صديق وفا

بخش نخست

آغاز سخن:

  جرگه ها درساختار سياسی،اجتماعی وقانونگذاری افغانستان ازازمنه قديم بدينسو جايگاه ومقام شامخی را احرازداشته است، بنابرپائين بودن سطح پيشرفت وسنتی بودن کشور هنوزهم به باز شناختی ماهيت،اهداف وعملکردجرگه ها نيازمبرم بوده وروند آتيه " ملت سازی" و"دولت سازی" در افغانستان از نقش برازندهء آن بی نياز نيست، البته پاگذاشتن به عصر دولت- ملت وبرقراری نظام مقتدر ملی مستلزم آنست که نه تنها تجربه و شکل گيری دولتهای ملی دراروپا وساير نقاط جهان که از قرن نزده بروفق مقتضيات هر کشور آغاز وادامه يافت، درنظرگرفته شود، بلکه  قبل برهمه جامعه شناسی تاريخی وفرهنگی افغانستان توأم با روانشناسی مردم اين کشور، رسوم وعادات وسنن پسنديده اين سرزمين که جرگه ها ولويه جرگه يکی آنست مورد توجه وکنگاش قرارداده شود، روی همين ضرورت پَِژوهش کنونی که نمونه ای از کار محققانه و خدمتگارانه درعرصه روشنگری ميباشد غرض آگاهی مزيد پيشکش خوانندهء حقيقت جو وکاوشگر ميگردد، بايد ياد آور شد که نگارنده مانند هرصاحب نظر ديگر ، ازخود طرز ديد معين دارد، امّا در اين کار سعی بعمل آمده است تا حقايق تاريخی همانطوری که اتفاق افتاده بيان شود واحساسات شخصی در آن مطمع نظر نباشد:

    لویَه جَرگه ترکيبی از زبان پشتوو دری است، که مفهوم جرگهٔ بزرگ ،جرگه ملی، بزرگترين مجمع بزرگان وشخصیتهای‌ قومی واجتماعی کشورافغانستان را دربرميگيرد، جرگه واژهٔ دری و به معنی گروه وصف، حلقه، مجلس ومحفل آمده‌است، جرگه در کاربرد‌های سیاسی-اجتماعی آن به معنی گردهمایی و نشست است،به عبارت دیگر هر مجلس، جلسه و اجلاسی که برای تصمیم گیری، نظر خواهی و مشورت در باره یک امر محلی، ملی و قومی برگزار شود، جرگه‌است. آنچه جرگه را از نشست‌ها و گردهمایی‌های دیگر جدا می‌سازد محتوأ، شیوه کار و منظور آن است،محتوای جرگه مردمی است وبرای سنجش آرای عمومی يک معيار سنتی پذيرفته شده است ، ولو درموقعيت کنونی که اتوريته سنتی  قبيله يی بنابر نفوذ گستردهء جنگسالاران ضربه خورده و احيای مجدد آن ايجاب يک مرحله گذار به نظام دموکراتيک را مينمايد، باآنهم برخی ها جرگه را نوعی ريفراندم یا همه ُپرسی  نيزخوانده ‌اند، امّا همه پرسی (Refrandom) بيشتر مفهوم رای گيری مستقيم از همه اعضای تشکيل دهندهء يک سازمان يا يک جامعه را دارد، که برای رد يا تصويب سياستی که رهبران يا نماينده گان شان پيشنهاد کرده اند ميباشد، تفاوت کلی آن با جرگه ولويه جرگه در آنست که در ريفراندم رای گيری محض مطمع نظر است، اعضای سازمان يا جامعه در ريفراندم مجال جروبحث وتبادل نظر را نمی يابند، حالانکه در جرگه ولويه جرگه بحث وفحص صورت گرفته وروحيه دموکراتيک آن  علی الرغم آنکه تندروان چپ  جرگه را  يک "تجمع فئودالی وقّبيله يی" ميدانند وتندروان راست " چسپيدن بر جرگه را" نسبت مغايرت با آميال تنگنظرانه شان  مردود ميدانند، عناصر دموکراتيک آن فراختر و بيشتر است، غايه و منظور از تشکیل جرگه‌ها چاره جویی، رسیده گی و تصمیم گیری همه گانی در مورد یک مسأله سیاسی-اجتماعی است.

  امّا قابل ياد دهانی است که  جرگه ها ولويه جرگه ها يکسره کارساز، بی عيب، مدافع منافع ملی وبازتاب دهندهء خواست ها وآرمانهای ملی افغانها نبوده، بل برخی از جرگه ها، شورا ها مانند جرگه های دوره امير حبيب الله خان که با خبط سياسی در رابطه به چشم پوشی از استقلال افغانستان تحقق يافت، دوره اختناق، ترور ودهشت نادرخانی که بخاطر روپوشی تبهه کاری ها تدوير يافت همچنان شورای های خود ساخته  جهادی تحت نام شورای اهل حل عقد وشورای طالبی  که دوره های انارشی  را صحه گذاشت، محض بخاطر روپوشی سياستهای مستبدانه وصحه گذاشتن به تصاميم خلاف اراده مردم برگزار ودعوت شده اند، که تفصيل هريک بجايش خواهد آمد.

1)   کرکتر ومشخصه جرگه ها، انواع واقسام آن:

يکی از مشخصه های بارز جرگه ها ناشی از ساختمان طبعيی کشور افغانستان که همانا کوهستانی بودن وانتقسام آن به دره ها، وادی ها وشيله هاست ميباشد، زيرا ساکنان هر دره ووادی از ازمنه ها بدينسو به قبيله وقومی منسوب بوده اند ومراودات اجتماعی ميان ايشان بصورت مستدام ايجاب مينمود که مسايل همه گانی از قبيل: کوچ کشی های بزرگ، بروز جنگها، حدوث سيلابها، وساير مسايل ذات البينی  را از طريق جرگه ها حل وفصل کرده وبرای پايان دادن به منازعات محلی وبيرون رفت از دشواری ها و دوری جستن از آفات طبعيی به چنين مجتمع ملی رجوع نمايند، قرار روايات شفاهی در ميان قبايل واقوام ساکن افغانستان بويژه پشتونها تا پنجاه سال قبل از امروز در ميان هر 30 تا 32 سال يک لويه جرگه عنعنوی برگذار ميشد واين جرگه ها مسايل مبرم  ملی را مورد بحث، تبادل نظر وفيصله قرار ميداد، ميگويند بعضاً که راه بيرون رفت را نمی توانستند مشخص سازند، بخاطر دريافت راه حل به قره کشی هم متوسل ميشدند که آنهم ناشی از سطح نازل درک پيچيده گی ميبود.

منظور از تشکیل جرگه‌ها چاره جویی، رسیده گی و تصمیم گیری همه گانی در مورد یک مسأله سیاسی-اجتماعی است. شیوه کار آن بسیار ساده‌است. معمولاً یک فرد اداره آن را به عهده می‌گیرد وموضوع خاصی را به همه پرسی می‌گذارد تا شرکت کننده گان روی آن به بحث بپردازند. در پایان با توافق کلی به تصمیم مشترکی می‌رسند. این تصمیم سر انجام به مثابه یک فیصله ملی، محلی و قومی عملی می‌گردد. 

 تدوير جرگه نه زمان معین دارد و نه جای معین، بنابر نیاز‌های سیاسی و اجتماعی به وجود می‌آید و پس از پایان کار، خود به خود منحل می‌گردد. می‌توان گفت که جرگه هر زمان و هر جایی که یک امر سیاسی یا اجتماعی ایجاب کند تشکیل می‌شود، اعضای جرگه را موی سفیدان، بزرگان اقوام و شخصیت‌های با تجربه و متنفذ می‌سازند.

جرگه، کهن ترین نهاد سنتی در ادارهٔ اجتماعی است و ریشه در تاریخ و فرهنگ قبیله‌ای دارد،جرگه به کدام قوم، ملت، محل و فرهنگ خاصی تعلق ندارد و به گونه‌هایی در میان همه جوامع بشری دیده شده‌است، اما درجوامعی که ازسازمان وساختارسیاسی و اجتماعی پیشرفته بر خورداراند، نقش آن کم رنگ تر شده کار برد آن کم کم از میان رفته‌است.

در افغانستان هنوز هم جرگه یک را هگشای سیاسی-اجتماعی شمرده می‌شود و از کار آِیی خوبی برخوردار است. در مورد بهره برداری سیاسی از جرگه‌ها جای بحث است که در بیشتر موارد وسیله‌ای بوده‌است برای مشروعیت بخشیدن به خواسته‌های از پیش تعیین شده دولت‌های افغانی،جرگه در افغانستان سه نوع است:(جرگه محلی،جرگه قومی وجرگه ملی که همانا لويه جرگه) ميباشد.

جرگه محلی، در مقایسه با سایر انواع جرگه‌ها ساحه تأثیر محدودی دارد. این جرگه‌ها از گذشته‌های دور تا کنون در سراسر افغانستان وجود داشته عملی ترین شیوه ادارة سنتی اجتماعی در ده و محله به شمار می‌رود، جرگه‌های محلی معمولاً در موارد کم آبی، سيلاب ها، خشکسالی و برای حل اختلافات محلی به وجود می‌آید.

جرگه‌های قومی، به مسايلی می‌پردازد که یک یا چند قوم را در بر می‌گیرد. این جرگه‌ها در مواردی مانند برخوردهای قومی و یا بروز اختلاف‌ها و مسائل مهمی که تصمیم گیری و تلاش مشترک را ایجاب می‌کند، تشکیل می‌شود.

جرگه ملی یا لویه جرگه، بزرگتر‌ین مجمع بزرگان و شخصیت‌های قومی و اجتماعی کشور است و در موارد بحرانی در افغانستان تشکیل می‌شود. در بیشتر موارد از سوی پادشاه یا رئیس جمهور فراخوانده شده اعضای آن می‌توانند هم انتخابی و هم انتصابی باشد.

2)لويه جرگه ها درسده های پيشين تا تشکيل مجدد افغانستان وآغاز جنبشهای آزاديخواهی در بحبوحهء سه تجاوز  انگليسها :

جرگه  و مشوره سران وبزرگا ن در سرزمين ما قدامت چندين هزار ساله دارد،کشور ما از آريانا تا خراسان و افغانستان کنونی شاهد برگزاری مجالس عمومی ،جرگه ها، مشوره ها وشور های متعدد بوده که از تخت نشينی يما پادشاه نخستين پادشاه بلخ وباختر ميتوان ياد آور شد که بعد از شور ومشوره صورت گرفت، بعد ها در دوره های متعدد از دولت های مستقل ونيمه مستقل يونانو باختری گرفته تا کوشانی ها، يفتلی ها، سامانی ها، هنگام استيلای اعراب تا قيام ابومسلم خراسانی ، دور صفاری ها، سامانی ها، طاهری ها، غزنوی ها، سلجوقی ها، غوری ها وهمچنان در دوره های استيلای چنگيز خان ومغلها تا صفوی ها وتا ايجاد دولت مستقل افغانستان هنگام هوتکی ها وابدالی ها، جرگه ومشوره به اشکال وشيوه های گوناگون چه هنگام انتخاب زمامداران، چه هنگام دفع استيلای خارجی وبيگانه گان تدوير وانعقاد يافته است که پرداختن به همهء آنرا ميگذاريم به تاريخنگاران ارجمند ما ، مادر اينجا حداقل ازسه قرن گذشته افغانستان را که جرگه ها درسرنوشت کشوری بنام افغانستان نقش مهمی را ايفاء داشته اند کنگاش مينمايم وبه استناد آن برهمهء پروسه های تاريخی سير جرگه ها ميتوان قضاوت نمود ودر کار بعدی انتباه گرفت.

- جرگه "مانجه" يا مارجه کنونی :

جرگه مخفی موضع " مانجه" در 30 ميلی شمال شرق کندهار( هلمند کنونی) در سال 1709 ميلادی تدوير يافت، به نقل از کتاب وزين  " افغانستان در مسير تاريخ"هدف آن معدوم ساختن قشون گرگين وتشکيل حکومت مستقل ملی بود اين جرگه يکی از جرگه های با اهميتی ميباشد که در آن رهبران اقوام وقبايل مختلف شرکت نموده بودند، مساعی دوامدار، درايت وقابليت ميرويس خان هوتکی باعث شد تا اين جرگه با خوشی رهبری ميرويس خان را دررأس قوای ملی بپذيرد، خصوصيت بارز اين جرگه آنست که در کار آن روسای قبايل ابدالی، غلجايی وتاجک وهزاره وازبک وبلوچ بشمول روحانيون متنفذ، بحيث قوه واحد ملی در تشکيل آن سهم شايسته ومساوی داشتند، از جمله مشاهير شاملين جرگه اينها بودند: ميرويس خان، يحيی خان برادر ميرويس ،محمد خان معروف به حاجی انگو برادر زاده ميرويس، يونس خان کاکر، نورخان بريج،گلخان بابری، عزيز خان نورزايی، سيدال خان ناصری، بابو جان بابی، بهادر خان، يوسف خان و ملا پير محمد معروف به مياجی وديگران.

مقررّات اين جرگه در کمال آرامی و اختفا عملی شد، اين اختفا طوری ماهرانه بعمل آمد که تاساعت موعود يکنفر از ارباب حکومت هم کمترين احساسی ننمود در حاليکه قوای قيام کننده در هرطرفی تجهيز ميشد، يکی از مقرّرات جرگه اين بود که شرايطی بائيست فرآهم نمود تا قوای دشمن تقليل وپراگنده شوند، در اين ميان برفق رای جرگه يکی از روسای بلوچ از دادن ماليه اباء ورزيد، تا گرگين قطعات نظامی را برای سرکوب بلوچها واخذ ماليه تيرين کوت ( مرکز ارزگان کنونی) سوق کند،همچنان کاکری ها متعاقباً در ارغستان کندهار ازدادن ماليه سرزدند، که گرگين شخصاً بغرض تنبيه آنان از شهر خارج شد، ومشغول زدن وبستن وحبس وتاراج گرديد، در چنين وضعيتی  نيروهای ملی به رهبری ميرويس خان گرگين را در "ده شيخ ارغستان" در باغی  غافل گيرومحاصره  نموده وهمه را نابود کردند، بعد اين نبرد فيصله کن ميرويس خان با سه هزار سپاه جانب شهر تاختند، محافظين شهر دروازه را اشتباهاً به تصور گرگين گشودند، تا فردا انهدام قطعی اردوی صفوی وگرجی را با تشکيل حکومت آزاد ملی در سال 1907 اعلام داشتند، در اين نبرد فيصله کن از برکت جرگه ملی برادران تاجک، هزاره،ازبک وبلوچ دوشادوش پشتونها صف واحدی را درمقابل استيلاگران خارجی تشکيل دادند ودر تاريخ افغانستان معاصرتجربه بزرگ ملی را بياد گار ماندند،ميرويس خان برمبنای خصوصيات وترکيب نخواست عنوان پادشاهی اختيار کند، بل خودش را به حيث رييس قوم ومساوی الحقوق با ساير روسای محلی اعلام داشت، جرگه مارجه درحقيقت نخستين جرگه افغانستان است که به شکل اوپراتيفی ( بادرنظر داشت مهارتهای سياسی و استخباراتی) توانست دستاورد بزرگ آزادی را به ارمغان آورد وهمين جرگه ونتايج آن سر آغاز جنبشهای آزادی خواهی بخاطر ايجاد دولت سرتاسری آينده  افغانستان مستقل بود.

- لويه جرگه يا جرگه بزرگ ( مزار شير سرخ) کندهار :

اين جرگه سر نوشت و آينده کشور تازه ای  که هنوز از ملک خراسان صحبت ميشد ونيم قرن بعد به نام افغانستان رقم زده شد،به نقل وفشردهء از صفحه های " افغانستان در مسير تاريخ" چنين اتفاق افتاد:

همينکه نادرشاه افشار در فتح آباد خبوشان ( قوچان) از شدت قساوت وبيرحمی که درحق مردمان خراسان ميکرد توسط افسران افشاری کشته شد، واختلال در اردوی بزرگ او پديد شد، قشون افغانی که مرکب از چار هزار غلجايی ودوازده هزار ابدالی وازبک بود، به صواب ديد قوماندان عمومی نورمحمد غلجايی واحمد خان ابدالی بطرف کندهار حرکت کردند، در کندهار که مرکز بين الا قوامی افغانستان بود، نورمحمد خان به خان های غلجايی و ازبک وابدالی وهزاره وبلوچ وتاجک پيشنهاد کرد تا که جرگه يی تشکيل و پادشاهی انتخاب کنند، اين جرگه در اکتوبر سال 1747 در عمارت "مزار شير سرخ" در داخل قلعه نظامی نادر آباد منعقد گرديد و 9 روز دوام کرد، در طی اين جلسات اتفاق آراء ممکن نميشد، زيرا موضوع مهم وهرخان مقتدر طالب سلطنت بود،درحاليکه خانهای رقيب( از قبيل: نورمحمد خان غلجايی، محبت خان پوپلزايی، موسی خان اسحق زايی، نصرالله خان نورزايی وديگران) همديگر را رد ميکردند،تنها کسی که در اين جرگه راجع به خود حرف نمی زد، احمد خان ابدالی بود، عشيره او سدو زايی،از حيث کميت خوردتر از سايرعشاير بود، گرچه جد اودولت خان وقتی رييس ابدالی های ارغستان وپدرش زمان خان رييس حکومت ابدالی هرات بودند، ولی اختلاف خانها غلجايی وابدالی که همديگر را نفی ميکردند، خلايی توليد کرد که بايستی حتماً پُر ميشد، پس در روز نهم جرگه، طرفين يکنفر عضو جرگه را حکم تعين کردند که هر که را او به سلطنت انتخاب کند،همه به وی بعيت نمايند،شخص حکم همان صابرشاه کابلی پسرروحانی ومتصوف استاد" لايخور" از اهل کابل بود، که به هيچ قبيله ای تعلق نداشت، اين صوفی سياستمدار برخاست واحمد ابدالی را بحيث پادشاه معرفی کرد وهم خوشه گندمی را در عوض تاج به کلاه او نصب نمود، فئودالهای بزرگ اگر خواستند يا نخواستند، مجبور به بعيت وتصديق سلطنت اين مرد جوان گرديدند، بدنترتيب جرگه مذکور احمد خان ابدالی را به عنوان " احمد شاه" به پادشاهی کشور اعلان کرد و بدنترتيب وی با تشکيل مجدد افغانستان کشور تازه و مستقلی را بنياد گذاشت.

البته تاريخ گواهی ميدهد که در سال 1793 در زمان سلطنت تيمور شاه درانی نيز لويه جرگه اختصاصی تشکيل وهدف آن انتقال پايتخت از کندهار به کابل بود.

- لويه جرگه يا جرگه بزرگ عاشقان وعارفان  کابل:

اين جرگه بزرگ ملی  که مانند جرگه مارجه از خصايل سياسی واپراتيفی بخاطر دفع تجاوز خارجی  انباشته ومملو از روحيه بزرگ انقلابی  وآزادی خواهانه بود در آستانه جنگ اول افغان  و انگليس، در اول نوامبر 1841 در محله عاشقان عارفان وشور بازار کابل برگزار گرديد.

فشردهء رويداد اين جرگه به روايت " افغانستان در مسير تاريخ" چنين است: نايب امين الله خان لوگری با سايررهبران جهاد در اول نوامبر 1841 برای باراوّل درمحلهء نزديک عاشقان وعارفان (کوچه باغ نواب) با عبدالله اچکزايی جمع شده وطرح انقلاب عمومی ( جنبش آزادی خواهی) را ريختند، تا اين وقت مبارزين  پراگنده  يک قسمت کار را انجام داده ومقدمات چنين اجتماعی را فرآهم کرده بودند، مثلاً اينها مناشيری درافغانستان با امضای جعلی شه شجاع منتشر ساخته وبنام اولی الامر "شاه" ملت را به قيام عمومی وطرد دشمن خارجی دعوت کرده بودند، همچنان اينها مکتوبی بدون امضاء به مکناتن فرستاده ونوشتند: اگر بار ديگر ترا سواره در تفريح ببينيم ما سوگند برداشته ايم که ترا خواهيم کشت، اين نامه ترس نهانی درنفس سرکرده گان انگليس توليد نمود،همچنان اين مبارزين برای برانگيختن اعيان ومتنفذين قوم که هنوز در دستگاه حاکمه بسته گی داشتند، شبنامه هايی نوشته ودر دل شب بالای دروازه منزل ايشان نصب نمودند، در اين شبنامه ها گفته شده بود، که: تمام عيان متنفذ به حکم انگليس وفرمان شاه بزودی در هندوستان تبعيد واز ملک ومال وآل وعيال محروم خواهند گرديد، از ديگر طرف شاه را کتباً اخطار دادند که: اگر شاه در طرد دشمن دين ووطن با ملت خود نه پيوندد، ما عهد کرده ايم که او را زنده نخواهيم گذاشت.

  در مجلس شب اوّل جرگه بتاريخ اول نوامبر سال 1841 رهبران جنبش آزادی خواهی، نقشه جنگ ومقاومت وطرد دشمن را تصويب نمودند، مجلس برای تمرکز اداره يک نفر برادر زاده اميردوست محمد خان را( سردارمحمد زمان خان) را بحيث رييس جرگه وبعنوان" نواب"( عنوانی که درهندوستان به امرا وراجه ها اطلاق ميشد،در دری عنوان شاهزاده گان بوده ومعمولاً " نواب والا" گفته ميشد) ونيابت( جانشين، قايم مقامی ومعاونيت) او را با عنوان "نايب" به امين الله خان لوگری واگذار شدند، نايب ده هزار عسکر مبارز از مردم لوگر زيرفرمان خود داشت،همينکه جنگ با دشمن آغاز وقضايای نظامی متمرگز شد،چون اجتماع تمام رهبران دشوار بود،لذا برای اداره امور يک مجلس شورای دوازده نفری تشکيل گرديد ودريکی از کوچه های شوربازار موقع گرفت، در ترکيب اين شورا نواب محمد زمان خان،نايب امين الله خان لوگری، عبدالله خان اچکزی، سردار محمد عثمان خان، خان شرين خان، سکندرخان باميزايی وديگران بودند، اين شورا يا جرگه ملی  وتاريخی توانست که هزاران نفر داوطلبان ملی را تحت نظم در آورد وآذوقه رسانی وباروت سازی را تنظيم کند.

بهرحال اين جرگه وشورا فيصله کرد که سر ازفردا دوم نوامبر 1841 مصادف به 17 رمضان 1257 قمری قيام عمومی آغاز شود:

روز 2 نوامبر 1841 در تاريخ افغانستان وهندوستان يکروز عمده است، دراين روز يک امپراتوری بزرگ اروپايی از مردم يک کشور آسيايی شکست ميخورد، اما اين قيام پايان کار نبود، بلکه تاريخ مشحون از فرود وفراد کشور ما چنين اوضاع را چندين بار تجربه نموده وهنوزهم انجام کارمکتوم است،بهرترتيب مفاد کلی جرگه عاشقان وعارفان تحکيم وحدت ملی، تبارز روحيه ملی در برابر تجاوز بيگانه، ميباشد که صفوف مردم بدون امتياز نژاد، زبان،مذهب ومنطقه دردفاع از مام ميهن قرارگرفته و صدها وهزاران مبارز ملی وقهرمانان گمنامی را بياد گار ماندند.

- لويه جرگه کابل سال 1865معطوف به حل مسايل خانواده گی امراء:

تاريخ سياسی افغانستان جرگه ها ولويه جرگه های را نيز بخاطر دارد، که در آن منافع عمومی نی، بلکه رويا ها وآميال شخصی اميران وشاهان ارجيحت داشته است، لويه جرگه زمان امير شيرعلی خان يکی از آنهاست، در اين جرگه که به منظور استحکام پادشاهی، جلب حمايت مردم وتأمين امنيت در سال 1865دعوت شده  و در کار آن 2000 نفر شرکت داشت،رياست اين جرگه را خود امير به عهده داشت و تمام اراکين دولت در آن شرکت کرده بودند، در اين جرگه امير شير علی خان توانست تا در مورد مخالفتهای برادران خود چون سردار امين خان وسردار محمد شريف خان غور کرده ورای گيری کند که با ايشان چه نوع رفتاری در پيش گيرد، طبق فيصله جرگه امير بعد از يک اخطار کتبی به کندهار سوقيات نمود، سردار امين خان برادر خود را در ميدان جنگ بکشت وکندهار رامطيع ساخت، همچنان اين جرگه وليعهدی شهزاده عبدالله پسر هفت ساله امير را تصويب نمود.

قابل تذکر است که پروگرامهای اصلاحی سيد جمال الدين افغان وامير شير علی خان بين سالهای 1878-1862 که از بالا رويدست گرفته شده بود، حاوی يک سلسله تغييرات در عرصه های تعميم معارف وفرهنگ، ايجاد کتابخانه ها وجرايد وغيره بود که با تعرض نظامی واغوای سياسی انگليس وغفلت زمامداران آنوقت درهم پيچيد و تاکنون همان طور پيچيده  و لاينحل باقی مانده است.

- لويه جرگه اعلام بيطرفی پاسيف افغانستان در جنگ اول جهانی سال 1915:

اين لويه جرگه که در سال 1915 با شرکت  540 نفر در شهر کابل انعقاد يافت، يکی از لويه جرگه هايی ميباشد که امير حبيب الله خان با خبط سياسی بيطرفی محض وپاسيف افغانستان در جنگ عمومی دوّم را از طريق آن اعلام ميکند وهيجان عمومی مردم را که عبارت از رهايی کامل از قيد استعمار ومبارزه برضد انگليسها بود را ناديده گرفته و برغم طرفداری سردار نصرالله خان نايب السطنه وشماری از اراکين دولت، پيشنهاد هيأت های سياسی آلمان، آستراليا وترکيه را که خواهان اتحاد نظامی عليه انگليسها بودند، رد ميشود.

به نقل از" افغانستان در مسير تاريخ" امير ميخواست مذاکرات را با هيأت سياسی آلمان، اتريش وترکيه طول دهد تا مقاصد خويش را بالای انگليس از راه مفاهمه بقبولاند، اما نمی خواست عليه انگليس برای اين منظور اعلان جنگ بدهد، در مقابل اين همه مساعی امير حبيب الله خان که به نفع دولت انگليس دريک مرحله بحرانی تمام شد،دولت انگليس به امير وعده داد که دولت انگليس بعد از ختم جنگ، استقلال سياسی افغانستان را برسميت خواهد شناخت، 60 مليون کلدار حق السکوت خواهد پرداخت وهم سالانه تا 2 مليون و4 صد هزار کلدار به دولت افغانستان خواهد داد، در حاليکه بعد از ختم جنگ دولت انگليس يکی از اين وعده ها را ايفاء نکرد، تنها 20 مليون کلدار تا پشاور فرستاد که آنهم همانجا حيف وميل شد تا امير بمرد.

اين روش اميردرداخل افغانستان توليد تنفر وانزجار عميقی نمود،مخصوصاً روشنفکران و آزاديخواهان جداً در صدد مخالفت وجبران آن برآمدند.

3)لويه جرگه هابعد ازاسترداد استقلال افغانستان،ريفرم عصرامانی، دوران نادرشاه واوايل سلطنت ظاهر شاه:

حکومت امانی بعد از تصفيه حساب با دولت انگليس واعلام استقلال مشغول اصلاحات داخلی گرديد، دولت برای تنظيم امور قوانين ونظامنامه ها را تصويب نمود، شورای دولت که در ترکيب روشنفکرانی چون فيض محمد خان ناصری، سعدالدين خان وکيل ومحمود طرزی وديگران قرار داشتند در ترتيب پروژه های قانون سهم بارز گرفتند، در اين عصر که دور آزادی خواهی و روشنگری آغاز ميشود،جرگه ها نيزاز اهميت خاص در قانون گذاری برخوردار است، جرگه های کبير از خود لايحه نظميه ومقررات وهم تدابير انعقاد جلسات داشت.

- لويه جرگهء جلال آباد:

پس از پادشاهی امان الله خان و استرداد استقلال افغانستان، نخستين جرگه بزرگ، که مرکب از اعضای شورای دولت و نماينده گان مردم کابل و اطراف آن، ننگرهار، لغمان و کنر بود، در زمستان 1921 در جلال آباد برگزار گرديد. شمار اعضای اين جرگه به 872 نفر می رسيد و شخص شاه بر آن نظارت داشت. منظور اصلی اين جرگه اصلاحات اجتماعی بود و نظامنامه اساسی را که نخستين قانون اساسی افغانستان به شمار می رود به تصويب رساند. اين نظامنامه حاوی الغای برده گی، تحکيم وحدت ملی، تصريح آزادی های فردی، تساوی حقوق اتباع، ماليات متناسب با در آمد و مانند اينها بود.

درهمين سال رويداد های ديگری نيز بوقوع پيوست که بر روان لويه جرگه بی تاثير نبود، معاهده برقراری روابط سياسی ومناسبات تجارتی ميان دولت برتانيه ودولت افغانستان همزمان با رخداد لويه جرگه در 22 نوامبر 1921بود که توسط سر هنری دابس ومحمود طرزی در داخل 14 ماده به امضاء رسيد، همچنان معاهده مؤدت ودوستی بين افغانستان واتحادجماهيرشوروی سوسياليستی در 28 فبروری 1921 امضاءشد وهکذا بتاريخ 2 مارچ 1921معاهده مؤدت ودوستی بين افغانستان ودولت جمهوری ترکيه وبتاريخ 3 جون همين سال قرار داد تأسيس روابط سياسی بين افغانستان وايتاليا عقد گرديد. 

- لويه جرگه يا جرگه کبير پغمان1922:

دنباله جرگه بزرگ جلال آباد بود. ولی بيشتربه مسأله اصلاحات اقتصادی توجه داشت و در تابستان 1922 در شهرک پغمان بر گزار شد،دراين جرگه که ده روز به درازا کشيد، اشتراک کننده گان که تعداد شان به 1504 نفر می رسيد، آزادانه ابراز نظر می کردند و گاهی با نظرات شاه مخالفت نشان می دادند. در اين جرگه بود که نظامنامه اساسی  مورد بحث قرار گرفت و در پايان اين جرگه به تاييد شاه رسيد.

درهمين سال برعلاوه سايرکارهای مهم مناسبات سياسی با فرانسه قايم گرديد،وموافقنامهء به امضاء رسيد که به اساس آن امتياز حفريات آثار باستانی افغانستان به فرانسه سپرده شد وهمچنين فرانسوی ها درعرصه فرهنگی وبهداشت افغانستان سهم فعالی اتخاذ و شاگردان افغانی به فرانسه اعزام شدند.

 - لويه جرگه يا جرگه بزرگ پغمان 1924:

نظامنامه اساسی تصويب شده در جرگه های 1921 و 1922 باعث واکنش های شديد در ميان مردم شد و نيرو های مخالف اصلاحات با تحريکات بيگانه در خوست  شورشهايی را به راه انداختند،چنانچه در اوايل سال 1924 ملاعبدالله معروف به ملای لنگ بهمکاری ملا عبدالرشيد موضوع قانون جزاء را که در زمان زعامت امان الله خان طرف تطبيق قرار گرفته بود، بهانه نموده وآنرا خلاف احکام شريعت تلقی کردوبه اغتشاش دست زد، تا بالاخر25 تن اغتشاشيون  به شمول سر کرده های آن دستگيرواز طرف محکمه نظامی در ماه می 1925 محکوم به مرگ شدند، در پرتو چنين اوضاع متشنج دولت ناگزير شد تا  برای تعديل و تجديد نظر بر نظامنامه اساسی دومين جرگه بزرگ پغمان را برگزار کند، در اين جرگه که شمار اعضای آن به 1000 نفر می رسيد، شورای دولت که 150 نفر عضو داشت به شورای ملی ارتقاء داده شد، عفو مجازات از حقوق شاه شناخته شد، دوره سربازی سه سال تعيين و القاب رسمی و تشريفاتی لغوشد، به نقل از " افغانستان در مسير تاريخ" دراين جرگه يک هزارنفرانتخابی ملت وانتصابی شاه در پنج ستون درصحن تياتر پغمان می نشستند، در ستونهای جناحين وکلای ملت ودر ستونهای وسطی نماينده گان انتخابی شورای دولت ومجالس مشوره ولايات جا می گرفتند، تخت شاه روی ستيژ قرار داشت که دريمين او علمای محکمه تميز وافسران نظامی تا درجهء غند مشر( دگرمن) واعضای انتصابی شورای دولت وکندکمشران ( جگرن های) نظامی ودر يسارش قضات محاکم وروسا ومديران وزارت خانه ها جاداشتند،درجبهه پيشروی تخت شاه چوکی رييس ودونفر معاون ويک نفر منشی مجلس گذاشته شده بود، ومقيد بود هر ناطقی که از صف صحنه بروی ستيژ می برآمد، بايد از جناح راست از پشت ميکروفون سخنرانی ميکرد، مصوبات در اين جرگه با اکثريت به عمل می آمد.

طوری که بيان شد، اين جرگه با نظم ودسپلين خاص وبه شيوه مجالس کشور های متمدن برگذار شد.

در جرگه های کبير سالهای( 1928-1924) پغمان و مجالس رسمی مشورتی برج شمالی ارگ وچمن ستور که پيرامون تثبيت شاخصه های سياست افغان وانگليس و پروگرامهای اصلاحی شاه که درعصر متمدنانهء امان الله خان انعقاد يافت، برعلاوه نماينده گان طبقات واقشار گوناگون اجتماعی شماری از روشنفکران چپ انديش نيز رسماً حضور وشرکت داشتند، منجمله شادروان ميرغلام محمد غبارمورخ وسياستمدار شهير کشور به نماينده گی حلقه جوانان افغان، شاد روان عبدالرحمن محمودی و شادروانغلام محی الدين خان انيس منحيث وکلای مردم فعالانه اشترک ورزيده ونقش با اهميتی را بدوش کشيدند، در عصر امانی يک نفر از اينها به حبس سياسی يا اعدام محکوم نشدند.

 : لويه جرگه يا جرگه بزرگ کابل 1930-

يکی از جرگه های ديگر که پس از سقوط امان الله خان وروی کار آمدن نادرشاه بخاطر فريب واغوای مردم وکشيدن نقاب مصنوعی برچهره وماهيت رژيم استبدادی نادر انعقاد يافت، همانا لويه جرگه 301 نفری وفرمايشی کابل بود که در آن 209 نفر مامور رسمی وافسران نظامی بشمول 18 تن ديپلوماتهای خارجی بحيث مستمع مشاهد لويه جرگه اشتراک نمودند،  جرگه با سخنرانی نادر شاه در قصر ستور وزارت خارجه آغاز شد، امّا رياست آن را برادر وی محمد هاشم خان بعهده داشت،به نقل از جلد دوم " افغانستان در مسير تاريخ" شاه قبل از افتتاح مجلس نماينده گان جرگه را به دعوتهای رسمی مشغول ساخت وتحت تلقين نگهداشت وآنگاه به همهء آنان چپن ودستاری بخشيد، ومجلس را رسماً بگشاد، غبار به ادامه مينويسد: " منظور ازين جرگه دوچيز بود؛ يکی ابطال آن تصاويب مترقی که در جرگهء انتخابی سال  1307 شمسی برابر(1928) در پغمان، شکل قانونی بخود گرفته بود، از قبيل: الغای القاب ولباس رسمی مامورين، تعيين دارايی هنگام دخول درخدمت دولت واز مصارف شخصی خود حساب دادن، قانون استخدام، تجديد اختيارات قضات وحکام، تأسيس ادارهء تفتيش عمومی، تعيين جزاء بر اساس قانون مدونه قبلی وتعيين جزای نقدی، تشکيل محاکم عصری ومدنی، آزادی مطبوعات وانتقاد، الغای نکاح صغيره وتعيين سن ازدواج، آزادی رفع حجاب زن، شرط داشتن شهادتنامه برای ملاها، تبديلی علامت بيرق، تأسيس شورای ملی 150 نفری با سواد وامثلهم" که همه وهمه جنبه های دموکراتيک ريفرم های اصلاح طلبانهء امان الله خان شاه ترقی پسند افغانستان را در بر ميگرفت، اما اينها خارچشم زمامدار مستبد وخود کامه را تشکيل ميداد و از نگاه رژيم مطلقه مردود پنداشته ميشد، همانست که مصوبات قانونی جرگهء پغمان ابطال شد، موضوعاتی از قبيل لايحه انتخابات شورای ملی، تعداد و شيوه انتخاب وکلای مجالس شورای ولايات، رنگ بيرق، استرداد دارايی های امان الله خان و تصويب دو باره نشان ها و القاب رسمی و تشريفاتی مورد بحث قرار گرفته نام نظامنامه اساسی نيز با تجديد نظر هايی به اصول نامه اساسی تغيير يافت و فراتر از آن با  ادعا های ميان تهی امان الله خان " خاين ملت ودزد دارايی افغانستان" خطاب شد وثروت گويا دست داشته او واپس خواسته شد، اما امان الله خان چون خلاف ادعای زمامدار تازه از مال ومنال با خود در ايتاليا متاعی نداشت وسنگينی بار معشيت خانواده را احساس کرد طی نامه خصوصی ای از شاه وليخان وزير مختار لندن خواست تا ازثروت وعين المال شخصی اش در کابل وهمچنان جايداد ملکه ثريا چيزی به ايشان برسد تا از دشواری روزگار نجات يابند، چون داستان عين المال امان الله خان وبرخورد غير منصفانه نادرشاه ونامه هايی که دراين باره رد وبدل شده است، خارج از مبحث کنونی ميباشد از تداوم آن منصرف ميشويم، مقصد آنست که نادر شاه با استفاده ازجرگه فئودالی مذکور تا که توانست امان الله خان را بکوفت وبا بهره گيری ازسهوها وشتابزده گی های امان الله خان قشرروشنفکر ووطنپرست را نيز سرکوب وآنان را بنام " امانيستها" شناسايی و تحت عنوان" خاين دين، دولت وملت" در زندان ها افگند وبه پايه دار تحويل نمود، روی همين ملحوظ است که دوره نادرشاه در تاريخ معاصر افغانستان بنام دور ترور واختناق وتسلط ارتجاع محسوب ميشود.

- لويه جرگه يا جرگه بزرگ کابل1941:

با کشته شدن نادرشاه ورويکار آمدن ظاهر شاه درماهيت رژيم تغيرفاحشی رونما نگرديد، زيرا از يکطرف اداره حکومت "از سه برادر" به" دو عمو يا دوبرادر" تبديل يافت واز جانبی هم زير عنوان انتقامگيری از قاتلين نادرشاه " کشتار دسته جمعی" و" مطلقيت واستبداد" ادامه يافت. با اين همه در بحبوحه جنگ دوم جهانی که افغانستان در 17 اگست 1940 رسماً بيطرفی خود را اعلام داشت و اتباع جرمنی در افغانستان به مشاغل خويش باقی ماندند، انگليسها ميخواستند تا اتباع جرمنی از افغانستان خارج شوند، اين مقابله اسباب برخی تشنجات داخلی را فرآهم ساخت، حکومت نميتوانست مسوؤليت اين عمل را بدوش کشد، پس در5 نوامبرسال 1941 لويه جرگه دعوت شد، اين نخستين جرگه ای بود که پس از ترور نادر خان و پادشاهی پسرش محمد ظاهر شاه بر گزار شد، اين جرگه در مکتب حبيبيه با سخنرانی محمد ظاهر شاه انعقاد يافت ودو روز ادامه داشت.

   اين جرگه بيطرفی افغانستان در جنگ عمومی دوم را اعلام نمود وطبق يادداشت های دولتين شوروی وانگليس دراکتوبر 1941اتباع وکارشناسان جرمنی رابا تضمين مصونيت شان با امن از افغانستان خارج ساخت،هرچند بعد از جنگ سفارت جرمنی درکابل مسدود شد ودم و دستگاه جاسوسی انگليس در داخل دولت وسعت يافت، اما خاطرهء مصئون نگهداشتن وبا امن انتقال دادن اتباع آلمانی برای ساليان متمادی سنگپايه مناسبات دوستی وتفاهم نيک ميان جرمنی وافغانستان قرار گرفت، که ثمره نيک لويه جرگه 1941 ميباشد، پدرمرحومم ميرزا عبدالغفارخان وفا، يکتن ازاراکين وزارت امورخارجه وقت  افغانستان در زمره ساير مامورين و منسوبين دولت يکتن از شرکت کننده های اين جرگه تاريخی بودند، ايشان بارها رويداد اين جرگه را که چگونه مملواز بحث های داغ به جانبداری از آلمان ودر ضديت به آن درحمايت از شوروی ها وانگليسها صورت ميگرفت برايم بازگو وقصه نموده بود، ايشان ميگفتند که در بيرون تالارجرگه بعضی ها درحمايت از پيشروی های آلمان اظهار خوشی وشعف ميکردند وبرخی ها هم از مقاومت و پيشرفت روسها در جبهه جنگ استقبال مينمودند،بالاخر روحيه مهمان نوازی وپناه دادن به اتباع يک کشوری که در جنگ است باعث شد تا افغانستان در اين جرگه با درايت سياسی بتواند هم اعتماد روس وانگليس را جلب کند وهم با حفظ بيطرفی در جنگ اتباع کشور آلمان را خارج سازد.

- لويه جرگه يا جرگه بزرگ کابل 1955:

قدر مسلم آنست، هنگامی که در سال 1947 جرگه قبايل سرحدی استقلال خويشرا در برابر پاکستان اعلام داشتند ونماينده گان خودرا به کابل اعزام داشتند وازقيام مسلح خويش عليه پاکستان استمداد جستند، حکومت افغانستان کوشيد ايشانرا از اقدامات مسلحانه در مقابل پاکستان منصرف گردانيده ومنتظر نتائيج مذاکرات دوستانه واقدامات صلح جويانه سازد، اين همه باعث شد، تا پاکستان مهلت يابد در 1948 خان عبدالغفار خان را محبوس کند، يکسال بعد تر در 1949 دهات پشتونستان وهم مغلگی پکتيا را بمبارد کند،وبا استفاده از قوه نظامی جنبش آزاديخواهی پشتونها وبلوچها را سرکوب نمايد، قضيه پشتونستان وخط ديورند که تاکنون راه حل سياسی خود را نيافته از زمره مسايل داغ سياسی ميان افغانستان وپاکستان ميباشد، از نگاه آگاهان اين مساله بايد دريک لويه جرگهء اختصاصی وتاريخی يا بشيوه مدرنتر آن طی يک ريفراندم ( همه پرسی) حل وفصل شود،امّا مطلب مهم در اين ميان، جاری نگهداشتن همکاری وروابط متقابلاً مفيد منطقه يی وروابط تراتزيتی وتجاری بين پاکستان وافغانستان با استفاده از تجربه تاريخی اروپای آزاد ميباشد که زمامداران ما از چند دهه بدينسو بدان کمتر توجه نموده اند، اين قضيه مبحث بزرگ سياسی بوده که از بحث مسايل جرگه ولويه جرگه مجزا و خارج است، پس آنرا ميگذاريم به بررسی های ديگر؛

جرگه 371 نفری نوامبر سال 1955 کابل هنگام صدارت محمد داوود خان به دنبال تحولات منطقه يی و بوجود آمدن کشور جديد پاکستان بر گزار شد، رياست آن را محمد گل خان مومند به عهده داشت، موضوع آن مسأله پشتونستان بود و 5 روز به درازا کشيد، قابل تذکر است که درفبروری همين سال بيرق سفارت پاکستان درکابل و بيرق قونسلگری اين کشور در جلال آباد توسط مظاهره کننده گان پائين کشيده شد ومتعاقب آن در افغانستان امر سفر بری وآماده باش صادر گرديد، همچنان درمارچ سال 1955 بود که سردار محمد داوود خان طی يک بيانيه راديويی پاکستان را نسبت به تصميمش در مورد تشکيل يونت غربی به شدت نکوهش کرده واين اقدام پاکستان را سبب غصب حقوق پشتونهای آنطرف سرحد خوانده وهمدردی حکومت ومردم افغانستان را در مورد اين سرزمين ها ومردم آن ابراز داشت.

برعلاوه چنين وضعيت وخيم سياسی ميان افغانستان وپاکستان، درهمين سال رويداد های ديگری هم بوقوع پيوست که مضمون لويه جرگه را غنا بخشيد، چنانچه در 18 اپريل 1955 اولين کنفرانس بين المللی با اشتراک کشور های غير منسلک در شهر باندوک اندونيزيا دائر وهيأت افغانی تحت رياست سردار محمد نعيم وزير امور خارجه وقت در آن شرکت وبر موقف عدم انسلاک افغانستان تأکيد بعمل آمد، در 29 اپريل 1955 جمال عبدالناصررييس جمهور مصر از کابل بازديد نمود.

خلاصه اينکه به دنبال جرگه 1955 کابل بود که افغانستان روابط تنگا تنگی را با شوروی پيش گرفت و اين آغاز مناسبات  نيک حسن همجواری افغانستان با شوروی ها بود.

قبل برين نيز در سال 1953 با اعزام هيأت کلتوری افغانستان تحت رياست داکتر محمد انس رييس پوهنتون کابل به ماسکو نخستين گامهای مناسبات فرهنگی دوکشورپايه گذاری شد،همچنان در سال 1954 قرار داد اعمار دو سيلو بين تخنواکسپورت روسيه ووزارت ماليه وقت افغانستان( دکتبار سفير شوروی در کابل وعبدالملک خان وزير ماليه) امضاء شده بود، در همين سال 1955 که لويه جرگه انعقاد يافت .

 يکماه بعدازهمين لويه جرگه بودکه در 15 دسامبر 1955 مسافرت سه روزهء خروسچف صدر هيأت رييسه حزب کمونيست اتحاد جماهيرشوری به همرايی بولگانين صدراعظم اين کشور به افغانستان شروع شد، طی اين مسافرت اتحاد شوروی مبلغ يکصد مليون دالر قرضه به افغانستان داده،موافقه همکاری وعدم تعرض را که درسال 1931 بين دو کشور عقد شده بود تأييد وتمديد نمود،علاوه برآن هردو طرف طی يک اعلاميه مشترک سياست های خارجی دولتين خودرادرمواردمختلف بين المللی بشمول حمايت شوروی از افغانستان در موضوع پشتونستان ابلاغ کردند،همچنان شورای ملی دور نهم نيز بر موافقنامه ها بين افغانستان واتحاد شوروی صحه گذاشت.

4- لويه جرگه ها در دهه مشهور قانون اساسی ودموکراسی:

ادامه در آينده قريب....

با بهره از ماخذ  ومنابع آتی:

- ويکی پيديا ( دانشنامه آزاد).

- افغانستان در مسير تاريخ جلد اول ودوم نوشتهء مورخ شهير شاد روان مير غلام محمد غبار.

- کرونولوژی رويدادهای مهم افغانسشتان از 1901 تا امروز 2004 نوشته داکترعلی محمد زکريا.

- واژه نامه سياسی نوشته امير نيک آئين، فرهنگ عميد و لغت نامه دهخدا.

April 1st, 2010

• برگردان: ا. م. شیرینظریه استالینی انقلاب جهانی
• ناصر اصغرینكاتی درباره افزایش حداقل دستمزد
• داکترسخی اشرف زی سیدکاغذفرقه وهابی در کشور های عقب مانده,دستنگروبی سواد
• سید احمد ضیا نوریحضرت عیسی مسیح علیه السلام
• نویسنده : مهرالدین مشیدچگونه می توان ملت شد و هویت مقتدر ملی پیدا کرد
• امان ریاضتآدم مرده است بگذار بنی آدمان همین باشند
• جاویدفرهادسه مقوله دریک گفتمان
• امیر هوشنگ اطیابیدر بزرگداشت نلسون ماندلا چه حقایق تاریخی‌ای پنهان می‌شود؟
• محمد عوض نبی زادهمرحوم فرقه مشرفتح محمد خان میرزاد یکی ازمنادیان آزادی وعدالت
• نویسنده : مهرالدین مشیدهیچ تهاجمی مقدس نیست و هر اشغالی توجیه ناپذیر است
• نویسنده : دکتور طاوس وردک از خود بګویید و راجع به خود بنویسید
• نگارنده : زلمی رزمیاعلامیه جهانی حقوق بشر
• گزارنده به دری: عزیز آریانفر(کوشانی ها، کانگیویی ها، ، سابری ها، کروات ها و...)
• برونو دروسکیمارکس، لنین، بلشویک ها و اسلام
• نویسنده : دکتور طاوس وردک فساد اداري ، مسموم کننده مردم افغانستان
• زمان ( مراد )«قرار و فرار شاهِ ما»(1)
• سیامک ستوده آیا ماندلا در مبارزه بر علیه آپارتاید به توده ها تکیه کرد؟
• علی صدارت ابهام در لائیسیته و مذهب شیعه
• دهم دسامبر روز جهانی حقوق بشر نوشته از ع. بصیر دهزاد
• تُخارهاگزارنده: عزیز آریانفر
• محمد عوض نبی زادهنجف بیگ شیرویکی ازقربانیان عهد شکنی کوچیهای مهاجم
• سلیمان کبیر نورینماد جاویدان و پیروزمندانه ی آزادی و برابری انسانی
• محمد ضیا ضیاجمهوری دموکراتیک سخن
• نظر برهاندر جاودانگی تاریخ ومردی از افریقای جنوبی نلسون ماندیلا
• نویسنده : مهرالدین مشیدمبارزۀ عدم تشدد از گاندی هند تا گاندی سرحد و سرنوشت پشتون ها
• زمان هوتکدهم دسمبرروز جهانی حقوق بشر
• علی رستمینلسون رولیهلاها ماندلا پدرمعنوی مردم افریقای جنوبی درگذشت
• عزیز آریانفرکشاکش در آسیای میانه
• ناصر اصغریدرباره آنارشیسم پرودون و باكونین
• نویسنده : مهرالدین مشیدمبارزۀ عدم تشدد از گاندی هند تا گاندی سرحد و سرنوشت پشتون های آنسوی خط
• حسن پیمانپهبادهای بدون سرنشین امریکائی
• وصیت امام احمد ابن حنبل برای پسر خود در روزی عروسی اش !الحاج امــیـن الـدیــن » سعـیـدی – سعید افـغــانی«
• گزارنده به پارسی دری: عزیز آریانفرمیهن نخستین و ریشه های هندواروپایی ها، فینی ها و اگورها 1و تورک ها
• داکتر سخی اشرف زی سید کاغذ خط مش سیاسی ,اقتصادی واداری حکومت کرزی به ناکامی گراید
• حسن پیمانپهبادهای بدون سرنشین امریکائی
• نویسنده : مهرالدین مشیدحماسۀ استثنایی تاریخ
• فرامرز دادورجایگاه جنبش چپ در اپوزیسیون دمکراتیک
• لیکونکي : دکتور طاوس وردک دافغانستان د سرتاسري بحران دنجات لاره
• بګرامیوال ـ از المانتبلیغات ریاکاران خود فروخته ماویست
• حسن پیمانپهبادهای بدون سرنشین امریکائی
• نویسنده : مهرالدین مشیدمبارزۀ عدم تشدد از گاندی هند تا گاندی سرحد و سرنوشت باشنده گان آن
• ترجمه توسط حمید محویاسلام ترسائی : مذهب از دیدگاه واقعی مارکسیسم
• جلال بايانی کاوشگرتروريســــــــــــت شــــــناخته شــــده حسن اميری
• دکتور طاوس وردک د اقتصادی اوسیاسي ونډې دوام
• داکتر سخی اشر ف زی سیدکاغذچراعیسویت درتضاد با جهان اسلام قرارگرفت؟
• افاده حقوقی از جلال بايانیدفاع از حق مشروع حقوقی خود هم قطاران خود
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردکولې امریکا د افغاني طالبانو یو لیډر مړ نه کړو
• محمد عوض نبی زادهابراهیم خان گاوسوارنمادی ازمبارزات داد خواهانه برضد استبداد
• مهرالدین مشیدمبارزۀ عدم تشدد از گاندی هند تا گاندی سرحد و سرنوشت باشنده گان آن
• دکتور طاوس وردک د اقتصاد او سیاست ونډه په جنګ کې
• لیکونکۍ : دکتورطاوس وردک کرکه ( نفرت )
• ناصر اصغرینگاهی به كنگره فدراسیون كار آمریكا
• دکتور طاوس وردک په اطلاعاتی مواردو کې د سوق او اداری اصول
• ترجمه: محمد پورهرمزاندربارهٔ کئوپراسیون
• دکتور طاوس وردک د محوري سازمان ستراتیژي
• الحاج امــیـن الـدیــن سعـیـدی – سعید افـغــانیمصافحه زن با مرد نامحرم !
• دکتور طاوس وردک د ستراتیژۍ بل ډول درهبر او مدیر کړه وړه دي
• الحاج امــیـن الـدیــن » سعـیـدی – سعید افـغــانی«جنتری عبادتی سال
• نظرمحمد مطمئنامريکايې پوهنتون او برتانوي پوځي اکاډمي
• خلیل ودادمصئو نیت قضایی نظامیان شوروی و ضمانتهایی که افغانستان میخواست
• نوشته کریم پوپل صحت و سلامتی درافغانستان
• دکتور طاوس وردک بیړنۍ ، د ډار او مجبوریت ستراتیژي
• محمد عوض نبی زاده ملا خداداد لورانی یکی ازرهبران جنبش دهقانی درکشور
• مهرالدین مشیدمبارزۀ عدم تشدد از گاندی هند تا گاندی سرحد و سرنوشت باشنده گان آن
• نوشته از ع. بصیر دهزادپاسخ و توضیح بر سوالات محترم داکتر سید عبد الله کاظم
• نوشته کریم پوپلادیان ابراهیمی یا یکتا پرستی
• دکتور طاوس وردک د جنګو علتونه کوم شیان دی
• دکتور طاوس وردک جنګ څه ته وايي
• نیش ِ بی بی سی ، نه از ره کین است !
• سید احمد ضیا نوریعید سعید قربان بر مسلمین جهان مبارک باد
• نویسنده : مهرالدین مشیدحج تجسم عینی توحید و قربانی نماد ایثار و توجه به اصل اقتصاد است
• ستراتیژی څه ته وایی او ولې سیاسیون دغه اصطلاح ډیره استعمالويلیکونکۍ : پوهندوی جنرال ارکانحرب دکتور طاوس وردک
• شباهنگ راددر چهل وششمین سالگرد جانباختن چه گوارا
• اسماعیل هوشیارنوبل و شیخ حسن روحانی !
• نویسنده : مهرالدین مشیدرابطۀ طالبان و القاعده ناشکستنی است
• صبا راهیگوسفند های مشنگ
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«حج نیابتی
• ارسالی صمیمیاز تقسیم به دست متفقین تا آلمان متحد
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«حج بعد از مرگ
• الماس فرضیپیرامون اقلیت مذهبی یارسان (اهل حق)
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«حــج رفـــتـن تکراری!
• نویسنده : مهرالدین مشیدنیایش کانون عبادت و عصیانی خودجوش و آگاهانه
• فرزاد رمضانی بونشنگاه ترکمنستان به افغانستان، از تلاش برای اجرای تاپی تا میانجیگری در مذاکرات صلح
• خلیل ودادفراز و فرود مناسبات هالند افغانستان
• الحاج امـیـن الـدیــن» سعـیـدی ــ سعید افـغــانی«در جنت عبادتی وجود ندارد!
• شباهنگ رادانساندوستی سرمایه ریاکارانه است
• نصرت شادلیبرال ها و بن بست کاپیتالیسم – دمکراسی
• علی رستمیخردستیزان قرن بیست ویکم
• سلیمان راوشجشن مهرگان
• ارسالی صمیمیمقبره 2600 ساله در ايتاليا كشف شد
• نظرمحمد مطمئنزموږ له پاره وياړ! د ټوپکوالو له پاره کباړ!؟؟؟
• رسول پويانجايگاه حقوق تعاملی در نظام حقوقي و قضايي افغانستان
• فرزاد رمضاني بونشدستاوردها وچالش هاي شورای کشورهای ترک‌زبان و نقش برادر بزرگتر تركيه
• نویسنده : مهرالدین مشیدسنت گرایی طالبان به مثابۀ انحطاط فرهنگی ضربه یی بر پیکر اسلام
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«اهل تسویف
• تتبع ونگارش : الحاج امین الدین « سعـیـدی »آیا جایز است بگوئیم فلان شخص شهید است؟
• خلیل الله عالم پیش نویس تولید نیروی برق در افغانستان است
• پروفیسر عبدالصبور فروزان نگاهی به کنفرانس مس عینک
• دوکتور صلاح الدین سعیدي – سعید افغانينمونه های ازمنابع آزادی، حاکمیت قانون ودیموکراسی واقعی!
• نویسنده : مهرالدین مشیدروشنفکران راستین نسل سوگوار در هر برهه یی از تاریخ
• عتیق الله مولوی‌زادهجمعیت اسلامی و فقدان رهبری
• مترجم: ا. م. شیریمبادله وامهای معوقه، یا تسلیحات مالی کشتار جمعی
• دکتر بیژن بارانشکنجه و استبداد
• نصرت شادفلسفه انقلابی ، حرافی ، سفسطه و شارلاتانیسم روشنفکری نیست
• الحاج امـیـن الدین « سـعـیـدی- سعید افغانی »ادرار بصورت ایستاده
• ادیب معصومی آزادي عقيده ، اندیشه وبیان حق طبیعی هر انسان است
• مترجم: ا. م. شیریبازیهای پشت صحنه با طلا: در انتظار شکست بزرگ(۲)
• مترجم: ا. م. شیریبازیهای پشت صحنه با طلا: در انتظار تحول بزرگ(۱)
• نویسنده : مهرالدین مشیددرد های استخوان سوز بیگانگی با سنت و ناآشنایی با تجدد
• نصرت شاداقتصاد سیاسی چپ ؛- محتوا ، شعار و امید
• نویسنده : مهرالدین مشیدمدرسه های دینی خاستگاۀ اصلی طالبان، ابزاری در دست آی اسی آی
• شباهنگ رادمفهوم انقلاب از نگاهِ اپوزیسیون چپ
• الحاج امین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی »صـدقـه فطر روزه
• نویسنده : مهرالدین مشیدفرهنگ سنتی و قبیله یی ( درسرحد) سکویی برای پرش استعماردرمنطقه
• عبدالواسع غفاریسیرانکشاف فوندامیتالیزم اسلامی دربسترآرام اروپا وامریکا
• تهیه و پژوهش از ظاهر دقیقشکل گیری فرهنگ قسمت 5
• مترجم: ا. م. شیریجهاد گزینشی
• نویسنده: مهرالدین مشیدنماز نماد یگانگی، عدالت و آزادی تفکر و بیکرانگی اندیشه در اسلام
• الحاج امــیـن الـدیــن سعـیـدی – سعید افـغــانیفدیه غرباء در رمضان
• تهیه و پژوهش از ظاهر دقیق شکل گیری فرهنگ قسمت 4
• فرامرز دادورجنبش کارگری و چشم انداز سوسیالیسم در ایران
• نصرت شادزنان و کالا در فلسفه ساختارگرا یی
• شیرین نظیری فعال حقوق زنانماری کوری مخترع عناصر شیمائی رادیوم و پلوتونیوم
• یونس شاملیآقای علیرضا اصغرزاده در نقد سیدجواد طباطبایی پای لنگی دارد
• سرلوڅ مرادزی د جولای ۱۲ مه، د ملالې یوسفزۍ نړیواله ورځ
• تهیه و پژوهش از ظاهر دقیقشکل گیری فرهنگ قسمت ۳
• الحاج امین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی »حکم روزه در کشور های اسکندنوی
• الحاجامین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی »دندان کشی در رمضان
• رسول پویاننقش هرات در اقتصاد افغانستان
• نصیراحمد -- مهمندماه صیام یا ماه تصفیه وتزکیه
• ارسالی صمیمیگذري بر شهرموزه سن پترزبورگ – از شليك توپ لنين تا شب هاي نقره اي
• نویسنده :مهرالدین مشیدفرهنگ سنتی و قبیله یی در دو طرف دیورند سکویی برای پرش های استعماری
• تهیه و پژوهش از ظاهر دقیقشکل گیری فرهنگ قسمت ۲
• تهیه و پژوهش از ظاهر دقیق شکل گیری فرهنگ
• شیرین نظیری فعال حقوق زنسیمون دوبووار
• ترجمۀ امیر کشفی«آزاد اندیشی و تبلیغات رسمی
• حمید محوی«ایران، تخریب ضروری» یا جنگ تحمیلی
• اسماعیل هوشیاردو روایت متفاوت با یک نتیجه مشابه !
• فرزاد رمضاني بونشبنيان سازمان فرهنگی هنری فارسي زبانان و همگرايي بيشتر ايران افغانستان و تاجيكستان
• فرزاد رمضاني بونشچالش هاي ساخت طرح كاسا 1000 و آينده همكاري انرژي آسياي مركزي با جنوبي
• نصرت شاد چپ ها و روشنفکران نیچه گرا
• ارسالی صمیمی50 سالگي چايكاي روسي در فضا - پرونده محرمانه اي كه پس از نيم قرن جهاني شد
• ارسالی صمیمیطلاق پوتین تابوی سیاستمداران روس را شکست
• ارسالی صمیمینلسون ماندلا از مبارزه با آپارتاید تا دست و پنجه نرم کردن با بیماری
• عبدالو کیل کوچی روشنگران
• بهروز عارفیاستفان هسل، اندیشمند مقاومت
• طیار یزدان پناه لموکیوضع کنونی و نقش احزاب و اتحادیه های طبقه گارگر و متوسط در جنبش های اجتماعی
• دوکتور بشير افضليبخش دوم مقاله نجات انسان-نمايشنامه
• امین الدین سعیدیخواندن نمازدر محل که تصاویر باشد!
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«داستان عبرت انگیز
• علی صدارتابهام در لائیسیته و سربازان گمنام امام زمان
• مصلح سلجوقیدیموکراسیی کم بند (!)
• اسدالله جعفريامام علي در چشم ودل يار غار رسول الله ابوبكر
• میرعنایت الله ساداتاعتراف یک نویسندۀ ایرانی
• شيرين روشارمیشل فوکو، دولت و فقرای نیک‌سیرت
• شهباز نخعينابرابري، دموکراسي، حاکميت
• برگردان و تبصره از دکتر خلیل وداد با اینهمه منابع غنی آب کشوری کم آب و با آنهمه وقار و آبروهنوز هم سرزمین «بی آب» هستیم
• دوکتور بشير افضلي راه نجات انسان
• صبا راهیجنبش عدم خشونت و خشونت تولید انبوه سلاح های مرگزا !
• عزیز آریانفرآریا، آریانا و آریایی
• نظرمحمد مطمئند اسامه بن لادن ړنګ کور دخالص بابا فامیلۍ
• شیرین نظیریپیدایش نظام مادر تباری در جامعه بدوی
• نوشته الهه افتخاربشر؛ چرا مرتجع و پسگرا و تاریک فکر میشود؟
• عبدالو کیل کوچیغزنی مرکز فرهنگی جهان اسلام
• الحاج امین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی » یادداشتی : به خطاطي قــرآن کریم به خـــون صدام حسیـن
• سید احمد ضیا نوریعفو یا بخشش
• نوشته کریم پوپلزلمی خلیل زاد
• علی رستمی پرولتاریاومبارزه طبقاتی درجامعه مدرن
• گزارنده: عزیز آریانفراز «پهنه های اریایی» تا افسانه های آذربایجانی
• عبدالو کیل کوچیگناه بیکاری به گردن کیست ؟
• برگردان: شهباز نخعيخط‌ سير يک انقلابی
• برگردان: باقر جهانبانيشکست جنگ برای نفت
• شباهنگ رادکارگران و کودکان کار در اوّل ماه مه!
• شیرین نظیریزن نخستین نگهبان کودک ووسیله تولید نسل بشر:
• نصرت شادفلسفه مارکسیسم و مکاتب بورژوایی
• برگردان و تبصره از دکتر خلیل ودادنگاهی به گذشتهء ترانسپورت در افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسست های بیرون فرهنگی و درون فرهنگی جاده صافکن مداخله و تجاوزقسمت سوم
• به قلم الهه افتخار روشنفکری : روشنفکری دینی است و یا دینی و غیر دینی ندارد!
• ترجمه: ا. م. شیریُردار طلائی سیاست چینی (۲)
• داکترسخی اشرف زی سیدکاغذنشر ارقام واهی توسط دایرهً المعارف افغانستان
• لیکوال : ننګیالی بڅرکیغزنی په اسني وخت کي داسلامي تمدن دپایتخت په توګه
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسست های بیرون فرهنگی و درون فرهنگی جاده صافکن مداخله و تجاوزقسمت دوم
• ترجمه: ا. م. شیریبُردار طلائی سیاست چینی (۱)
• نصرت شاد قرن بیست ؛ از فروید تا لوکاچ
• ترجمه: ا. م. شیریطلا: بازگشت به دنیای پول(۲)
• میر عنایت الله ساداتتحقق مشی ملی
• سید احمد ضیا نوریفشرده ی از زندگینامه خداوندگار عشق و عرفان حضرت مولانا (رح) وگذری بر آیین رقص سماع
• نویسنده : مهرالدین مشیدگسست های فرهنگی در سطح ملی زمینه ساز عمیق تر ساختن فرهنگ های محلی
• لیکونکۍ : دکتور طاوس وردک دعسکری مکلفیت دوه کلنه دوره
• ترجمه: ا. م. شیریطلا: بازگشت به دنیای پول(۱)
• مترجم: ا. م. شیریجنگ اقتصادی: بهترین دفاع، حمله است(۲)
• اسماعیل هوشیاردروغ سیزده به انتخاب خودتان !
• نصرت شاد ما و جامعه شناسان لیبرال غرب
• مترجم: ا. م. شیریجنگ اقتصادی: بهترین دفاع، حمله است(۱)
• شیرین نظیرینقش زن درپروسه تولید دردوره پیش از تاریخ:
• ترجمه توسط حمید محویبازگشت مبارزۀ طبقاتی
• نویسنده : مهرالدین مشیداز قبض و بسط تیوریک شریعت تا قبض و بسط اسلام گرایی
• نویسنده : مهرالدین مشیدزبان، ادبیات و فرهنگ را نباید بیشتر سیاسی کرد
• مترجم: پيام پرتوى تاريخ تجارت برده از آفريقا به اروپااز دهه هاى ۱٤٤۱ تا ۱٩٥۰
• اسماعیل هوشیارزوایای حسی و لمسی نوروز !
• دوکتورصلاح الدین سعیدي - سعید افغانی بحث بوزینه بودن آدمی!
• نصرت شاددو جامعه شناس
• ارسالی صمیمیمیزبان امسال جشن جهانی نوروز کجاست؟
• عنایت الله پویان ژور خپګان
• علی رستمی جشنهای باستانی نمایانکر همبستگی اقوام وملیتهای تمدن اریایی
• نویسنده: مهرالدین مشیداز قبض و بسط تیوریک شریعت تا قبض و بسط اسلام گرایی
• نوشته از : ع. بصیر دهزادحقوق بشر و جرائم حذف فزیکی ( قتل های سیاسی) بدون پروسه عدلی و قضائی
• مترجم: پيام پرتوى تاريخ تجارت برده از آفريقا به اروپا
• آصف بره کیبوداها فرو ریختند، نه آسمان تکان خورد نه زمین
• پيام پرتوىبرده‌داری در عصر مدرن؛ ارزش یک انسان چقدر است؟
• پیشگفتار و ترجمه: ا. م. شیرینمایشی تحت عنوان «بازرسی ذخیره طلای آمریکا»
• شباهنگ رادراه‏اندازی جنگ و تنش، سیاست کنونی امپریالیست‏ها
• سید احمد ضیا نوری روز سیاه و فراموش ناشدنی در تاریخ افغانستان فروپاشی تندیس های بودا
• اسماعیل هوشیارمشکلات چپ ازدرون و دربیرون !
• ترجمه توسط حمید محویامپریالیسم : مبارزه علیه آن و یا در تبانی با آن
• ‏نوشته کریم پوپل تعداد تلفات جنگهای سال 2001-2013 در افغانستان
• فرامرز دادور جایگاه جنبش زنان در ایران
• مترجم: پيام پرتوى تاريخ تجارت برده از آفريقا به اروپا
• نویسنده : مهرالدین مشیدحکومت دینی از تجربۀ اسلام گرایی تا آزمون های تازۀ پسا اسلام گرایی
• مترجم: ا. م. شیریچاله های سیاه اقتصاد جهانی (بخش دوم)
• نویسنده : مهرالدین مشیدحکومت دینی از تجربۀ اسلام گرایی تا آزمون های تازۀ پسا اسلام گرایی قسمت دوم
• ارسالی صمیمیهشت تن از منحوس‌ترین روسای جمهوری آمریکا!
• الحاج امــیــن الـدیــن» سعـیـدي – سعید افـغــانـي «مــــدیــنـــﮥ مــنــوره وفــضـایــل آن
• ترجمه توسط حمید محویعلم و فرهنگ در ایران : چالشی برای غرب
• شباهنگ راددر یادمان کمونیست‏های یازده اسفند پنجاه!
• فرزاد رمضانی بونش؛ کارشناس مسائل بین‌المللچرا سازمان همکاری اسلامی منفعلانه عمل می‌کند؟
• برگردان: منوچهر مرزبانيانقرائتی دنیوی از سرشت ستیزه ها
• نوشته از : ع. بصیر دهزاد لایحه (اصولنامه) طالبان آئینه از تحجر و هویت خشن
• نویسنده : مهرالدین مشیدحکومت دینی از تجربۀ اسلام گرایی تا آزمون های تازۀ پسا اسلام گرایی
• تتبع ونگارش؛ترجمه وتلخیص:ازحسن پیمانامیرتیمورموئسس سبک اصیل هنرمعماری وحامی فرهنگ ومدنیت آسیای وسطی
• تهیه و ترتیب کننده : انجینر سرور « صالح » مبارز صلح و تفاهم نیک ؛ مولانا استاد « سعید افغانی»
• نصرت شادبورژوازی و روانشناسی شورش توده ها
• غلامعلی بیگدلیاستعفای پاپ و بحران فساد جنسی در واتیکان
• مترجم: ا. م. شیریچاله های سیاه اقتصاد جهانی (بخش نخست)
• اسماعیل هوشیاررابطه هنر؛ سیاست و ایدئولوژی !
• پيام پرتوى چرا بحران رخ ميدهد؟
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی« عقدنــکاح درانــتـریـنـت
• ترجمه توسط حمید محویناسیونالیسم : بیماری روانی ؟
• سفر زن به حج وعمره بدون محرمالحاج امـیـن الدین « سـعـیـدی- سعید افغانی »
• نصرت شادمارکس جمعبندی فلسفه و تاریخ بود
• مترجم: ا. م. شیریجهان مالی موازی (۲)
• ارسالی صمیمیحمله فضایی - وحشت بارش شهاب سنگ روسیه را فرا گرفت
• مترجم: ا. م. شیریجهان مالی موازی (۱)
• مترجم: ا. م. شیرینشت اطلاعات از صندوق بین المللی پول
• نوشته کریم پوپل افغانستان باید قبل از خروج قوای ائتلاف استفاده از آب دریای آمورا آغاز نماید
• حريف حريفمصئونيت قضائی يا مجوز تداوم جنايات جنگی؟!
• مترجم: ا. م. شیریاطلاعات تکاندهنده در باره سوداگری بانکی بین المللی
• سرلوڅ مرادزید نوبل د سولې جایزه د پښتنې ملالې حق دی
• نویسنده : مهرالدین مشیداز مدرنیسم و اسلام گرایی تا پسامدرنیسم و پسااسلام گرایی
• گزارش‌گران بدون مرزرده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات ٢٠١٣: پس از بهار، امیدهای ناامید شده
• کریم پوپلاستخبارات وفعالیتهای آن در افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشیداز مدرنیسم و اسلام گرایی تا پسامدرنیسم و پسااسلام گرایی
• تهیه . ن . شادزبان دینی عربی فلسفه اسلامی
• شباهنگ رادتقابل و رویارویی دو فرهنگ
• داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذموافقه نامه نافرجام ترانزیتی واقتصادی اپتا بین افغانستان وپاکستان
• نصیراحمد – مهمند دحضرت محمد (ص) دنیکمرغی زیږدنی اوسیرت په ویاړیادونه
• نویسنده: مهرالدین مشیداز اسلام گرایی تا پسا اسلام گرایی قسمت دوم
• نوشته از ع. بصیر دهزادتاٌملی بر گزارش پروژه عدالت انتقالی سازمان فارو
• مهرالدین مشیداز اسلام گرایی تا پسا اسلام گرایی
• نوشته : ماریا دارو غزنه مرکز فرهنگ وادبیات
• داکترسخی اشرف زی سیدکاغذبازکشائی خط آهن درشمال وانکشاف جدید شهراه ترانزیتی
• نوشته کریم پوپلنامها وقصه های فلکلوریک کابل
• نصرت شاددین سیاسی و سیاست دینی ، ماکیاولی را زائید
• ترجمه: اکبر تک دهقاندوُیچه بانک آلمان و رفع اتهام از خود
• رسول پوياننگاهی به نقش موسسات خارجی در افغانستان(NGOs)
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«دین اسلام آخرین دین آسمانِی برای بشریت!
• نصرت شاد رمان های میلان کوندرا - و ما
• علی رستمی جهان هستی درآیینه تاریخ
• الحاج امــیــن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«استعمال وخوردن قطره چکان
• امین الدین « سعیدی- سعيد افغانی »جشن تولد در اسلام
• برگردان – دوکتور سید احمد جهشپایان جهان :غیبگوئی 2012 مستقیما از زبان راهبان مایا
• کریم پوپلکانون تمدنهای باستان
• ترجمه از: ا. م. شیریبمناسب در گذشت اسکار نیمایر
• نصرت شاد هزار سال نبرد فلسفه غرب با الهیات مسیحی
• شباهنگ رادجامعه (مردم)، حاکمیت و موقعیت چپ
• پوهانددوکتورم.ا. زيارد نوې پښتوژبپوهنې په مورچل کې
• پوهاند دوکتورم.ا. زيارپښتو غړپوهنه
• پوهاند دوکتورم.ا. زيار پښتو وييپوهنه
• نوشته کریم پوپل هنر صنایع باستان افغانستان
• نوشته کریم پوپل هنرصنایع اسلامی در افغانستانقسمت دوم
• نوشته کریم پوپل هنر صنایع باستان افغانستان
• نوشته کریم پوپل صنایع معاصر افغانستان
• سید احمد ضیا نوری نقدی بر گفتار کامبیز رفیع زیر عنوان ( دانشگاه سعودی در کابل)
• اسدالله جعفریرسالت پیغمبری زینب(س)
• ترجمه: اکبر تک دهقانخطرات بانکهای سایه برای اقتصاد جهانی
• نجم کاويانینگاهی به چالش‌های فراروی فارسی‌دری در افغانستان
• میرویس جوادله شیعي هلال تر شیعي ښاماره
• اسدالله جعفریشهادت حسین ویاران حسین(ع) بر کمال جویان قرار گرفته در جاذبه حق، تسلیت باد!
• جوانان بیداررښتيا هم په ۲۰۱۲کې دنيا ختميدونکي ده؟
• آزيتا نيکنامدو چهره دولت
• ترجمه توسط حمید محویبخش دوّم «تصویر : از بهت زدگی تا آموزش و پرورش»
• ترجمه توسط حمید محوی«تصویر : از بهت زدگی تا آموزش و پرورش»
• ترجمه: اکبر تک دهقانتبعات اقتصادی طوفان دریایی اخیر در آمریکا
• نصرت شادشناخت نیچه ، محاکمه یا نقد او ؟
• تایب و ارسال کننده: امان معاشرپیامد های نامیمون استخراج معدن مس عینک از دید گاه جیولوجی
• فرزاد رمضاني بونشفرصت طلايي چابهار در آينده اقتصاد آسياي مركزي و نگاه بازيگران
• نصرت شاد از انقلاب فرهنگی تا قدرت جهانی
• نوشته و تحلیل از سکندر تخاری چرا علیه قصرنشینان وثروت اندوزان که عاملان اصلی انتحار اند فتوی نه میــدهید ؟
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«اکثریت اهل جنت را زنان تشکیل میدهد!
• داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذبزرگترین مرکز فرقه وهابیزم در تپه مرنجان تعمیر میشود
• ترجمه توسط حمید محویراسل مینز (1939-2012) سرخپوست مبارز دیگر در میان ما نیست
• علی رستمی مبارزهء سیاسی و رعایت موازین اخلاقی
• محمد عالم افتخارازعید قربان و جش دیوالی تا شیطان سوزی و شیطان یابی!
• عبدالقدیر میرزاییبه ششمین برج مخابراتی جهان آشنا شوید :
• نوشته کریم پوپلوضیعت حیات وحش در افغانستان
• نوشته کریم پوپلفهرست پستانداران افغانستان
• نوشته کریم پوپل لست پرندگان افغانستان
• نوشته کریم پوپلچگونگی زیست خزندگان افغانستان
• نصرت شاد مائو و مائوئیسم در چین و ماچین
• علی رستمی تمدن شوراها زاده ء انقلاب اکتوبر
• انجنېر ظهورالدين اندېشسو سیا لیزم برۍ پر امپر یا لیزم حتمي دی
• شباهنگ رادکدام چپ و کدام سازمان؟
• نور مُحمَّـــد غـفـوريسیاسی گـــــونـد
• محمد عالم افتخاربار دیگر در بارهء «ساده»، «ساده نویسی» و از «ساده» یا از «پیچیده» گفتن!
• دکتر بیژن باران اصلاحات دینی در خاور میانه
• الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«آنانیکه جسد پیامبرصلی الله علیه وسلم رابسرقت برده نتوانستد شخصیت اورا هم لکه دار ساخته نمیتوانند!
• نظر برهان مجبوریم آحترام تجویزی را به جا نمایم
• نصرت شاد انقلاب وجدان ؛ جمعبندی یک شاهد
• ترجمه توسط حمید محویاستعمار در آسیا
• نیما فرمین، دکتر در حقوق از دانشگاه مون پلیه فرانسهنوری علا از حقوق اساسی چه می داند؟
• الحاج امــیـــن الـدیــن« سعـیـدی – سعید افـغــانی«وفای به عهد
• نصرت شاد ادعای غیرطبقاتی بودن آنارشیسم
• سرلوڅ مرادزی هرهیواد خپله ملي ترمینالوژي لري
• شباهنگ رادمنفعت سرمایه و سرکوب جهانی‏ست
• الحاج امــیـــن الدین « سعیـــدی – سعــید افغانی »بوسیدن دست از دیدگاه اسلام
• نصرت شادگنجشک نقد استالین یا کبوتر روی بام تروتسکی ؟
• نصرت شاد آنارشیست ها در کمون پاریس
• عبدالقدیر میرزاییتاج محل ؛ نمادی از عشق ، محبت و دوستی
• ویدا میرزاییفراموشی در بزرگ سالان
• نویسنده : مهرالدین مشیدفراز و فرود های مبارزاتی اخوان المسلمین و بهار عرب قسمت چهارم
• نوشته کریم پوپلمقروضیت جدید و سابقه دولت افغانستان
• نصرت شاد آنارشیسم و انقلاب ناتمام آلمان
• منتشره تازه ترین شماره لوموند دیپلوماتیکنئوليبراليسم در دالان هبا
• الماس فرضیمسابقات المپیک لندن و سازماندهی سود محور آن
• نصرت شاد خاطرات آنارشیست ها و تاریخ نویسی بلشویک ها
• مهرالدین مشید فراز و فرود جنبش اخوان المسلمین قسمت سوم
• اسدالله جعفریفلسفه حیات، در کلام امام حسن مجتبی(ع)(بخش اول)
• نصرت شادفراز و فرود آنارشیست های اسپانیا
• رازميک کوچيان گرامشي، تفکري که جهاني‌ شد
• نویسنده : مهرالدین مشیدنهضت اصلاح دینی و جنبش اخوان المسلمین قسمت دوم
• برگردان: ا. م. شیریاسلام افراطی، بمثابه ابزار جهانی سازی
• محمداسحاق فیاضمرثیه ای برای میراث فرهنگی و تاریخی ما
• ډاکټر لمرد پلار مسلک او د ماشوم معيوبه زېږېدنه
• شباهنگ راداتحاد از کدام منظر و در کدام بستر
• ترجمه: نسترن احمدیچرا مارکس بازخوانی می شود؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدنهضت اصلاح دینی و جنبش اخوان المسلمین
• ارسالی صمیمیروزنامه اتفاق اسلام پس از یک قرن فعالیت متوقف شد
• حسینه رووفیسیاه دانه درمان برای هر بیماری بجز از مرگ
• نصرت شادیادی از کروچه ، ادیب و فیلسوف ایتالیایی
• ارسالی صمیمی مهمترین دستاورد علمی قرن
• محمداسحاق فیاضدهلی، تلاش های جدید برای رونق اقتصادی افغانستان
• نوشته کریم پوپلامکانات راه بحری افغانستان از ایران
• دکتر بیژن بارانیادها- تختی
• تتبع و نگارش : برهان الدین « سعیدی »كوروش« كبير» شاهی؛ خردمند و عادل !
• الحاج امــیــن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«آیا سگ نجس است؟
• زائران ايراني
• نصرت شاد فمنیسم ، - آزادی زنان یا نجات زحمتکشان ؟
• اسدالله جعفریمبعث پیغمبر عشق ورحمت برحق جویان مبارک
• نوشته کریم پوپلوضیعت مالداری در افغانستان
• ولی محمد«نورزی»دتورو اوشنو چایو څښل څه ګټه لری؟
• تحليل : دوکتور علوم جلال بايانی طرح امضا سند رهبردی امريکا و افغانستان در سال ۱۹۷۲ ريخته شده بود
• نویسنده : مهرالدین مشید حیرت زده گی های فرصت سوزانۀ نخبگان و روشنفکران افغانستان
• داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذبررسی دشواری های راه ترانزیتی افغانستان باکشورهای همسایه
• کریم پوپل کشمیره
• تتبع و نگارش:داکتر فیض الله نهال ایماقخط اورخون و آثار مکتوبه ٔ دیگردر زبان ترکی
• عبدالصبور فروزاننقش معادن افغانستان در تحولات سیاسی کشور
• نصرت شاد ما انقلاب می خواهیم نه جنگ !
• برگردان: ا. م. شیریمالکیت خصوصی و عدالت اجتماعی
• ترجمه توسط حمید محویسوسیالیسم و فرهنگ
• نورمحمد غفوریافلاطون او دټولنیز عدالت
• کریم پوپلخاکشناسی خاکهای افغانستان
• نصرت شاد فلسفه ایده آلیستی شرق در تاریخ فلسفه غرب
• شباهنگ رادچپ و چالش‏های آن!
• صدیق رهپو طرزیدانش تبار شناسی یا ژنی و جنی
• الحاج امــیـــن الـدیــن« سعـیـدی – سعید افـغــانی«وضعیت چشم در نماز
• ( سيد احسان واعظی )فاشيسم و نازيسم منفور ترين پديده های ضد بشری اند( بخش دوم )
• نویسنده : مهرالدین مشید حیرت زده گی های فرصت سوزانۀ نخبگان و روشنفکران افغانستان
• نوشته توسط الهه افتخار تمدن علمی - صنعتی یا تمدن خود کشی؟
• محمد عالم افتخار از کارل مارکس تا کارل پوپر؟!
• کریم پوپل یاد بود از سوم می رور جهانی آزادی مطبوعات
• الحاج امــیـــن الـدیــن« سعـیـدی – سعید افـغــانی«چهل نماز در مدینه منوره
• صدیق رهپو طرزیکشور های چند قومی: درد سر ها و راه حل ها
• تهیه و ترتیب توسط محمدالله نصرتاسهالات
• سید احسان واعظی فاشیزم و نازیزم منفورترین پدیده های ضد بشری اند
• اقتباس و برگرد از : دوکتور علوم جلال بايانی [ تعريف والستريت ، جنبش والســتريت و آئنده پر خروش والســـتريت ]
• نویسنده :مهرالدین مشیدارایه وغنای الگوهای نظری برای گشودن بن بستهای فکری درحوزه های گوناگون
• نصرت شادمردان شورشی و زنان ناراضی
• الحاج امین الدین « سعیدی- سعید افغانی »آیاپیروی وتقـلیداز مذهب ( مذاهب)چهارگانه اهل سنت واجب است؟
• محمدالله نصرتسوءتغذیه چیست؟
• ع . باغبانقانون وقانونیت دردوره طالبان !
• نویسنده : مهرالدین مشیدجنگ بر سر ارزش ها جدا از جنگ تمدن ها و فرهنگ ها است
• نورمحمد غفوری افلاطون او د سیاسی - ټولنیز نظام سمون
• الحاج امــیـــن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«طــــلا ق 

• نصرت شاد اخلاق و فلسفه اخلاق ،– ما و بورژوازی
• نورمحمد غفوریټولنیز خوځښت (اجتماعی جنبش)
• سلام خاناز ۱۱۰ مشاورین تنها ده تن در مشوره ها نقش دارد
• رسول پویانابعاد مثبت و منفی تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی و نقش آن در افغانستان
• سید احمد ضیا نوری علم و عالم
• ترجمه : بابک پاکزادتأثیر کوبا بر وضعیت بهداشتی و آموزشی
• نویسنده : مهرالدین مشیدجای مردان سیاسی بنشانید درخت که هوا تازه شود
• نصرت شادهایدگر ، فیلسوفی مهم ، سیاستمداری گمراه
• الحاج امین الدین « سعـیـدی- سعيد افغاني »حکم خریدن خانه به سود بانکی
• د مولانا ډاکـټـر محمد سعید « سعید افغاني » لیکنهزورور
• محمد امان ریاضتتبعیض قومی ونژادی
• نوشته کریم پوپل جشن نوروز میراث قوم آریائیها بخصوص بلخ وبخدی است
• ډاکټر حرکتفلسفي بحث
• نوشته کریم پوپل ظرفیت و پوتانشیل تولید انرژی در فغانستان
• تهیه وتدوین توسط محمدالله نصرتنگاهی مختصر به پیدایش نوروز در طول تاریخ
• خسرو صادقی بروجنی، در دفاع از «منطق استثمار»
• نویسنده : مهرالدین مشیدظهور انسان بزرگترین سناریوی نظام تکاملی آفرینش
• اقتصاد سياسي سرمايه داري ايران
• سید احسان واعظیبرخی از مفاهیم و مقولات اقتصادی در ادبیات کلاسیک فارسی – دری
• فرامرز دادرس«جنگ هدف‌مند چیست؟»
• نصرت شادبورژوازی و فلسفه اجتماعی اش
• مهسا بهاریروز جهانی زبان مادری حقیقتی تلخ
• نگارنده : زلمی رزمیورزش باستانی
• محمد یوسفبزکشی
• نوشته صوفی کریم فیضانی احزاب التحریر
• نوشته کریم پوپلشهر کابل جدید
• نصیراحمد – مهمند میلادالنبی یادبشریت نجات بخښوونکی سټرلارښود
• سیاسی سیستمونه او د هغو ډولونهنورمحمد غفوری
• نوشته کریم پوپل بانکداری در افغانستان
• نوشته کریم پوپل اقتصاد افغانستان
• الحاج امـین الدین سعیـدی- سـعـیـد افـغـانی تقویت نیروی معنوی در صحبت
• میرعبدالواحد ساداتاعمار وبازسازی قصرهای تاریخی
• نجیب الله جویا پیشینه و پیامد کیش شخصیت در جامعه نیکپی
• جهانگیر محبیچگونه خشم و عصبانیت مان را کنترول کنیم
• محمد عالم افتخارشناخت و دانش؛ وثیقهء نجات درعصر امروز است!
• تتبع و نگارش: رستم پیمانمجموعه حقوق زن – قسمت نهم
• نویسنده : مهرالدین مشید انحراف « مذهبیون مادی گرا » در انقلاب ها کشنده تر از هر انحرافی است
• نیما فرمیندموکراسی (مردم سالاری ) چیست ؟
• تهیه و ترتیب توسط : محمدالله نصرتسردرد چیست؟ چرا انسان مبتلا به سردرد می شود؟
• کریم پوپل فرسایش خاک و بیابانی شدن در افغانستان
• سید احمد ضیا نوریآنچه در سال گذشته 2011 م بوقوع پیوست
• نورمحمد غفوریسیاسی سیستمونه او د هغو ډولونه(دوهمه برخه)
• محمد عالم افتخاردستنوشته های معرفتی :
• سیرژه حلیمیجاي چپ در اين توفان اقتصادي کجا ست؟
• نویسنده : مهرالدین مشیدافق روشنگری در گسترهٔ حقیقت سوژه پذیر نیست قسمت اول
• نوشته کریم پوپل ارزش معادن افغانستان تثبیت شد
• اسدالله جعفريميلاد حضرت مسيح بر آزادگان جهان مبارك باد
• نوشته کریم پوپلمعادن افغانستان
• خامه ی از : داکتر حمیدالله مفید جشن شکوهمند کرسمس( وای نختن) در برگ های از تاریخ
• رسول پویاننقش فلسفه و عرفان در مدنيت خراسان(افغانستان)
• انجنیر عبدالقادرمسعودارواښاد محمد علم بڅرکی
• سید احمد ضیا نوریانتحار........
• نصیراحمد ـ مهمنددهم محرم الحرام یا روز عاشورا
• نصرت شادعرفان شرقی ، بازیگوشی غربی
• نوشته کریم پوپلاشتراک کشورهای هند و چین در سرمایه گذاری معادن افغانستان تعادل منطقه را بار می آورد
• اسدالله جعفريپشمينه پوش پارسا(نگاهي به زندگي آقا بزرگ كرماني)
• بقلم بهروز دانشعاشورای سياسی و معرکه گيری !
• جمعه خان صوفيخټک: دتفکر دپاره خوراک
• فاروق ثواب خودشناسی، اهمیت و ضرورت آن
• لیکنه : ډاکټر سید شیر اقا حرکتحقیقت تل مادي او قانونمند دې !
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (11)
• عدالتسوسيال دمکراسی، سوسياليسم شوروی و ۹۹ درصد پايينی
• تحلیل واره ای از گاف سنگزادسیری در تفکرات فرهاد عرفانی (مزدک) (3)
• کریم پوپل تنظیم منابع آب درافغانستان
• برگردان شین میم شینپست مدرنیسم و امپریالیسم (9)
• علی رستمیرستا خیز انقلاب اکتوبر
• تحلیل واره ای از گاف سنگزادسیری در تفکرات فرهاد عرفانی (مزدک) (2)
• نصرت شادجدایی دین از فلسفه در عصر جدید
• برگردان شین میم شیناراده (خواست)
• تحلیل واره ای از گاف سنگزادسیری در تفکرات فرهاد عرفانی (مزدک) (1)
• يونس پارسا بنابدو نمونه از پديده های جهانی شده در مسير حرکت جهانی سرمايه
• مترجم: ا. م. شیریمفهوم لنینی «طبقه» و زمان حاضر
• عدالتده جزء روند انديشۀ انقلابی لنين
• نورمحمد غفوریسیاسی سیستمونه او د هغو ډولونه
• در انتظار پایان تاریخ فلسفه
• برگردان شین میم شینزوال تمدنی ـ فرهنگی
• مهرالدین مشید جهان وطنی دینی تا فرا دینی
• برگردان ـ ر. ح . بازیارتضادهای سوسیالیسم
• برگردان شین میم شینپست مدرنیسم و امپریالیسم (4)
• سوسن دادرسمیلیونر ها کجا پنهان می شوند ؟
• ترجمه احمد سیفچاله ها و چالش ها (85)
• برگردان یدالله سلطان پورحزب و جهان بینی آن (4)
• رضا خسرویایدولوژی کولاک زاده های وطنی
• نصرت شادآغاز فلسفه ، سکولار یا دینی ؟
• برگردان یدالله سلطان پورحزب و جهان بینی آن (3)
• برگردان شین میم شیناگزیستانسیالیسم کاتولیکی (مسیحی) )
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (9)
• برگردان شین میم شیناگزیستانسیالیسم (2) (بخش آخر)
• ایدئولوژی کولاک زاده های وطنی (2)
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (8)
• رضا خسرویایدئولوژی کولاک زاده های وطنی (1)
• برگردان شین میم شیناگزیستانسیالیسم (1)
• برگردان یدالله سلطان پورحزب و جهان بینی آن (2)
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (7)
• برگردان شین میم شینایدئالیزاسیون
• میم حجریمشت نمونه خروار (1)
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (6)
• برگردان شین میم شیندیالک تیک تمدن زدائی (3)
• برگردان شین میم شینمفهوم
• برگردان شین میم شیندیالک تیک تمدن زدائی (2)
• برگردان یدالله سلطان پورحزب و جهان بینی آن (1)
• برگردان شین میم شیندیالک تیک رئال و ایدئال
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (5)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (34) (بخش آخر)
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (4)
• برگردان شین میم شینتضادهای تمدن ستیز سرمایه داری
• برگردان شین میم شیندیالک تیک تمدن زدائی (1)
• نصرت شادانترناسیونالیسم فقر مخالف امپریالیسم گلوبال
• برگردان شین میم شینحقیقت پرستی (صداقت)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (33)
• برگردان میم حجریمارکسیسم بدون لنین؟
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (3)
• مترجم: ا. م. شیریتوفان سرمایه داری
• سلګې !!!د مولانا ډاکټر محمد سعید « سعید افغاني » لیکنه
• واسع عظیمی آنچه تعریف و تعهد کردیم تحقق نیابید
• برگردان شین میم شینحقیقت
• گاف سنگزادچاله ها و چالش ها (77)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (32)
• برگردان شین میم شینواقعیت و واقعیت عینی
• برگردان میم حجریاستالینیسم چیست؟ (2)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (31)
• سلیمان کبیر نوریعشق چگوارا؛ حماسه ی جاویدان و تابناک
• استالینیسم چیست؟ (1)
• شباهنگ رادجایگاه و اهمیت سلاح در جهان سرمایه‏داری
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی امیر حسین آریان پور (4)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (30)
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی امیر حسین آریان پور (3)
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی امیر حسین آریان پور (2)
• برگردان میم حجریجنبه ایدئولوژیکی نئولیبرالیسم
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (29)
• نصرت شادما و مردان ریشوی غرب
• نویسنده : مهرالدین مشیدروح مشترک در ادیان پیام آور آشتی میان ادیان و فرهنگ ها است
• علی رستمیسرمایداری از مدرنیته تا پسامدرنیسم همراه با خشونت درلابلای تاریخ !
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (28)
• محمد عالم افتخارحقایق کودتا علیه حضرت محمد ؛و تبعات آن بر 14 قرن «اسلام» و مدعیات اسلامی
• تحلیل واره ای از شین میم شینسیری در جهان بینی امیر حسین آریان پور (1)
• ع باغبانقانون وقانونیت در دوران مجاهدین
• نصرت شادمارکسیست های تعارفی غرب
• برگردان یدالله سلطان پوردس انتگراسیون فرهنگی
• برگردان شین میم شیندیالک تیک انتگراسیون و دس انتگراسیون
• برگردان شین میم شینافسانه روزا لوکزمبورگ و اسطوره آنتونیو گرامشی (3)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (27)
• برگردان شین میم شینانقلاب علمی ـ فنی
• برگردان شین میم شینافسانه روزا لوکزمبورگ و اسطوره آنتونیو گرامشی (2)
• برگردان شین میم شینانقلاب صنعتی (قرن هجدهم)
• برگردان شین میم شینافسانه روزا لوکزمبورگ و اسطوره آنتونیو گرامشی
• انقلابدکتر بیژن باران
• نصیراحمد« مهمند »رادیو
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (26)
• نویسنده : مهرالدین مشید کفتار ها را به زنجیر ببندید و اگر شیری یافتید به نوازشش بکشید
• نوشتۀ : مولانا داکتر محمد سعید « سعید افغانی »انـتـظار تا به چه وقت ؟
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (25)
• برگردان شین میم شین سایه دراز اوبژکتیویسم (1)
• نویسنده : مهرالدین مشیدآگاهی ، آزادی و عدالت در جامعۀ بشری عصارۀ قرائت دینی است قسمت دوم
• سلیمان راوشجشن مهرگان
• نصرت شادهومانیسم سوسیالیستی ، آزادی اگزیستانسیالیستی
• کریم پوپل مخابرات در افغانستان
• پارسا بهنابپاسخ به پرسشهای حائز اهمیت پیرامون نظام جهانی سرمایه و مضامین مربوط به آن
• برگردان میم حجریمارکسیسم بدون لنین؟ (2)
• رضا فانی یزدییاد بعضی نفرات
• تحلیلی از شین میم شینسیری در جهان بینی دکتر فیروز نجومی (3)
• برگردان شین میم شین همزیستی مسالمت آمیز
• برگردان میم حجریمارکسیسم بدون لنین؟ (1)
• تهيه و تنظيم از سهيلا دهماسیبه ياد کمونيست فراموش نشدني، دکتر هنری نورمن بثيون!
• نورمحمد غفورید بازار اقتصادی نظام او د هغه بڼې
• نصرت شاداگزیستنسیالیسم و ادعای تکمیل مارکسیسم
• برگردان شین میم شین دیالک تیک علت و معلول (6)
• شین میم شینسیری در جهان بینی دکتر فیروز نجومی (2)
• برگردان شین میم شینسرگذشت ناجیان و انحلال طلبان (6) (بخش آخر)
• برگردان شین میم شین سوسیالیسم به جای بربریت (23)
• برگردان میم حجریدولت، انحصارات، امپریالیسم (5) (بخش آخر)
• برگردان شین میم شینسرگذشت ناجیان و انحلال طلبان (5)
• برگردان شین میم شین سوسیالیسم به جای بربریت (22 )
• احمد بخردطبع چاله ها و چالش ها (47)
• شین میم شینسیری در جهان بینی دکتر فیروز نجومی (1)
• نور محمد غفورید کار په بازار کې د ګړندیو بدلونو اړتیا
• رضا خسرویزنده باد دیکتاتوری پرولتاریا
• محمد اسحاق فیاضآفت های دموکراسی درکشورهای جهان سومی
• برگردان میم حجریامپریالیسم در دوره رقابت دو سیستم (4)
• نگارشی : از دکتر حمیداله مفیدشناسایی شهر کابل قلب تپنده وپایتخت زیبنده افغانستان
• برگردان شین میم شینسرگذشت ناجیان و انحلال طلبان (3)
• برگردان میم حجریدولت، انحصارات، امپریالیسم (4)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (20 )
• نصرت شاددوره باستان ، حقایق و خیال ها
• جهان سرمایه و ثروت به لرزه در‌آمده استجهان سرمایه و ثروت به لرزه در‌آمده است
• برگردان شین میم شینسرگذشت ناجیان و انحلال طلبان (1)
• مترجم: محمدتقی برومند (ب. کیوان) مسئله انسان پس از مارکس (۲)
• نوشته: محمد عوضدموکراسی خلقی و دیکتاتوری پرولتاریا
• برگردان میم حجریدولت، انحصارات، امپریالیسم (2)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (18 )
• تتبع ونگارش :امین الدین « سعـیـدی –سعيد افغانی دفـــع ظلــم ظالــم
• ترجمه و چند توضیح مختصر: ا. م. شیریده روش برای اغوای مردم بواسطه رسانه های جمعی
• برگردان میم حجریدولت، انحصارات، امپریالیسم (1)
• برگردان شین میم شینعدالت
• میرعنایت الله سادات ارج گذاری به تمدن غزنه
• منبع: پرنسا لاتينادربارۀ آگوستو ساندينو مظهر انقلاب رهايی‌بخش نيکاراگوئه
• نصرت شادسقراط اعدام شد ، افلاتون نویسنده
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (9)
• برگردان میم حجریلنینیسم بمثابه فاز دوم سوسیالیسم علمی (2)
• نوشته محمد عوضمبارزه وضرورت آن
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (8)
• برگردان میم حجریلنینیسم بمثابه فاز دوم سوسیالیسم علمی (1)
• برگردان میم حجریامپریالیسم در دوره رقابت دو سیستم (3)
• نورمحمد غفوریاقتصادی سیستمونه او د هغو ډولونه
• حجریچاله ها و چالش ها (3)
• برگردان شین میم شینچیز
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (7)
• نصرت شاد عصای پای نیچه برای دست فلج هیتلر
• برگردان میم حجریامپریالیسم در دوره رقابت دو سیستم (2)
• پارسا بهنابپاسخ به پرسشهای حائز اهمیت پیرامون نظام جهانی سرمایه و مضامین مربوط به آن (قسمت دوم)
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (6) (بخش آخر)
• برگردان شین میم شینفتیشیسم (بت پرستی)
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (5)
• برگردان میم حجریامپریالیسم در دوره رقابت دو سیستم (1)
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (4)
• حسینه رووفیاختلالات در شخصیت ها
• برگردان شین میم شینجنگ های دهقانی
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (3)
• واکنشی بر نوشته ای از رشید اسماعیلیدوباره «ما»! (2) (بخش آخر)
• ح. مهدی پورنظری بر نظرات دکتر قراگوزلو (1)
• واکنشی بر نوشته ای از رشید اسماعیلیدوباره «ما»! (1)
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (2)
• محمد عوضشخصیت ، رهبر و کیش شخصیت
• برگردان شین میم شینپرولتاریای مدرن (4) (بخش آخر)
• برگردان شین میم شینپرولتاریای مدرن (3)
• پارسا بهنابپاسخ به پرسشهای حائز اهمیت پیرامون نظام جهانی سرمایه و مضامین مربوط به آن(قسمت اول)
• برگردان شین میم شینپرولتاریای مدرن (2)
• برگردان شین میم شینفرماسیون های اجتماعی ـ اقتصادی (1)
• برگردان میم حجریپرولتاریای متشعشع (3) (بخش آخر)
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (7)
• نصرت شادانسان موجودی است معلق ، در فلسفه
• نوشته کریم پوپلکیها جهان را در کنترول دارند
• برگردان شین میم شینپرولتاریای مدرن (1)
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (6)
• مترجم: بابک پاکزاد اعتقاد کورکورانه سردمداران پرهیاهوی بازار آزاد
• برگردان میم حجریپرولتاریای متشعشع (2)
• محمد اسحاق فیاضآیا افغانستان بعد از 2014 دچار بحران اقتصادی می شود؟
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (5)
• محمدنبی عظیمی جامعه شناسی نظامی
• میم حا نجارفرمایشات اسکار لافونتن در کنگره مارکس «21»
• برگردان شین میم شیندولتی کردن، کاپیتالیسم و سوسیالیسم
• برگردان میم حجریپرولتاریای متشعشع (1)
• برگردان میم حجریسوسیال ـ دموکراتیسم و کمونیسم (4) (بخش آخر)
• محمد اسحاق فیاضغزنی، عجوزه ای که می خواهد پایتخت فرهنگی شود
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (4)
• برگردان میم حجریسوسیال ـ دموکراتیسم و کمونیسم (3)
• برگردان میم حجریسوسیال ـ دموکراتیسم و کمونیسم (2)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (10)
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (3)
• برگردان شین میم شینایدئولوژی (2) (بخش پایانی)
• برگردان میم حجریسوسیال ـ دموکراتیسم و کمونیسم (1)
• خدامراد فولادیدر شناختِ حزب کِمونیست – بخش اول
• نصرت شاد لیبرالها و خاطرات فلسفی شان
• برگردان شین میم شینایدئولوژی (1)
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (2)
• برگردان یدالله سلطان پوردر پناه ناتو، سر سفره بی صاحب افغانستان (6)
• برگردان میم حجریامپریالیسم نوین (1)
• سید احمد ضیا نوری فلسطين شصت و سه سال زير چكمه اشغالگران
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (12) (بخش پایانی)
• داکترآریندرباره سیاست اجتماعی
• برگردان یدالله سلطان پوردر پناه ناتو، سر سفره بی صاحب افغانستان (5)
• برگردان میم حجریسیر و سرگذشت احزاب کمونیست اروپای شرقی (بخش پایانی و 6)
• نورمحمد غفوری ولسواکی (دموکراسی)
• برگردان میم حجریسیر و سرگذشت احزاب کمونیست اروپای شرقی (5)
• نصرت شادسه سخنرانی یک مبارز آنارشیست
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (11)
• نبی عظیمی زور گویی از نظر جامعه شناسی نظامی
• برگردان میم حجریسیر و سرگذشت احزاب کمونیست اروپای شرقی (4)
• برگردان یدالله سلطان پوردر پناه ناتو، سر سفره بی صاحب افغانستان (4)
• برگردان میم حجریسیر و سرگذشت احزاب کمونیست اروپای شرقی (3)
• برگردان یدالله سلطان پوررفرم و انقلاب
• برگردان میم حجریکارخانه گی پیرامون ایمانسیپاسیون زنان(1)
• برگردان یدالله سلطان پوردر پناه ناتو سر سفره بی صاحب افغانستان (3)
• برگردان میم حجریسیر و سرگذشت احزاب کمونیست اروپای شرقی (2)
• برگردان میم حجریکاپیتالیسم و دموکراسی (4) (پایان)
• برگردان یدالله سلطان پورجنگ فراموش شده ای در افغانستان (2)
• ارسالی یما فریدونسرنوشت غم انگیزروشنفکری در افغانستان
• برگردان میم حجری بناپارتیسم (نئوناپلئونیسم)
• برگردان یدالله سلطان پورجنگ فراموش شده ای در افغانستان (1)
• توضیح مختصری از راویپریکاریته به چه معنی است؟
• برگردان میم حجریتجزیه و تلاشی احزاب کمونیست اروپای شرقی (1)
• برگردان میم حجریکاپیتالیسم و دموکراسی (3)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (11)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (9)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (10)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (9)
• برگردان میم حجریکاپیتالیسم و دموکراسی (2)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (8)
• برگردان میم حجریدموکراسی به جای دیکتاتوری و یا اینکه هم دموکراسی ـ هم دیکتاتوری؟
• برگردان میم حجریکاپیتالیسم و دموکراسی (1)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (8)
• برگردان: ا. م. شیریانقلابی نابغه
• برگردان شین میم شینفرار بزدلانه از تاریخ (17)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (7)
• نصرت شادغرب و فلسفه فرهنگ های دیگر
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (6)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (7)
• امان معاشراندک نگاهی به فرهنگ تیموریان
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (5)
• جاویدفرهادنیچه از زبان نیچه
• روز رزم جنبش کارگریسیر و سرگذشت «اول ماه مه»
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (4)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (6)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (3)
• برگردان میم حجریآلفارو سیکوه ئیروز ـ نقاشی اندیشنده و رزمنده از مکزیک (1)
• برگردان شین میم شینفرار بزدلانه از تاریخ (16)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (2)
• برگردان شین میم شیندایرة المعارف مارکسیستی بحران (1)
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (5)
• برگردان میم حجرینظری گذرا به گذشته ای نه چندان دور
• برگردان میم حجریتزهائی در باره وضع کنونی طبقه کارگر
• تتبع ونگارش : امین الدین « سعیدی- سعيد افغانی »تسبیح در شرعیت اسلامی
• برگردان شین میم شین پایان انتقاد از سرمایه داری؟ (4)
• برگردان شین میم شینپایان انتقاد از سرمایه داری؟ (3)
• برگردان شین میم شیننیهلیسم
• نوشته کریم پوپلزراعت و مالداری در افغانستان
• لطيف بهاندولادیمیر میخایلوویچ فلیپوف
• برگردان میم حجریدموکراسی پایه ای به چه معنی است؟
• برگردان شین میم شینسوسیالیسم به جای بربریت (4)
• برگردان شین میم شینیا سوسیالیسم ـ یا بربریت (3)
• محمد رضا راثی پوراز علوم قضائی تا فنون فضائی
• برگردان شین میم شینپایان انتقاد از سرمایه داری؟ (2)
• برگردان شین میم شینفرار بزدلانه از تاریخ (15)
• برگردان شین میم شیناوتوپی
• برگردان شین میم شیناستعمال تسلیحات اتمی در خاور میانه (4) (بخش پایانی)
• دوکتور لطیف بهاندکانستانتین الکساندرویچ لیبیدیف
• ترجمه از فرانسه به فارسی توسط حمید محویاصول و قواعد تبلیغات جنگ
• نصرت شاد باختین- ، فیلسوف فرهنگ ، تئوریسین رمان
• تهیه ترتیب توسط محمدالله نصرتامراض زهروی
• ویرایش متن توسط شین میم شین گفت و گوی کسروی با مدعی (1)
• سید احمد ضیا نوریدموکراسی تفهیم ناشده
• برگردان شین میم شینیا سوسیالیسم ـ یا بربریت (2)
• برگردان شین میم شیناستعمال تسلیحات اتمی در خاور میانه (3)
• برگردان شین میم شینآشنائی با مفهوم «دوران گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم»
• برگردان شین میم شینیا سوسیالیسم ـ یا بربریت (1)
• برگردان شین میم شیناصل « قابل شناسائی بودن جهان»
• برگردان شین میم شینآشنائی با مفهوم «دوران»
• برگردان شین میم شیناستعمال تسلیحات اتمی در خاور میانه (2)
• برگردان میم حجریبرای پیروزی آلترناتیو، مبارزه باید کرد! (4) (بخش پایانی)
• برگردان شین میم شین پایان انتقاد از سرمایه داری؟ (1)
• برگردان میم حجریبرای پیروزی آلترناتیو، مبارزه باید کرد! (3)
• برگردان میم حجریپرسش و پاسخ
• برگردان شین میم شینآنتی کمونیسم (کمونیسم ستیزی) (4) (بخش پایانی)
• برگردان شین میم شیناستعمال تسلیحات اتمی در خاور میانه (1)
• برگردان میم حجریبرای پیروزی آلترناتیو مبارزه باید کرد! (2)
• نوشته کریم پوپلکانال و تونل سازی
• برگردان میم حجریبرای پیروزی آلترناتیو، مبارزه باید کرد! (1)
• نویسنده : مهرالدین مشید روشنفکر افریینده وعصیانگر را نباید با «رشن فکر» مصرفی به عوضی گرفت قسمت دوم
• عزیز آریانفرپست گلوبالیسم (پساجهانشمولی) یا پست لیبرالیسم
• برگردان شین میم شینآنتی کمونیسم (کمونیسم ستیزی) (3)
• سلیمان راوشچرا دین ستیزی؟
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 15
• کریم پوپلشاهراه حلقوی افغانستان
• نویسنده : مهرالدین مشید روشنفکر افریینده وعصیانگر را نباید با «"رشن" فکر» مصرفی به عوضی گرفت
• برگردان میم حجریعوارض روانی ناشی از شرکت در جنگ های نئواستعماری
• برگردان شین میم شینسرمایه داری انحصاری ـ دولتی
• برگردان شین میم شینآنتی کمونیسم (کمونیسم ستیزی) (2)
• نصرت شادما و فیلسوفان بورژوایی
• صدیق رهپو طرزیسرزمین ما:ارژنگ زیبای قومی
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 14
• برگردان شین میم شینفرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی سرمایه داری (کاپیتالیسم)
• برگردان شین میم شینتوده های خلق
• برگردان شین میم شینامپریالیسم
• برگردان شین میم شینتئوری نخبگان
• برگردان شین میم شینآنتی کمونیسم (1)
• برگردان شین میم شین سوسیال ـ داروینیسم
• محمد رفیع حمیدیجدیدترین راز های طب
• برگردان میم حجریفمینیسم بورژوائی، یا اینکه همبستگی زنان؟ (4) (بخش پایانی)
• نصرت شاد اگر مارکس را تبعید نمی کردند
• شباهنگ رادمارکس متعلق به همه‏ی زمانه‏هاست
• برگردان میم حجریفمینیسم بورژوائی، یا اینکه همبستگی زنان؟ (3)
• برگردان شین میم شینآنتروپولوژی و آنتروپولوژیسم
• برگردان شین میم شینفرازهائی از «تخریب خرد» اثر گئورگ لوکاچ
• محمد رضا راثی پورکسروی و عالم ترین «علما»
• برگردان میم حجریفمینیسم بورژوائی، یا اینکه همبستگی زنان؟ (2)
• برگردان شین میم شینتدارک تئوریکی توضیح مقوله «درک ماتریالیستی تاریخ»
• فرازهائی از نوشتاری از خدامراد فولادیدرس هائی از کمون پاریس
• برگردان شین میم شینرهائی (ایمانسیپاسیون)
• برگردان میم حجریفمینیسم بورژوائی، یا اینکه همبستگی زنان؟ (1)
• برگردان شین میم شیناکونومیسم
• نویسنده : احمد ارشاد خطیبیچیستی رسانه
• برگردان شین میم شینارزیابی مختصری از دوره لنین و استالین (4)
• برگردان شین میم شین مسئله اساسی فلسفه
• برگردان شین میم شین رویزیونیسم
• برگردان شین میم شین سیر و سرگذشت جنبش روشنگری (5)
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 13
• برگردان شین میم شینارزیابی مختصری از دوره لنین و استالین (3)
• لیکونکي : محمد رحیم « یو سفي » سوله او تفاهم د سعید افغاني له نظره !
• لیکونکي : مـولوی غلام سرور « منظور »ارواښاد مولانا سعید افغاني ، او د هغه ټولنیز شخصیت !
• شین میم شینبحثی در باره مقوله امپریالیسم
• برگردان شین میم شین خردستیزی مدرن و دفاع از خرد
• برگردان شین میم شینسیر و سرگذشت جنبش روشنگری (4)
• برگردان شین میم شیناوپورتونیسم
• متین رضابخشنقد و بررسی ، برائت خود و محکومیت دیگران
• برگردان شین میم شینارزیابی مختصری از دوره لنین و استالین (2)
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 12
• لیکونکې : پروفیسور عبدالله بختانې « خدمتگار » سولې او تفاهــم د لیارې مبلغ دوکتور محمد سعید « سعید افغاني »
• انجینر سرور « صالح » دیدگاه استاد بزرگوار مـولانا سعید افغانی !
• برگردان شین میم شینرفرمیسم
• داکتر سالم اسپارتکیادآوری چند نکتۀ تیوریک
• برگردان شین میم شین سیر و سرگذشت جنبش روشنگری (3)
• تحلیل واره ای ازشین میم شینسیری در گلشن راز (1)
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 11
• برگردان شین میم شینارزیابی مختصری از دوره لنین و استالین (1)
• تهیه وترتیب توسط محمدالله نصرتکم خونی ناشی از فقر آهن
• برگردان شین میم شینعرفان ـ فرمی از خرد ستیزی
• نصرت شاد فمنیست ها در انقلاب روسیه تزاری
• برگردان شین میم شینسیر و سرگذشت جنبش روشنگری (2)
• برگردان یدالله سلطان پور فوندامنتالیسم چیست؟ بخش 10
• برگردان شین میم شینیک بام و دو هوا (2)
• برگردان شین میم شینمبارزه طبقاتی
• برگردان شین میم شینسیر و سرگذشت جنبش روشنگری (1)
• نصرت شادمبارزات زنان و اتوپی های جدید
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم چیست؟ بخش 9
• برگردان شین میم شینیک بام و دو هوا (1)
• برگردان شین میم شینمذهب به مثابه اوتوپی
• محمد رفیع حمیدیپوکی استخوان و عوارض ناشی از آن
• برگردان شین میم شینآشنائی با مفهوم انسان
• نویسنده : خوشحال اصفیاسلام و دموکراسی !
• جاوید فرهاد عوامل سانسور وخودسانسوری
• سید ضیأالدین « قطبی»صفحات انترنیتی مکتبیست علمی وتربیتی
• برگردان شین میم شین«پرکتیسیسم»
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی (10)
• مترجم و گردآورنده : حسینه روفیارتباطِ قلب با مغز
• برگردان یدالله سلطان پورغرب از مانیگری تا فوندامنتالیسم
• برگردان شین میم شینفرار بزدلانه از تاریخ
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی بخش نهم
• نوشته : برهان الدین « سعیدی ـ سعید افغانی » مـــولانا نورالدین عبدالرحمن « جـامی » و طـریقت نقشبندیه
• نصرت شادمن ، مارکس ، و یک نفر دیگر !
• برگردان شین میم شینبازیابی توان تفکر و عمل سیاسی
• ليکوال : ننګيالی ـ بڅر کیپښتو ژبه يوه سوچه اريايي ژبه ده! نوپښتانه څوک دي؟
• برگردان شین میم شینمذهب عقل
• نوشته : مولانا داکتر محمد سعید « سعید افغانی »قضا و قـدر جبر و اختیار
• برگردان شین میم شینمذهب پایگاه اجتماعی نیز دارد!
• عبدالحی نزهتسخن دان وسخنورواستاد سخن
• تهیه وترتیب توسط محمدالله " نصرت "خود کشی
• شین میم شینما و شناخت افزار ما
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم و ناتیویسم
• برگردان شین میم شین دیالک تیک خودهمرنگسازی
• برگردان شین میم شینبرگشت به مارکس و شهادت طلبی مذهبی
• نصرت شاد آنارشیسم ، انتقاد و نگاهی به گذشته
• عبدالو کیل کوچی نو اندیشی ، روشنفکری و دیگر اندیشی
• برگردان شین میم شینسیر و سرگذشت مذهب (دین)
• برگردان شین میم شینجمهوری خلق چین در تحول مدام
• شین میم شیندیداری یکسویه
• میم حا نجارتحلیلواره ای بر شعری از میرزا علی معجز ـ شاعر بزرگ روشنگری
• برگردان شین میم شینجنبش کارگری
• نصرت شاد آنارشیسم ، انتقاد و نگاهی به گذشته
• برگردان شین میم شینزندگی در پسامدرنیته
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم و تضاد میان قدرت های بزرگ
• برگردان میم حجری مانیفست جنگ از کمیته نوبل در اسلو
• برگردان شین میم شین تاریخ طبقات تحت ستم و تاریخ جنبش های مذهبی
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی بخش ششم
• شباهنگ رادتعرض جهانی سرمایه‏ به معیشت کارگران و زحمت‏کشان
• برگردان شین میم شینطبقه کارگر
• حمید محویروانکاوی و ماتریالیسم تاریخی
• به روایت ح. مهدی پورگفت و گوی چپول با همیشه سبز
• نصرت شاد از بازگشت تا خاکسپاری یک تبعیدی
• برگردان شین میم شینزندگی در پسامدرنیته
• نجم کاويانیپژوهشی بر کارنامه‌ی سراج حکيم بخارايی
• برگردان یدالله سلطان پورفوندامنتالیسم و جنبش های رهائی بخش ملی در غرب
• مصلح سلجوقی دست آورد روشنفکران نام نهاد
• برگردان شین میم شینبر سر دو راهی مذهب و یا سیاست؟
• شین میم شینخود آموز خود اندیشی
• برگردان شین میم شینجمهوری خلق چین در تحول مدام بخش اول
• مترجم و گردآورنده : حسینه روفی اثراتِ منفی تیلیفونهای موبایل بالای صحت
• ترجمهء خلیل وداد آزمایش دی. ان.ای. هِتلر نشان داد که وی در واقعیت کی بوده.3
• برگردان شین میم شینآشنائی با مفهوم « سرمایه داری دولتی»
• برگردان شین میم شینبیولوژیسم
• اسدالله جعفریپاسخ کوتاه به آقای سخیدادهاتف راجع به امام حسین(ع)
• جاویدفرهادخط ارتباطی میان سه نسل
• برگردان یدالله سلطان پورانتگراسیون و تجزیه طلبی
• برگردان شین میم شین«تنفر از خود» و «انتقاد از خود»
• - برگردان: نويد شادي تغيرات آب وهوا، محدوديت هاي توسعه و ضرورت سوسياليسم
• برگردان شین میم شینپایان انتقاد اجتماعی؟
• برگردان یدالله سلطانپورآزاد سازی دموکراسی از دست گروگانگیران
• برگردان شین میم شین آشنائی با مفهوم آموزش جمعیت
• نویسنده : مهرالدین مشید روشنفکر پیامبر آگاهی و شهسوار اندیشه آفرینی و فکر گستری قسمت سوم
• نویسنده : مهرالدین مشید روشنفکر پیامبر آگاهی و شهسوار اندیشه آفرینی و فکر گستری قسمت دوم
• فرشید یاسائیخلاقیت و نوآوری در جامعه (بخش دوم و پایانی )
• دایرة المعارف روشنگریفوندامنتالیسم، مدرنیته، رویاروئی و برخورد فرهنگ ها[1]
• نصرت شادپدرآنارشیسم ، مخالف فمنیسم!
• برگردان یدالله سلطانپوربازار بر ضد دموکراسی
• نویسنده : مهرالدین مشیدروشنفکر پیامبر آگاهی و شهسوار اندیشه آفرینی و فکر گستری قسمت اول
• دایرة المعارف روشنگریسیر و سرگذشت فوندامنتالیسم (بنیادگرائی)
• سلیمان راوشدرمکعب تزویر و تظاهر
• صباحعید قربان درسرزمين ما وکشورهاي ديگراسلامي
• د. صلاح الدین و امین الدین سعیدی - سعیدافغانی عـیـد قربان –احـــکام – الهام و درسهای آن
• نصرت شادباکونین و رمانتیسم انقلاب
• فرشید یاسائیخلاقیت و نوآوری در جامعه
• ترجمه از فرانسه توسط حمید محویرشد آزاد فردی و حقوق بشر از دیدگاه مارکس
• برگردان یدالله سلطانپورسخن از کدامین دموکراسی است؟
• تتبع و نگارش: بـرهان الدین « سعیدی ـ سعید افغانی »اولیـن پیغمبر تـوحیدی؛ حضرت ابراهیـم (ع)!
• گونتر هوپهمیلیتاریسم (نظامیگری)
• نصرت شاد فیلسوف ، فمنیسم و سوسیالیسم تخیلی
• برگردان یدالله سلطانپورگروگانگیری واژه ها
• شین میم شینسیری در جهان بینی حکیم طوس
• برگردان شین میم شینجنگ
• دکتر بیژن بارانایده الوژی
• علی دیانتیمحکم ومتشابه،ناسخ ومنسوخ، درقرآن
• الف - سپید سنگ آیا پنجشیری ها و البانیایی ها همتبارند ؟
• دکتر نورالحق نسیمی آیا زبان فارسی در حال گسترش است و از انزوایی که قرن ها در آن قرار داشت در حال خروج است؟
• نویسنده : مهرالدین مشید توسعۀ منابع انسانی و رشد اقتصادی در محور ارزش های اخلاقی
• تتبع ونگـارش :امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«نقش اعـتـقاد به خدا در دفع اضطرابات وانحرفات
• داکتر و.خاکستردر پس پرده
• دکتر بیژن بارانزیبایی شناسی
• بقلم عبقریمارشال داکتر بینی یا داکتر مارشال بینی
• نویسنده : مهرالرلدین مشیدبرای آشتی دهی شناخت علمی و شناخت باطنی الگوی زبانی نیاز است قسمت سوم
• نویسنده : مهرالرلدین مشیدبرای آشتی دهی شناخت علمی و شناخت باطنی الگوی زبانی نیاز است) قسمت دوم(
• امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«روزه عبادتی است که موجب تـذکیه جسم وروح میګـردد!
• دکتر بیژن بارانمیانه
• نویسنده : مهرالدین مشیدبرای آشتی دهی شناخت علمی و شناخت باطنی “الگوی زبانی نیاز” است
• محمد رفیع حمیدیپوکی استخوان و عوارض ناشی از آن
• حقيقت جوافغانستان کشوری که با شکم گرسنه بالای گنج خوابيده است
• دکتر بیژن باران راست
• ارسالی بزرگمهر دانشمندقدرت شورایی چیست؟
• سلیمان راوش روزه از سوی الله تعالی فرض نگردیده است
• نوشته نذیر ظفرماه رمضان یا ضیافت الهی
• تتبع ونگارش :امین الدین « سعـیـدی »ماه مبارک رمضان
• نوشته : برهان الدین « سعیدی »ماه مبارک رمضان
• دکتر بیژن بارانچپ
• نصرت شاد فیلسوف و یادداشت های متافیزیکی
• نورمحمد غفورید ګلوبالیسم دوه متضاد مخونه او اړوند سیاستونه
• دکتر بیژن باران روشنفکر سیاسی
• صدیق رهپو طرزی اُسطوره در خدمت هویت و اقتدار سازی
• دکتر بیژن بارانطیف سیاسی
• آشیل بخاراییریشه‌های تاریخی القاعده و طالبان
• محمد یعقوب هادیسوال معنویت انسان در مدنیت سرمایه سالاری
• محمد الله وطندوستبه بهانه ایجاد کتاب خانه امیر علی شیر نوایی در سرپل
• نصرت شاد آغاز فلسفه دیالکتیک غرب
• نصرت شاد ما و زنان روشنفکر غرب
• سلیمان راوشحسین بن منصور حلاج
• عبدالقدیر میرزاییگام های سبز، نشانه های قرمز
• سید احسان واعظینگاهی بر سیر تاریخ جنبش اسمعیلی
• برگردان از بهروز عارفيسلفيست ها برضد اخوان المسلمين
• نصرت شادارنست بلوخ- شاگرد وبر و مارکس
• دکتر بیژن بارانخط
• م ی هادیبایدعمیق اندیشید
• رستمیدرحاشیه سخنانِ درمورد طرح اقتصادی حزب واحد در اتاق کنگره !
• ترجمه و تنظیم: اکبر تک دهقانتأیید برنامه ریاضت اقتصادی دولت یونان توسط بانک مرکزی اروپا
• عبدالوکیل کوچی سکتورمختلط اقتصادسمتگیری اجتماعی ورفاه همگانی
• نصرت شادتئوری شناخت در نظر بورژوازی
• دوکـتــور صلاح الـدین « ســعـیـدی » سعید افغانی دموکراسی و حفظ مالکیت خصوصی
• نصرت شاد فلسفه ساختارگرایی و یک عضو اش
• نوشته : انجنیرصدیق قیام آیا بلندمنزل ها ی کابل خلاف نورم ساختمان وزمین لرزه هستند ؟یا ادعا ست
• نصرت شاد یادی از فیلسوف رمانتیک
• محمد یعقوب هادیملاحظهء به ایده لوژی ستیزی
• سیاوش نگرشی بر وضعیت بانک های خصوصی در افغانستان
• نصرت شاد انقلابیونی که 60 ساله شدند
• دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی مـــــا ودمــــوکــــراســــی
• نصرت شاد کانت ، دومین فیلسوف مهم غرب
• نوشتـه : بـرهان الدیـن « سعیدی »اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان
• وارث محمد « وزیر» نګاهی به نقش تاریخی قبایل مرزی در سرنوشت افغانستان!
• نویسنده : مهرالدین مشیدبه بهانۀ گفتمان رهایی ازخود بیگانگی و بحران وجودی قسمت دوم و پایانی
• شباهنگ راددر سالروز تولد لنین
• نگارنده : عبدالواحدحکیمزاده ‌ صلحجوعجایب خانه موزیم ملی ازتجاوزتا بازارهای بین المللی
• نصرت شادفلسفه شوپنهاور و نظر مارکسیست ها
• نویسنده : مهرالدین مشیدبه بهانۀ گفتمان رهایی ازخود بیگانگی و بحران وجودی(قسمت اول)
• نصرت شاد تئوری روسو ، دولت روبسپیر
• عبدالوکیل کوچینساجی گلبهاردستگاه بینظیر وتاریخی
• صديق وفا لويَه جَرگه ها ونقش ارزشمند آن در ساختار اجتماعی- سياسی وقانون گذاری افغانستان بخش دوّم
• صديق وفا لويَه جَرگه ها ونقش ارزشمند آن در ساختار اجتماعی- سياسی وقانون گذاری افغانستان
• نوشته : برهان الدین « سعیدی »صوفی حقیقی کیست ؟
• نویسنده : مهرالدین مشید نقد و شناخت آرایی ها و منتقد و آذین بندی اندیشه ها قسمت چهارم
• نظر -برهانکمتر غذا بگیرید و زیاد فعالیت جسمی داشته باشید
• هوشنگ معین زادهرازی ستارۀ درخشان آسمان فرهنگ و تمدن بشری
• نصرت شاد جایزه نوبل برای فیلسوف ادیب
• شباهنگ رادبیاد اندیشمند همۀ زمانه، کارل مارکس
• نویسنده : مهرالدین مشید تلاقی فرهنگ کنفوسیوسی و اسلامی سرنوشت جهان را عوض مینماید
• تحقيق و گرد آوری از سيد احسان واعظیسيرتکامل اجتماعی و فرهنگی بشر دردرازنای تاريخ( بخش دوم )
• رضا محمدی تاملی در باب محاربه
• ليکنه او ټوولونه:عزیز الدین « سعیدی-سعید افغانی »دمولوی داکتر سعید افغانی غوری ویناوی
• احسان واعظیسيرتکامل اجتماعی و فرهنگی بشردردرازنای تاريخ
• رضا محمدی تاملی بر جنبش دانشجویی
• نویسنده : مهرالدین مشید نقد و شناخت آرایی ها و منتقد و آذین بندی اندیشه ها قسمت دوم
• داکتر دستگیر رضاییضرورت حمایت از صنایع ملی در افغانستان(بویژه نساجی افغان پلخمری)
• محمد رفیع حمیدینقش خواب در فزبولوژی انسان
• داکتر دستگیر رضایی نقش ترانسپورت در اقتصاد افغانستان!
• نصرت شاد اروپای افلاتونی ، - آمریکای ارسطویی
• صالحه رشیدینقش ارزنده ولی حضور کم رنگ در مناسبات اجتماعی
• تهیه و ویرایش توسط محمدالله " نصرت "آشنايی باواژه‏هاي «بشر»؛ «آدم» و «انسان»
• دکتر دستگیر رضاییتاثیر سوبسیدی(SUBSIDY ) دولت بر فعالیتهای اقتصادی بخش خصوصی ودر زندگی شهروندان!
• نویسنده : مهرالدین مشید نقد و شناخت آرایی ها ؛ منتقد و آذین بندی اندیشه ها
• سید احمد ضیا نوریولایت سمنگان
• نصرت شادگاندی ،- مبارزات و آموزگارانش
• سلیمان راوش نه آریانای وجود داشته ونه آریایی بوده است
• اسدالله جعفریمکتب فقهی قم و چالش های قرائت از ولایت فقیه
• نصرت شادنیکوکاری ، - میان مسیح و استالین
• دکتر بیژن بارانریتم طبیعی
• محمدعوض نبی زادهبامیان یکی ازسرزمینهای کهن وتاریخی افغانستان
• اسدالله جعفریمیلاد حضرت مسیح، پیغمبر رحمت وعشق بر رحمت گستران عالم مبارک باد!
• خامه ی از : داکتر حمیدالله مفید جشن شکوهمند کرسمس( وای نختن) در برگ های از تاریخ
• سلیمان راوشتا ستمکش نباشد، ستمگر وجود ندارد
• نگارنده : زلمی رزمی شصت ویکمین سالگرداعلامیه جهانی حقوق بشر
• نصرت شادجشن سه قرن روشنگری سکولار
• ارسالی صمیمیسخنراني استيون هاوكينگ (Stephen Hawking) با زيرنويس فارسي
• نصرت شادفلسفه بورژوایی ، پایان یا آغازی نو؟
• جهانگیرفرایندها و ابزار سرمایه داری جهانی
• نصرت شادفلسفه و دین ، آتن و اورشلیم
• نوشته :دوکتور فریدون نورزادفعالیت موثر بانک های خصوصی، سبب رشد سرمایه گذاری در کشور می شود
• اسدالله جعفریامام جعفر صادق(ع) مرکز دایره وحدت امت اسلامی
• داکتر دستگیر رضاییضرورت ایجاد بازار سرمایه در افغانستان( بورس اوراق بهادار)
• احسان تبرىلیبرالیسم، دمکراتیسم و پیوند آن با موضع‌گیرى ضدامپریالیستى
• نصرت شادما و مشاهیر اصلاح گرایی غرب
• داکتر حمیدالله مفید درکارگاه «خشونت» و«دین»
• تتبع ونگارش: امــیــن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«دموکراسی غـــربــی واســـلام
• محمد نادر ظهـــیر موقعیت تاریخی دهـــــستان در منطقه
• نصرت شاد از فلسفه زبان تا فلسفه تاریخ
• ب. الف. بزرگمهرچگونه "جهان افلاتون"۱ به واقعیت می پیوندد!
• نصرت شاد نخستین منقد دینی فلسفه غرب
• محمدالله " نصرت " روش های پرورش خلاقیت
• جمع آوری و کمپوتراز توسط محمد الله " نصرت " چگونگی تشکل و رشد شخصیت انسان
• ع. سهندطبقه کارگر تخيلی «چپ حقوق بشری»*
• تهیه وترتیب توسط : محمدالله " نصرت "اندازه گیری هوش
• نصرت لیلة القدر
• تهیه وترتیب توسط : محمدالله " نصرت "حافظه کوتا ه مد ت
• نصرت شادازسوسیالیسم اخلاقی- تا صهیونیسم غیرسیاسی
• نظر - برهانتاثیرمثبت سرسبزی و پارک های تفریحی بر مریضی دیپرس
• نصرت شاداز زنان ناسازگار،- تا زنان آشتی ناپذیر
• تتبع ونگارش :امین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی »احکام مریض در ماه رمضان
• نصرت شادفیلسوف - ،میان الهیات و رنسانس
• تتبع ونگـارش :امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«ابـلـــیــس
• بابک صحرانورد نگاه اسطوره ای سهراب سپهری به انسان
• امین الدین « سعـیـدی- سعید افغانی »روزه در ادیان ابراهیمی
• نصرت شادانسانشناسی فلسفی بورژوازی
• نوشته: دکتورفریدون نورزادچگونه اقتصاد بانوان توسعه می یابد ؟
• تتبع ونګارش: امین الدین» سعیدی«مدیر مطالعات سـتراتیژیک افغانرمضـان الـمبـارك
• تهیه کننده : محمد الله " نصرت "معلومات راجع به ولسوالی اشکاشم
• نصرت شاد ما و مارکس -، بقیه ناگفته ها
• اسدالله جعفری سلام
• تتبع ونگارش : امین الدین « سعیدی –سعید افغانی»مرض انفلونزای خوک
• نظر - برهان عوامل ونشانه های دیپرس در شرق) قسمت ششم(
• تهیه کننده : محمد الله " نصرت "سخنی چند پیرامون ولایت بدخشان
• نویسنده : مهرالدین مشیدسیاست های آگاهانه و مستقل خارجی بستری برای سیاست های بین المللی
• نصرت شاددوفیلسوف - ، هایدگر و انگلس
• احـــمــــد « فرهاد مصلح » خــــــر در قـــــــرآن
• نظر -برهاندیپرس و عوامل آن( بخش پنجم)
• نصرت شاد فیلسوف - ،دمکراسی یا انقلاب
• نویسنده : مهرالدین مشید "آگاهی" گم شدۀ انسان تا رسیدن به آنسوی کرانۀ "آگاهی برتر"
• نیما فرمیناز شبنامه تا نامه سرگشاده
• امین الدین» سعیدی«آد اب سلام در اسلام
• نصرت شاد انگلس درفلسفه سوسیالیستی چپ
• نصرت شاد فلسفه اخلاق
• نظر –برهانچگونه مریضی دیپرس را باید تدا وی کرد؟) قسمت چهارم(
• بابك صحرانوردهنر و ادبيات اکسپرسیونیستي
• نصرت شاد اگزیستنسیالیسم ؛- از الهیات تاهنرگرایی
• نظر –برهان نشانه ویا علایم دیپرس چیست؟ قسمت سوم
• نصرت شادوقتی فیلسوف روحانی شود
• نظربرهان عوامل پیدایش دیپرس( قسمت دوم)
• دوکـتــور صلاح الـدین سـعـیـدی غــلـــطــنــــامـــــه
• نظر برهان دیپرس یا خستگی دماغی
• نصرت شاد هگل میان ایده آلیسم و دیالکتیک
• بابک صحرانوردفلسفه ي چين باستان
• نوریسرنوشت اسلام در ایران
• محمد اسحاق فياضافغانستان، ثروتي نهفته در دل زمين
• نصرت شادمانیفست روشنگری فلسفه کانت
• نوشته:داکترفریدون نورزادروش های موثر بانکداری در افغانستان
• زکريا يوسفيضرورت(استخبارات) ادارۀ امنيت دولتی برای يک کشور!
• نصرت شاد شوپنهاور، شاگرد کانت ، استاد نیچه
• محمد اسحاق فیاضآنفلانزای خوکی، ضربه دیگر برپیکر بیمار اقتصاد جهانی
• محمدهشام مصئونالقاب علمی باد اورده
• نصرت شادزندگی غم انگیز،فلسفه تراژدیک
• نصرت شادفلسفه و هنر عشق ورزیدن
• بهرام رحمانیبحران سرمایه داری با تزریق پول بیش تر به بازار حل نمی شود!
• دکتر بیژن باراناسطوره ها و باورها
• علیشاد لربچه ازانفجارخلاقیت تا حرافی فلسفی
• اميدکامجوتعریف امنیت
• علیشاد لربچه پرواز و فرار کبوتران فلسفی عاشق
• عزیزه عنایت جشن نوروز
• ظاهر دقیقجشن نوروزبمثابه آئین باستانی درفرهنگ شرق
• داکتر حبیب منګل زندګی نامه نامزد نهضت فراګیر دموکراسی وترقی افغانستان بر ای کرسی ریاست جمهوری افغانستان
• سلیمان راوش نوروز یا نگارينه نگاری از هویت ملی ، آيينی وفرهنگی عجمیان
• ا. م. شیزلی میلیاردرها، دموکراسی و حقوق بشر
• ا. م. شیزلی اولین سفیر زمینیان در کیهان، ۷۵ ساله شد
• ترجمه آزاد از:اسد الله جعفريزندگی نامه ی حضرت آيت الله العظمي فياض
• ترجمه زلمی رزمی قصارگونه ها
• ترجمه: ا. م. شیزلی سرمایه داری برای سلامتی زیان آور است
• آرام بختیاری کارگران جهان با طبقه متوسط متحد شوید !
• ا. م. شیزلی «اتـانـازیـا»
• ع.باغبانبخش چارم قانون وقانونیت دردوره نادرشاه !
• تهيه وپژوهش صباح مروري بربزرگترين نبردهاوکشمکشهاي نظامي درتاريخ بخش سوم
• لــــیـــکــنــه او ټـــولــوونـــــه : امــیــن الــــــدیـــــن « ســعـــیـدی »مصلح اومجاهد ملا نجم الدین آخونزاده د« ســـعــیــد افغانی » په لـــیکونـوکی
• آرام بختیاریریشه اخلاق ادیان درفلسفه یونان
• تهيه وپژوهش ) صباح )مروري بربزرگترين نبردهاوکشمکشهاي نظامي درتاريخ بخش - دوم
• ع.باغبانقانون وقانونیت طی صد سال اخیردرافغانستان بخش سوم
• فرستنده: علی ديانتیخودکشی، استيصال ويأس، يا اعتراض دردناک وتلخ
• تهيه وپژوهش ( صباح )مروري بربزرگترين نبردهاوکشمکشهاي نظامي درتاريخ بخش - اول
• آرام بختیاریمارک آورل؛ فیلسوف،سیاستمدار، درویش
• ع.باغبانبخش دوم قانون وقانونیت دردورهء امانیه
• ع.باغبانقانون وقانونیت طی صد سال اخیردرافغانستان
• سهراب آوارزنان سیاسی ؛ از الله آباد تا بیت المقدس
• تنظيم ، پژوهش ، تهيه وويرايش ازصباح دومرد خردمند ودومبارزارجمند
• داوی روشانمصر- کنعان- غزه
• اسد الله جعفریکلامی از شما وسلامی از ما
• ترجمه توسط حمید محویقطع نسل اتمی
• پوهنوال دکتر محمد داوود راوشبرخی بنیاد های آموزش مبارزه !
• اسدالله جعفرینقد ديدگاه بزرگان، و انديشمندان غير مسلمان در باره امام حسين (ع)
• آذرسلطانینظریه های سیاسی دریونان و روم باستان
• بقلم دکتر محمود خوشنامظهور، حکایت من و امام زمان
• سارا ارمنیمائو ؛ زندگی وفلسفه
• محمد یعقوب هادیسخنی با برنامه سازان تلویزیون های بیرون مرزی ، شنونده گان وبیننده گان
• ا. م. شیزلی اقتصاد قمارخانه ای
• لیکنه اوټولوونه :امين الدين «سعیدی »دلغمان مهتر لا م صاحب واقعآ پیغمبر وو ؟
• تهيه ، پژوهش وويرايش (صباح)راه ابريشم درفرازونشيبهاي تاريخ { قسمت دوم واخيري}
• اسدالله جعفريچرا در (حج) اجتهاد نوين صورت نمي گيرد؟
• تهيه ، پژوهش وويرايش (صباح)راه ابريشم درفرازونشيبهاي تاريخ { قسمت اول }
• روشنازدواج یا انحصاری نمودن مالکیت بر زن ؟
• ارایه کننده وبرگردان : داکتر حمیدالله مفید بحران در صنعت موترسازی
• ع باغبانقانون وقانونیت از جدی 1358 الی ثور 1371 هجری
• امان معاشر انتخابات چیست؟
• و.باغبان چرااسلام به مذاهب متعدد پارچه پارچه شد ؟
• گردآورنده وپژوهش (خجسته زيميرواسکاري) سرمايه هاي زنده گي
• پژوهشي از(خجسته زيميرواسکاري )درسال دوهزاروپنجاه درجهان چه واقع خواهد شد؟
• اسکاريدررشد وجهاني شدن بنیادگرایی وتروریسم چه کساني نقش کليدي داشتند؟؟؟
• کاندید اکادمیسین ظاهرافق دښاغلی مجاوراحمدزیار دبې ځایه غټبازیو اوپرځای غلطیو څخه، محترمانه ، پرده پورته کیږی
• ترجمه از فرانسه توسط حمید محویکمپانی هند شرقی تاریخ و نتایج فعالیتهای آن
• دوکتو؛م؛پکتیاوالاقتصاد څه شۍ دۍ او اقتصاد څه ته وا یی ؟
• م ی هادیگر شیطان در دنیا حضور فزیکی میداشت در عصر ما او را شیطان معاصر مینامیدند
• ترجمه از فرانسه توسط حمید محویبرگزیده ای از مقالۀ«افغانستان»
• ترجمه از فرانسه توسط حمید محویعهد نامۀ ایران
• ظاهر دقیق فرهنگ وعلم فرهنگ شناسی(کلتورولوژی)(قسمت سوم)
• ترجمه از فرانسه : حمید محویایران و چین
• نوشته:از ظاهر دقیق فرهنگ و علم فرهنگ شناسی(کلتورولوژی)(قسمت دوم)
• پژوهش (نبرد - همگام )حکومت مردم کدام ؟، مردم سالاري چي ؟ وپارلمان چگونه بايد باشد ؟ قسمت دوم
• پژوهش نبرد – همگا م حکومت مردم کدام؟،مردم سالاري چي؟وپارلمان چگونه بايدباشد ؟ قسمت اول
• ترجمه از فرانسه : حمید محویجنگ علیه ایران
• گردآورد وگزینش از: دکترنجیب الله مسیرایدیالوژی
• نوشته از: ظاهر دقیقکلتور وعلم کلتورشناسی (کولتورو لوژی)
• حمید محویجنگ انگلیس و فارس
• حمید محویمقالات کارل مارکس و فردریش انگلس در بارۀ استعمار
• اسدالله جعفريسخني با دكترسروش
• نگارنده: شیراحمد نهضت یارروزا پارکس نماد مقاومت سیاه پوستان ایا لات متحده امریکا
• ترجه از فرانسه بفارسی توسط حمید محویاستیلای بریتانیا در هند
• نوشته از:ظا هر دقیقکلتوروعلم کلتورشناسی(کولتورو لوژی)
• ترجمه از فرانسه بفارسی توسط حمید محوی مقالات کارل مارکس و فردریش انگلس در بارۀ استعمار
• لطیف کریمی استالفی بابا ! طالبان نوروز را چرا کُشتند؟.
• ترجمه از فرانسه بفارسی توسط حمید محویروانکاوی ایده ئولوژی واپسگرا
• همراه - همگام دررسانه هاي درون وبيرون مرزي افغانستان چه ميگذرد؟(بخش دوم)
• همراه - همگام دررسانه هاي درون وبيرون مرزي افغانستان چه ميگذرد؟(بخش نخست)
• یوسف آرینتاهمسانگرائی اقتصادی و کثرتگرائی فرهنگی
• ترجمه از فرانسه بفارسی توسط حمید محویمقالات کارل مارکس و فردریش انگلس در بارۀ استعمار
• داوی روشان ملائکه و ذهن بشر
• تهیه وپژوهش : عارف جهشهنرو هنرمند
• سمیر امین امپریالیسم جمعی
• بقلم : نور محمــــــد ( خـــر می )آیا نژاد به تنهایی ، میتواند معرف هویت قومی ( اتنیکی) باشد ؟
• اسدالله جعفریامام حسين(ع) و وحدت جهاني
• ارسالی احمد طارق فیضسخنان برگزیده از زبان حکیم مشرق زمین سید جمال الدین افغانی
• داکتر حمید الله مفید در باغستان زبان
• عارف جهشفاشیرم روی شانه" گرسنگان وبیکاران
• بشير دژم تلويزيون ستاره های آريانا در مرحلهء استعانت!
• عارف جهشخلص بیوگرافی زندگی نیچه
• اسدالله جعفریبرهان صدیقین ونقد هایش
• عارف جهشاندیشه های نیچه
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• بقلم: ابو حنیفهبرخورد سلیقوی مسئولین در مقابل اسناد تحصیلی خارجی
• محمد اسحاق فياضتلفون و انترنت آفتابي، نياز اساسي كشوري بدون برق
• دستگېر خروټیروزنه، زده کړه او فرهنگ
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• فرستنده: عارف جهشدر باره وظيفه انسان و ملاك رفتار اجتماعى او
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• بخش اول- پژوهش وتنظيم از)راد مرد(چرا اعدام؟
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• دستگېر خروټیسياست، دين او فرهنگ
• پژوهش -زيميرواسکارينقش ادبيات درجامعه انساني
• شیخ محمدی دایکندی نقد و بررسي ادله و نظرات فقهاء در رويت هلال
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• اسدالله جعفريبوسه بررخسار نگار
• انجنیر سخی ارزگانیگنجینه های از فرهنگ عامیانه مردم افغانستان
• پژوهش -زيميرواسکارينقش ادبيات درجامعه انساني
• انجنیر سخی ارزگانیگنجینه های از فرهنگ عامیانه مردم افغانستان
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• داوی روشان سکولاریزم و جوامع اسلامی
• انجنیر سخی ارزگانیگنجینه های از فرهنگ عامیانه مردم افغانستان
• اسکارييک ديد کوتاه برسازمان همكاري اقتصادي (اكو)
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• خلیل الرحمن سلحشور پادكست، صدايي خاموش در فضاي مجازي
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• عارف جهشدو ملاك در ارزيابى شخصيت انسانى
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• داوی روشان آزادی چيست؟
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• آرام بختیاریهگل میان شور جوانی و احتیاط پیری
• خلیل الرحمن سلحشور حیتینسل سوم رسانه ها
• پژوهش -زيميرواسکارينقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش «دوشي چي »وسايل اطلاعات جمعي درقرن بيستم
• خلیل سلحشور حیتینویسندگی برای رسانه
• پژوهش »دوشي چي »وسايل اطلاعات جمعي درقرن بيستم
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکارينقش ادبيات درجامعه انساني
• آرام بختياريوضعيت فلسفه در دوره گلوبال
• پژوهش »دوشي چي »وسايل اطلاعات جمعي درقرن بيستم
• جانبازنبردچالشهاوتنشهاي دموکراسي
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش »دوشي چي »وسايل اطلاعات جمعي درقرن بيستم
• جانبازنبردچالشهاوتنشهاي دموکراسي
• خلیل الرحمن سلحشورروزنامه نگار چه کسی است؟
• جانبازنبردچالشهاوتنشهاي دموکراسي
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• زيميروآيا ملل متحد وسيله‌اي درد ست قدرت‌هاي بزرگ نيست؟
• زيميروآيا ملل متحد وسيله‌اي درد ست قدرت‌هاي بزرگ نيست؟
• داوی روشان مرگ عروسی ایست برای زنده گی ابدیت
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• پژوهش -زيميرواسکاري نقش ادبيات درجامعه انساني
• محمد اسحاق فياض دانشگاه خصوصي روزنه اي به سوي توسعه علمي
• محمد اسحاق فياضآزادي بيان، كودك نوپاي عصراماني
• دستگېر خروټی روشنفکران او ايديولوژي
• علي علویرادیکالیسم مذهبی ، تئوری حکومتهای عدالت گریز
• اسدالله جعفری گفت و گوي ديني
• دستگېر خروټیروشنفکران او ايديولوژي
• ترجمه‌ی : کاوانفلسفه چیست؟
• انجنيرسيدعبدالقادردکابل پوهنتون ته دبيګانوولومه
• دستگېر خروټیروشنفکران او د خپلواکې اندیښنې خوارې
• دستگېر خروټی روشنفکران او د ټولنې سياسي بې وزلې
• دپلوم انجنیر خلیل الله معروفی شگافـتن رباعی بوعلی سینا در ارتباط ذره و آفـتاب
• عبدالله احمدی هیچ کس کلام الله را بهتر از او نمیخواند
• تنظيم و ترجمه ماندانا طهمورئيچه عملياتي گامهاي توليد انرژي هسته‌اي مي‌باشد؟
• دوکتور .م. پکتیاوال بلغا ر یا کو چک را بشنا سید ؟
• رستاخيزمروري برپيشنه ي روزنامه نگاري
• ارسالي بنفشه ميتراعلل شكست رژيم هاى غذايى
• تورج پوپلسخني چند با جوانان
• ارسالي بنفشه ميتراهمه چيز در مورد چاقي (بخش سوم )
• ارسالي بنفشه ميتراهمه چيز در مورد چاقي
• تورج پوپلسخني چند با جوانان
• تورج پوپلسخني چند با جوانان
• سراج الدین ادیبسک حاکم بر سال 1385 خورشیدی
• ارسالي فرشته ميتراچه رژيمى نيازهاى روزانه بدن را تأمين مى‌كند؟
• عبدالهادی مهمند نگاهي به تاريخچهء نوروز
• سراج.ادیبکرسمس چگونه تدویر میابد
• ارسالي جواد نصريانآرمان پويندگي
• ارسالي بهمن بهمنيامشب يلدا
• ارسالي بهمن بهمنيفلسفه‌ی روشنگری و انديشه‌ی حقوق بشر
• ارسالي خديجه سالارجالبترين مطالب خواندني از سراسر گيتي
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 12)
• تهيه و تدوين از ب.بيانمهمترين مطالب علمي ، تاريخي وهنري افغانستان وجها ن
• ارسالي نديم احمد جمالي ميان بيمارى ديابت و عادات غذايى مردم يك منطقه پيوند مستقيم وجود دارد.
• ارسالي خديجه سالارجالبترين مطالب خواندني ا زسراسرگيتي
• ارسالي خديجه سالارجالبترين مطالب خواندني از سراسر گيتي
• سالاراسلحه اي برترازتروريزم
• تهيه و تدوين از بصيرشررنكته هاي جالب وعلمي ازچهارگوشه جها ن
• ساحلمروري برواژه روشنفكري
• ارسالي خجستهجالب ترين مطالب ازچهارگوشه دنيا
• ارسالي بنفشه ميتراعلمي ومعلوماتي ا زچهارگوشه جهان
• ارسالي صميميسرمایه داری به کجا می‌رود؟ بخش ٢ و پایانی
• سراج الدين اديباهداف، اصول و پیدایش فمينيسم ( 2 )
• ارسالي صميميسرمایه داری به کجا می‌رود؟ (بخش١)
• سراج الدين اديبپیدایش و تنوع مکاتب فمينيسم (1)
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 11)
• نوشته ی مهدی سلطانی مشخصه های فیزیکی،شیمیایی و زیست شناسی فاضلاب
• نصرت آزاد نگرگفتني ها پيرامون گفتگويا نقد وانتقا د
• جانبازنبرد دموكراسى درکجا وچگونه ؟
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 10)
• آمونمعرفي مختصراوپک
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 9)
• س.اديبپرنس دایانا، وسرنوشت نشیب و فرازش
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 8)
• تهيه وتدوين شامل سالارثروتمند ترين افراد جهان
• ارسالي بنفشه ميترانگاهي به شبكه تلویزیونی الجزیره
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 7)
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 6)
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 5)
• ارسالي بصيرشررجالبترين مطالب خواندني ا زسراسردنيا
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش 4)
• داکتروفامروري برکلتوروفرهنگ ترکمن ها
• ارسالي بنفشه ميتراگفتار بزرگان
• ص،وفا نگاهي بر تاريخچه خوشنويسي در افغانستان
• ارسالي بصيرشررجالب ترين مطالب خواند ني ا زسراسردنيا
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش سوم)
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان (بخش دوم)
• ارسالي خديجه سالارتشريح علمي لغا ت وجملا ت ضروري براي جوانان
• داکترصيقلمشهورترين زنا ن د نياي سيا ست
• تهيه وتلخيص شکوهمندنگا هي کوتاه به کشور پهناورهند
• ارسالي خديجه سالارمعرفي بعضي ولايا ت کشور
• ارسالي بصيرشررجالبترين مطالب خواندني ا زسراسردنيا
• ارسالي خديجه سالارمروری برزند ه گی ا نسان های بزرگ دنیا
• ارسالي شامل سالاراصطلاحات و واژه های مهم فلسفی- سیاسی- اجتماعی
• ارسالي داکتر حليم علمفضا، جديدترين قلمرو باستان‌شناسي
• ارسالي جميلهدروغ مردان به زنان
• ارسالي خديجه سالارجالب ترين خوا ند ني هاي د نيا
• ارسالي سالار مهرآئيندرمورد چاپ و نشرو کتاب وکتابخا نه چه ميدانيم؟
• ارسالي داکترنصير مهرورزعلم د رآيند ه چه خواهد شد؟
• پوهنیار بشیرمومنهنر و رسالت هنرمند
• ارسالي خديجه ساهللاپلاس اند يشمند زما نه ها
• داکتربصيرسلاحهاي کشتار جمعي اسرائيل و سياست دوگانه امریکا
• ارسالي شامل سالاراسرائيل و سازمان موساد
• سراج الدين اديبمعلومات ها و اندوخته ها
• ارسالي صدف درياييدرنگي برخد ما ت وزند گي ابومعشر بلخی
• ارسالي فريد حباباویلر فقط به انسا ن احترا م داشت
• ارسالي احمدعزيزياراسحاق نیوتن واند يشه عا لي
• ارسالي سير احمد گشنتصور يک دنيای بدون خشونت برای کدام زن؟
• ارسالي سپهر سعيدمرد م شنا سي د ريک ديد تند وگذرا
• ارسالي احمد منصور رادمنشعوامل نابرابریهای اجتماعي
• ارسالي ضيا عزيزیجا معه ازچه تشکيل شده؟
• داکتربصيرنابرابریهای اجتماعی چيست؟
• ارسالي سيامک بهمناشتراوس وانديشه هاي انساني
• داکتربصيرتأملي كوتاه در باب اسطوره
• ارسالي هورشيد ساهردگماتيسم يا جزم انديشي
• ارسالي حميد بهروزهنرمند کیست؟
• ارسالي ميلاد فرزادنوستالژی
• ارسالي شبنم نورزیفيلسوف کيست ؟
• ارسالي احمدعزيزيارمردم شناسی چيست ؟
• ارسالي رامين آرشخوارزمی کيست؟
• ارسالي صنم عصيانموسيقی ناب و ستيز اجتماعی
• داکتربصيرچرا حقو ق بشر وجود دارد؟
• داکتربصيرارسطو درانديشه وفلسفه
• ارسالي بهزاد نويدچطور یک کتاب را معرفی و مطالعه می کنیم؟
• ارسالي ميتراهمدردخشونت وبربريت درهاليوود! آيا سياست دولت است؟
• ا ستاد صباحزنا ن د ريک تحليل فرهنگي و فلکولر
• استادصباحنوروزازبابل تا کابل
• ارسالي مشعل پرنيانجنبش هاي اجتماعی زنان
• ارسالي بهروز بهزاددموکراسي
• ارسالي کيومرث برمکبازار عظيم معماري
• ارسالي مسعود نصريانفرهنگ مصر باستان وسياست فرهنگي مصر
• ارسالي سحر حقدسزمین شناسي
• ارسالي سير آرشیادی از پابلو پیکاسو
• ارسالي سرور هوشمندفلسفه
• ارسالي شيوا کيومرثمعنويت چيست؟‌
• از داکتر بصيرمکثي بر نظريات ماکياولي
• ارسالي احمدمنصوردرويشثروت ۳۰۰ ميليارددالرى
• وليد فرزادجامعه جهاني وجنگ رواني
• ارسالي خديجه سپهرهنر مصر باستان
• ارسالي عزيزيکدشروشنفکر
• ارسالي کیکاوستاریخچه مركز تجارت جهاني در نيويارک
• ارسالي احسانپاسخ به ۱۰سئوال بزرگ هستى
• ارسالي احمد پرويز سپهرموا د مخد ره
• ارسالي ميترا همدردآینشتاين 1955 – 1879 ميلادي
• شامل سالارافغانستان امروزوديروز
• ارسالي ساحلآ يا مي دا نستيد
• ارسالي فريبا صدفسير موسيقی در افغانستان