بازگشت
نقدی بر گفتار کامبیز رفیع زیر عنوان ( دانشگاه سعودی در کابل)
سید احمد ضیا نوری سید احمد ضیا نوری

باید دانست

 

نقد، یکی از روش های مهم به منظور ارزیابی مفاهیم، پدیده ها و داده های مختلف در فرایند تولید و آفرینش است.                                                                                                             نقد، روش بررسی، در فرایند گیرنده گی و دهنده گی ذهن است که در ارتباط  دوسویه  با نگرش نقادانه و ماهیت اثر شکل می گیرد.

از سخن رفیع دانشمند بی بدیل، یگانه دوران، عالم وارسته، ستاره پر نور علم ادب و عرفان،  بزرگ مرد تاریخ بشریت حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی میآغازم که فرموده اند  :                                                    بشنو از نی چون حکایت میکند     از جدایی ها شکایت می کند          

در تعریف کوتاه و مختصر این بیت یعنی از دید حضرت مولانا انسان دارای علوی بوده و جای در ملکوت اعلا دارد ولی بر اثر دلبستگی به تعلقات دنیوی و سر نهادن به خواهشات نفسانی که خواستگاه تمام آلودگیها زشتی ها و فروافتادگی، از مقام انسان آمده و از اصل خویش دور مانده، پس بجا و درست است که انسان خود زاده رنج و محنت برای خودش است و بر بستر نامیمون جهل، نادانی، تعصب، حرص، حسادت، بغز، کینه، کدورت،غیبت، دروغ، تهمت، بهتان و بسیاری دیگر که شایسته مقام انسان و انسانیت نیست قرار میگیرد و در این کشاکش اصل خود را گم میکند که همانا اصل وی (انسان) بودنش است. اینجاست که با دور بودن از اصل خویش خواسته و نا خواسته هر آنچه بخواهد سنجیده و یا نا سنجیده انجام میدهد

من با هر یکی که مذهب را بیشتر و مقدمتر از پیمودن راه انسان و انسانیت و انسان بودن میشمارد با جدیت و قاطعیت مخالف هستم. نخست انسان بودن بعد خود شناسی سپس خدا شناسی و در فرجام  دین و آیین نه اینکه گذشته و نادیده از همه چیز مذهب را بشناسد با آنکه مذهب ساخته دست خود مسلمان هاست و بس ورنه خدا (ج) قرآن کریم و محمد (ص) یکی است 

تذکر و سطوری چند در ارتباط به نبشتار ( دانشگاه سعودی در کابل) که موضوعات بسیار بی ربط  با دور اندیشی نا آگاهانه نا فهمیده مغرضانه سرد و خشک  و احساساتی تذکر رفته بیان میدارم.

باید دانست :                                                                                                 با خودت صادق باش تا خون جدیدی در رگ های زندگیت جریان یابد و الی بیهوده حیات سپری میکنی.

