ښاغلی افضل ټکورهغه تکړه اومخکښ شاعراولیکوال دی، چې دخپلوارزښتناکو، علمي او ادبي آثارو، لیکنواو څیړنو په وسیله یې زموږد دپښتو ادب ستوري روښانه او ځلانده ساتلي دي، او خپلې ملي ژبې او افغاني ادب او فرهنګ ته یې د ستاینې او ویاړه ډک خدمتونه تر سره کړي دي او په دې لاره کې یې ډیر اغیزمند ګامونه پورته کړي دي، چې زموږهیواد وال اود علم اوادب مینه وال به د ده دا ټولې علمي، ادبي اوهنري هلې ځلې او خدمتونه هیڅکله هیر نه کړي.

ښاغلی افضل ټکور په (۱۳۳۹) لمریز کال کې د ننګرهار ولایت د کوز کونړ په ولسوالۍ د کوټۍ په کلي کې په یوه علمي، ادبي او روحاني کورنۍ کې دې دنیا ته سترګې غړولې دي.

نوموړي خپلې لومړنۍ زده کړې د خپل کلي په ښوونځي کې سر ته رسولي دي، او په (۱۳۵۷) لمریز کال کې د ننګرهارولایت په کوز کونړ ولسوالۍ کې د سید جمال الدین له لیسې د دولسم ټولګي نه فارغ شوی دی. ده په (۱۳۶۴) لمریز کال کې خپلې لوړې زده کړې دننګرهار پوهنتون د انجینری په پوهنځي کې پای ته رسولي دي.

وروسته له دې، چې دی دانجینری د پوهنځي نه فارغ شو دافغانستان د لیکوالوپه ټولنه کې په کار پیل وکړاو د ژوندون مجلې مهتمم وه. په (۱۳۶۷) لمریز کال کې د دغې مجلې د مسوول مدیر په توکه وټاکل شو. په همدغه وخت کې د انیس ورځپاڼې د ادبي مخ، چې د نکریزو پاڼه نومیدله د چلوونکې هم وه. ورپسې د څو کالو لپاره په رادیو افغانستان کې د شاعر شپه ، او د ځونانانو لپاره ده (ولولې) په نوم د ادبي خپرونو لیکوال وه .

د ټکور صاحب شعرونه، مقالې او څیړنیزې لیکنې د هیواد په بیلا بیلو خپرونو کې خپرې شوي دي. په ډیرو علمي او ادبي سیمینارونو کې یې برخه اخیستې ده. د ده چاپ شوي آثار دادي:

- ښکالو دپسرلو: دا شعري ټولګه په (۱۳۶۵) لمریز کال کې دافغانستان دلیکوالو د ټولنې له ځوا چاپ شوې ده.

- پرهرونه ټکورونه: دا شعري ټولګه په (۱۳۶۸) لمریز کال کې دلیکوالو دټولنې په زیار سره چاپ شوې ده.

- یوداغ یوټکور: دا شعري ټولکه په (۱۳۷۴) لمریز کال کې ټکور صاحب په خپل لګښت په پیښور کې چاپ کړې ده.

- دا لیکوال او دا څیرې: داکتاب په(۱۳۶۴) لمریز کال کې دبیهقي دنشراتي موسسې له خوا په (۵۰۰) مخونوکې چاپ شوی دی. په دې کتاب کې د پښتو ژبې (۹۰) تنه شاعران د هغوی د ادبي آثارو د بیلګو سره معرفي شوي دي.

- د نظرغشې: دا د پښتو ژبې د نامتو شاعر ښاغلي رحمت شاه سایل د منتخبو شعرونو ټولګه ده چې د ټکورصاحب د یوې اوږدې سریزې سره دقومونواوقبایلو چارو وزارت له خواپه (۱۳۶۷) لمریزکال کې چاپ شوی دی.

- دهسک پیغله: دا د ارواښاد استاد بینوا د نا چاپو شعرونو جونګ دی چې ټکور صاحب دهیواد د پنځوس کلنو مطبوعاتو نه راټول کړي او له یوې سریزې سره یې په (۱۳۶۸) لمریز کال کې د افغانستان د لیکوالو ټولنې له خوا چاپ کړې ده.

- د زخمونو پسرلی: دا د وتلي شاعر ښاغلي سلیم راز د شعرونو انتخابي ټولګه ده چې د ټکورصاحب له یوې سریزې سره په (۱۳۶۷) لمریز کال کې د افغانستان د قومونواو قبایلو د وزارت له خوا چاپ او خپره شوې ده.

- نوي فکرونه : دا د پښتونخوا د خیبر د سیمې د ښه شاعر ښاغلي ذاکر اپریدي شعري ټولګه ده چې د ټکورصاحب په هڅه ترتیب او تدوین شوې ده او په (۱۳۶۸)لمریز کال کې د قومونواو قبایلو وزارت له خوا چاپ شوې ده.

همدا ډول دشعرونو یوه ناچاپه ټولګه اوپه اروپا کې د مهالنیو خپرونو په اړه یواثر یې چاپ ته تیار دي.

ټکور صاحب دلومړي ځل لپاره په هالند کې مهاجر شواو اوس د خپلې درنې کورنۍ سره په لندن کښې د مهاجرت شپی او ورځې سبا کوي او په لندن کې د افغان لیکوالودفرهنګي ټولنې مسولیت ور په غاړه دی چې کله کله د افغانستان د ملي ورځو، مشاهیرو او مفاخیرو په ویاړ غونډې او سیمینارونه هم جوړوي.

زه د ټکور صاحب د درانه نوم سره آشنا وم. ما د ده شعرونه، مقالې او ادبي لیکنې او څیړنې په ورځپاڼو، مجلو، کتابونواوانټرنیټي سایتونو کې لوستلي وو، خوکله چې ما دده شعري ټولګه ترلاسه کړه او زما سترګې یو وار بیا د ده په شعرونو ولګیدې اوپه ډیره مینه خوند او اخلاص مې دا ټولګه ولوستله نو ماته دا ذهنیت پیدا شواو زه دې ته وهڅیدم، چې د ده دادبي او فرهنګي فعالیتونو په هکله یو څو کرښې ولیکم او د ده سره یوه ادبي مرکه جوړه کړم.

- که چیرې د ده شعرونه په دقت سره ولولو، نو ویلې شو، چې د ده په شعرونو کې هنري اړخونه هم دمحتوا اومضمون په لحاظ او هم دفورم او شکل په لحاظ په ډیر ښکلي خیالونو او تصویرونوکې ترسیم شوي دي. دی هغه شاعر او لیکوال دی، چې د ده شعوري اوسپیڅلې مینه دخپلې ملي ژبې، د پښتون او پښتونولي سره، دملي وحدت او دخلکود اتحاد او اتفاق سره، د سولی، سوکالۍ، آزادۍ، خپلواکۍ او دموکراسۍ سره، د خلکو او وطن سره په ډیر هنرمندانه شکل او ظریفانه انداز سره انځور شوې ده. دی په خپلو شعرونو کې خپله کرکه دظلم، استبداد، جنګ، وراني او وحشت سره هم بیانوي. د ده ژوردرد، ښه احساس او جذبه په دغو انځورونو کې له ورایه څرګندیږي. د بیلګې په توګه د ده دغوشعرونوته دتاسو پام رااړوم.

زه په تا ښکلی ته په ما یې ښکلې

ګله وطنه په رښتیا یې ښکلی

ټیټه دې نه شوله مغروره شمله

له پته ډکه په والله یې ښکلی

عشقه که ډیر دې کړل دغرو لیوني

ما لیوني ته له دنیا یې ښکلی

نور بې وفا دي چې وفا دې غواړي

حسنه ته ماته بې وفا یې ښکلی

دا پښتونواله ده که دود دپښتو

سره چې تل په پښتونخوا یې ښکلی

پوه شوې که نه په انتها د منصور

داره زما په ابتدا یې ښکلی

دیار په ډیرې خندا نه شوې ټکور

زخمي ګوګله بې دوا یې ښکلی

او یا لکه چې وایي :

اوس په کې اغزي راټـــو کيدلـــي دي

- د ده د شعرونواو لیکنو نه معلومیږي ، چې دی خپل هدف ، موخه اوموضوع په ډیر ښکلي انداز سره پیلوي او لوستونکي او اوریدونکي تر پایه له ځان سره په ډیره مینه او اخلاص سره ساتي.

- د ده په شعرونواولیکنوکې هنري اوټولنیز شعور، ملي، وطني او عاطفي احساسات، علمي اوادبي خبرې، اصلاحي اوتنقیدي اړخونه په ډیر عیني او واقعي ښکل اوعالي فکر، تصوراو احساس سره ترسیم شوي دي. د بیلکې په توګه دا بیتونه وګورې:

اری شو، وینې شو، زخمي شو وطن

او یا وایي:

په وطن کې مې د پیغلو ارمانونه اور کې سوزي

دمنزل په هره لاره د ژوندون په هره ساه کې

تا نه وه که ما نه وه خو ورانه شوه

دا قافله کوم لورې روانه شوه

عقله دې زخمي زخمي وطن کې نن

چا وی چې د هجر زهر څله څښې

ما وی ماته پېښه له جانانه شوه

- دی په خپلو شعرونو کې دخپل تصور، خیال او فکر په وسیله دمینې ، محبت اوښکلا مختلفې برخې دطبعیت ښکلې او په زړه پورې منظرې، د پیمخواو ښاپیریو ښایست، حسن اوجمال، دمطربانو، مستانواورندانومحفلونه، دسوز او ساز سندری په ډیر ښکلي انداز سره څیړي او کوشش کوي، چې د ده په اشعارو کې هنري تصویرونه، انځورونه شعري کلمات او الفاظ ، خواږه ترکیبونه، تشبیهات اواستعارات، موسیقیت، او داسې نوری شعري ځانګړنې په ډیرو خوندور اوهنري کلماتو کې په نوي خونداو رنګ سره ترسیم کړي. دبیلګې په توګه دا بیتونه لولو:

چې ژړوي مې تر سهاره ګلې ستا مینه ده

په ټول عالم کې رسوا شوې اوس زما مینه ده

او یا وایي:

او یا وایي:

هاغه ده ګلونو نه تاوه شوه راتا وه شـــــــــــوه

بيامی دزخمونو نه تاوه شوه راتــــــــاوه شوه

جار دميکدی نه شم تنده پری مــــــــــاته کړم

اوښکه می جامونو نه تاوه شوه راتاوه شــوه

ښکاری نن يی بيا په زړه ډير ډير وريدلی يم

ورانو قدمونو نه تاوه شوه راتــــــاوه شــــــوه

عشقه دا زما دزړه دا بی باکه کــــــوکـــــه نن

ستا دمحلونو نه تاوه شـــــــوه راتاوه شـــــوه

او یا وایي:

غم دې داشنا راځنی کـــــــــم نــــــــــــــه شي

ورک دی دښايسته ستر ګو ديدن نه شي

واوره ليونتوب کی مينـــــــه ډيـــــــره ده

دا ليونی فکر می دی سم نــــــــــه شــــي

اوښکی چی راځی نو سلګی مه وهــــــه

ګوره چی زخمی زړه می ملهم نه شـــــي

شمعی ته بليږه زه سوزيـــــــــږمـــــــــــــه

پريږده چی خبر می پری صنم نـــه شـي

او یا وایي:

يارانـــو ښه شوه قبــر به عذاب نــه راکوي

افسوس دی په پردي وطن کی دغه زما حال دی

سپرلی شو خو هيڅوک راله ګلاب نه راکــوي

او یا لکه چې وایي:

خبر نه یم کرم یې څنګه سترګو کې پیدا شو

پوهېږمه غرور مې رقیبانو ته موسکی دی.

دټکور صاحب دشعرونو نه معلومیږي، چې ده په هر ډول شعري فورم کې دغزل نه رانیولې تر نوي، سپین او آزاد شعر پورې خپل قلم اوچت ساتلی دی.

ټکور صاحب هغه شاعراولیکوال دی، چې دخپلې خوږې ژبې، ادبي سلوک او کردارپه درلودلو سره د خپلو یارانواو دوستانوسره په ډیره پسته او آرامه ژبه غږیږي او د دوی په منځ کې دیو با احساسه، متواضع اومینه ناک انسان په توګه خپل ځای اومقام لري. دی یو زړه سواندی او د لویې حوصلې او سړې سینې او د ښو اوصافو او لوړو اخلاقو خاوند شخصیت دی. د ده دوستان او آشنایان د ده دادبي او علمي مجلسونو نه ډیرې په زړه پورې خاطرې لري.

دټکور صاحب د پوره پیژندګلوي لپاره ما د ده سره یو ادبي مرکه نیولې ده ، هیله ده چې د تاسوادبي تنده پرې ماته شي.

ټکور صاحب زما سلامونه او نیکې هیلې ومنې. اجازه راکړی، چې خپلې پوښتنې پیل کړم:

پوښتنه: ستاسوشوق او مینه د شعر ویلو سره څنګه پیدا شوه، کوم احساس اوچا دې ته وهڅولې، چې دشاعري او لیکوالیو ډګر ته مو مخه کړه؟ لمړنۍ شعر مو کوم شعر وه؟

ځواب: دجرمني ژبې يو مشهور ناول لیکونکې یورخیم زایل نه کوم ژورنالست پوښتنه کړی وه ، چې ته خو دجرمني په هامبورګ کې اوسیږی نو ولې ستا په ناولونو کې زیاتره کرکټرونه دبرلین اوسیدونکي وي ددې وجه څه ده؟

هغه ورته په ځواب کې ویلي ووچې برلین زما په سینه کې پروت دی.

نو اوس که ستاسې دپورتنې پوښتنې په ځواب کې دهمدغه جرمني لیکوال خبره تکرار کړم بده به نه وي، دشعر سره مینه مې په سینه کې اوسیږي، ورسره ژوند کوم. اوس یو له بل سره عادت شوي یو. یو له بله پرته ژوند نه شو کولی. نو دسر چینې به درته څه ووایم:

خبرې ډیرې سر یې یو واعظه

چې بې له مینې هر څه سر وخوړو

یا لکه دا چې:

ژوند می مینه مینه دی

ځکه نوم دمینې سره ژوند کوم

سرچینه یې همدا وبوله.

پوښتنه: یوشمیر لیکوالان وایي: په شاعرۍ کې تر ټولو لویه سرچینه مینه ده که دا سرچینه نه وي نودشاعرۍ ډیره مهمه برخه له منځه ځي. لکه، چې حمزه بابا وایي:

مینې ته حمزه چې فکر وکړوما داهم د ښکلا یوه څپه ښکاري

مهرباني وکړی په دې هکله خپل نظر را سره شریک کړی؟

ځواب: دا ممکن تر یوه حده سمه وي چې دشعر سرچینه مینه وګڼو، خو زماپه اند مطلق نه شو ویلی دلته باید موږ دمینې په اړه فکر وکړو. زموږ په ټولنه کې ډیرې شاید په دې باوروي، چې مینه له ښکلو سره مینه ده، مینه ديوه لطیف جنس سره مینې ته ویل کیږي. ځکه پخوا به دغزل تعریف داسې کیده چې دلطیف جنس سره دخبرو په مانا دی. غزل عشق اومینې ته وایي، خو دغزل په پراخه لمن داسې څه بیان شول، چې هم حماسي وو او هم غنایي او عشقي، او دا عشق نه شو کولای چې یوازې دښکلي مخ سره یې وګڼو، کیدای شي يو څوک له یوه څیز سره اویو بل له یو بل څه سره مینه ولري. ځکه ښکلا پیژندنه مطلقه نه، نسبي ده. یو چا ته ممکن یو څه او بل چاته ممکن بل څه ښکلي وي.

پوښتنه: دتاسو په آند شعر ته کوم تعریف ټاکلی شو، او تاسو د یو شاعر په توګه دشعر او شاعر اغیز د یوې ټولنې د خلکو په راویښولو او د دوی د ملي احساساتو په راپارولو کې څرنګه څیړې؟

ځواب: سره له دې چې دغه پوښتنه ډیره کلیشه یي ده خو بیا هم لازمه ده چې لږ ورته تم شو.

دشعر داسې کوټلې تعریف، چې دهر چا له پاره دمنلو وړ وي، تر اوسه نه شته هرچا تر خپلې وسې پورې دشعر دتعریف په اړه راز راز تعریفونه وړاندی کړي دي، څوک وایي : شعر موزون کلام دی، ځنی وایي هر هغه کلام چی وزن او قافیه ولري شعر دی، ارواښاد استاد اکادمسین کاندید صدیق روهي وایي: شعرداحساساتو او عواطفو رنګین تعبیر دی، ځنی وایي:هرهغه څه چې په زړه اثر کوي او په انسان کې جوش او جذبه پیدا کوي هغه شعر دی، زموږ دزمانې لوی شاعر ارواښاد ایوب صابر وایي:

له زړګي چې وینې وڅڅوم بیت شي

زمانې زما نقصان ته خو پام وکړه

حمید مومند وایي:

شعر نه دی دا خوناب دزخمي زړه دی

یا وتلی دستي دم له خولی دمړه دی

خوشحال خان بابا هم دشعر په اړه وایي:

لکه غشی لره بویه تیر انداز

هسی شعر لره بویه سحرساز

همیشه دزړه په لاس تله دوزن

زیات او کم له وزنه یو توری غماز

دغه شعر کې ګورو، چې خان علین مکان خوشحال خان خټک به شعرکې دوزن یادونه کړی او هغه په دې عقیده دی که په شعر کې یوتوری هم کم اوزیات شي نوهغه غمازدی، او په دې ډیر ټینګار کوي چې شعر یو موزون کلام دی،

شعریوی ښکلې ناوی ته ورته دی ناوی یوازی پرنوو جامو نه ښکلی کیږي هغی باندی باید ناییڼه ډیر کوشش وکړي، چې ناوی داسې سینګار کړي، چې ښکلا یې لاپسی زیاته شي.

پوښتنه: یو شمیر لیکوالان په دې عقیده دي، چې شعر الهام دی خو یو شمیر نور وایي، چې شعر لیکل ریاضت او انساني تجربه ده. مهرباني وکړی په دې هکله خپل نظر راسره شریک کړی؟

ځواب: چیرته مې لوستلي وو، چې شعر دوه ډوله لیکل کیږي چې یو ته (امد) او دې بل ته یې (اورد) وایي، خو زه په خپله دخوشحال بابا په نظر یم هغه وایي:

زه دشعرپه کار هيڅ نه یم خوشال

ولی خدای می کړ پر غاړه دا مقال

چی دشعر فکر ورشي په مجلس کې

نور عالم خندا هوس کا دی ملال

چی دشعر فکر ورشی په لمانځه کې

د اعوذو ذال بدل کاندي په دال

چی دشعر فکر ورشي په خواړه کې

سپینی وریجی په مزه شی ورته دال

ځنې په دې عقیده دي چې دشعر اساسي توکي دغه څلور دي:

محتوا،مضمون(منځپانګه)، وزن،پیغام، او فکر. خوشحال خان بابا دشعر وزن ډیر اساسي بولي علامه اقبال لاهوري په شعر کې په پیغام ډیر ټینګار کوي هغه وایي:

شعر را مقصود ګر ادم ګری است

شاعری هم وارث پیغمبری است

دلته وینو، که دیو ښه شعر مطلب انسان جوړونه وي، او انسان ته دمینې او خلوص پیغام رسول وي، نو شاعر هم دپیغمبر وارث ګڼلی شو. شاعر باید انسان ته داسې یو جهان جوړ کړي، چې انسان په کې مینه او ښکلا وویني، دداسې صفاتو سره مخامخ شي چې دانسان نه انسان جوړ وي، وایي چې رب ښایسته دی او ښایسته یې خوښ دي. خوشحال خان هم په دې عقیده دی، چې شعر دفاسق او فاجر کار نه دی شاعر یا ولي دی یا ابدال هغه وایي:

شعر کار دهر فاسق دفاجر نه دی

نه دهر یوه وږسترګی دکنګال

شعر کار دسالک یا دمالک دی

دعاشق دی ددردمن دی دابدال

اوس به نو دپوښتنې نور ځواب لوستونکوته پریږدو چې هغوی شعر څه بولي.