بازگشت
آیا مردم افغانستان مستحق قحطی است؟
محمداسحاق فیاض محمداسحاق فیاض

با اعلام وضعیت اضطراری خطر قحطی در افغانستان از سوی کمیته اضطراری کشور، اکنون افغانستان جزء آن دسته ازکشورهای افریقایی قرار گرفت که در سایه خشک سالی گرفتار قحطی شده اند، سومالی یکی از این کشورهاست که گرفتار خشک سالی است و اکنون افغانستان به عنوان اولین کشورآسیایی در کنارسومالی قرار گرفت. هرچند قبلا نیزافغانستان از نظر فساد و ناامنی در کنار سومالی قرار گرفته بود، اما اکنون از نظر خشکسالی و قحطی نیز در کنار سومالی قرار گرفته است.

محمد کریم خلیلی، معاون دوم رئیس جمهوری و رئیس کمیته حالات اضطرار می گوید، برای مبارزه باخشک سالی در 14 ولایت کشور به 142 میلیون دالر نیاز است. این مقدار افزون بر 441 میلیون دالری است که پیش از این توسط سازمان خوراک جهانی تقاضا شده بود. ين ولايت ها شامل بلخ، سمنگان، تخار، سرپل، هرات، بادغيس، فارياب، جوزجان، بغلان، قندوز، بدخشان، باميان، دايکندى وغور می باشد. او می گوید، با وجود این که وزارت زراعت توزيع ٤٠ هزار تن گندم،٥ هزار تن برنج، ١٠ هزار تن تخم اصلاح شده بذرى و ٢٠ هزار تن علوفه حيوانى را در آن ولايات از قبل آغاز نموده و تا به حال جريان دارد، اما اين کمکها کافى نيست و بايد جامعه جهانى کمک بيشتر نمايند.

سئوال اساسی این است که آیا افغانستان با سومالی از نظر منابع زمین کشاورزی و نیز آبهای زیر زمینی و سطحی قابل مقایسه است؟ نیاز به تحقیق زیاد نیست فقط کافی است که اسم افغانستان و سومالی در گوگل سرچ شود آن وقت روشن می شود که تفاوت ره از کجا تا به کجاست! سومالی کشوری است که قسمت عمده سرزمینش را کویرداغ و شن های روان تشکیل می دهد و تنها یک درصد این سرمین قابل کشاورزی است و همین یک درصد هم از کمبود اب رنج می برد، زیرا با تغییرات اکوسیستم جوی جهانی سومالی یکی از کشورهای بسیار کم باران است، اما در افغانستان حد اقل 35 تا 40 درصد محدوده جغرافیایی کشور استعداد کشاورزی را دارد که متاسفانه در شرایط فعلی 25 درصد از این زمینها زیر کشت رفته است و 75 درصد ان همچنان بایر باقی می ماند و از این 25 درصد نیز چند درصد آن زیرکشت کوکنار می رود. اما از نظر آبهای زیر زمینی و سطحی نیز افغانستان نسبت به کشورهای همسایه از منابع غنی اب برخورداراست، پاکستان، تاجیکستان و افغانستان از جمله کشورهای هستند که نسبت به بقیه کشورهای همسایه و اسیای میانه از منابع غنی آب برخور داراست اما تنها از 35 درصد آبهای موجود در کشور استفاده می شود و 65 درصد آبها در افغانستان هدر می رود. سید مسعود استاد اقتصاد دانشگاه کابل چند ماه پیش در کنفرانس آب که در کابل برگزار شده بود گفت: در صورتیکه از منابع آبی افغانستان در داخل کشور استفاده شود در محصولات زراعتی افزایش به عمل می اید طوری که ما قادر هستم تا 167 میلیون نفر را توسط مدیریت درست آب و زمین نان بدهیم. ولی از آب استفاده کامل نمی شود، فقط از 35 فیصد آب فعلاً استفاده می شود و 65 درصد دیگر آن ضایع می گردد. سازمان ملل متحد نیز با انتشار یک گزارشی گفته است که افغانستان از مجموع آب دریای آمو فقط دو درصد آن را استفاده می کند و بیشتر آب های آن به کشور های همسایه سرازیر می شود. در حالی که افغانستان تا این اندازه از منابع طبیعی آبی برخور دار است اما براساس آمارهای منتشر شده، بیش از نه میلیون تن از مردم متاثر از خشک سالی و فقر در کشورما زندگی می کنند. در یک حساب سرانگشتی دیگری که مجلس سنا از هدر رفتن آبهای طبیعی ارایه داده این است که با هدر رفتن بیشتر از 70 درصد آب به بیرون از مرز های افغانستان، کشورما بیشتر از 75 میلیارد دالر به دلیل ضایعات آب افغانستان، خساره مند می شود.

حال با توجه به این آمارها آیا واقعا افغانستان و مردم این سرزمین مستحق قحطی است؟ و باید از نظر فقر و عقب ماندگی و فقر منابع آبی و معدنی و کشاورزی در کنار سومالی قرار بگیرد؟.

اساسا مشکل کار درکجاست و چرا در طول ده سال گذشته نه آبهای سرگردان کشور مهارگردید و نه سیستم کشاورزی در کشور توسعه پیدا کرد و نه مردم این سرزمین با روشهای مدرن کشاورزی آشنا گردید، متاسفانه بیش از سی سال است که هرساله کمک های سازمان ملل برای مردم سرازیر می گردد و هیچ تلاش بین المللی برای ایجاد تحول در توسعه کشاوزی کشور صورت نگرفته است. در کشورهای غربی یک ضرب المثل معروف است که "بجای ماهی دادن، ماهی گیری یاد بدهید" کشورهای غربی و نیز دولت افغانستان اگر واقعا می خواستند که مردم افغانستان برای همیشه از قحطی نجات پیدا کنند، برای توسعه کشاورزی و مهار آبهای سرگردان افغانستان کاری می کرد و با مهار آبها و توسعه کشاورزی نه تنها افغانستان نیازبه واردات گندم و دیگر مواد غدایی دارند بلکه این مواد را به خارج از کشور صادر هم می کنند. اما انچه مشکل اساسی فراروی مردم افغانستان قرار دارد، عدم توسعه زیرساخت های کشاوزری ومهار آبهای سرگردان در کشوراست.

وافعا جای تعجب است که ولایت هایی در کشور دچار قحطی شده که بیشترین زمینهای مرغوب کشاورزی را دارا هستند. غیر از 4 ولایت یعنی بامیان و دایکندی و غور و بدخشان که کوهستانی است و زمین های کشاوزری کمتری دارد، ده ولایت دیگرکشور دارای بهترین زمین های مرغوب برای کشاورزی است، پس چرا این ولایت ها دچار قحطی شود و فاجعه انسانی در این ولایت ها رخ بدهد؟.

به راستی برای کشوری که این همه منابع غنی آبی و زمین های زراعی دارد، خجالت آور نیست که دچار قحطی شود و دست نیاز برای سیرکردن شکم شان به دیگر کشورها و ملت ها دراز کند؟.

به راستی ما چرا از 75 میلیارد دالری که افغانستان هرساله از هدر رفتن آبهای سرگردان از دست می دهد استفاده نکنیم که دست های خود را به سوی سازمان ملل دراز کنیم تا از سازمان ملل بخواهیم که 142 میلیون دالر برای مصارف سه ماهه غذایی به مردم افغانستان کمک کند؟. طبیعی است که اگر مبلغ 75 میلیارد دالر در سال برای ابادانی افغانستان به مصرف برسد، کشور ما حتی یک سنت هم به کمک های خارجی نیاز ندارد و با مدیریت درست، می تواند روی پای خود بایستد.

واقعاجای تاسف نیست، در حالی که جهان ازنبود و یا کمبود اب با چالش ها و بحرانهایی بی ابی دست و پنجه نرم می کنند و حتی آب اقیانوس ها را با هزینه بسیار بالا برای مصرف شیرین می کنند، اما مردم افغانستان که از منابع غنی آب برخور دار است، نمی توانند استفاده کنند، در حالی که خود تشنه است و تشنه لبان به دنبال آب می گردد، هفتاد درصد آبهای کشورش هدر می رود.

به هرحال جامعه جهانی و دولت افغانستان واقعا اگر می خواهند که مردم افغانستان از قحطی بدرایند بهتر است بجای کمک گندم، آبهای سرگردان این سرزمین را با ایجاد بندهای آب مهارکنند و زمین کشاورزی را توسعه دهند، تا مردم افغانستان نیز بجایی هدیه گرفتن ماهی، ماهی گیری بیاموزند و خود به صدی ماهی بپردازند و هرگز خطر قحطی را احساس نکنند.

　

　


October 5th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات