنج سال قبل!
• اشرف هاشمی ریشه به اب رسیده مطمینیم که درخت ما نمی خشکد
• محمد امين ميرزادميزان نفوس اقوام، نيازاساسي درسرشماري افغانستان
• عزیزه عنایت افغانستان در پنجه ء نا ملا یمات !
• نوشتۀ وحیدالله «نوری»مکثی بر «حزبِ که من می شناسم!»
• ذکريا يوسفزيد يوه ځواکمن، مترقي، عدالت غوښتونکي او ديموکراسي پلوه غورځنګ د منځ ته راتلو اړتيا
• اشرف هاشمی الحاج پروفیسوراستاد صبغت اله مجددی ریس مشرانو جرگه یا هرکاره ميدان
• محمد اسحاق فياضچه عواملي سبب مخالفت باشداوان گرديد؟
• محمد اسحاق فياضآيا طالبان دچار اختلافات دروني شده اند؟
• علی احمد «صارم»چرا چهل و سه سال قبل ح. د. خ. ا. به حیثِ میراثدارِ رادمردانِ تاریخ افغانستان، اهداف و مرام مردم زحمتکش وطن را با جسارت عظیم علنی ساخت؟
• حسین زاهدی آیه های مرد سالار و سناریوی مذهب!
• محمد ولیچهاريادداشت درشش سال حکومت
• خوشه چيننیازی به تولد یک جبهه
• قادر یامان روشنفكر افغانی در كشا كش زمان
• انجنير سيد عبدالقادر افغان لاس تړلي ملت ،سوړژمي اوبي رحمه واکمنان
• محمداسحاق فياضآياقحطي درپيش است، حاصلات داخلي گندم كجاشد؟
• محمد عوض نبی زا ده ضرورت گذاراز تفکرتک قومی به اندیشه فرا قومی در افغانستان
• داکتر حمیدالله اسیابانیک دید گذرا بر خامه ی...
• محمد اسحاق فياضچماق وهويج سياستي براي برون رفت ازباتلاق
• عزیزه عنا یت اختلافات بین ریاست جمهوری و پارلمان افغانستان
• نوشتهً : آهنگردرمورد صحبت آقای بشير بغلانی با تلويزيونی بنام آريانا در امريكا
• نیلاب سلامجایگاه زنان در همایش اول نوامبر شهر کابل
• نوشته از کوهنورد از هالیود(( فارو- فافون)) تا بالیود ((امیری))
• محمد داؤد رزمياررعايت دسپلين مغاير دموکراسي حزبي نيست
• س – نبردافغانستان بازهم زخمي ، اما اينبارخونين تر
• محمدنبي عظيميبرمزار دوست
• سلطان علی کشتمنددیدگاه های مشورتی بخاطر تداوم گفتمان پیرامون اهمیت همبسته گی و همیاری نیروهای ترقیخواه دموکراتیک افغانستان
• زمری کاسیطمطراق ها وستیزه ها
• انجنير سيد عبدالقادر افغان ولس اوپردي ــــ افغاني چارواکي :
• ع. لمر سازنده گی و همبسته گی اساسی ترین شعار و خواست زمان
• رحيم آريا6 سال بعد از سقوط طالبان
• محمد عارف عر فان از خا طرات ما ند گا رم با بزرگمرد نستوه تا ریخ خلق افغا نستان زنده یا دمحترم ببرک کا رمل
• اسدالله جعفریوطن خون می گرید ، وحدت ، همدلی وهمگامی فرزندان وطن را چشم به راه است
• نبرد-اسکاریآيا ناتودرافغانستان شکست نخورده است ؟
• اسد الله کشتمندسخنی با دوستان دیرین
• دوکتور دستگیر رضاییپولشویی واثرات زیانبار آن براقتصاد جهان و افغانستان!
• عزیزه عنا یت ناامنی و تخطی از حقو ق بشر در افغانستان
• محمد عوض نبی زا ده بی انصافی برای تثبیت اولویت ها و عدم توازن درتطبیق باز سازی
• محمد اسحاق فياضگله از دوست چه سود كه خانه از پي ويران است؟
• نصیر احمد (صدیقی)ضرورت ایجاد جبهه وسیع میهنی نیروهای وطنپرست و ترقیخواه
• رضا اکبریمافیای مواد مخدر در پناه دولت افغانستان
• راد مردافغانستان آرزوي برباد رفته
• تهيه وپژوهش – زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان : آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• م. ی. هادیراه تحقق عملی فیصله های همایش کابل وحدت نیروهای هم اندیش است
• راد مرد افغانستان دردام ائتلا ف واسيري اختلا ف
• نبی قانع زاده حادثه بغلان را چگونه می بینید؟
• نصيراحمدصديقينگاهی به تدویر موفقانه همایش نیروهای ترقیخواه کشور
• تهيه وپژوهش – زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان : آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• راد مردشش سال موجود يت ائتلاف درافغانستان يعني چه ؟
• محمداسحاق فياضموسي قلعه تكرار سناريوي سال گذشته
• فضل احمد طغيانهمايش کابل نقطه ء عطف برای تفاهم. همگرائی و حرکت
• تهيه وپژوهش زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان :: آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• نوشته: نسرین (مفید) نگاه گذرا بر« پرواز پرستو هادر آسمان آبی دریا » خامه بانو نیلاب سلام
• انجنیر سخی ارزگانیایجاد همبستگی تورکتباران در جهت شکل گیری بستر وحدت ملی در افغانستان
• تهيه وپژوهش – زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان :: آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• انجنیر سخی ارزگانیافغانستان بازهم در محور قربانی سیاست های اجانب و ایادی شان
• نوشته داکتر آسیاباندرک احوال واوضاع اقتصادی ، فرهنگی وسیاسی کشور، فهم فراخور خودش را میخواهد
• تهيه وپژوهش – زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان : آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• خلیل الرحمن سلحشور فرهنگ امنیت ملی درجامعه افغانستان
• فضل احمد طغیاناو ضاع بحرا نی کنونی افغانستان ضرورت یک ائتلاف و سیع را در دستور روز قرار داده است
• تهيه وپژوهش زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان : آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• انجنيرسيدعبدالقادر دولت اوطالبان
• نوشته داکتر آسیابانگواهی از تاریخ
• محمد عوض نبی زاده روزنامه"اراده" هزاره ستیزی و بدبینی قومی را تلقین میکند
• نوشته: داکترآسياباناز دموکراسی واقعی تا دموکراسی عادتی
• محمدنبي عظيمي سخنانی چند با نحوی گرایان
• دوشي چي درافغانستان چه ميگذرد؟
• تهيه وپژوهش – زيميرواسکاري چهارضلع خشونت درافغانستان : آمريکا ، انگليس ، پاکستان والقاعده
• دستگېر خروټیآیا افغانستان بحيث يک کشور خواهد ماند؟
• همراهاراجيفي از آنسوی اقيانوسها
• اسدالله کشتمندایا ما با بحران مواجه هستیم؟
• عزیزه عنایت قاتلین داکتر نجیب مزدوران خارجی!
• دستگېر خروټیاقتصاد، تمدن او فرهنگ
• انجنیر غ. سخی ارزگانیدر آستانه نهمین سال قتل عام و نقض حقوق بشر در بامیان
• محمد عوض نبی زاده چشم انداز مختصراعلام مذاکرات میان دولت و طالبان
• انجنير سيد عبدالقادرايا طالبان د دولت په مقابل کي قوت دې که مز احمت
• محمدعوض نبی زادهیازدهم سپتامبر یک روز سیاه و خونین در جهان
• محمدعوض نبی زا د هیاد وبودازنهمین سا لروز قتل عام دربامیا ن بوسیله ء طالبان
• دستگېر خروټیانسان، انديښنه او فرهنگ
• ا.نيکياراین بارجوابی برابر قامت ادعا ها
• انجنیر سخی ارزگانینهمین سال روز نسل کشی در مزار شریف توسط طالبان
• انجنيرسيدعبدالقادرخپلواکي که غرب واکي
• پوهاند داکتر ظاهر حکميبمناسبت جشن استرداد واستقلال
• سيدعبدالقادر انجنيرايا دافغانستان اوسني لانجه دحل يوه سياسي لاره لر ي ؟
• ډاکتر حبيب منګل آزادي ، خپلواکي اوافغانستان
• دوکتور؛م؛ پکتیا وال په ګرا ن افغانستا ن کې د امن د جر ګی پایلی!
• دوکتور؛م؛ پکتیا والګر ان افغا نان په ۲۸ دزمرې ۱۳۸۶ کال؛دګران افغا نستان د ۸۸ ومی د خپلواکۍ کا لیزه نما نځی
• دستگېر خروټید روشنفکرانو نوی نسل
• نویسنده: ع. «کرامی»فساد اداری ودولت اسلامی افغانستان
• داکترحبيب منگل د امن جرګه د امن لپاره څه بايد وګړي ؟
• ا.نیکیاراز آن« شور دورقمر»تان،حساب ماراجدا بدانید!
• نبی قانع زادهمعضل کوچی ها بطوردایم باید حل گردد
• عزيزه عنايتحمله به لانه های تروریستی
• خوشه چين گلدا ن شیشۀ
• انجنیر سخی ارزگانیانگیزه های عدم حاکمیت قانون در افغانستان
• داکترمحراب الدين پکتياوالد افغانستا ن د سیا سی ا و ضا ع په هکله لنډ ه تا ریخی کتنه!
• دستگېر خروټی براي “ یکسان سازي” و “ برتري جوې” دير شده است
• محمد عوض نبی زا ده هزارستان نماد ی ازقلب پر تپیش و استبدادزدهء افغانستان
• راد مرد اسکاريرويداد هاي افغانستان درحوادث پاکستان
• نبی قانع زاده تاریخ وگذشته ای کوچی ها در هزارجات:
• انجنیر سخی ارزگانیانگیزه های عدم حاکمیت قانون در افغانستان
• وطن پورچگونه درحق مردم افغانستان جفا ميکنند ؟
• محمد عوض نبی زا ده تشدید تهاجم مسلحانهء کوچیها درمناطق هزاره نشین کشور
• انجنیر سخی ارزگانیاسارت خبرنگاران به معنای اسارت آزادی
• محمدنبي عظيمي سبز خوا هیم شد...
• انجنیر سخی ارزگانیتداوم اشغال فاجعه بار ولسوالی بهسود توسط طالبان کوچی
• محمد اسحاق فياضيوناما وظايف خود را فراموش كرده است
• . دستگېر خروټی همدا اوس د ډيورند کرښې د ستونزې د حل وخت دی
• اسدالله کشتمندکنفرانس اروپائی نهضت فراگیر روزنه ای روشن در عرصه دموکراسی وترقی
• فضل احمد طغیاننظام دموکراسی پا رلمانی،نظام کارا برای افغانستان
• انجنیر سخی ارزگانیبحران استخوان سوز قاچاق انسان در افغانستان
• اسکارينقش افغانستان درتحولات آسياي مرکزي
• انجنیر سخی ارزگانیکشتن استادان پولیس ملی به معنای کشتن امنیت ملی
• نوشته ء: داکتر حمید الله آسیابان درنگی بر نوشته ء محترم جلیل پرشور در سایت خبری افغانستان نیوز
• محمد عوض نبی زا ده سیاست غیر شفا ف دولت کنونی برای حل معضله مردم هزاره با کوچی ها
• محمد اسحاق فياضكابل در تهديد طالبان قرار گرفته است
• ارسالي صميمي يک توطئۀ خطرناک ديگر؟ !
• عزيزه عنايتجنایت علیه بشریت در شبر غان
• دکتر دستگیر رضایینگاهی بر چگونگی رشد اقتصادی افغانستان طی سالهای 1381-1385 (2002-2006)!
• انجنیر سخی ارزگانیفرار مردم محلی هزارستان از تهاجم خونین کوچی ها
• انجنیر سخی ارزگانیکشتن روزنامه نگاران به معنای کشتن آزادی
• محمد عوض نبی زا دهضرورت تشکیل احزاب سیاسی سراسری در کشور
• انجنیر سخی ارزگانی والی هر ولایت باید انتخابی مردم باشد نه انتصابی دولت
• نجیب الله عظیمی چه باید های که به اجرا و انجام آنها مشترکآ اقدام ورزید!؟
• محمد اسحاق فياضژوناليزم افغاني همچنان قرباني مي گيرد
• فضل الر حیم رحیم هنوز هم لوله ء تفنگ به جای زبان
• انجنیر سخی ارزگانیکلید بحران افغانستان در پاکستان؛ اما شاه کلید حل آن در غرب
• انجنیر سخی ارزگانیدشمنی با ترک تباران به معنای دشمنی با تمام اقوام افغانستان است
• دستگېر خروټیافلاطون او افغان پارلمان
• دکتر دستگیر رضاییتبصره کوتاه پیرامون مجمع انکشافی افغانستان!
• محمد عوض نبی زا ده چشم انداز مختصر دربارهءاوضاع کنونی افغانستـان
• محمد اسحاق فياضطالبان دچار ضعف تشكيلاتي و عملياتي شده است
• محمد اسحاق فياضآيا افغانها خود شان مشكل شان را حل نمي توانند؟
• انجنیر سخی ارزگانی آیا شورای ملی افغانستان « طویله خانه » است؟
• محمد داؤد رزمياربه پيشواز کنفرانس سراسری اروپايي نهضت فراگير
• راد مرد -اسکاريافغانستان درسطح جهان مقام اول را دارد
• دستگېر خروټیاستقلال انديشه و ازادي بيان
• محمد اسحاق فياضچرا تشنج آفريني مرزي بوجود ميآيد؟
• شمشاد اسکاريقواي ائتلاف روي همه مداخله گران را سفيد کرد
• زيميرو چرا وزيران کابينه استيضاح شدند؟
• نیما سمنگانی چرا سپنتا ؟؟؟!!!
• محمد اسحاق فياضتارهاي جولايي تروريسم در حال تنيدن است
• بهروز مطلب زاده 7 ثور 1357 یک روز تاریخی
• محمد اسحاق فياضآيا هلمند كشور ترياك است يا جزء افغانستان؟
• دکتر دستگیر رضاییرشد اقتصادی
• نجيب الله عظيميچگونه گي تفاهم نظر در حزب دموكراتيك خلق افغانستان
• نوشته داکتر حمیدالله آسیابان مرحمی بر زخم های تاریخ
• محمد اسحاق فياضگروگان گيري اهرم فشار تازه طالبان به دولت
• محمد اسحاق فياضبهار ترياك در هلمند
• محمد اسحاق فياضآزادي بيان بارديگر به استبداد كشيده مي شود
• دستگېر خروټیخطر اساسي "انقلاب سياه" است
• دکتور دستگیر رضاییآ یا حسابدهی دولت را میتوان حسابدهی نامید؟
• محمد اسحاق فیاضافغانستان در سالي كه گذشت
• انجنیر سخی ارزگانیشادروان محمد اجمل نقشبندی شهید راه آزادی مطبوعات
• محمد اسحاق فياضاجمل نقشبندي، قرباني معامله يك بام و دوهوا
• دکترنجیب الله مسیر دولت ملی و مشارکت قومی
• دکتر دستگیر رضاییکمیت پول درگردش وپهلو های تئوریک آن!
• م ی هادیدر محور ارزو های مشترک رفقا
• دکتر دستگیر رضایینقش انتظامی دولت در اقتصاد بازار
• دوکتور؛م؛ پکتیاوال مکوه په چا ؛ څه و نشې پر تا ؟
• دوکتور حبیب منگل چشم دید از گرد هم ایی اعضای نهضت فراگیر دموکراسی وترقی افغانستان
• عارف جهشادوارد « برنشتاين» صاحب فرضيه تعديل ماركسيسم ،و تاکيد بر پياده کردن تدريجي و مرحله به مرحله سوسياليسم:
• دوکتور؛م؛ پکتیا وال په ګران افغانستان کی د نا وړېو سیستمونوله کبله ؟
• اسدالله جعفریافغانستان فرصت ها وچا لش های فرهنگی
• نیلاب سلامگشایش زندان هفده میلیونی در افغانستان, سمبول برای ارج گذاری به دیوار و میله
• دستگېر خروټیروشنفکران او بت پالنه
• دکتر دستگیر رضاییطرح بودجه پیشنهادی سال 1386 جمهوری اسلامی افغانستان و اشاراتی در زمینه !
• محمد اسحاق فیاضزراعت و مالداری در افغانستان، نیازمند تحول بنیادی است
• محمد عوض نبی زا دهشهید مزاری نماد درد تاریخی وهویت ملی جامعه هزاره
• انجنیر سخی ارزگانیشهید استاد عبدالعلی مزاری و دموکراسی
• دوکتور ؛م؛ پکتیا وال تاثیر دالر بر اقتصا د افغانستان ؟
• دستگېر خروټی لوې دندې او واړه وگړي
• احمدمنصورعا ملین بربادی افغا نستان بايد محکمه شوند
• دستگېر خروټی تور انقلاب بيا را ځې
• دکترنجیب الله مسیردولت ملی و مشارکت قومی
• م ی هادی یک چند سخن صاف وساده به نجیب روشن
• انجنیر سخی ارزگانی دشمنی با پشتون ها به معنی دشمنی با تمام اقوام کشور است
• دکتر نجیب الله مسیر نگاه گذرابه روند تحول ملت دراروپا
• محمد اسحاق فياضآيا ولايت هلمند نابودي كشت كوكنار را تجربه مي كند؟
• سيد احمد ضيا نوری شما (درست) عمل کرديد!
• داکتر وهاب ( پو پلزی )صدای آ ی اس آی را در حلقوم « آزادی » با ید خا موش نمود
• داکتر بندروال وردکيهمزادی بدتر از « اميری »
• زارعنگاهی بر پاسخ یک دوست
• ر –شمشادچگونه جنگ سالاران ولسي جرگه تيشه به ريشه خود زدند؟
• دو کتور؛م؛پکتیاوال جنګ و صلح در جها ن
• فواد « پاميرى » پاسخي به گفتني هاى به يک دوست
• ر- م ، شمشاد جنگ سالاران ولسي جرگه چگونه خود را عفوکردند؟
• حامد شفاييتصويب قانون معافيت جنايتکاران و ناقضين حقوق بشر
• انجنیر سخی ارزگانیتجلیل عاشورای حسینی و همبستگی ملی
• دستگېر خروټی پاکستان باد کرې، خو توفان به ريبې.
• م .ی .هادیوطندوستی مصلحتی اصول ما نیست
• انجنیر سخی ارزگانی نقد نگری و اصلاحات امور اجتماعی- سیاسی
• ع - حقيقت د ست اندازي پاکستان براراضي افغانستان
• انجنیر سخی ارزگانیصلاحیت نخبگان مردم کشورو به ویژه هزاره ها در ادارات دولتی
• دوکتور .م. پکتیا وال اکنو ن چه با ید کرد ؟
• آصف الممبارزه ادامه دارد
• بصيردهزادحقوق بشر و بررسي پنجاه و هشت سا له ان
• انجنیر سخی ارزگانینقش شورای ملی در مورد ادارات کشور
• انجنیر سخی ارزگانیمداخله تازه پاکستان در امور افغانستان
• انجنیر غ . سخی ارزگانیپنجمین سال روز تشکیل اجلاسیهء بن در قبال افغانستان
• ا.نيکياریک جواب به چند متکبر بیجا وبی حیا، در یک مقاله
• دوشي چيپنج سال پس از طالبان
• حقيقتدرشوراي ملي چه ميگذرد؟
• دوکتور؛م؛پکتیا وال جمهورې اسلا می افغانستان حتې قانون اساس خویش را هم رعایت نمی کند ؟
• شمشا درسالت ژورناليستان واوضاع افغانستان
• حقيقتفساد اداري وتصميم لوي سارنوالي
• نسيم سحر با سطحي نگري واتهامات نميتوان تمام حقايق را بازگو نمود
• انجنیر غ . سخی ارزگانیسه انفجار؛ باعث نابودی و تجزیه افغانستان
• دستگير صادقيشخصيتهای دوگانه و سياستهای چندگانه
• محمد اسحاق فياضافغانستان، خودسانسوری آزادی بیان
• حقيقتدموکراسي را که آمريکاباخود آورد !
• انجنير غ . سخی ارزگاني شکست سیاست دولت افغانستان
• حقيقت ناتوومردم بي دفاع افغانستان
• دو کتور؛م؛ پکتیاوال امکانات نجات مرد م افغانستان ازد شواريها ؟
• دستگير خروتیيو تاريخي فرصت
• دوکتور ؛م؛ پکتیا وال تا مین صلح و استقرا ر دولت د ر افغا نستان
• بهمن آرامصــدور مــواد مخــدربــه جــای خــط لــولــه ی نفــت و گــازدر افغــانستــان
• راد مردچه وقت شاهد نابودي تروريزم خواهيم بود؟
• محمد اسحاق فياضآیا دوسیه های فساد اداری خالی از اغراض است؟
• پرواني "در پشت پرده ها ؟ !"
• فضل احمد طغياننگاهي به اوضاع سياسي کشور و رسالت نيروهای ملي و دموکراتيک در قبال آن
• حقيقتآياپارلمان ودولت درسراشيب تند سقوط قرارندارند؟
• انجنیر غ . سخی ارزگانی آیا مخالفین دولت برای وحدت ملی می جنگند؟
• نیلاب سلام آخرین افشا گریها در مورد پدران مواد مخدر در افغانستان
• حقيقتخواب نمايندگان ملت درخانه ملت
• انجنیر غ . سخی ارزگانی طرح مشارکت دشمنان ملی در حاکمیت افغانستان
• انجنیر غ . سخی ارزگانی آیا کردار دولت همسنگ گفتار آن است؟
• راد مردافغانستان کدام سو؟
• محمد عوض نبی زاده بمناسبت یا د وبود و گرامیداشت از هفتادو هفتمین سال وفات
• دوکتور.م.پکتیاوال برخی علل عد م پیروزی جمهوری اسلا می افغانستا ن
• خوشه چينعیا رمعا صر
• رادمردباگذشت هرروزمشکلي برمشکلا ت کشورافزوده ميشود
• حقيقتکيها تماميت ارضي کشوررابا پاکستان معامله کردند؟
• جليل پرشور حزب وحاکميت دموکراتيک خلق ومناقشات ملی
• غفارعريف کدام راه ، راه صواب است!؟
• دوست در غربتنخستين گام عملي در جهت وحدت ترقي خواهان کشور
• انجنیر غ . سخی ارزگانی بحران توازن مشارکت ملی اقوام در حاکمیت افغانستان
• دوکتورم.پکتیاوالنگاه مختصری بر وضع سیا سی افغانستان دراخیر قر ن بیست
• راد مردآيا اوضاع نا بسمان کشور بهبود خواهد يافت؟
• خوشه چينا ز تو با با سا خت
• شاهپور چند تصحیح و سپس یک توضیح
• داكتر محمد سليم مجازخلاي سياسي ثاني
• عظيم بابکدوست عزيز روزبه!
• سرور منگلبه کي نفرين کنم ... ؟
• سخی ارزگانی نگاه مختصر در مورد هویت ملی در افغانستان (قسمت پنجم)
• پوهنمل محمد حفيظ نصر ضرورت اتحاد نيروهاي ملي و دموکراتيک در مرحلهء کنوني
• اسکاریتداوم زورگويي تفنگداران پايان حاکميت ملي خواهد بود
• سخی ارزگانی انگیزه های افزایش بی امنیتی و پی آمد آن در افغانستان
• خوشه چيند نیا ی بهترا نتخا ب ما ا ست
• دوکتورحبیب منگل درباره ضرورت تدوین استراتیژی امنیت ملی افغانستان
• سخی ارزگانی نگاه مختصر در مورد هویت ملی در افغانستان ( قسمت چهارم)
• اسکاریكرزي ازمحبوبيت تا مجبوريت
• خوشه چين یکه توت
• نجيب الله عظيميحكومت فعلي در افغانستان و حاميان بين المللي
• دوشي چيتفنگها را کيها به صدا درمي آورد؟
• بصير کارورزچرا آقاي کرزي پريشان است؟
• اسکاريافغانستان ازستمکاران القاعده تا تفنگداران الفايده
• محمد داؤد رزميارکنگره وحدت بمثابه کنگره پيروزی نيروهای چپ و دموکراتيک
• سخی ارزگانی نگاه مختصر در مورد هویت ملی در افغانستان قسمت سوم
• انجنیر عبدالحسین تلاش«پیروزی هشت ثورتان مبارك(!)»
• دكتور همت فاريابيچهره دولت در آيينه حوادث
• نويسنده - ا سکاريناتوبراي که زنگهارا به صدا درآورد ؟
• صادق افغانصاحب نظر و تحلیگر کیست
• حا جی مجا هد بامیانی کا بینه جدید پاداش اها نت بر مصا ئب مردم داغدیده و مقاوم با میان
• انجنیر حفیظ اله حازمافغانستان در فاصله بین دو سال
• نجيب الله عظيميآيا پيشينه پر افتراق تنها ويژه کشورما است ؟
• محمد عارف صخرهباز هم سوء استفاده از نام((مهاجر))
• محمد عارف( عرفان )استقرار پا یه های دولت افغا نستان برانبار باروت
• خوشه چينآ د می هستم آ د م با حیا و با مثا ل
• بهمن آرامآیا این ها هم نیروهای "طالبان" هستند؟
• حضرت ظریفیحادثهء ترافیکی یا فا جعهء خونین در کابل
• رستاخيزصلح ود موكراسيِ ازواشنگتن ولند ن تاکابل وبغداد
• انجنیر حفیظ اله حازمافغانستان در فاصله بین دو سال
• محمد عارف صخرهمکثی بر"اعلامیه" فدراسیونی ها....!
• ولیشاه مزاری آیا روشنفکران افغانستان وا قع گرا هستند؟
• عبدا لشکو ر خو شه چین را ه عیا را ن جو ا ن
• پوها ند داکتر محمد ظاهر حکمیعدالت بايد بر همه يکسان تطبيق گردد
• نوسینده صادق افغانپاکستان غده سرطاني برای کشورما
• دوکتور . م. پکتیا وا ل په افغا نستا ن او سیمی کی د سو لی تکل او هڅی
• انجنیر سخی ارزگانی نگاه مختصر در مورد هویت ملی در افغانستان قسمت دوم
• خوشه چين طا لب خرا سا نی یا طا لب پا کستا نی ؟
• محمد عوض نبی زادهضرورت تحمل و تفا هم میان مر دم افغا نستان
• حاجي مجاهد باميانيکابينه جديد پاداش اهانت بر مصائيب مردم داغديده و مقاوم باميان
• حق مل حسام الدین حسام نباید بی ګناه قربانی شي
• خوشه چين مکتب عیا را ن را با ز گشا یی مینما ییم
• انجنیر سخی ارزگانی نگاه مختصر در مورد هویت ملی در افغانستان
• دوکتو ر م . پکتیا والدافغانستان په باب؛ دلند ن کنفرانس
• انجنیر سخی ارزگانی درنگی بر اسارت تاریخی در افغانستان
• خوشه چين ا برها ی خشو نت با لا ی ز حمت د ر همه جا یک سا ن ستم میبا را ند
• دستگير صاد قيفرصت سوزی ها
• احمدشاه عبادیتغييرات روبنايی و آرزو و اميدها
• میرعبدالواحد"سادات" حاکمیت قانون
• محمد عو ض نبی زا د هنظر مختصر و گذ را بر کا بینه پيشنها د ی ا فغا نستا ن
• دستگير صادقيبازتاب حقايق
• انجنیر سخی ارزگانی تقاضای دیدار آقای کرزی از ملا محمد عمر رهبرطالبان
• خوشه چين میگو ییم که لعنت برجنگ!
• انجنیر سخی ارزگانی تقاضای دیدار آقای کرزی از ملا محمد عمر رهبر طالبان
• نجيب الله عظيمي پيشنهاد هاي مشخص به گروه ها و سازمانهاي جديداً بُنيان گذاري شده و ثبت گرديده در داخل كشور
• دکتر صمدعلي مرادینقش تربيت در نهادينه کردن دموکراسي
• انجنیرغلام سخی ارزگانی ( آلمان )نظریات برخی از مقامات عالی دولت افغانستان در موردحقانیت اندیشهء وعملکرد ملی شهید استاد عبدالعلی مزاری
• خوشه چين نو ل گو شت خو ر چنگ ا ست و پلنگ خو ن مینو شد
• سرور منگل سکولاریزم در خندق بنیاد گرایان جهادی
• بقلم:ا.نیکیاردرباره خزعبلات یک بنیادگرای سطحی نگر
• محمدآصف خواتی پرونيوهمفکرانواو يارانو ته بلنه
• انجنیر سخی ارزگانیتقاضای دیدار آقای کرزی از ملا محمد عمر رهبرطالبان
• رستاخيزنوروزوبهارنو
• الحاج سرفراز رحیمی «تخاری» یاد داشت ها واندرزها در باب اوضاع کشور
• خوشه چينبر و را ه بر و
• خوشه چين بت ها ی با میا ن قصه میکنند
• شکيباکرام انديشمند؟ ازکيها حمايت وعصردولت شاهي ازچه کساني دفاع مينمايند؟
• نوشته دوكتور كاروان از المان فريبورگنقاب پوشان اسلام
• راستونکي : ولي منگلصلصال تر ورانۍ و وروسته
• محمد رفيق رجأازادی بیان
• خوشه چين شیر سفید م را پیلت نمیکنم
• خوشه چين هشتم ما رچ رو ز بین ا لملی ز ن ا ست
• دكتورهمت فاريابينبايد از فرهنگ قلم عدول كرد
• محمد داود رزميارزنده گي نوين در راه دموکراسي و ترقي
• خوشه چينچه میکنی؟
• جلیل پرشور با یک گل بهار نمی شود !
• داکتر شفیق میهنپوربیگانه پرستان واقعی تاریخ معا صر افغانستا ن
• خوشه چين جنگ شد یا رسرشد یا ر
• دستگير صادقيجستاری در مقوله” نخبگان“
• غفارعريف " تخليط تاراجگران حقيقت "
• جلیل پرشور آب اگر صد پاره گردد باز باهم آشناست
• نوشته دوكتور كاروان فروش قصر ها توسط باباي ملت و خاندان شاهي
• نوشتهً : آهنگر یاوه سرایی وهزیان گویی بنام طنز سیاسی
• ارسالي جواد نصريانیادی از کارمل به بهانه پاسخ به آقای اندیشمند
• میرعنایت الله ساداتتحقق وحدت ملی پیش شرط همۀ آرمانهای ملی ماست
• خوشه چينهرشکست صد ا دا رد ا ما د ل شکسته مظلوما ن صدا ندا رد
• مهرانگيز کار اسلام راديکال همان فاشيسم است
• عظيم بابککنفرانس لندن : ادامهء روند بن يا تلاش برای خروج از بن بست امنيتی و رکود اقتصادی
• خوشه چين گا ومرد پیوا زسکلید
• آهنگر توصیه به آقای اندیشمند!
• خوشه چين پیا م یا را ن می آ ید
• انجنيرسخي ارزگانيحکم اعدام در دولت اسلامی افغانستان( و یا تطبیق فرهنگ عصر حجر در عصر خرد و انترنت )
• خوشه چينا فتخا ر و تنفر
• جلیل پرشور ماچرا متحد شده نمیتوانیم؟
• نوشتهً: آهنگر بجواب جیره خور وپابوس تجاوز اخیر
• داکتر حبیب منگلديوی تاریخی ورځې اودیوه سترملی – مترقی غورځنګ دتلین په یاد
• عظيم بابکصنعت جنگ و صنعتگران جنگی افغانستان
• م.ی.هادیآب در کوزه و ما تشنه لبان میگردیم
• ډاكتر حقيار دا دى عدالت !
• انجنير سخي ارزگانيترويج اختلافات مذهبی از مجاری قوانين اساسی افغانستان ( و یا شقه نمودن رسمی جامعه رنج دیدهء ما به نفع نظام استبدادی ) قسمت دوم
• جليل پرشورسر نوشت باغ آدم خان
• خوشه چينکلا ل د ر کپره آ ب میخو رد( مینو شد) کلا ل د ر تیکر شکسته آ ب میخو ر د
• دكتور همت فاريابيسو استفاده ازحقوق بشر بمثابه افزار جنگ رواني
• محمد وليچرا حکومت شايسته سالاران موفق نيست ؟
• عظيم بابکشکست در اوج "پيروزی"
• نجيب الله عظيمي تناقُص بزُرگ فكري در سبك، شيوه و اصول هاي تحليل گري و نويسنده گي در داخل و خارج كشور
• خوشه چين تود ه ها میرزمند
• انجنير سخي ارزگانيداکتر علی محقق نسب در کام چوبهء دار ( و یا رخنهء کشتن آزادی بیان ، عقیده و خرد )
• محمدهمايون سرخابيپارلمان افغانستان نبايد به محراق تشنج و هستهء نا آرامي ها مبدل گردد
• داکتر آرين" نهضت میهنی" و مسله وحدت ترقی خواهان افغانستان
• خوشه چين ا ین را بد ا نید که د ریای ما پتل نیست د ریای ما چتل نیست
• عظيم بابکپايان دور تراژيديها و آغازفصل کميدی ها
• انجنير سخي ارزگانيترويج اختلافات مذهبی از مجاری قوانين اساسی افغانستان
• عظيم بابکاز رکود پس از شکست تا رستاخيز دوباره
• خوشه چين پند و پیا م زما ن
• عظيم بابکبازنگری ترقيخواهان در رابطه با امريکا
• راوی قصه ای از قصه های ماه قوس
• خوشه چين هفته سورنی نوا زی
• جليل پرشور مخالفین دیروز ومتحدین امروزامریکا
• عظيم بابکدر برگهای تاريخ حملهء امريکا به افغانستان
• خوشه چين د هقا ن وکا رگررا دوست دا شته با شید
• عظيم بابکترقيخواهان پراگنده و واپسگرايان يکپارچه
• انجنير سخي ارزگانيدیدگاه ها و نقطه نظریات شهیدعبدالعلی مزاری در مورد حل بحران افغانستان
• خوشه چين وا رثا ن حقیقی جنبش چپ
• عظيم بابکانتخابات افغانستان :استهزای دموکراسی
• انجنير سخي ارزگانيدر سوگ شهید جاویدان نادیه انجمن !
• محمد داوود رزميارمبارزات سرنوشت ساز و تعيين کننده نيروهای ملي و دموکراتيک در پيشرو است
• خوشه چين ا لنگ ا لنگ سرد و، هرکه ا ستا ده با شد بخورد ش سگ د ید و
• اسدالله کشتمندواقعیتهائی درباره نهضت میهنی
• جليل پرشوربرای تا ًمین وحدت ملی،عدا لت اجتماعی ، تحقق دموکراسی وسعادت ا نسان
• جليل پرشوردموکراسی ،عدالت وترقی نیازمندی همهً بشریت است
• خوشه چين هرکه چو ن کند و پو ن کند
• داکتر محمد شعيب مجددینقش کابل پايتخت افغانستان در وحدت ملي
• حامد شفايي نورمندمحکوميت محقق نسب از ديدگاه قانون
• جليل پرشور نقد دیروز، باعقل وعینک امروز( !!!)
• خوشه چين بخوا نید
• داکترحبيب منگل تاملي بر مسله وحدت ترقي خواهان افغانستان
• خوشه چين ا و برا د رد وت میچسپه یا نه
• عظيم بابکخلای چپ در دموکراسي افغاني
• حساس اورياموفقيت در نبرد است
• وطن پورپديده خانمانسوزي بنيادگراي طي سالهاي اخير:
• خوشه چين گا وآ هن
• خوشه چين گا وزنبور
• رحيم کارمندجایگاه شورا هادرمرحله ی تاسیسی نظام دموکراسی
• نصير مهرورزنقش زنان در پارلمان آينده کشور
• دوشي چي به بهانه استعفاي آقاي علي احمد ( جلالي )
• خوشه چين شکستیم
• فضل رامينانتخابات پارلماني شفاف و دموکراتيک در همبسته گي و پايداری نيروهای سياسي ترقيخواه وابسته است
• انجنير سخي ارزگانيتحقق نظام دموکراسی باعث حل همه جانبهء بحران دير پای افغانستان خواهد شد
• عينيافغانستان وانتخابات پارلماني
• رستاخيزازانتخابات پارلماني تا ميدان پهلواني
• ت- نبردانتخابات با که ؟
• خوشه چين کجا میر وی؟
• خوشه چينمن یک آ د م شر قی ا م
• انجنير سخي ارزگانيتحقق نظام دموکراسی باعث حل همه جانبهء بحران دير پای افغانستان خواهد شد
• فضل رامينانتخابات پارلماني و چالش احزاب و جناح ها پيرامون آن
• فرزادشايسته سالاری بهترين معياردر گزينش نماينده گان منتخب پارلمان
• عينيانتخابات پارلماني وچالشهاي سيا سي
• انجنير سخی ارزگانی تحقق نظام دموکراسی باعث حل همه جانبهء بحران دير پای افغانستان خواهد شد
• خوشه چينبا یدا جا زه دا د که هرنوری بتا بد وهرگلی ا زنوبشگفد
• بامدادما با تفرقه وتفنگ بسوي دموکراسي مي رويم
• احمدشاه عبادیبنيادگرايي سناريوی سياه در افغانستان
• دوكتور كاروان انتخا بات پارلماني
• راسختوليد مواد مخد ردرافغانستان
• دوشي چي پارلمان وانتخابات پارلماني
• دستگير صادقي انتخابات پارلماني چالشها و پيامدها
• محمدعارف صخره تنها انتخابات آزاد ممثل اراده مردم است
• عزیزاحمد خوارملراتلوونکی پارلمانی ټاکنی اوراتلوونکـی پارلمان؟
• خوشه چينخروس صبح مرد ا ن و پا سبا ن شب
• رستاخيزازدموکراسي تا بنياد گرايي
• داوود رزميارمسوليت نيروهای دموکراتيک در قبال اوضاع جاری کشور اندک نيست
• ط. پيکارگرآزمايش پربرکت و گرانسنگ
• خوشه چين ا زد ل تنگ خو د میگو یم که ( مرغ د زد، درکلاه خود پردا رد) ا ین ضرب ا لمثلی ا ست که همه کس خبردارد
• فضل احمد طغيانسازمان سياسي فراگير به تفاهم،همگرايي و برخورد صادقانه نياز دارد
• خوشه چين ضر ب ا لمثل عا م ا ست که میگو یند (( خر کا ر ی د ر یا ی علم ا ست ))
• میلادانتخابات پارلماني و چالش های امنيتي
• ديپلوم انجنيرخليل الله رووفياردوی ملي در مقايسه با گذشته ها
• خوشه چينچا پلوس ها ی محترم عجله نما یید کا سه لیس ها ی عزیز بشتا بید
• ت – دوشي وال حقوق بشرونقض کننده گان حقوق بشردرافغانستان
• محمد اشرف آيا درافغا نستا ن ناقصين حقوق بشرومجرمين جنگي وجوددارد ؟
• رستاخيزكرزى وانبوه ي ازمشکلا ت
• خوشه چين خیا با ن سیا سی تیا رمیکنیم
• خوشه چين عا شق ترا زعا شق ها
• خوشه چين قا نونیکه د رتکا مل ا جتما عی نقش با زی میکند ستم و مقا و مت ا ست
• خوشه چين بیا یید ا نتخا ب نما ییم تا که ا نتخا ب شو یم
• جلیل پرشور ا زوعد وقول تا عمل ومسوولیت اخلاقی (2)
• جليل پرشورا زوعده وقول تا عمل ومسوولیت اخلاقی
• داکتر آریننهضت دموکراسی وترقی افغانستان و سیاست اجتماعی
• خوشه چين د رهرگو نه تغیر وتحو ل جا معه نیرو ی تعین کنند ه مر د م ا ست
• رستاخيزافغانستان و پروبلم های امنيتي
• داکترضيا صديقيسيرنهضت از فراخواني تا خلقت
• خوشه چين من چه جر می کر د ه ا م که سزا وا رسنگ تو شد ه ا م
• صديق وفا مهاجرت افغان ها ومسأله ای گسِست پيوند ها
• لطيف "کريمي"استالفيآشتي ملي يا سليي به ملي !
• خوشه چين ا لفبا ی نجا ت مر د م را و طن پر ستا ن میدا نند
• جليل پرشور برای جبهه بلی ، اماچگونه؟
• جلیل پرشور قوای خارجي وحاکميت ملي
• بصيرشررجنگ ، فقرو کودکا ن
• صيقلدرافغا نستا ن چه گذ شت؟
• خوشه چينسقوط
• دهداناييمحبوسین نیروهای ائتلاف باید در اختیار دولت افغانستان قرار گيرد
• عينيتفنگ وتروريزم
• جليل پرشورشاهدعيني حوادث
• خوشه چين بیر ق ما ، سه رنگ دا ر د سیا ه ، سرخ ، سبز
• راویا زانتخا با ت تا تظا هرا ت
• داکتر حبيبيعقل گردر سر نباشد تن در عذاب است
• داکتر وفاد ر بلخ چه ميگذ رد ؟
• جليل پرشور نقش منفی بعضی روشنفکران، وفرهنگیان در(سیه روزی) مردم ما
• خوشه چين شکست د ر مبا رزه ، به معني تو قف د ر مبا ر زه نيست بلکه نفس تازه کردن ا ست برا ی ر فع نوا قص وکمبودی و آغاز دور جديد مبارزه
• فضل- رامينحاکميت سياسی موجود افغانستان زادهء استبداد دينی و قومی است
• عبدالهادی مهمندبنياد گرايا ن از اختلا ف ها تا ائتلا ف ها
• رستاخيزتفنگ وبنيا دگرايي
• سليمان راوش چه با يد کرد ؟ ها( بخش دوم)
• رستاخيزبنيا د گرايان که بقاي خويش را به تفنگ ميبينند
• دكتور حبيبيبازهم دسيسه
• خوشه چينا گر ا مر و ز د لها ی ما شا ریده ا ست فر د ا سنگینی مسو لیت ها شا نه ها ی ما را مي شا را ند
• جليل پرشورمداخلهء خارجی + نفاق افگنی وسم پاشی + خود خواهی ومنش های فردی عاملین سیه روزی ما
• وفابنيادگرايي ومواد مخدردرافغا نستا ن
• ارسالي صميميکاردينالهای کليسای کاتوليک پاپ تازه را برگزيدند
• ارسالي صميميکاردينالهای کليسای کاتوليک پاپ تازه را برگزيدند
• خوشه چين کلتک چو ب
• جليل پرشور مداخلهء خارجی + نفاق افگنی وسم پاشی + خود خواهی ومنش های فردی عاملین سیه روزی ما (بخش دوم)
• سليمان راوش چه بايد کرد ؟ ها
• خوشهسر خ کشید ی بر د ی
• ارسالي جواد نصريانكدام دموكراسي؟
• و حيد الله دژ کوهيدموكراسي يا شعارهاي دروغين
• رستاخيزافغانستان درحاکميت بي قانوني
• خوشه چين فقط ا تحا د نیر و ها ی ملی و د مو کرا تیک ا ست که تو طئه ها ی دا خلی و خا ر جی را د ر هم می کو بد
• دستگير صادقيفساد سياسي در افغانستان
• تهيه و تلخيص شامل سالاردرافغا نستان چه مي گذ رد؟
• مجيد ارغنديوالافغانستان ازحکومت تنظيمي تا ظهورطالبان
• ص .وفا وضعيت ، فاکتها و حقايق پيرامون نا امنی افغانستان
• خوشه چين ملخک جستی جستی
• رستاخيزافغانستان در حاکميت بي قانوني (قسمت پنجم)
• از خسرو توده يار تقد یم به و طن پر ستا ن د لیر و طنم
• خوشه چين ا مروز د رد ت میکند حرف ز شت ا گر فردا مر د ت میکند
• نسيم سحرنهاد های اقتصادی بین المللی بمثابه مدافع منافع ثروتمندان
• انجنيرغلام سخي ارزگاني محکوميت و مبارزات زنان در افغانستان
• استاد صباحزن را گرامي بداريم که ما درا ست
• رستاخيزافغا نستا ن درحا کميت بي قانوني (بخش سوم)
• خوشه چينبر تر ی طلبی ها، را ه را به پا یا ن نمیر سا ند
• محمدعارف عرفانهشتم مارچ حما سه ما ندگار تاریخ
• رستاخيزافغا نستا ن درحا کميت بي قانوني
• امان الله وطندار بنياد گرايا ن وجنايات بي شما ر
• فاروق فرزينترانسپورت كابل مدرنيزه شود يا اکسپايريزه ؟!
• فاروق فرزينكرزي ، سر زاغ بودنه ميگيرد
• فاروق فرزينجهان آشفته منتظر پاسخ زمان است
• خوشه چين د یر کر دی مگر خو ب سو دا آ و رد ی
• ارسالي جواد نصرياناقتصا د، فرهنگ و تو سعه فرهنگی
• رستاخيزافغا نستا ن درحا کميت بي قانوني
• خوشه چينما لک حقیقی جغر ا فیا ی سیا سی و طبيعی ا فغا نستا ن خو د مر د م ا فغا نستا ن ا ست
• انجنیرغلام سخی ارزگانی حقوق زنان از طریق مبارزات پارلمانی
• خوشه چين آ نچه را که سا لها قبل آ رزو ی آ نرا دا شتیم، نتو ا نستیم تا ا ز آ ن حفظ و حرا ست نما ییم
• دوکتورابراهيم کاروان چند سخني در ارتباط با كابينه جديد
• خوشه چين با ز هم آ زا دی
• خسروتو ده یا ربگیر ش که نگیر يت
• خوشه چينمر د م به سو ی تفو ق سیا سی گا م بر مید ا رند
• حبيب ناصریحرفهاي دوستا نه با کاوه آ هنگر
• بابکسنت افغانی تحقق دموکراسی بوسیله پول خارجی
• خوشه چينخمیر نا رسیده ا ز د یو ا ر تنو ر می چکد
• ارسالي اميليا بهزادانسا ن وكرامت انساني چيست ؟
• داکتربصيرمردم‌ سالاری درافغانستان
• بابکنقش انسان در ایجاد و تکامل فرهنگ
• خوشه چينوا قعيت
• انجنيرغلام سخي ارزگانيفرهنگ نقد رهگشای خرد ورزی و عصرجديد است
• محمد وليسه سال حکومت انتقالی ، اجراات وپيامد ها
• دستگير صادقي در سوگ انهدام تنديس های باميان
• م.سلطانپورسياست گام به گام بسوی ابقای طالبان
• رستاخيزافغانستان در حاکميت بي قانوني (قسمت چهارم)
• دستگيرصادقيمردم را نميتوان برای هميشه فريب داد
• عبدالشکور خوشه چينمه حیر ا ن میما نم
• ارسالي شبنم نورزیتفنگ دارا ن وحا کميت کرزي
• اسدالله کشتمندحماسه نامراد تاریخ
• محمد عوض نبي زادهتلاش برای گسترش تفاهم و یکدلی میان نیروهای وطنپرست و ترقی خواه
• عبدالولي دموکراسي د ږيرو په لومه کې
• دستگير صادقي فساد سياسي
• ارسالي زمرد پايندهدموكراسى را نبا يد با خون شست!
• ارسالي احمد وليد نويدمروري برد موکراسي وآزادي
• داکتر آریننهضت میهنی و تداوم مبارزه ترقی خواهانه
• عبدالشکور خوشه چين ا ز جا نب جو ا نا ن نغمه ها ی نو ین به گو ش می رسد
• محمد عارف صخرهانتخابات افغانستان و پیآمد های آن
• فضل ا حمد طغیا ند مو کرا سی سا لم به ا منیت و ا تحا د فر ا ملی و فرا گرو هی تلا ز م دا رد
• محمد ولي جنگ يا صلح کدام مرجحتـــــــــر ؟
• ارسالي منوچهر هوشنگافغا نستا ن د رقلب پرتپش تاريخ راه مي رود!
• خو شه چین دشمنا ن ا شتی نا پذ یر دیروز به حیث یا را ن صد یق ووفا دارامرو ز
• دستگير صادقيافتخار به مردم افغانستان
• رستاخيزانتخابات ودموکراسي درافغانستان
• ارسالي فريد عالمراه حل مشکلات افغانستان چه است ؟
• ارسالي يما امواجپوراناتومي ناسیونالیسم قومي
• داکتر رزمنهضت میهنی : جنبشی برای امید؛ امیدی برای جنبش
• شمشادانتخابات درافغانستان ظاهرآ خاتمه يافت!
• داکترضيا صديقيتروريزم و بحران سياست جهاني
• ارسالي مرجان سحرزن از ديدگاه فلسفه سياسي غرب
• دستگير صادقي
  انتخابات
  آرزوها ـ واقعیتها
• نعيم سهيلانتخابات يک برنده دارد
• پوهنیار محمد بشیر مؤمن تأملی بر جامعه ء سیاسی و مد نی
• کاوه آهنگرتکفیر وسیلهء برای زولانهء افکار
• محمدبشيربغلانيافغانستان در چشم انداز تاريخ
• از کاوه فروتنماهيت مبارزه با تروريسم
• محمدعارف عرفانچشم انداز انتخا با ت در افغا نستان
• ارسالي خاطره خجستهبيا ييد لحظه يي براي قرن بيست يک افغا نستان اشک بريزيم !