اول: شیعه کلمه عربی است که ( طرفدار ) معنی میدهد که بعد ها توسط امام جعفر صادق بنام مذهب شیعه تآسیس گردید. شیعه نه اینکه هزاره (ملیت هزاره)، و مختص و خاص به ملیت هزاره نیست که تا هنوز بسیاری به این گمان واهی هستند. در گندهارای قدیم، قندهار کنونی اهل تشیع زندگی دارند پس آقای نویسنده ( توانا ) انها را چه مسمی میکند، همینطور در تمام ولایات در افغانستان اهل تشیع زندگی دارند.                                                   دوم: نبی از( نبا) به معنی پیام یا وحی مهم است و پیامبران الهی را از این نظر نبی می گویند که پیام خداوند را که مستقیم می شنوند به بندگان می رسانند.                                                                                              رسول در اصل از ( رسل) گرفته شده و به معنی حرکت توام با آرامش است و از آنجا که فرستادگان مامورند با آرامش با بندگان خدا برخورد کنند به آنها رسول گفته شده است چون پیام رسالت دارند.                                               آیا خاتم النییین یا ختم رسل که محمد (ص) است فقط و فقط مربوط به اهل تشیع است؟؟؟؟   که آقای رفیع میگوید در مسجد خاتم النبیین مربوط و متعلق به اهل تشیع است؟؟؟؟                                                                         عجبا!!  که تا هنوز نفهمید که شیعه چه مذهب چه، خاتم انبیا کیست؟  اما (سرفرازانه ؟) در مورد مذهب قلم فرسایی نمود!!!!!!                                                                                                                                     سوم: مذاهب تیشع و تسنن که در تمام تاریخ در کنار هم دوستانه و انسانی زیست نموده اند هیچگاه مظلوم و حقیر نبوده اند و نه خواهند بود بل دکانداران و تجاران دین، دین ستیزان متحجر، کور دل و سیه دل، کج اندیشان کینه توز با همدستی گروه های نافهم  و نا بخرد شان با هر طریقی برای بدست آوردن منفعت خود یکی را بر دیگری ترجیح میدهند تا تفرقه بمیان بیآورند.                                                                                                          چهارم : یکتعداد خود فروخته های در میان اهل تشیع هستند که خود را مدیون و مرهون کشور ایران میدانند در حالیکه ایران نه وارث مذهب شیعه است و نه موسس آن.  فقط آنانیکه سست اراده، سخت کوش در دین و آیین اند و بدون نداشتن هیچ دانشی کور کورانه روان هستند، شدیدآ متعصب و تندرو که فقط گوش بگوش مسلمان گردیده اند از ایران اطاعت می نمایند و از فرمایشات آنها سر پیچی نمیکنند و با جان و دل خواست های آنانرا میپذیرند. اگر ازاین عده افراطی ها و متعصبین که شامل در مذهب شیعه هستند بپرسید که چرا در ماه محرم عکس خمینی را که هیچ خدمت به ملت و وطن ما ننموده در بعضی اماکن مقدس نصب میکنید؟  بدون درنگ با مشاجره لفظی و فزیکی مواجه میشوید چون اینعده گرویده ایران هستند و تا هنوز بصورت گوش بگوش شنیده و دیده اند نه اینکه خود بدانند که مذهب یعنی چه و چرا!!   باید دانست که مذاهب شیعه و سنی نه تنها سست عنصر و سست اراده نسیتند بل خشونت را با ملایمت پاسخ میدهد. فقط دستان پلید و نابکار دشمنان این دو مذهب آتش جنگ برپا میدارند و بس.

                   اما طور فشرده باید در مورد وهابیت دانست                                                    پنجم:  دوران سلطنت سلطان سلیم دوم  1222 - 1204، ق رویارویی بین مدافعان وهابیت و حاکم مکه در سال 1204 ق آغاز شد. که موسس این فرقه منسوب به ( محمد بن عبدالوهاب) از مردم نجد است. نجد محل در ریاض پایتخت عربستان سعودی است.  پیش از آن، مدافعان فرقه وهابیت در نقاط مختلف پراکنده بودند به مرور زمان، طبیعت شریر و جنایتکارانه خود را آشکار ساخته و با ترور و کشتار گسترده به حکومت خود ادامه دادند. اینان شمار کثیری از مردان بی‏گناه را به قتل رسانیده و دارایی و اموال آن‏ها را به غارت بردند و زنشان را به اسارت گرفتند. بنیان ‏گذار شریراین فرقه محمدابن عبدالوهاب از قبیله بنوتمیم بود که عمری طولانی داشت.

اعتقادات وهابیت

وهابیان قائلند که خداوند هر کسی را که بخواهد در دنیا و آخرت پاداش میدهد و وارد بهشت می کند چه فردی خوب باشد و چه فردی بد حتی قاتل باشد. وهابیان معتقدند که انسان دارای اختیار نیست بلکه آنچه خداوند برای او رقم زده محقق می شود و در این میان همت و سعی و تلاش و یا کاستی و سستی بی اثر است.                                                     به عنوان مثال در مسأله (طلب شفاعت) از رسول خدا ص به اين معنى كه آن حضرت در پيشگاه خداوند درخواستى براى بندگان كند، اين گروه آن را كفر مى پندارند ولى مسلمانان ديگر آنرا عين توحيد مى دانند.                                                                                                       وهابیان می گویند که پیامبران و از جمله حضرت رسول اکرم در طول زندگی اشتباهات و خطاها و معاصی داشته است.  عقیده وهابیان است که زیارت یا آرامگاه پیامبر اسلام شرک بوده و از زیارت آرامگاه پیامبر جلوگیری میکنند. آن ها از اين نكته غافل بودند كه هيچ عاقلى آهن و چوب را به خاطر آهن و چوب نمى بوسد، بلكه اين كار حركت نمادينى است براى اظهار علاقه و عشق و محبت به صاحب آن قبر، همان گونه كه همه مسلمين حتى جلد قرآن را مى بوسند. آيا اظهار عشق و علاقه و محبّت به قرآن و پيغمبر اكرم ص شرك است؟ هيچ عقل و منطقى با چنين عقيده اى موافق نيست.                                                                                                                                               از نظر وهابیان جشن گرفتن میلاد پیامبر(ص) شرک است. ساختن گنبد و بارگاه بر روی قبرها شرک است. ختم قرآن کریم سودی ندارد و شرک است. توسل جستن به زیارت ها حرام است در حالیکه هر دو مذهب شیعه و سنی اعتقاد دارند که آبرومندی را که در مزاری خفته باشد نزد خدا وسیله قرار میدهند نمونه مثال زیارت تمیم انصار (رح) و یا شاه دو شمشیره ولی در شهر کابل.                                                                                                        مردم جهان پرچم كشور خود را مى بوسند و به آن احترام مى گذارند، آيا مقصود شان اظهار علاقه به يك قطعه پارچه بى ارزش است كه شايد جزء تکه پارچه اى بوده كه بخشى از آن پرچم شده و بخش ديگرى را پيراهن و یا لباس دیگری كرده اند؟ یا اینکه احترام و عشق عمیق به وطن شان دارند؟؟؟؟

نمونه هائی از جنایات وهابیون در قبال مسلمانان

حمله توسط امیرسعود بن عبدالعزیز (جد  سعودیها) و کشتار مردم بیگناه آن سامان در سالهای                                      1221- 1225  و 1345 تا 1346 ق بارها وهابیان به نقاط مختلف عراق حمله برده و قتل و غارت و تباهی به راه میانداختند.                                                                                                                                                 1225 ق حمله وهابیون به شام (سوریه) و غارت وکشتار مردم این منطقه.                                                                                 1343 ق حمله به اردن واعمال جنایت درآن سرزمین.                                                                                                                                               1341 ق حمله به حجاج یمنی و کشتار آنان.                                                                                                    1407 ق حمله به حجاج ایران، سوریه، افغان، لبنان و به شهادت رساندن عده بی شماری از آنها. و جنایتهای بی شماری که در این مجال نمی گنجد.   

طالبان و القاعده كه همان وهابيان تندرو هستند، به خودشان اجازه مى دهند تنها در يك بمب گذارى(دو سال قبل) نجف اشرف درعراق یک صد و پنجاه نفر از مردمان عادى را بكشند و سه صد  نفر را مجروح كنند كه در ميان آنها كودكان معصوم خرد سال و زنان و پيران سال خورده بودند، اين ها ثمرات تلخ و دردناك و طرز فكرآنهاست كه چهره اسلام را در جهان سخت مشوه ساخته و محيط را حتى در كشور عربستان سعودى كه پايگاه اصلى آن بوده، ناامن كرده است.   آيا چنين برنامه ها و چنين افكارى مى تواند باقى بماند؟

خشونت فوق العاده وهابى هاى افراطى، چيزى نيست كه بر كسى پوشيده و پنهان باشد. كشتارى كه  فرقه وهابيت انجام داده در طول عمر خود بسيار وحشتناك است. سيل خونى كه در شهر كربلا از شيعيان به راه انداختند، و غارت اموال، و ويرانگرى شهر كربلا را همه به خاطر دارند. و از آن عجيب تر، كشتار هولناك طائف و خونريزى وسيع از مردم اهل سنّت آن سامان بود.     (طایف ساحه در شرق عربستان است.  زادگاه فرقه وهابیت).                                                                                                      اين ها نشان میدهد كه خشونت در جوهر تعليمات وهابيت است، و دليل آن همان برداشت غلطى است كه از كفر و ايمان و توحيد و شرك دارند و به آسانى هر كس را متهم به شرک مى كنند.                                                      فرقه وهابیت مسلمانان عصر ما را به دو دليل از مشركان عصر جاهليت بدتر مى شمرد و با چنين قضاوتى معلوم است، آنها چه بر سر مسلمانان خواهند آورد، نيازى به مراجعه تاريخ نيست، نگاهى به عصر خودمان بيندازيم از جمله ميوه هاى تلخ اين شجره خشونت، در عصر ما (طالبان) و (سپاه صحابه) تولیدات کارخانه های آدمکش            ( ای اس ای) پاکستان آن خطه کثیف و نو ظهور است، و گروه تبهکار ديگر مانند (القاعده).  ديديم كه هر كدام از اين ها چه تصوير زشتى از اسلام در اذهان جهانيان ترسيم كردند و ضربه اى را كه آنها به اسلام كه در حال پيشروى در جهان است، وارد آوردند ضربه اى جبران ناپذير است                               

پس کامبیز رفیع گويى چنين مى پندارند كه بر قله رفیع علم و ايمان نشسته اند و همه در دره جهل و بى خبرى فرو رفته اند! اين چيزى است كه در دنياى امروز و هيچ كس گفتار کامبیز ر ا نمى پسندد و جايگاهى براى آن در ميان مسلمين نيست.

این آقا با کدام منطق، برهان و استدلال، فرقه وهابیت یا ( گروه آدمکش ) را با مذهب شیعه در مقایسه یا میزان نمودن، یا حتی بطور نسبی هم ردیف و هم سطح قرار دادن به گفته عالی جناب خود شان تجزیه و تحلیل میدارند و مقایسه می نمایند که جز جور جفا ظلم و ستم برای دو مذهب سنی و شیعه چیزی بیشتری به ارمغان نیاورده است، در حالیکه من در تمام حیاتم در شهر کابل نشنیدم که کسی گفته باشد چرا مدرسه امام ابو حنیفه تآسیس گردید و اندیشه و تفکر اهل سنت است با وصف آنکه ابو حنیفه مرد مصلح و رستگار دین است.                                                                       آقای صاحب مقاله در ادامه ضد و نقیض نویسی شان هم مذهب شیعه را مورد (لطف و مرحمت؟) دروغین و کاذبانه قرار داده تا خودش از لباس تعصب عاری جلوه دهد و هم مورد سرزنش قرار نگیرد، از جنب دیگر ارتباط دادن مذهب شیعه را با فرقه وهابی پیوند دادن چرا؟ به چه معنی؟  و چرا؟؟؟؟   بهتر بود تا اول راه انسان بودنش را طی طریق می نمود؟؟؟ سپس بر معلومات خودش میآفزود و بعدآ تمرکز مینمود بر مداخله اعراب آدمکش که جنایت سیطره یکهزار و چهار صد ساله شان در افغانستان تا کنون بسیار داغ و پر درد است،  از ایران آن دشمن تاریخ و فرهنگ ما، مهمتر از همه دست ناپاک و آلوده بخون ملیونها انسان بی گناه افغان توسط پاکستان ناپاک آن غده گندیده سرطانی را بشدت تقبیح مینمود که همه تحسین اش مینمودند تا آنکه با سیاه نمودن کاغذ، خودش را عالم و نویسنده وانمود میکرد؟؟؟ و مذهب را مورد بحث قرار میداد!!!                                                                                                       یکی از دوستان آقای رفیع تآیید نموده اند که بلی (( هشتاد و پنج در صد افغانستان اهل سنت هستند باید دانشگاه سعودی تآسیس گردد.)) اما این شخص غافل از آنست که حتمی و قطعآ آیین وهابی در افغانستان پدید خواهد آمد. از طرف دیگردرست است هشتاد و پنج در صد اهل سنت هستند، ولی جمعیت افغانستان را  صد در صد  اهل سنت محسوب کنید اما ایکاش!  بیآندیشی ای مسکین!!  چه زمانی باید ملت افغانستان را عاری از تعصبات کور و سیاه مانند دو انسان و دو افغان باید شناخت و درک نمود و به این تاریخ غم انگیز پایان بخشید  و چه زمانی خصم کینه و کدورت کج انیشی و دور اندیشی را از آیین زندگی خود بدور ساخت!!  چه زمان؟؟                                                                  

آقای رفیع مطلع نیستند که در اتحادیه جمهوری میانمار کشوری در  جنوب شرقی آسیا که فقط یازده در صد مسلمان دارد توسط بت پرستان جاهل در آن کشور چه جریان دارد خانه هایش شان به آتش کشیده میشود شیهد میگردند و با زنان مظلوم شان رفتار های ضد اخلاقی و انسانی صورت میگیرد و چرا یازده در صد مسلمان بی گناه و غریب و بی دفاع کشور میانمار کشته شوند!!! شما که قلم ناز تانرا رنجه ندادید تا این اعمال وقیحانه علیه مسلمانان را تقبیح نمایید؟                                                                                                                           فلسطین در دو هفته گذشته در کشور که ساکنان و صاحبان اصلی کنعانیان و به زبان عربی فلسطینی ها هستند، توسط متجاوزین لاشخوار خفاش سفاک و بی رحم رژیم صهیونیت ها چه جریان داشت تمام مردم غیور سرزمین و صاحبان اصلی فلسطین مسلمان هستند.   لحظه ی درنگ و تآمل نمودید تا با قلم بلند و رفیع تان مختصری بنویسد و جنایات درندگان صهیونیست ها را تقیبح نمایید؟  و مثال های دیگر چون عراق سومالیا و بسیاردیگر.... تا اینکه از مذهب بنگارید!!!  

کافیست که زخمهای ملت شریف و سرزمین افغانستان در طول تاریخ، بیشتر در دو صد سال آخیر و خصوصآ در سی سال پسین بی نهایت و بالاتر از تصور دردآلود و خون آلود است و رنج بی نهایت را بر دوش میکشند. هنوز که در کوچه و پس کوچه های افغانستان خون انسانهای بیگناه جاریست و یکایک را بکام مرگ میکشاند، هنوز که بمب و راکت رفته رفته همه جا را سرد و خاکستر میسازد، هستند افراد که از جنگ، خشونت و نفاق لذت میبرند و با هذیان گویی دل شاد میکنند.                 نه شیعه هستم نه سنی، مسلمانم،.

                  کز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست  مولانا

من و تو

چه کسی می خواهد
من و تو ما نشویم
خانه اش ویران باد
من اگر ما نشویم ، تنهایم
تو اگر ما نشوی
خویشتنی

 

 سویدن  نومبر 2012  م                                                                                                                             ..................................................................................................................................................................................................................................................................

دانشگاه سعودی در کابل              گفتاری از کامبیز رفیع

درین چند روز رسانه ها بالای مساله گشایش دانشگاه سعودی در مرکز شهر کابل به گرمی پرداخته اند. بیشتر از هر جنبه دیگر این مساله اینکه اقدام مذکور واکنش سعودی ها در برابر نفوذ مذهبی آخوند های شیعه مذهب ایرانست، مورد توجه قرار گرفته است. چند خلا درینگونه بررسی وجود دارد:

اول اینکه، دانشگاه خاتم النبیین که چند سال پیش به دست  آیت الله محسنی تاسیس گردید، از قدرت فرهنگی و تاثیرگذاری نه چندان چشم گیری در میان مردم افغانستان برخوردار است. نفوس شیعه های افغانستان زمینه تاثیرگذاری فراتر از 20-25 درصد جمعیت را به این دانشگاه نمی دهد و آنهم شیعه هاییکه نسبت به سیاست های ایران همسویی فکری داشته باشند. یک عده زیاد خارج از کابل حتی از موجودیت این دانشگاه آگاهی ندارند. بلند کردن نام این دانشگاه شاید برای توجیه ایجاد دانشگاه سعودی ها و دادن موقعیت همسان به آنها وسیله خوبی باشد، چه خواسته و عمدی و یا ناخواسته و ناآگاهانه. درحالیکه، تاثیرگذاری دانشگاه سعودی ها بخاطر مناسب بودن بستر وسیع تر برای آن به مراتب گسترده تر خواهد بود. ولو اینکه فیصدی وهابی ها و مفکوره های همنوا با سلفی ها در میان مردم افغانستان ناچیز است اما مردم افغانستان در برابر هرآنچه عربی است بخصوص که مربوط به مسایل اسلامی باشد، خوشبین استند و این بستر لازم برای نفوذ این دانشگاه را مهیا خواهد نمود. بنابرین، مقایسه این دو مرکز علمی-مذهبی واقع بینانه نیست.

دوم اینکه، دانشگاه خاتم النبیین برای شیعه های افغانستان ایجاد شده است و چنانچه از کارکردش هویداست، هیچ آجندای فراتر از آنرا درسر ندارد. شیعه های افغانستان بدون آن هم به ایران و رهبران مذهبی آن به عنوان مرجع الهام می نگرند و موجودیت این دانشگاه تنها می تواند در زمینه توسعه دانش شیعه کمک کند. بودن و نبودن آن تاثیری بالای نقش علمای شیعه ایرانی در میان شیعه های افغانستان نمی گذارد.  این فراتر از مرحله تاثیرگذاری است چون شیعه ها قبلاً هم تاثیرپذیر از فرهنگ مذهبی ایران و سایر پیروان تشیع در دیگر نقاط جهان استند. همبستگی مذهبی آنها را خواهی یا نخواهی به این مسیر کشانده است ولو اینکه بعض از آنها با سیاست های مداخله گرانه ی رژیم سیاسی ایران ضدیت داشته باشند. دانشگاه سعودی ها اما برای ایجاد نفوذ مذهبی پی ریزی خواهد شد. مفکوره حنفی های افغانستان و وهابی های سعودی از همدیگر به مراتب متفاوت است، حد اقل در رویکرد سیاسی شان و برخوردشان با دیگر مذاهب و باورها.  جدا از یک عده سنی های که در دین تخصص یافته اند، باور دینی سایر مردم با طرز دید عرب های سعودی بشکل بنیادین تفاوت دارند. جنبه اجتماعی اسلام میان عرب ها و افغانستانی ها همسان نیست. بنا براین، ایجاد این دانشگاه نه بخاطر توسعه دانش مذهب حنفی، همانگونه که دانشگاه خاتم النبیین بخاطر توسعه دانش تشیع در میان شیعه ها کمک می نماید، بلکه بخاطر زمینه سازی نفوذ یک تفسیر جدید از اسلام است و تنها مساله مذهب را دربر نمی گیرد و الزاماً باید اراده سیاسی محرک آن بوده باشد. از یادمان نرود که مرکز علمی "ملک عبدالله" می تواند به یک مرجع صدور فتوا تبدیل شود و گاهگاهی همه ی حاکمیت سیاسی افغانستان را زیر تاثیر علمای سعودی و خواسته های آنها قرار دهد. 

سوم اینکه تفاوت بنیادین در روش سیاسی شیعه ها و وهابی ها، اگر مقایسه را کاملاً به ایندو پیوند دهیم، وجود دارد. مذهب تشیع در کل بینش مسالمت آمیز نسبت به دیگر مذهب های اسلامی دارد و کم دیده می شود که یک گروه شیعه در قدم اول اقدام به خشونت و کشتار سنی ها و پیروان دیگر شعب اسلامی نموده باشد. چون از لحاظ جمعیت در بیشتر کشورهای اسلامی شیعه ها اقلیت استند و طبعاً نباید با ایجاد اختلافات مذهبی خود را و اجتماع شانرا در معرض آسیب قرار دهند. از طرفی، کارنامه گروهای شیعه بیشتر منحصر به کشورهای خودشان بوده است. مثلاً حزب الله در لبنان، گروه زیر رهبری مقتدا صدر در عراق، احزاب شیعه در افغانستان و یمن و دیگران که در بیشتر موارد از قلمرو کشورشان به بیرون وسعت نیافته اند. کم دیده می شود گروه شیعه مذهب که برنامه اش جهاد فرامرزی و جهان-گستر باشد و به خود حق دهد تا ملت های غیر مسلمان را تهدید نماید و بخواهد آنها را جبراً مسلمان بسازد، آنهم بعد از قتل عام آنها از طریق محاربه یا حد اقل امحای باورهای منسوخ آنها! به استثنای احمدی نژاد که اظهارتش فقط به درد لفاظی سیاسی می خورند و نباید تاثیری بالای اندیشه غالب در باره ایده تشیع داشته باشند. اینگونه اظهارات بیتشر برای جلب توجه عوام استند و بنیاد عملی ندارند وگرنه بحرین که با اکثریت نفوس شیعه در همسایگی ایران قرار دارد و چند دهه قبل جز خاک ایران نیز بود، ایران هیچگونه فعالیت سیاسی-مذهبیی بخاطر گسترش حاکمیت سیاسی اش  در وحله اول و غلبه مذهب تشیع بالای دیگر مذاهب درقدم دوم در آن انجام نداده است. در عراق این خود شیعه های آن کشور بودند که برای همکاری ایران دست دراز نمودند. در افغانستان هم به همینگونه. گفتنیست که درینجا انگیزه مذهبی به عنوان محرک اول در تصمیم گیری مورد نظر است و اینکه سیاست رسمی ایران چیست، کارنامه آن چگونه بوده است، منافع ملی ایران چگونه عملکردی را ایجاب می کند و آیا نقش آن مثبت بوده است یامنفی و دیگر مسایل، خارج از ساحه این بحث است.  سایر گروه های شیعه به عنوان نمادهای سیاسی این مذهب نیز رویکرد مشابهی نسبت به ساحات بیرون از قلمروشان داشته اند. البته این مرز تایید تنها وقتی درست است که گروه های شیعه را در پهلوی گروه های افراطی دیگر و میزان مداخله گری های آنها در پهنه خارج از قلمرو سیاسی و ساحه مجاز و قانونی کشورهایشان قرار دهیم وگرنه گروه های شیعه نیز همان واحدهای سیاسی استند که در کل میلیتاریزم اسلامی را شکل می دهند.  

برخلاف گروه های محلی شیعه، جهادی های عرب اما بشکل افتضاح آمیزی به اختلافات مذهبی اعتبار قایل استند و تا سرحد تکفیر بعض شعب اسلامی (بخصوص شیعه ها) پیش رفته اند. سرشت و رویکرد حرکت های برخواسته از شبه جزیره عرب و مناطق همجوار آن عمدتاً خشونت گرا و جنگ طلب بوده اند. دانش سیاسی و جهان-بینی این گروه ها خیلی محدود بوده و وسعت دید شیعه ها را ندارند. بنیادگراترین شیعه به آسانی و بدون انگیزه ای فراتر از مذهب دست به ترور نخواهد زد در حالیکه هر روز شاهد ترور و حتی خودکشی به منظور پیشبرد برنامه های مذهبی-سیاسی در میان عرب ها و سنی های متاثر از منطق مبارزه در میان عرب ها استیم. پدیده انتحار و گسترده گی کاربرد آنرا می توان به عنوان یک مثال برای بازنمایی منطق مبارزه و تفاوت آن میان تشیع و وهابیت عربی مشاهده نمود.

چهارم اینکه سرگذشت مداخله ایران و عربستان سعودی ( اگر این مساله را در شکل یک رقابت بپذیریم) در افغانستان و درجه آسیب آن به این کشور به گونه چشم گیری متفاوت بوده است. شیعه های  افغانستان را اگر متاثر از سیاست های ایران بدانیم (اگر چه منصفانه نیست  که همه ی آنها را درین جمعبندی قرار دهیم)، آنها عمدتاً بگونه دفاعی عمل نموده اند و تا زمان که بالایشان از طرف دیگر گروه ها حمله صورت نگرفته دست به واکنش نزده اند. آنها از لحاظ تاریخی یکی از محرومترین گروه های مذهبی درین کشور بوده اند که بدبینی و تبعیض سیاسی و مذهبی همواره نصیب شان بوده است. در سه دهه ی اخیر کارکرد آنها بیشتر قومی-مذهبی بوده که بر محور ملت هزاره و احیای موقعیت اجتماعی آنها چرخیده است. آنها در موقع که همه به مصالحه تن داده اند به صلاح جامعه از خواسته هایشان دست برداشته و دیگر به آرمان های مذهب تشیع و قومیت شان نیندیشیده اند. این طرز برخورد را می توان در میان دیگر گروه های شیعه، مثلاً در لبنان و عراق نیز مشاهده نمود. این کاملاً برخلاف رویکردهاییست که عرب گرایی و توجه به تفسیرهای عربی از اسلام در میانشان اصل و بنیاد است. گروه القاعده خوبترین مثال اینگونه رویکرد است. از سربریدن و اعدام "منافقین" که بگذریم، این گروه تا دورترین کشورهای دنیا دست به فعالیت زده و خواستار اشاعه اندیشه هایشان به دیگران بوده است. این رویکرد توجه اش به بیرون است و می خواهد خود را به هر شکل که شده بالای دیگران تحمیل نماید. ایجاد دانشگاه سعودی ها در کابل در ادامه همین رویکرد است. افغانستان از همینگونه رویکرد اسلامی بیشتر از هر ایدیولوژیی دیگر در چند دهه اخیر آسیب دیده است. میزان خساره افراط گرایی شیعه به افغانستان به مراتب کمتر از آسیب بنیادگرایی سنی و وهابی بوده است.

آخرین نکته اینکه دانشگاه خاتم النبیین از چند سالیست که در کابل فعالیت دارد و ما هیچگونه عملکرد زیانبار آنرا ندیده ایم. پیروان تشیع در آن مصروف آموزش هستند، با سایر مردم نه کاری دارند و نه هم با عقاید دیگران در ستیزند. هیچگونه چالشی برای امنیت شهر کابل و دیگر ولایات افغانستان از بابت این دانشگاه پدید نیامده. در حد اکادمیک هم هیچگونه مباحثه ای با اندیشه پیروان تسنن راه اندازی نکرده اند و ازین طریق انزوای خویش در میان اجتماع تشیع را حفظ نموده اند و همزیستی اجتماعی را نیز آسیب پذیر نگردانیده اند. ظرفیت جامعه فعلی افغانستان نیازمند سکوت گفتمان های دینیست و این مرکز با عملکردش نشان داده است که این واقعیت را درک نموده و از آن پیروی می نماید. پس چرا ما بخاطر گشایش دانشگاه "ملک عبدالله" ازین استدلال کار بگیریم که اگر شیعه ها از طریق دانشگاه خاتم النبیین فرصت یافته اند وارد جامعه ما شوند و بالای ما نفوذ فکری اعمال نمایند، سعودی ها نیز باید فرصت داده شوند تا درین رقابت سهم بگیرند؟ در حال که دانشگاه خاتم النبیین نمی تواند هیچگونه نفوذ فکریی بالای اکثریت ملت افغانستان اعمال  نماید.

در پایان، از نگاه ذاتی شاید کمترین تفاوتی میان اسلام تشیع و اسلام وهابی در سعودی وجود نداشته باشد. اینجا بحث بالای این موضوع نیست و چنانچه معلوم است، نقش این دو مذهب در جوامع و رویکرد سیاسی شان در جهان درینجا مورد توجه قرار گرفته است. همبستگی شیعه ها که در شکل تاسیس دانشگاه خاتم النبیین تجسم یافته است توجیه پذیر است. یک چهارم نفوس افغانستان شیعه مذهب اند و حق دارند به عنوان پیروان تشیع، از کلانترین مرکز این مذهب که ایران باشد کمک بگیرند، البته تا زمان که این کمک از ساحه آموزش دینی خارج نشود. برخلاف، ما هیچگونه همبستگی با وهابی های سعودی، بخصوص سلفی ها نداریم و از نگاه روند طبیعی اجتماع افغانستان، ایجاد دانشگاه سعودی در کابل یک پادرمیانی غیر طبیعیست. پس رقابتی اگر در آینده شکل می گیرد تقصیر آن بالای سعودی ها خواهد بود. ایجاد ظرفیت های فکری که بیشتر توجه شان بالای نفی دیگران و عدم تساهل باشد، کثرت گرایی را ترس از دیگران تلقی نماید، بالای افسردگی های روانی و احساسات مذهبی مردم سرمایه گذاری کند که همینگونه خواهد شد، ما و جامعه افغانستان را با فردای به مراتب نامطمین تر روبرو خواهد نمود. این مرکز به گونه مستقیم یا غیر مستقیم پتانسیلی را در جامعه کابل پدید خواهد آورد که پاسداران ته مانده های یک مفکوره کهنه در پسمانده ترین شکل آن خواهند گردید. 


November 28th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي