بازگشت
توانخواهی و توانبخشی در اروپا
ارسالي صميمي ارسالي صميمي

 

توانخواهان اروپا بايد بتوانند با استفاده از وسايل مدرن مثل انسان‌هاى سالم تحرك داشته باشند

 

 

 روز سوم دسامبر از سوی سازمان ملل متحد، روز جهانی توانخواهان و توانبخشی تعيين شده است. هم اكنون در پهنه ی اروپا ۳۷ ميليون تن به عنوان توانخواه شناخته شده اند. موقعيت اين توانخواهان و امكانهای توانبخشی در اروپا چگونه است؟ اين مطلبی است كه همكار ما اسكندر آبادی كه خود نيز از توانخواهان است، در اين هفته به آن پرداخته است.

 

يك دهم كل جمعيت اتحاديه اروپا يعنی ۳۷ ميليون نفر بعنوان توانخواه يا معلول شناخته و ثبت شده اند. بنا بر اين، روشن است كه سياستگذاران و دست اندركاران اتحاديه اروپا پيوسته بايد در انديشه تلاش برای طرح و پياده كردن برنامه هايی جهت ايجاد يك زنده گی بهتر برای اين طيف از مردم و تساوی حقوق آنان با ديگر افراد جامعه باشند. در اين راستا نخستين بار در دسامبر سال ۱۹۹۶ سران كشورهای عضو اتحاديه در شورای عالی وزيران بيانيه ای انتشار دادند و طی آن دولتهای متبوعشان را موظف ساختند گامهای مشخص و موثری در راه ايجاد تساوی حقوق توانخواهان با ديگر افراد جامعه و رفع هرگونه تبعيض ميان افراد گوناگون در اجتماع، بردارند.  دسامبر سال ۲۰۰۰ در پی كنفرانسی از سران كشورهای عضو اتحاديه در جنوب فرانسه، دستور كاری برای رفع نيازمنديهای اجتماعى، تنظيم شد و از جمله سال ۲۰۰۳ سال ويژه توانبخشی و توانخواهان در پهنه اروپا تعيين گرديد. كميسيون اروپا با همين هدف بودجه ويژه ای در اختيار »صندوق تامين فعاليتهای اجتماعى» و نهاد اجرای برنامه موسوم به ”تساوی حقوق ۲۰۰۰ـ۲۰۰۶” گذاشت.

 

فعاليتهای اين دو نهاد، بايد به جذب بيشتر توانخواهان در بازار كار و شناساندن توانايی های ايشان به سازمانهای رسمی و بخش خصوصي، منجر ميشد و بشود. نخست برنامه های روشنگرانه ای مانند سمينارها، سخنرانيها و گفتگوها ترتيب داده شد كه همگی نشانگر كارها و توانايی های مثبت توانخواهان در سازمانهای دولتی و بخش خصوصی بود. به عبارت ديگر، اين امكان به وجود آمد كه تا اندازه ای به پيشداوری های مردم بی اطلاع، در رابطه با توانخواهان پايان داده شود، كه اكثرا گمان ميكنند توانخواهان تنها باری بر دوش جامعه هستند و به اصطلاح كار مثبتی از آنها بر نميآيد. در اين خصوص بايد روی چندگانگی و تنوع مهارتهای توانخواهان، تاكيد مى شد. افزون بر اين، گامهای موثری در زمينه ی تهيه و تكميل تكنولوژى مدرن برداشته شد.

 

با بهره گيری از فنآوری نوين، توانخواهان ميتوانند در محيط كار و فراغت خود، همگام با ديگر افراد جامعه، فعاليت كنند و از پيشرفتهای صنعتی و اجتماعی عقب نمانند. در اين زمينه، تاكيد بيشتر بر وسايل كار توانخواهان است. برای مثال، وقتی يك نابينا به كمك دستگاه های كامپيوتری بتواند وظيفه ای را كه به او محول شده به خوبی انجام دهد، هم سبب خوشنودی خود او و هم باعث خرسندی كارفرما و همكارانش خواهد شد. گفتنی است كه نويسنده ی همين مطلب، با بهره گيری از كامپيوتِرهای ويژه ی نابينايان اين گفتار را نگاشته است.

 

مبارزه با تبعيض، سومين نكته ای است كه دست اندركاران پروژه های نامبرده روی آن تاكيد دارند. اصل ۱۳ اساسنامه اتحاديه اروپا، هرگونه تبعيض جنسى، نژادى، مذهبی و حتی سنی را مغاير با مبانی انسانی و اصول و اهداف اتحاديه دانسته و تبعيض در مقابل توانخواهان را نيز در همين رده جای داده است. اگر به مشكلاتی كه امروزه بی كاری برای جامعه اروپا ايجاد كرده، تبعيض در مورد توانخواهان نيز افزوده شود، طبيعی است كه برای آنان تقريبا غير ممكن خواهد بود بدون پشتيبانی دولت، جذب بازار كار شوند. بنا بر اين، هر دولت اروپايی بايد بر پايه اصل های همبستگی ملی و امنيت اجتماعى، بيشترين كوشش خود را در راه رفع تبعيض بنمايد. در بيانيه ای كه پارلمان اروپا در سال ۲۰۰۰ تنظيم كرد، در چهارچوب حقوق اصلی شهروندان اروپا، چند ماده نيز به رفع تبعيض از توانخواهان اختصاص داده شده است.

 

ناگفته پيدا است كه دوصد حرف چون نيم كردار نيست. تصويب قوانين پيشرفته، بخودی خود هيچ مشكلی را از پيش پای توانخواهان برنميدارد و تبليغ مثبت نيز به تنهايی كافی نيست. تنها يك ششم يعنی ۶ ميليون توانخواه در آلمان جذب بازار كار شده اند، با اينكه قانون در اين كشور شركتها و ادارات را ملزم به استخدام اين گروه از افراد جامعه كرده است. هر موسسه ای كه كمتر از پنج درصد شاغلين آن از توانخواهان باشد، بايد سالانه عوارض ويژه ای بعنوان ماليات فوق العاده بپردازد ولی بسياری از موسسات حتی اداره های دولتى، بجای استخدام توانخواهان به پرداخت اين عوارض گردن مى نهند. جای بسی خرسندی است كه سازمان ما يعنی صدای آلمان، در استخدام توانخواهان، نمونه ی مثبتی بوده است. هم اكنون ۸۰ توانخواه در دُيچه وِله كار ميكنند كه بخشی از ايشان از كارمندان بلندپايه هستند و همطراز با ديگر همكاران خود، به تهيه و تنظيم برنامه های راديو ميپردازند.

 

بخش حقوقی پارلمان اروپا از فعالترين تلاشگران در راه رفع تبعيض از توانخواهان به شمار ميآيد. از سال ۲۰۰۰ تا كنون، در بيشتر كشورهای عضو اتحاديه، قانون ويژه ای برای رفع تبعيض از توانخواهان تنظيم و به تصويب مجالس رسيده است. تازه ترين اين قوانين، آوريل سال جاری در انگليس به تصويب رسيد. قانون رفع تبعيض از توانخواهان، هم اكنون در بريتانيا جزو قوانين پايه درج و ثبت شده است. يك ماه پس از تصويب اين قانون دولت انگليس اعلام كرد كه همه ی تلاش خود را به كار خواهد برد كه تا سال ۲۰۱۰ ميلادى، ۱۰ درصد از شاغلان كشور از ميان توانخواهان باشند.

 

از سوی ديگر بايد از اقدامات عملی كشورهای عضو اتحاديه، در رفع مشكلات توانخواهان ياد كرد. يكی از بزرگترين مشكلات توانخواهان، مسئله ی رفت و آمد است. برای نمونه،  يك توانخواه نيازمند به صندلی چرخدار، بدون كمك غير، به هيچ رو نميتواند از متروی پاريس استفاده كند. پاريس بر طبق آمارهای دولتى، مشكلسازترين شهر برای توانخواهان است. پس از انتشار اين آمارها در سال گذشته، پايتختهای اروپايی برای آسانسازی رفت و آمد توانخواهان در شهرهای خود با يكديگر به رقابت پرداخته اند. برای مثال، دولت سوئد ۱۱ ميليون يورو برای كمك به توانخواهان شهر استكهلم منظور كرده است كه بايد تا دو سال ديگر به مصرف طرحهای عملی در اين زمينه برسد. در آلمان قرار است تا سال ۲۰۰۷ اتوبوسها و قطارها به پله های ويژه ای مجهز شوند تا دارندگان صندليهای چرخدار خود بتوانند سوار و پياده شوند. افزون بر اين اقدام، قرار است در آينده ی نه چندان دور، چراغهای راهنما در سراسر آلمان به دستگاه هايی مجهز شوند كه هم نابينايان را متوجه ی محل چهارهاه ها ميكنند و هم از موقعيت سبزی و قرمزی چراغ خبر ميدهند.

 

كسانی كه در امر تساوی حقوق توانخواهان با ديگران كوتاهی ميكنند، از ياد برده اند كه تنها پنج درصد از توانخواهان، معلول مادرزاد هستند و بقيه در كوران زندگی دچار نقص عضو شده اند، مسئله ای كه ممكن است برای هركسی بوجود آيد. بررسی اقدامات انجام شده نشان ميدهد كه دست اندركاران و سياستگذاران اتحاديه اروپا در جهت رفاه و رفع تبعيض از توانخواهان، بيشتر گامهای تئوريك برداشته اند و هنوز جای طرح های عملی و اقدامات مشخص و ملموس تا اندازه زيادی خالی است. اگر برای نمونه دولتها توانخواهان را در به دست آوردن و بهره گيری از دستآوردهای تكنيكی گرانقيمت، پشتيبانی كنند، گام موثری در راه رفاه آنان برداشته اند.

 

 

برگرفته از راديو دويچه ويله

 


December 3rd, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل اجتماعي