بازگشت
روسیه، حضور مجدد آرام و خزنده درافغانستان
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

اولین سفر آقای کرزی رئیس جمهور افغانستان به روسیه ، در هفته گذشته صورت گرفت.

هرچند این سفر درسرمای زمستان و سردی روابط میان مسکو و کابل صورت گرفت، روابطی که بعد از سقوط دولت نجبیب الله در کابل در سال 1371 به حد اقل خود رسیده بود، اما این سفر در سرمای زمستان صورت گرفت ولی اهداف سیاسی و اقتصادی که کرزی از این سفر به دنبال آن بود، یک بار دیگر فروغ کم رنگ روابط سیاسی و اقتصادی میان دوکشور را جلای تازه بخشید و از این پس تراز همکاری های سیاسی، اقتصادی و فنی میان کابل و مسکو افزایش خواهد یافت.

 براساس تحلیل کارشناسان سیاسی اقای کرزی دو هدف سیاسی را در این سفر دنبال می کرد، اولین هدفی که به دنبال آن بود، حرکت آرام و خزنده دستگاه حاکمه کابل از غرب به سوی شرق یا روسیه است، مدتی است که اقای کرزی چندان دل خوشی از کشورهای غربی ندارد و عملکرد این کشورها را در نبرد با تروریسم به باد انتقاد می گیرد و بارها گفته است که کشورهای غربی بیشتر به فکر منافع خود شان هستند تا مردم افغانستان، اما برخی از مقامات سیاسی و کار شناسان غربی ضمن انتقاد از حکومت کرزی و متهم کردن این دستگاه به فساد گسترده اداری و دولتی، خواهان شفافیت بیشتر در عملکرد دولت کرزی هستند وگاهی اوقات ضمن انتقاد از دولت کرزی می گویند ما به افغانستان آمده ایم به این دلیل که در برابر مردم افغانستان متعهد هستیم نه دولت کرزی.

براین اساس این گونه نگاههای منتقادانه میان کرزی و کشورهای غربی نسبت به یک دیگر، اقای کرزی را واداشته است که چراغ سبزی هم به سوی رقیب دیرینه غرب یعنی روسیه (که میراث دار ابرقدرت شوری سابق است) نشان دهد. در این سفر اقای کرزی می خواهد نشان دهد که این تنها کشورهای غربی نیستند که افغانستان باید فقط با آنها روابط سیاسی و اقتصادی برقرار نماید، بلکه افغانستان به عنوان یک کشور مستقل می تواند با کشورهای متعددی در دنیا روابط برقرار نماید که ممکن است چندان به مذاق کشورهای غربی خوش نیاید، اما اراده سیاسی کابل این حق را دارد که دست به چنین روابطی با چنین کشورهایی بزند.

این که آقای کرزی تا چه اندازه به این هدف خود نایل آمده باشد هنوز روشن نیست، زیرا روسها چندان علاقه ای به حضور سیاسی و نظامی در افغانستان ندارد و از سوی دیگر حضور اقتصادی و فنی روسیه در افغانستان چندان چالش و یا تنشی برای غرب به وجود نمی آورد و از سوی دیگر کشورهای عضو ناتو حتی به این نوع از همکاری های اقتصادی با روسیه نیازهم دارد، زیرا فراموش نکنیم که بخش عمده تدارکات ناتو از کشور روسیه و شمال افغانستان تامین می گردد.

    دومین هدف سیاسی که کرزی دنبال می کرد گریز فشارهای داخلی توسط نامزدان پیروز در پارلمان بود، اقای کرزی قبلا وعده داده بود که دومین دور از پارلمان کشور را در اول دلو افتتاح خواهد کرد و تا آن زمان هم لیست اعضای انتصابی سنا را مشخص می کند و دروازه پارلمان را به روی نامزدان پیروز بازخواهد کرد، اما لابی گری های پشت پرده سبب گردید که آقای کرزی به بهانه در خواست استرمحکمه برای بررسی دوسیه های شکایات وارده  در دادگاه خاص، خواستار آن شده بود که یک بار دیگر افتتاح پارلمان به مدت یک ماه به تاخیر افتد و او قبل از سفر به روسیه حکم تاخیر افتتاح پارلمان را صادر کرده بود، اما برای آن که از فشارهای داخلی رهایی پیداکند برنامه سفر خود را طوری در نظر گرفته بود که  چند روزی که مدت زمان وعده داده شده برای افتتاح پارلمان است، در روسیه باشد، ولی مخالفت نمایندگان پیروز و ملاقات های که آنان با یوناما وبرخی ازسفارت های کشورهای غربی و نیز معاونان رئیس جمهوری انجام دادند، همه آنان موافقت خود را برای افتتاح پارلمان در سه دلو اعلام کردند و جناب رئیس جمهور به ناچار سفر خود را زودتر از موعد به اتمام رسانید و به کابل بازگشت وبدین ترتیب دومین هدف سیاسی این سفر ره بجایی نبرد.

اما اهداف اقتصادی این سفر بیش از مسایل سیاسی بود که دنبال می گردید، افغانستان از آنجایی که به دریا راه ندارد و نیازمند واردات و صادرات از کشورهای همسایه خود است و از سوی دیگر بسیاری از ساختارهای صنعتی ونیز تاسیسات آن در گذشته ساخت روسیه بوده است و از این جهت برای ارتقا و توسعه این تاسیسات  نیاز به همکاری روسها است، این ضرورتها و نیز حضور روسها در فعالیت اقتصادی و توسعوی در کشور می طلبید که باید روابط سیاسی و اقتصادی میان افغانستان و روسیه بیش از گذشته توسعه و گسترش پیداکند. به همین دلیل حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان روز جمعه با دیمتری میدودیف، رییس جمهور روسیه به منظور تقویت روابط تجارتی دو کشور ملاقات کرد و هر دو جانب توافقاتی را در زمینه همکاری های اقتصادی به امضاء رساندند و روی گسترش روابط تجارتی تاکید کردند. در اعلامیه مشترکی که به دنبال این ملاقات انتشار یافت آمده است که رهبران هر دو کشور موقفشان را در مورد روابط دو جانبه، وضعیت در افغانستان و سایر کشورهای منطقه ابراز داشته و حل مشکلات منطقه ای را مورد بحث قرار دادند.

کرزی در دیدار از تلویزیون روسیه گفت وی در تلاش انکشاف روابط تجارتی میان دو کشور است و تنها برای کمک های بین المللی بیشتر سعی نمی کند. او گفت که نزدیکی میان افغانستان و روسیه یک نیاز می باشد. به این نزدیکی نه تنها از لحاظ کمک روسیه با افغانستان در زمینه بازسازی کشور و بالا بردن ظرفیت ها در نهادهای آن، بلکه برای تجارت و سرمایه گذاری نیز نیاز می باشد.

رییس جمهور روسیه اقای دیمتری میدودیف گفت روابط تجاری میان افغانستان و روسیه در حال گسترش است از حمبه آن گسترش روابط میان روسیه و افغانستان همکاری در بخش تولید برق است. شرکت های روسیه در زمینه عصری سازی بند نغلو، تولید برق در مناطق کوهستانی افغانستان و اعمار بندهای بزرگ در سایر ولایات و ایجاد فابریکه تولید برق حرارتی در مزار شریف، بازسازی فابریکه کود برق مزار شریف و تونل سالنگ آماده می باشند.

او گفت روسیه می خواهد همسایه نزدیک ما افغانستان را به عنوان یک کشور مستقل و مرفه ببیند که دارای نهادهای دولتی موثر باشد و بتوانند در دهه های آینده، به طور مستقلانه انکشاف افغانستان را تضمین کنند و امیدوار است که افغانستان در نهایت قادر به تامین امنیت خود شود و فدراسیون روسیه آماده همکاری همه جانبه با افغانستان در این زمینه می باشد.

در دیداری اقای کرزی با پوتین نخست وزیر روسیه داشت، اقای پوتین گفت: "اگر حق مجری پروژه به کمپانی " سیستم واحد انرژی اینتر" واگذار شود، ما می توانیم حضور فعالی در طرح خطوط برق ولتاژ قوی CASA-1000 داشته باشیم و در این صورت سرمایه گذاری ما می تواند در حدود 500 میلیون دلار باشد". طرح CASA-1000 برای ایجاد شبکه انتقال برق از قرقیزستان و تاجیکستان به افغانستان و پاکستان در نظر گرفته شده است.

یکی دیگر از موضوعات اقتصادی که برخی از کارشناسان اقتصادی از اهداف اقتصادی سفر کرزی ذکر کرده اند است که او در این سفر تلاش کرد تا مشکل واردات تیل را به کشور حل نماید، بیش از دوماه بود که ایران با بستن مرز به روی تانکرهای تیل برای افغانستان در دو مرز ورودی به افغانستان، نارضایتی های زیاد را به دنبال داشت، طوری که منجر به دو تظاهرات اهانت آمیز به در مقابل سفارت ایران در کابل و کنسولگری این کشور در هرات شد و تعداد زیادی از تاجران افغان واردات کالای تجاری را از ایران به افغانستان تحریم کردند، در چنین وضعیتی که قیمت تیل در افغانستان به شدت بالا رفته بود، اقای کرزی قرار داد جدید واردات تیل را با روسیه بست و براین اساس برخی از کارشناسان اقتصادی به این باورند که بعد از این با توجه به نارضایتی هایی تاجران افغان از عملکرد ایران ممکن است بخش بزرگی از  تراز تجاری که افغانستان قبلا با ایران داشت، آن را به روسیه واگذار کرده و پای روسیه را به بازار های افغانستان بازنماید. روسیه که دنبال کسب بازارهای بیشتر برای کالاهای خود است، این بهترین فرصت است که از این موقعیت سود ببرد. اما این که ایران تا چه اندازه تلاش خواهد کرد که بازار خود را در افغانستان از دست ندهد و تا چه اندازه در این راستا موفق خواهد شد، هنوز روشن نیست.

در این میان یکی از دغدغه های روسیه نحوه مبارزه افغانستان با مواد مخدر و قاچاقچیان است، طوری که چند ماه چیش حتی روسیه بدون اطلاع دولت افغانستان، با همکاری ناتو در ولایت ننگرهار دست به عملیات زد که خشم دولت افغانستان را برانگیخت، اما اکنون دولت افغانستان خود آمادگی خود را با روسیه در زمینه مقابله قاچاقچیان مواد مخدر اعلام کرده است. به گفته «ویكتور ایوانف» رییس سازمان فدرال مبارزه با قاچاق مواد مخدر روسیه، سران دو كشور برای ادامه عملیات ویژه در افغانستان برای نابودی مراكز تولید مواد مخدر توافق كردند.

دیمیتری مدودوف قبلا در نشست ناتو که نوامبر سال گذشته در لیسبون برگزار شد، اعلام کرده بود که مسکو قصد دارد همکاری های خود را در زمینه مبارزه با مواد مخدر با دولت افغانستان گسترش دهد، زیرا همکاری روسیه و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در خصوص افغانستان، نقطه کلیدی روابط روسیه با ناتو محسوب می شود.

این در حالیست که در میان تصمیمات اتخاذ شده در نشست لیسبون، موضوع انتقال مواد مخدر از افغانستان و همچنین همکاری مشترک برای تقویت امنیت کشور توسط ارتش افغانسان و سازمان های برقراری نظم کشور، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند. به نظر می رسد سفر کرزی به مسکو فصل جدید توسعه روابط دو کشور آغاز می شود که روسیه در بحث مبارزه با مواد مخدر در افغانستان حضوری فعال تر خواهد داشت. 

 به هرحال علی رغم مخالفت برخی از سران مجاهدین که از روسیه چندان دل خوشی ندارد، سفر کرزی یک باردیگر حضور تدریجی و خزنده روسیه را در افغانستان هموار کرده است، فعلا به نظر می رسد که افغانستان و روسیه به دلایل مختلفی که ذکر شد به این گسترش روابط نیاز دارند، اما این در آینده این نفوذها و گسترش روابط ها چه نتایج و پیامد هایی را خواهد داشت، سئوالی است که اینده پاسخ ان را خواهد داد.


January 28th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات