بازگشت
سردرد چیست؟ چرا انسان مبتلا به سردرد می شود؟
تهیه و ترتیب توسط : محمدالله نصرت تهیه و ترتیب توسط : محمدالله نصرت

سردرد یکی از شایع ترین شکایاتی است که دوکتوران و روان شناسان با آن مواجه هستند; البته نباید دردهای ناحیه صورت با سردرد اشتباه شود. بر اساس نظریه دکتر محسن سنایی مؤلف کتاب «سردرد و میگرن »، سردرد عبارت است از احساس درد و ناراحتی که بیمار از ناحیه کاسه چشم تا قسمت پس سر می نماید. سردرد با توجه به علل ایجاد کننده، از نظر شدت و ضعف درجات مختلفی خواهد داشت و حتی اگر عامل، در دو فرد مساوی هم باشد، به تبع و ویژگی های فردی آن ها بروز شدت متفاوت خواهد بود. زیرا افرادی وجود دارند که با کوچک ترین مشکلی (زیستی یا عصبی) دچار سردردهای شدید می شوند در حالی که افرادی وجود دارند که علی رغم درگیری با مشکلات فراوان به ندرت دچار سردرد می شوند.

سردردهای ناشی از افزایش فشار خون که معمولا در هنگام صبح که فرد از خواب بلند می شود ظاهر می شود و با گذشت چند ساعت کاهش می یابد;

سردرد ناشی از بیماری چشم.

سردرد ناشی از ضربه.

سردرد ناشی از عادات ماهوار در خانم ها و سردردهای ناشی از مصرف ادویخ جات ضد بارداری; (البته باید تذکر بدهم که این نوع سردرد خوشبختانه پس از سه یا چهار دوره مصرف دارو برطرف خواهد شد).

سردردهای ناشی از کمبود اکسیژن.

سردردهای ناشی از کم خونی; (شایع ترین علت کم خونی در خانم ها، خونریزی های ماهوار و در مردها خونریزی گوارشی است).

سردرد به علت مننژیت (عفونت پرده مننژیت)

سردرد ناشی از فعالیت جنسی و مقاربت، که بیش تر همراه با اضطراب است;

سردرد ناشی از مصرف غذاهایی که با طبیعت بعضی افراد سازگار نیست و یا زیاده روی در مصرف آن ها; (خوراکی هایی مثل آجیل، نوشابه های کولادار همانند کوکاکولا و... می توانند باعث شروع برخی از سردردها بشوند).

سردردهای عصبی:

این نوع سردرد از همه انواع سردرد شایعتر است و در حدود 90% از بیمارانی که به علت سردرد به متخصصین مغز و اعصاب و روان مراجعه می کنند از سردرد عصبی رنج می برند. علت بروز این سردرد چیست؟

انقباض عضلات سر و صورت و گردن و شانه ها باعث بروز این نوع سردرد می شود. مهمترین عواملی که باعث بروز این انقباضات نامطلوب می شوند عبارت از استرسهای روانی به خصوص اضطراب، فشار عصبی و افسردگی می باشند. از مشخصه های این سردرد این است که علایم مقدماتی ندارد، امّا سردرد به طور منتشر تمام کاسه سر را می گیرد. شروع و انتشار این سردرد اغلب از پیشانی یا گردن و شانه ها می باشد، گاهی نیمه سر را می گیرد ولی غالبا سردرد فشارنده است یعنی تمام کاسه سر تحت فشار است. این سردرد خاصیت ضربانی ندارد، بیمار می گوید مثل اینکه دستمالی را محکم دور سرش بسته اند و فشار می دهند. گاهی با حالت تهوع همراه است ولی بیمار برخلاف میگرن استفراغ نمی کند.

نکته مهم دیگر در تشخیص سردرد عصبی این است که اکثرا این نوع سردرد به دنبال یک فشار و استرس عصبی شروع شده و ممکن است چندین روز ادامه پیدا کند. برخلاف سردردهای میگرنی و عروقی که به صورت حملات چند ساعته شروع و سپس فروکش می کنند. بهترین کار درمانی، اطمینان بخشیدن به بیمار است که با یک معاینه عصبی به او می گوییم که دچار اختلال و ضایعه مغزی نیست. معمولاً با تجویز یک داروی آرام بخش به بهبود و تسکین سردرد کمک می شود. با توجه به اینکه بخصوص این نوع سردرد ملزوم با بی خوابی است. با استفاده از یک داروی خواب آور با دوز پایین هم به بهبود کیفیت خواب کمک می شود و هم در تخفیف و تسکین سردرد مؤثر خواهد بود.

علائم ظاهری سردردهای عصبی کدامند؟

بعضی علائم سردردهای عصبی عبارتند از:

1.    سنگینی تمام سر و جمجمه:

2.    دردهای پخش شده ای که به تدریج در پشت چشم ها و قسمت تحتانی و زیرین سر جا می گیرند.

3.    احساس حرارت و گرمی، احساس مور کردن و یا احساس دردهای نامشخص در سر.

4.  گاهی با احساس خالی بودن سر، تمرکز و تفکر و دقت دشوار می شود و قبل از شروع دردها فرد دچار خلا حافظه ای می شود و...

الف - دوره های بحران عاطفی در زندگی:

هرگونه تغییری در زندگی که برای فرد غیر منتظره باشد و فرد توان مواجه شدن با آن را نداشته باشد، می تواند به عنوان یک بحران به حساب آید و کشمکش های روانی، عاطفی را در فرد به وجود آورد; مثلا تغییر در محیط زندگی، تغییر محل سکونت، تغییر شهر یا کشور و از همه مهم تر هر عاملی که موجب ضربه عاطفی گردد از قبیل: از دست دادن عزیزی، یا شیئ مورد علاقه، نزاع خانوادگی، طلاق، برکناری از کار و... همه یک نوع بحران عاطفی را ایجاد می کنند و عامل سردرد خواهند بود.

ب - اضطراب:

اضطراب به زبان ساده نوعی دلهره است که به دنبال بروز حادثه ای در زندگی روزمره به وجود می آید و درفرد حالت ضعف و ناتوانی را به دنبال دارد که در این حالت بروز سردرد حتمی است.

ج - حالات ناتوانی و درماندگی:

برای مثال بی خوابی زیاد و کوفتگی حاصل از کار، درماندگی ایجاد می کند و اگر فرد نتواند استراحت و خواب شبانه را به دست آورد، دچار سردرد می شود. در بسیاری از خانم ها این حالت - ناتوانی - از زمان یائسگی شروع می شود; زیرا در این دوره خود را از لحاظ جسمی و فیزیکی با سابق متفاوت می بیند و احساس ناتوانی می کند و عاقبت آن سردرد خواهد بود.

د - مسؤولیت و اشتغال فکری:

تمامی افرادی که به نحوی مسؤولیت و اشتغال فکری دارند و احساس می کنند که باید این مسؤولیت را به خوبی انجام دهند ولی از طرفی گرفتار خستگی جسمی زیادی هستند و یا شرایط موجود همراهی نمی کند، مبتلا به سردرد عصبی می شوند; مثلا دانشجویانی که خود را برای شرکت در امتحانات حاضر و آماده می کنند و یا تاجرانی که سفارش عمده ای از کالا دریافت داشته اند، جزء این گروه هستند.

برای بهبود سردردهای روانی دستورات اساسی زیر سودمند است:

v   بیمار باید هر چه بیش تر بخوابد;

v  تمام اقدامات را برای ایجاد آرامش و نبودن سر و صدا در محیط خود به عمل آورد و از محل های پر سر و صدا اجتناب کند;

v        حتی المقدور از کشیدن سیگار و دیگر دخانیات خودداری کند;

v    با تمرین تنفس های عمیق، اکسیژن بیش تری وارد ریه های خود کند و هوای مرده را خارج سازد;

v   به جای استفاده روزمره از موتر برای رسیدن به محل کار، گاهی پیاده روی کند;

v    به جای این که مساله ای را به صورت اشتغال فکری در گوشه ای از مغز خود نگاه دارد، در صورت لزوم ده دقیقه ای وقت صرف کند تا یک مساله خصوصی یا کاری که اشتغال جدیدی را ایجاد نمی کند حل کند;

v     گرفتاری های کوچک روزمره خود را به میزان صحیح خودشان کاهش دهد;

v  برای این که بدون ناراحتی و اضطراب بر سر قرار خود برسد، زودتر برخیزد و زودتر حرکت کند. و یکی از عوامل ایجاد سردرد را حذف کند;

v  از تغذیه کافی و مناسب استفاده کند و بر مقاومت بدن خود بیفزاید.

v برای حل مشکلات خود با دکتور ویا روان شناس مورد اعتماد خود مراجعه کند و به دستورات ارائه شده عمل نماید.

عوامل مشترک سردردی:

یک چیزی در زندگی محیط نامطلوبی به وجود می‌آورد که سبب سردرد می‌شود. برای نمونه، خیلی از مردم با سردردهای ناشی از سرما خوردگی، دیر خوابیدن و مصرف نوشابه‌های الکلی آشنا هستند. دیگر عوامل آن مشکلات سینوسی، تنش ماهیچه، درد چشم، استرس، ویروس، آلرژی‌ها، عادات بد غذایی، آسیب ماهیچه‌ای در گردن و کمر، و فشار به فک‌ها می‌باشند. بعضی از خانم‌ها شاید سردرد ناشی از ناتوانائی هورمونی را تجربه کرده باشند.

 

فاکتور غذا:

آنچه که به طور مرتب می‌خوریم روی جریان مفید انرژی و خون به سوی مغز اثر می‌گذارد و از سردرد جلوگیری می‌کند. در وعده‌های غذایی کم بخورید اما از همه گروه غذایی استفاده کنید و از مواد افزودنی، ادویه‌ها و ترکیبات مصنوعی مصرف نکنید.

انواع سردرد :

سردرد به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. سردردهای اولیه عبارتند از:

 میگرن سردرد خوشه‌ای Cluster headache:     

 سردرد مزمن روزانهTension headacheسردردهای ثانویه علل و پاتولوژیهای متعددی دارند.

علل اولیه سردرد:

میگرن Migraine

شایـعترین نوع سردرد بوده، عمدتا به تدریج شروع می‌شود، معمولا یک طرفه است و ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد. با زمینه ارثی خانوادگی از هنگام کودکی و نوجوانی، سردرد ضربان دار Throbbing با احتمال دوره های تهوع و استفراغ همراهی دارد و در اکثر موارد بدون پیش درامد Aura است. در ۸۰% موارد Aura می تواند به صورت اختلالات بینایی نظیر تاری دید، همی آنوپسی و یا در اندامها به صورت احساس کرختی و پارستزی و یا به صورت سر گیجی باشد و اغلب تشدید سردرد با تابش نور می باشد. شروع میگرن می تواند از ناحیه گیجگاهی، پیشانی یا پشت سر باشد. اغلب افراد میگرنی شخصیتی های وسواسی و تحریک پذیردارند. معیار تشخیص میگرن موارد زیر هستند: سردرد یک طرفه، کیفیت ضربان دار، شدت متوسط یا شدید، تشدید سردرد با راه رفتن و انجام فعالیت های روز مره که حداقل یکبارموارد تهوع- استفراغ یا هر دو و یا ترس و گریز از نور یا صدا را دارد.  

سردرد خوشه ای Cluster headache

با شیوع بیشتر در مردان، معمولا یک طرفه با کیفیت شدید و تیر کشنده، حدود ۳۰ تا ۱۸۰ دقیقه طول می کشد. پیدایش آن معمولا نیمه شب و آغاز صبح است و بیمار بیقرار است، نشانه های گرفتاری عصبی خود کار به طور شایعی دیده می شود. مثلا اشک ریزش، پر خونی ملتحمه، احتقان و آبریزش بینی، برافروختگی چهره و گاهی سندرم هورنر.

سردرد مزمن روزانه Tension Headache

معمولا دو طرفه و شایع است. غیر ضربان دار، بدون تهوع و استفراغ، معمولا افسردگی و اضطراب نقش بارزی در این نوع سردرد دارد. پیدایش این سردرد بیشتر در میانسالی است.

علل ثانویه سردرد

علل عروقی، خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) ، خونریزی داخل پارانشیمال ، هماتوم زیر دورا یا فوق دورا ، ایسکمی (Stroke, TIA) مالفورماسیونهای شریانی- وریدی ، آرتریت تمپورال ، گسیختگی شریان کاروتید یا شریان ورتبرال ، عفونت C N S ، مننژیت ، آنسفالیت ، آبسه های مغزی ، عفونت های غیر از C N S ، سینوزیت ، زونا ، عفونت سیستمیک ، C N S ، سایر اختلالات ، تومورها ، تومور کاذب مغزی و چشمی ، گلو کوما ، نوریت اپتیک نیز هامل سردردهای مزمن هستند.
همچنین سردرد دارویی و توکسیک یا متابولیک ، نیترات ها و نیتریت ها ، داروهای M A O I ، استفاده مزمن و نادرست ضد درد ها ، هیپوکسی ، هیپرکاپنه ، هیپوگلیسمی ، منو سدیم گلوتومات ، مسمومیت منواکسید کربن ، سندرم قطع الکل ، فشار خون بد خیم ، پراکلا مپسی ، فئوکروموسیتوما ، تب ، پس از انجام L P ، درد ارجاعی از دندان ، درد ارجاعی گوش و ... از سایر عوامل مهم ایجاد کننده سردردهای شدید هستند.


January 14th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي