بازگشت
چند نکته در بارهء مقالهء «خریداری نخستین هواپیماها برای نیروی هوایی افغانستان...» در سایت بی بی سی فارسی
خلیل وداد خلیل وداد

در مقالهء «آمریکا دو هواپیمای نظامی را در اختیار وزارت دفاع افغانستان قرار داده است» روز یکشنبه مؤرخ 15 نوامبر سایت فارسی بی بی سی آمده است، که "مقامات می گویند، براساس تفاهم نامه ای که میان دولت های آمریکا و افغانستان امضا شده، قرار است آمریکا تا سال 2011، بیست هواپیمای نظامی نوع C27 را به افغانستان کمک کند." من نمیخواهم در این نبشته گک کوتاه به این موضوع بپردازم، چون با چند هواپیمای کهنهء دست دوم اردوی افغانستان احیأ و یا ساخته نخواهد شد و این بحثی ست سوا.  اما یک مسئله تاریخی دیگر طرح شده در این مقالهء بی بی سی فارسی مشکوک به نظر میرسد و آن اینکه  در پایین این مطلب طور کوتاه در بارهء تاریخ نیروهای هوایی افغانستان چنین آمده است:

«نیروی هوایی افغانستان در سال 1924 میلادی تاسیس شد. این کشور، نخستین هواپیماهای نظامی خود را از بریتانیا و اتحاد شوروی سابق خریداری کرده بود.»

من با تاریخ متذکره یعنی سال 1924 که سر آغاز رسمی ایجاد نیروهای هوایی افغانستان است مخالفت ندارم، آنچه پرسش برانگیز است، خرید نخستین هواپیماها  از بریتانیا میباشد که من شخصاً در هیچ سند تاریخی آنرا ندیده ام. شاید استادان ما و یا نویسندگان تاریخ افغانستان آنرا نداسته ویا عمداً ننوشته اند و یا هم شاید این موضوع فقط به انگلیسها و سایت بی بی سی فارسی هویدا بوده که اکنون در اختیار همگان قرار داده اند.

آنچه که من خوانده و شنیده ام، انگلیسها تا سال 1921 قصداً استقرار مناسبات رسمی با افغانستان را به تعویق انداخته و تا آن سال اصلاً از استقرار روابط سیاسی و دیپلماتیک خودداری میورزیدند. گرچه که به تاریخ 8 اگست سال 1919 میان افغانستان و هند برتانوی معاهده یی امضأ شده بود، که در تاریخ بنام معاهدهء راولپندی مشهور بوده و بنام روز استرداد استقلال افغانستان ثبت تاریخ است و انگلیسها آزادی افغانستان را تأیید کرده بودند.  

آنچه که بر همگان معلوم است، اینست که انگلیسها پس از استقلال افغانستان در سال 1919 نه تنها حاضر به فروش اسلحه به افغانستان نبودند، بلکه با دهها توطئه خرد و بزرگ در پی سرنگونی رژیم مترقی امانی (جوانان افغان) بودند، چنانچه شورش ملای لنگ در سال 1924 و شورش شنوار در سال 1928 را با جاسوسی، پول و اسلحه  سازماندهی، تمویل و تجهیز کردند.

 و اما در مورد نخستین طیارات در کتابهای تاریخی آمده که دولت جوانان افغان در رأس امان الله خان با کشورهای زیادی مناسبات منظم در عرصه های گوناگون داشته و بویژه با آلمان، ترکیه و اتحاد شوروی قراردادهای نظامی را عقد نموده بود، چنانچه نخستین هواپیماها موسوم به یونکِر با عملهء آلمانی از جرمنی از راه بحر هند وارد افغانستان شدند، مگر از آنجایی که آلمان بحیث بازندهء جنگ جهانی اول حق اشتراک در عملیات نظامی در کشورهای دیگر را برمبنای معاهدهء ورسای (ورسال) ازدست داده بود و افغانستان هم پیلوت خود را نداشت این هواپیماها بدون استفاده در کابل ماندگار شدند.

پس از این عمل تجارتی- نظامی نامؤفق دولت امانی متوجه اتحاد شوروی شده و از آنجا ده فروند هواپیما را خریداری کرد، که توسط عملهء شوروی نخست به دهدای مزار شریف (بنا به اسناد تاریخی میدان هوایی دهدادی بلخ نخستین فرودگاه افغانستن میباشد) و سپس به کابل با بالهای خویش آمدند. و این تنها نبود، از سال 1924 به بعد میان کابل و تاشکند خط منظم پرواز بین المللی فعال گردیده و اتحاد شوروی از همان زمان به آموزش نظامیان هوایی افغانستان آغاز کرد.

جالب اینست که افغانستان در سال 1924 توانست 10  طیاره را در یکسال از روسها خریداری نموده و همزمان به افغانستان وارد نماید، اما حالا غرب و ناتو در رأس امریکا تا سال 2011 بیست طیاره را به افغانستان میدهند، که در ظرف سه سال به افغانستان میرسد! یعنی در یکسال 8 فروند و در دوسال دیگر شاید شش شش فروند. به،  به، دست تان درد نکند و سپاس از این کمک جدی تان به اردوی افغانستان که بی بی سی با افتخار خبر آن را توأم با غلطی تاریخی نشر میکند.

هالند، لاهه (دِن هاگ)

 

رویکردها:

1.    میر غلام محمد غبار. افغانستان در مسیر تاریخ جلد اول، صفحات 874-875، 785- 784

2.    تاریخ قوای مسلح افغانستان از 1747-1977 بزبان روسی، چاپ مسکو سال 1985صفحات 91 - 97 .

3.    اشتین برگ، مجله معلم مردمی شمارهء 3 سال، بزبان روسی 1929 

4.    آقابیکوف «ماجراجویی سال 1929» روزنامهء اشد محرم، چاپ مسکو بزبان روسی سال 1992 ، ص.  8.

5.    یوفِه آ. «سیاست خارجی اتحاد شوروی» مسکو انتشارات نائوکا. سال 1968. صفحات 402- 403.

6.    کورگون و. گِ افغانستان در سالهای 20 و 30 قرن بیستم، چاپ مسکو بزبان روسی. ص. 39.

7.    ریسنر ای. ام. «حوادث در افغانستان» مجلهء زنده گی بین المللی شمارهء 3، سال 1929، صفحات 3-11.


November 16th, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات